อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                    ๒ อุจฺฉิฏฺฐภตฺตชาตกํ
     อญฺโญ อุปริโม วณฺโณติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
ปุราณทุติยิกปโลภนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส หิ ภิกฺขุ สตฺถารา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตติ
ปุฏฺโฐ สจฺจนฺติ วตฺวา โก ตํ อุกฺกณฺฐาเปสีติ วุตฺเต ปุราณทุติยิกาติ
อาห ฯ อถ นํ สตฺถา ภิกฺขุ อยนฺเต อิตฺถี อนตฺถการิกา ปุพฺเพปิ
อตฺตโน ชารสฺส อุจฺฉิฏฺฐกํ โภเชสีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
เอกสฺมึ ภิกฺขํ จริตฺวา ชีวิตกปฺปเก กปเณ นฏกกุเล นิพฺพตฺเตตฺวา
วยปฺปตฺโต ทุคฺคโต ทุรูปโก หุตฺวา ภิกฺขํ จริตฺวา ชีวิตํ กปฺเปสิ ฯ
ตทา กาสิกรฏฺเฐ เอกสฺมึ คามเก เอกสฺส พฺราหฺมณสฺส พฺราหฺมณี
ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา อติจารํ จรติ ฯ อเถกทิวสํ เกนจิเทว
กรณีเยน พฺราหฺมเณ พหิคเต ตสฺสา ชาโร ตํ ขณํ โอโลเกตฺวา
ตํ เคหํ ปาวิสิ ฯ สา เตน สทฺธึ อติจริตฺวา มุหุตฺตํ ภตฺตํ
ภุญฺชิตฺวา ว คมิสฺสสีติ ๑- ภตฺตํ สมฺปาเทตฺวา สูปพฺยญฺชนสมฺปนฺนํ
อุณฺหํ ภตฺตํ วฑฺฒิตฺวา ภุญฺชาหีติ ตสฺส ทตฺวา สยํ พฺราหฺมณสฺส
อาคมนํ โอโลกยมานา ทฺวาเร อฏฺฐาสิ ฯ โพธิสตฺโต พฺราหฺมณิยา
ชารสฺส ภุญฺชนฏฺฐาเน ปิณฺฑํ  ปจฺจาสึสนฺโต อฏฺฐาสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ
พฺราหฺมโณ เคหาภิมุโข อาคจฺฉติ ฯ พฺราหฺมณี ตํ อาคจฺฉนฺตํ
ทิสฺวา เวเคน ปวิสิตฺวา อุฏฺเฐหิ, พฺราหฺมโณ อาคจฺฉตีติ ชารํ โกฏฺเฐ
โอตาเรตฺวา พฺราหฺมณสฺส ปวิสิตฺวา นิสินฺนกาเล ผลกํ อุปเนตฺวา
หตฺถโธวนํ ทตฺวา อิตเรน ภุตฺตาวสิฏฺฐสฺส สีตภตฺตสฺส อุปริ อุณฺหภตฺตํ
วฑฺฒิตฺวา พฺราหฺมณสฺส อทาสิ ฯ โส ภตฺเต หตฺถํ โอตาเรตฺวา อุปริ
อุณฺหํ เหฏฺฐา ภตฺตํ สีตลํ ทิสฺวา จินฺเตสิ อิมินา อญฺญสฺส ภุตฺตาธิเกน
อุจฺฉิฏฺฐภตฺเตน ภวิตพฺพนฺติ ฯ โส พฺราหฺมณึ ปุจฺฉนฺโต ปฐมํ คาถมาห
      อญฺโญ อุปริโม วณฺโณ,    อญฺโญ วณฺโณ จ เหฏฺฐิโม,
      พฺราหฺมณิ เตฺวว ปุจฺฉามิ   กึ เหฏฺฐา กิญฺจ อูปรีติ ฯ
     ตตฺถ วณฺโณติ อากาโร ฯ อยํ หิ อุปริมสฺส อุณฺหภาวํ
เหฏฺฐิมสฺส จ สีตลภาวํ ปุจฺฉนฺโต เอวมาห ฯ กึ เหฏฺฐา กิญฺจ
อูปรีติ ภทฺเท วฑฺฒิตภตฺเตน นาม อุปริ สีตเลน เหฏฺฐา อุณฺเหน
@เชิงอรรถ: ๑ คมิสฺสามีติ วุตฺเตติปิ ฯ
ภวิตพฺพํ, อิทญฺจ น ตาทิสํ, เตน ตํ ปุจฺฉามิ เกน การเณน
อุปริภตฺตํ อุณฺหํ เหฏฺฐิมํ สีตลนฺติ ฯ
     พฺราหฺมณี อตฺตนา กตกมฺมสฺส อุตฺตานภาวภเยน พฺราหฺมเณ
ปุนปฺปุนํ กเถนฺเตปิ ตุณฺหี เยว อโหสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ นฏปุตฺตสฺส
เอตทโหสิ โกฏฺเฐ นิสีทาปิตปุริเสน ชาเรน ภวิตพฺพํ, อิมินา เคหสามิเกน,
พฺราหฺมณี ปน อตฺตนา กตกมฺมสฺส ปากฏภาวภเยน กิญฺจิ น
กเถสิ, หนฺทาหํ อิมิสฺสา กมฺมํ ปกาเสตฺวา ชารสฺส โกฏฺฐเก
นิสีทาปิตภาวํ พฺราหฺมณสฺส กเถสฺสามีติ ฯ โส พฺราหฺมณสฺส เคหา
นิกฺขนฺตกาลโต ปฏฺฐาย อิตรสฺส เคหปฺปเวสํ อติจรณํ อคฺคภตฺตภุญฺชนํ
พฺราหฺมณิยา ทฺวาเร ฐตฺวา มคฺคํ โอโลกนํ อิตรสฺส
โกฏฺเฐ โอตาริตภาวนฺติ สพฺพนฺตํ ปวุตฺตึ อาจิกฺขิตฺวา ทุติยํ คาถมาห
         อหํ นโฏสฺมิ ภทฺทนฺเต    ภิกฺขโกสฺมิ อิธาคโต,
         อยํ หิ โกฏฺฐโมติณฺโณ    อยํ โส ยํ คเวสสีติ ฯ
     ตตฺถ อหํ นโฏสฺมิ ภทฺทนฺเตติ สามิ อหํ นฏชาติโก วราโก
ภวามิ ฯ ภิกฺขโกสฺมิ อิธาคโตติ สฺวาหํ อิมํ ฐานํ ภิกฺขโก ภิกฺขํ
ปริเยสมาโน อาคโตสฺมิ ฯ อยํ หิ โกฏฺฐโมติณฺโณติ อยํ ปน
เอตสฺสา ชาโร อิมํ ภตฺตํ ภุญฺชนฺโต ตว ภเยน โกฏฺฐํ โอติณฺโณ ฯ
อยํ โส ยํ คเวสสีติ ยํ ตฺวํ กสฺส นุ โข อิมินา อุจฺฉิฏฺฐเกน
ภวิตพฺพนฺติ คเวสสิ, อยํ โส ฯ
     จูฬาย นํ คเหตฺวา โปเถตฺวา โกฏฺฐา นีหริตฺวา ยถา น
ปุเนวรูปํ ปาปํ กโรติ ตถาสฺส ตํ ชานาหีติ วตฺวา ปกฺกมิ ฯ
พฺราหฺมโณ อุโภปิ ยถา น ปุเนวรูปํ ปาปํ กโรนฺติ, ตชฺชนโปถเนหิ
ตถา สิกฺขาเปตฺวา ยถากมฺมํ คโต ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิโต โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ
ตทา พฺราหฺมณี ปุราณทุติยิกา อโหสิ, พฺราหฺมโณ อุกฺกณฺฐิโต,
นฏปุตฺโต ปน อหเมวาติ ฯ
                  อุจฺฉิฏฺฐภตฺตชาตกํ ทุติยํ ฯ
                       ---------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๒๒๒-๒๒๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=4383&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=4383&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=273
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1598
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1587
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1587
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27