อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                      ๗ อสฺสกชาตกํ
     อยมสฺสกราเชนาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
ปุราณทุติยิกปโลภนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส หิ ภิกฺขุ สตฺถารา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตติ
ปุฏฺโฐ สจฺจนฺติ วตฺวา เกน อุกฺกณฺฐาปิโตสีติ วุตฺเต
ปุราณทุติยิกายาติ อาห ฯ อถ นํ สตฺถา น อิทาเนว ตสฺสา ภิกฺขุ
อิตฺถิยา ตยิ สิเนโห อตฺถิ, ปุพฺเพปิ ตฺวํ ตํ นิสฺสาย มหาทุกฺขํ
ปตฺโตติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต กาสิกรฏฺเฐ ปาตลินามนคเร อสฺสโก นาม ราชา รชฺชํ
กาเรสิ ฯ ตสฺส อุพฺพรี นาม อคฺคมเหสี ปิยา อโหสิ มนาปา
อภิรูปา ทสฺสนียา อติกฺกนฺตา มานุสํ วณฺณํ อปฺปตฺตา ทิพฺพวณฺณํ ฯ
สา กาลมกาสิ ฯ ตสฺสา กาลกิริยาย ราชา โสกาภิภูโต อโหสิ
ทุกฺขี ทุมฺมโน ฯ โส ตสฺสา สรีรํ โทณิยํ นิปชฺชาเปตฺวา เตลกลลํ
ปกฺขิปาเปตฺวา เหฏฺฐามญฺเจ ฐปาเปตฺวา นิราหาโร โรทมาโน
ปริเทวมาโน นิปชฺชิ ฯ มาตาปิตโร อวเสสญาตกา มิตฺตามจฺจา
พฺราหฺมณคหปติกาทโยปิ มา โสจิ มหาราช อนิจฺจา สงฺขาราติ
อาทีนิ วทนฺตา สญฺญาเปตุํ นาสกฺขึสุ ฯ ตสฺส วิลปนฺตสฺเสว สตฺต
ทิวสา อติกฺกนฺตา ฯ ตทา โพธิสตฺโต ปญฺจาภิญฺญาอฏฺฐสมาปตฺติ-
ลาภิตาปโส หุตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส วิหรนฺโต อาโลกํ วฑฺเฒตฺวา
ทิพฺเพน จกฺขุนา ชมฺพุทีปํ โอโลเกนฺโต ตํ ราชานํ ตถา ปริเทวมานํ
ทิสฺวา เอตสฺส มยา อวสฺสเยน ภวิตพฺพนฺติ อิทฺธานุภาเวน อากาเส
อุปฺปติตฺวา รญฺโญ อุยฺยาเน โอตริตฺวา มงฺคลสิลาปฏฺเฏ กาญฺจนปฏิมา
วิย นิสีทิ ฯ อเถโก ปาตลินครวาสี พฺราหฺมณมาณโว
อุยฺยานํ คโต โพธิสตฺตํ ทิสฺวา วนฺทิตฺวา นิสีทิ ฯ โพธิสตฺโต
เตน สทฺธึ ปฏิสนฺถารํ กตฺวา กึ มาณว ราชา ธมฺมิโกติ ปุจฺฉิ ฯ
อาม ภนฺเต ธมฺมิโก ราชา, ภริยา ปนสฺส กาลกตา,  โส ตสฺสา
สรีรํ โทณิยํ ปกฺขิปาเปตฺวา วิลปมาโน นิปนฺโน, อชฺช สตฺตโม
ทิวโส, กิสฺส ตุมฺเห ราชานํ เอวรูปา ทุกฺขา น โมเจถ, ยุตฺตํ นุ
โข ตุมฺหาทิเสสุ สีลวนฺเตสุ สํวิชฺชมาเนสุ รญฺโญ เอวรูปํ ทุกฺขํ
อนุภวิตุนฺติ ฯ น โข อหํ มาณว ราชานํ ชานามิ, สเจ ปน
โส อาคนฺตฺวา มํ ปุจฺเฉยฺย, อหเมวสฺส ตสฺสา นิพฺพตฺตฏฺฐานํ
อาจิกฺขิตฺวา รญฺโญ สนฺติเกว ตํ กถาเปยฺยนฺติ ฯ เตน หิ ภนฺเต
ยาว ราชานํ อาเนมิ, ตาว อิเธว นิสีทถาติ โส มาณโว โพธิสตฺตสฺส
ปฏิญฺญํ คเหตฺวา รญฺโญ สนฺติกํ คนฺตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจตฺวา ตสฺส
ทิพฺพจกฺขุสฺส สนฺติกํ คนฺตุํ วฏฺฏตีติ อาห ฯ ราชา อุพฺพรึ กิร
ทฏฺฐุํ ลภิสฺสามีติ ตุฏฺฐมานโส รถํ อภิรูหิตฺวา ตตฺถ คนฺตฺวา โพธิสตฺตํ
วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน สจฺจํ กิร ตุมฺเห เทวิยา นิพฺพตฺตฏฺฐานํ
ชานาถาติ ปุจฺฉิ ฯ อาม มหาราชาติ ฯ กตฺถ นิพฺพตฺตาติ ฯ สา
โข มหาราช รูปสฺมิญฺเญว มตฺตา ปมาทมาคมฺม กลฺยาณกมฺมํ
อกตฺวา อิมสฺมิญฺเญว อุยฺยาเน โคมยปาณกโยนิยํ นิพฺพตฺตาติ ฯ
นาหํ สทฺทหามีติ ฯ เตน หิ เต ทสฺเสตฺวา กถาเปมีติ ฯ สาธุ ตํ
กถาเปถาติ ฯ โพธิสตฺโต อตฺตโน อานุภาเวน อุโภปิ โคมยปิณฺฑํ
วฏฺฏยมานา รญฺโญ ปุรโต อาคจฺฉนฺตูติ เตสํ อาคมนํ อกาสิ ฯ
เต ตเถว อาคมึสุ ฯ โพธิสตฺโต ตํ ทสฺเสนฺโต อยํ เต มหาราช
อุพฺพรี เทวี ตํ ชหิตฺวา โคมยปาณกสฺส ปจฺฉโต อาคจฺฉติ,
ปสฺสถ นนฺติ อาห ฯ ภนฺเต อุพฺพรี นาม โคมยปาณกโยนิยํ
นิพฺพตฺตาติ น สทฺทหามิหนฺติ ฯ กถาเปมิ นํ มหาราชาติ ฯ กถาเปถ
ภนฺเตติ ฯ โพธิสตฺโต อตฺตโน อานุภาเวน ตํ กถาเปนฺโต อุพฺพรีติ
อาห ฯ สา มนุสฺสภาสาย กึ ภนฺเตติ อาห ฯ ตฺวํ อตีตตฺตภาเว
กา นาม อโหสีติ ฯ ภนฺเต อสฺสกรญฺโญ อคฺคมเหสี อุพฺพรี นาม
อโหสีติ ฯ กึ ปน เต อิทานิ อสฺสกราชา ปิโย อุทาหุ
โคมยปาณโกติ ฯ ภนฺเต โส มยฺหํ ปุริมชาติยา สามิโก, ตทา อหํ
อิมสฺมึ อุยฺยาเน เตน สทฺธึ รูปสทฺทคนฺธรสโผฏฺฐพฺเพ อนุภวมานา
วิจรึ, อิทานิ ปน เม ภวสงฺเขปคตกาลโต ปฏฺฐาย โส กึ โหติ,
อหํ หิ อิทานิ อสฺสกราชานํ มาเรตฺวา ตสฺส คลโลหิเตน มยฺหํ
สามิกสฺส โคมยปาณกสฺส ปาเท มกฺเขยฺยนฺติ วตฺวา ปริสมชฺเฌ
มนุสฺสภาสาย อิมา คาถา อโวจ
       อยมสฺสกราเชน     เทโส วิจริโต มยา
       อนุกามยกาเมน     ปิเยน ปตินา สห,
       นเวน สุขทุกฺเขน    โปราณํ อปิถิยฺยติ
       ตสฺมา อสฺสกรญฺญา ว กีโฏ ปิยตโร มมนฺติ ฯ
     ตตฺถ อยมสฺสกราเชน เทโส วิจริโต มยาติ อยํ รมณีโย
อุยฺยานปเทโส ปุพฺเพ มยา อสฺสกราเชน สทฺธึ วิจริโต ฯ อนุ
กามยกาเมนาติ อนูติ นิปาตมตฺตํ ฯ มยา ตํ กามยมานาย เตน
มํ กามยมาเนน สหาติ อตฺโถ ฯ ปิเยนาติ ตสฺมึ อตฺตภาเว ปิเยน ฯ
นเวน สุขทุกฺเขน โปราณํ อปิถิยฺยตีติ ภนฺเต นเวน สุเขน โปราณํ
สุขํ นเวน จ ทุกฺเขน โปราณํ ทุกฺขํ ปิถิยฺยติ ปฏิจฺฉาทิยติ, เอสา
โลกสฺส ธมฺมตาติ ทีเปติ ฯ ตสฺมา อสฺสกรญฺญาว กีโฏ ปิยตโร
มมนฺติ ยสฺมา นเวน โปราณํ ปิถิยฺยติ, ตสฺมา มม อสฺสกราชโต
สตคุเณน สหสฺสคุเณน กีโฏว ปิยตโรติ อตฺโถ ฯ
     ตํ สุตฺวา อสฺสกราชา วิปฺปฏิสารี หุตฺวา ตตฺถ ฐิโต ว
กุณปํ นีหราเปตฺวา สีสํ นหาตฺวา โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา นครํ ปวิสิตฺวา
อญฺญํ อคฺคมเหสึ กตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ โพธิสตฺโตปิ
ตํ ราชานํ โอวทิตฺวา นิสฺโสกํ กตฺวา หิมวนฺตเมว อคมาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิโต ภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา อุพฺพรี ปุราณทุติยิกา อโหสิ, อสฺสกราชา
อุกฺกณฺฐิโต ภิกฺขุ, มาณโว สาริปุตฺโต, ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ
                    อสฺสกชาตกํ สตฺตมํ ฯ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๒๐๖-๒๑๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=4080&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=4080&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=263
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1551
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1535
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1535
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27