อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                       ๗ คุณชาตกํ
     เยน กามํ ปณาเมตีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อานนฺทตฺเถรสฺส สาฏกสหสฺสลาภํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เถรสฺส โกสลรญฺโญ อนฺเตปุเร ธมฺมวาจนวตฺถุํ เหฏฺฐา
มหาสาลชาตเก อาคตเมว ฯ
     อิติ เถโร รญฺโญ อนฺเตปุเร ธมฺมํ วาเจนฺโต รญฺโญ
สหสฺสคฺฆนิกานํ สาฏกานํ สหสฺสํ อาหรยิตฺถ ฯ ราชา ตโต ปญฺจ
สาฏกสตานิ ปญฺจนฺนํ เทวิสตานํ อทาสิ ฯ ตา สพฺพาปิ เต สาฏเก
@เชิงอรรถ: ๑ ทายกหตฺถี ยุตฺตตโร ฯ
เยว ฐเปตฺวา ปุนทิวเส อานนฺทตฺเถรสฺส ทตฺวา สยํ ปุราณสาฏเก
เยว ปารุเปตฺวา รญฺโญ ปาตราสุปฏฺฐานํ อคมํสุ ฯ ราชา มยา
ตุมฺหากํ สหสฺสคฺฆนิกา สาฏกา ทาปิตา, กสฺมา ตุมฺเห เต
อปารุเปตฺวาว อาคตาติ ปุจฺฉิ ฯ เทว เต อมฺเหหิ เถรสฺส ทินฺนาติ
อาหํสุ ฯ อานนฺทตฺเถเรน สพฺเพ คหิตาติ ฯ อาม เทวาติ ฯ
สมฺมาสมฺพุทฺเธน ติจีวรํ อนุญฺญาตํ, อานนฺทตฺเถโร ทุสฺสวาณิชฺชํ มญฺเญ
กริสฺสติ, อติพหู เตน สาฏกา คหิตาติ เถรสฺส กุชฺฌิตฺวา ภุตฺตปาตราโส
วิหารํ คนฺตฺวา เถรสฺส ปริเวณํ ปวิสิตฺวา เถรํ วนฺทิตฺวา
นิสินฺโนว ปุจฺฉิ อปิ นุ ภนฺเต อมฺหากํ ฆเร อิตฺถิโย ตุมฺหากํ
สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺติ วา อุคฺคณฺหนฺติ วาติ ฯ อาม มหาราช
คเหตพฺพยุตฺตกํ อุคฺคณฺหนฺติ โสตพฺพยุตฺตกํ สุณนฺตีติ ฯ กึ ตา สุณนฺติ
เยว อุทาหุ ตุมฺหากํ นิวาสนํ วา ปารุปนํ วา เทนฺตีติ ฯ อาม
มหาราช ตา อชฺช สหสฺสคฺฆนิกานิ ปญฺจ สาฏกสตานิ อทํสูติ ฯ
ตุมฺเหหิ คหิตานิ ภนฺเตติ ฯ อาม มหาราชาติ ฯ นนุ ภนฺเต สตฺถารา
ติจีวรเมว อนุญฺญาตนฺติ ฯ อาม มหาราช ภควตา เอกสฺส ภิกฺขุโน
ติจีวรเมว ปริโภคสีเสน อนุญฺญาตํ, ปฏิคฺคหณํ ปน อวาริตํ, ตสฺมา
มยาปิ อญฺเญสํ ชิณฺณจีวรกานํ ทาตุํ เต สาฏกา ปฏิคฺคหิตาติ ฯ เต
ปน ภิกฺขู ตุมฺหากํ สนฺติเก สาฏเก ลภิตฺวา โปราณจีวรานิ กึ
กริสฺสนฺตีติ ฯ โปราณจีวรํ อุตฺตราสงฺคํ กริสฺสนฺตีติ ฯ
โปราณอุตฺตราสงฺคํ กึ กริสฺสนฺตีติ ฯ อนฺตรวาสกํ กริสฺสนฺตีติ ฯ
โปราณอนฺตรวาสกํ กึ กริสฺสนฺตีติ ฯ ปจฺจตฺถรณํ กริสฺสนฺตีติ ฯ
โปราณปจฺจตฺถรณํ กึ กริสฺสนฺตีติ ฯ ภูมตฺถรณํ กริสฺสนฺตีติ ฯ
โปราณภูมตฺถรณํ กึ กริสฺสนฺตีติ ฯ ปาทปุญฺฉนํ กริสฺสนฺตีติ ฯ
โปราณปาทปุญฺฉนํ กึ กริสฺสนฺตีติ ฯ มหาราช สทฺธาเทยฺยํ นาม วินิปาเตตุํ น
ลภติ, ตสฺมา โปราณปาทปุญฺฉนํ วาสิยา โกฏฺเฏตฺวา มตฺติกาย ปกฺขิปิตฺวา
เสนาสเนสุ มตฺติกาเลปนํ ลิมฺเปนฺตีติ ๑- ฯ  ภนฺเต ตุมฺหากํ ทินฺนํ
ยาว ปาทปุญฺฉนาปิ นสฺสิตุํ น ลภติ ฯ อาม มหาราช อมฺหากํ ทินฺนมฺปิ
นสฺสิตุํ น ลภติ, ปริโภคเมว โหตีติ ฯ ราชา ตุฏฺโฐ โสมนสฺสปฺปตฺโต
หุตฺวา อิตรานิปิ เคเห ฐปิตานิ ปญฺจ สาฏกสตานิ อาหราเปตฺวา
เถรสฺส ทตฺวา อนุโมทนํ สุตฺวา เถรํ วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา
ปกฺกามิ ฯ เถโร ปฐมลทฺธานิ ปญฺจ สาฏกสตานิ ชิณฺณจีวรกานํ
อทาสิ ฯ เถรสฺส ปน ปญฺจสตมตฺตา สทฺธิวิหาริกา ฯ เตสุ เอโก
ทหรภิกฺขุ เถรสฺส พหูปกาโร ปริเวณํ สมฺมชฺชติ ปานียปริโภชนียํ
อุปฏฺฐเปติ ทนฺตกฏฺฐมุโขทกนฺหาโนทกํ เทติ วจฺจกุฏิชนฺตาฆรเสนาสนานิ
ปฏิชคฺคติ หตฺถปริกมฺมปาทปริกมฺมปิฏฺฐิปริกมฺมาทีนิ กโรติ ฯ เถโร
ปจฺฉาลทฺธานิ ปญฺจ สาฏกสตานิ อยเมว พหูปกาโรติ ยุตฺตวเสน
สพฺพานิปิ ตสฺเสว อทาสิ ฯ โสปิ สพฺเพ เต สาฏเก ภาเชตฺวา อตฺตโน
สมานุปชฺฌายานํ อทาสิ ฯ เอวํ สพฺเพปิ เต ลทฺธสาฏกา ภิกฺขู สาฏเก
ฉินฺทิตฺวา รชิตฺวา กณิการปุปฺผวณฺณานิ กาสายานิ นิวาเสตฺวา จ
ปารุปิตฺวา จ สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา เอวมาหํสุ
ภนฺเต โสตาปนฺนสฺส อริยสาวกสฺส มุโขโลกนทานนฺนาม อตฺถีติ ฯ น
@เชิงอรรถ: ๑ ทสฺเสนฺตีติปิ กริสฺสนฺตีติปิ ฯ
ภิกฺขเว อริยสาวกานํ มุโขโลกนทานํ นาม อตฺถีติ ฯ ภนฺเต อมฺหากํ
อุปชฺฌาเยน ธมฺมภณฺฑาคาริกตฺเถเรน สหสฺสคฺฆนิกานิ สาฏกานิ
ปญฺจสตานิ เอกสฺเสว ทหรภิกฺขุโน ทินฺนานิ, โส ปน อตฺตนา ลทฺเธ
ภาเชตฺวา อมฺหากํ อทาสีติ ฯ น ภิกฺขเว อานนฺโท มุโขโลกเนน
ภิกฺขุโน เทติ, โส ปนสฺส ภิกฺขุ พหูปกาโร, ตสฺมา อตฺตโน
อุปการกสฺส อุปการวเสน คุณวเสน ยุตฺตวเสน จ อุปการกสฺส
นาม ปจฺจุปกาโร กาตุํ วฏฺฏตีติ กตญฺญูกตเวทิภาเวน อทาสิ,
โปราณกปณฺฑิตาปิ หิ อตฺตโน อุปการกานญฺเญว ปจฺจุปการํ
กรึสูติ วตฺวา เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
สีโห หุตฺวา ปพฺพตคุหายํ วสิ ฯ โส เอกทิวสํ คุหาย นิกฺขมิตฺวา
ปพฺพตมุทฺธนิ ฐตฺวา ปพฺพตปาทํ โอโลเกสิ ฯ ตํ ปน ปพฺพตปาทํ
ปริกฺขิปิตฺวา มหาสโร อโหสิ ฯ ตสฺส เอกสฺมึ อุนฺนตฏฺฐาเน
อุปริถทฺธกทฺทมปิฏฺเฐ มุทูนิ หริตติณานิ ชายึสุ ฯ สสกาทโย เจว
วิลารสิคาลาทโย จ สลฺลหุกมิคา กทฺทมปิฏฺฐเก วิจรนฺตา ตานิ
ขาทนฺติ ฯ ตํ ทิวสมฺปิ เอโก มิโค ตานิ ขาทนฺโต วิจรติ ฯ สีโห
ตํ มิคํ คณฺหิสฺสามีติ ปพฺพตมตฺถกา อุปฺปติตฺวา สีหเวเคน ปกฺขนฺทิ ฯ
มิโค มรณภยตชฺชิโต วิรวนฺโต ปลายิ ฯ สีโห เวคํ สนฺธาเรตุํ
อสกฺโกนฺโต กลลปิฏฺเฐ ปติตฺวา โอสีทิตฺวา อุคฺคนฺตุํ อสกฺโกนฺโต
จตฺตาโร ปาเท ถมฺเภ วิย โอตาเรตฺวา สตฺตาหํ นิราหาโร อฏฺฐาสิ ฯ
อเถโก สิคาโล โคจรปสุโต ตํ ทิสฺวา ภเยน ปลายิ ฯ สีโห
ตํ ทิสฺวา ปกฺโกสิตฺวา โภ สิคาล มา ปลายิ, อหํ กลเล ลคฺโค,
ชีวิตํ เม เทหีติ อาห ฯ สิคาโล ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อหนฺตํ
อุทฺธเรยฺยํ, อุทฺธโต ปน มํ ขาเทยฺยาสีติ ภายามีติ อาห ฯ มา
ภายิ, นาหนฺตํ ขาทิสฺสามิ อหํ ปน เต คุณํ กริสฺสามิ, เอเกนุปาเยน
มํ อุทฺธราหีติ ฯ สิคาโล ตสฺเสว ปฏิญฺญํ คเหตฺวา จตุนฺนมฺปิ
ปาทานํ สมนฺตา กลเล อปเนตฺวา จตุนฺนมฺปิ ปาทานํ จตสฺโส มาติกา
ขนิตฺวา อุทกํ อภิมุขํ อกาสิ ฯ อุทกํ ปวิสิตฺวา กลลํ มุทุกํ
อกาสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ สิคาโล สีหสฺส อุทรนฺตรํ ปวิสิตฺวา วายามํ
กโรหิ สามีติ อุจฺจาสทฺทํ กโรนฺโต สีเสน อุทรํ ปหริ ฯ สีโห
เวคํ ชเนตฺวา กลลา อุทฺธริตฺวา อุคฺคนฺตฺวา ปกฺขนฺทิตฺวา ถเล
อฏฺฐาสิ ฯ สีโห มุหุตฺตํ วิสฺสมิตฺวา สรํ โอรุยฺห กทฺทมํ โธวิตฺวา
นหายิตฺวา ทรถํ ปฏิปสฺสมฺเภตฺวา เอกํ มหิสํ วธิตฺวา ทาฐาหิ
โอวิชฺฌิตฺวา มํสํ อุพฺพตฺเตตฺวา ขาท สมฺมาติ สิคาลสฺส ปุรโต
ฐเปตฺวา เตน ขาทิเต ปจฺฉา อตฺตนา ขาทิ ฯ ปุน สิคาโล เอกํ
มํสเปสึ ฑํสิตฺวา คณฺหิ ฯ อิทํ กิมตฺถาย สมฺมาติ จ วุตฺเต
ตุมฺหากํ ทาสี อตฺถิ, ตสฺสา ภาคํ ภวิสฺสตีติ อาห ฯ สีโห คณฺหาติ
วตฺวา สยมฺปิ สีหิยา อตฺถาย มํสํ คณฺหิตฺวา เอหิ สมฺม, อมฺหากํ
ปพฺพตมุทฺธนิ คนฺตฺวา สขิยา วสนฏฺฐานํ คมิสฺสามาติ วตฺวา ตตฺถ
คนฺตฺวา มํสํ ขาทาเปตฺวา สิคาลญฺจ สิคาลิญฺจ อสฺสาเสตฺวา อิโต
ปฏฺฐาย อิทานิ อหํ ตุมฺหากํ ๑- ปฏิชคฺคิสฺสามีติ อตฺตโน วสนฏฺฐานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ตุมฺเหติปิ ฯ
เนตฺวา คุหาทฺวาเร อญฺญิสฺสา คุหาย วสาเปสิ ฯ ตโต ปฏฺฐาย
โคจราย คจฺฉนฺโต สีหิญฺจ สิคาลิญฺจ ฐเปตฺวา สิคาเลน สทฺธึ คนฺตวา
นานามิเค วธิตฺวา อุโภปิ ตตฺเถว มํสํ ขาทิตฺวา อิตราสมฺปิ ทฺวินฺนํ
อาหริตฺวา เทนฺติ ฯ เอวํ กาเล คจฺฉนฺเต สีหี จ เทฺว ปุตฺเต วิชายิ,
สิคาลีปิ เทฺว ปุตฺเต ฯ เต สพฺเพปิ สมคฺคสํวาสํ วสึสุ ฯ อเถกทิวสํ
สีหิยา เอตทโหสิ อยํ สีโห สิคาลิญฺจ สิคาลโปตเก จ อติวิย ปิยายติ,
กึ นูนิมสฺส สิคาลิยา สทฺธึ สนฺถโว อตฺถิ, ตสฺมา เอวํ สิเนหํ กโรติ,
ยนฺนูนาหํ อิมํ ปีเฬตฺวา ตชฺเชตฺวา อิโต ปลาเปยฺยนฺติ ฯ สา สีหสฺส
สิคาลํ คเหตฺวา โคจราย คตกาเล สิคาลึ ปีเฬสิ ตชฺเชสิ กึการณา
อิมสฺมึ ฐาเน วสสิ น ปลายสีติ ฯ ปุตฺตาปิสฺสา สิคาลปุตฺเต ตเถว
ตชฺชึสุ ฯ สิคาลี ตมตฺถํ สิคาลสฺส กเถตฺวา สีหสฺส วจเนน เอตาย
กตภาวมฺปิ น ชานาม, จิรํ วสิมฺหา, อมฺหากํ วสนฏฺฐานเมว คจฺฉามาติ
อาห ฯ สิคาโล ตสฺสา วจนํ สุตฺวา สีหํ อุปสงฺกมิตฺวา สามิ จิรํ
อมฺเหหิ ตุมฺหากํ สนฺติเก วุฏฺฐํ, อติจิรํ วสนฺตา นาม อปฺปิยา โหนฺติ,
อมฺหากํ โคจราย ปกฺกนฺตกาเล สีหี สิคาลึ วิเหเฐสิ อิสฺมึ ฐาเน
กสฺมา วสถ น ปลายถาติ ตชฺเชสิ, สีหโปตกาปิ สิคาลโปตเก
ตชฺเชนฺติ, โย นาม ยสฺส อตฺตโน สนฺติเก วาสํ น โรเจสิ, ๑- เตน
โส ยาหีติ นีหริตพฺโพว, วิเหฐนํ กิมตฺถิยนฺติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห
         เยน กามํ ปณาเมติ,      ธมฺโม พลวตํ มิคิ,
         อุนฺนทนฺติ วิชานาหิ,       ชาตํ สรณโต ภยนฺติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โรเจตีติปิ ฯ
     ตตฺถ เยน กามํ ปณาเมติ, ธมฺโม พลวตนฺติ พลวา นาม
อิสฺสโร อตฺตโน เสวกํ เยน ทิสาภาเคน อิจฺฉติ เตน ทิสาภาเคน
ปณาเมติ นีหรติ, เอส ธมฺโม พลวตํ, อยํ อิสฺสรานํ สภาโว
ปเวณิธมฺโมว, ตสฺมา สเจ อมฺหากํ วาสํ น โรเจถ อุชุกเมว โน
นีหรถ, วิเหฐเนน โก อตฺโถติ ทีเปนฺโต เอวมาห ฯ มิคีติ สีหํ
อาลปติ ฯ โส หิ มิคราชตาย มิโค ๑- อสฺส อตฺถีติ มิคี ฯ
อุนฺนทนฺตีติ สีหเมว อาลปติ ฯ โส หิ อุนฺนตานํ ทนฺตานํ อตฺถิตาย
อุนฺนตา ทนฺตา อสฺส อตฺถีติ อุนฺนทนฺตี ฯ อุนฺนตทนฺตีติปิ ปาโฐ
เยว ฯ วิชานาหีติ เอส อิสฺสรานํ ธมฺโมติ เอวํ ชานาหิ ฯ ชาตํ
สรณโต ภยนฺติ อมฺหากํ ตุมฺเห ปติฏฺฐฏฺเฐน สรณํ, ตุมฺหากํ เยว
สนฺติกา โน ภยํ ชาตํ, ตสฺมา อตฺตโน วสนฏฺฐานเมว คมิสฺสามาติ
ทีเปติ ฯ อยํ อปโร นโย ฯ ตว มิคี อุนฺนทนฺตี มม ปุตฺตทารํ
ตชฺเชนฺตี ฯ เยน กามํ ปณาเมตีติ เยเนว เยนากาเรน อิจฺฉติ เตน
ปณมติ ปวตฺตติ ๒- วิเหเฐติปิ ปลาเปติปิ, เอวํ ตฺวํ วิชานาหิ ฯ ตตฺถ
กึ สกฺกา อมฺเหหิ กาตุํ, ธมฺโม พลวตํ เอส พลวนฺตานํ สภาโว,
อิทานิ มยํ คมิสฺสาม, ตสฺมา ชาตํ สรณโต ภยนฺติ ฯ
     ตสฺส วจนํ สุตฺวา สีโห สีหึ อาห ภทฺเท อสุกสฺมึ นาม
กาเล มม โคจรตฺถาย คนฺตฺวา สตฺตเม ทิวเส อิมินา สิคาเลน
อิมาย จ สิคาลิยา สทฺธึ อาคตภาวํ สรสีติ ฯ อาม สรามีติ ฯ
ชานาสิ ปน มยฺหํ สตฺตาหํ อนาคมนสฺส การณนฺติ ฯ น ชานามิ
@เชิงอรรถ: ๑ มิคาติปิ ฯ   ๒ ปวตฺเตตีติปิ ฯ
สามีติ ฯ ภทฺเท อหํ เอกํ มิคํ คณฺหิสฺสามีติ คนฺตฺวา วิรชฺฌิตฺวา
กลเล ลคฺโค ตโต นิกฺขมิตุํ อสกฺโกนฺโต สตฺตาหํ นิราหาโร อฏฺฐาสิ,
โสหํ อิมํ สิคาลํ นิสฺสาย ชีวิตํ ลภิ, อยํ มม ชีวิตทายโก สหาโย,
มิตฺตธมฺเม ฐาตุํ สมตฺโถ หิ มิตฺโต ทุพฺพโล นาม นตฺถิ, อิโต
ปฏฺฐาย มยฺหํ สหายสฺส จ สหายิกาย จ ปุตฺตกานญฺจ เอวรูปํ
อวมานํ มา อกาสีติ วตฺวา สีโห ทุติยํ คาถมาห
         อปิ เจปิ ทุพฺพโล มิตฺโต     มิตฺตธมฺเมสุ ติฏฺฐติ
         โส ญาตโก จ พนฺธุ จ      โส มิตฺโต โส จ เม สขา,
         ทาฐินิ มาติมญฺญิวฺโห ๑-,    สิคาโล มม ปาณโทติ ฯ
     ตตฺถ อปิ เจปีติ เอโก อปิสทฺโท อนุคฺคหตฺโถ เอโก
สมฺภาวนตฺโถ ฯ ตตฺรายํ โยชนา ฯ ทุพฺพโลปิ เจ มิตฺโต มิตฺตธมฺเมสุ
อปิ ติฏฺฐติ สเจ ฐาตุํ สกฺโกติ โส ญาตโก จ พนฺธุ จ โส เมตฺตจิตฺตตาย
มิตฺโต โส จ สหายฏฺเฐน สขา ฯ ทาฐินิ มาติมญฺญิวฺโหติ
ภทฺเท ทาฐินิ สมฺม สีหิ มา มยฺหํ สหายํ วา สหายึ วา
อติมญฺญิ, อยํ หิ สิคาโล มม ปาณโทติ ฯ
     สา สีหสฺส วจนํ สุตฺวา สิคาลํ ขมาเปตฺวา ตโต ปฏฺฐาย
สปุตฺตาย ตาย สทฺธึ สมคฺคสํวาสํ วสิ ฯ สีหโปตกาปิ สิคาลโปตเกหิ
สทฺธึ กีฬมานา สมฺโมทมานานํ มาตาปิตูนํ อติกฺกนฺตกาเลปิ
มิตฺตภาวํ อภินฺทิตฺวา สมฺโมทมานา วสึสุ ฯ เตสํ กิร
สตฺตกุลปริวฏฺเฏ อภิชฺชมานา เมตฺตี ๒- อคมาสิ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ มาติมญฺญิตฺโถติปิ, มาติมญฺหิโวติปิ ฯ   ๒ เมตฺตินฺติปิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน เกจิ โสตาปนฺนา เกจิ สกทาคามิโน
เกจิ อนาคามิโน เกจิ อรหนฺตา อเหสุํ ฯ ตทา สิคาโล อานนฺโท
อโหสิ, สีโห ปน อหเมวาติ ฯ
                     คุณชาตกํ สตฺตมํ ฯ
                      -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๓๐-๓๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=608&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=608&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=163
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1067
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1054
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1054
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27