อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                       ๘ สุหนุชาตกํ
     นยิทํ วิสมสีเลนาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เทฺว
จณฺฑภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตสฺมึ หิ สมเย เชตวเนปิ เอโก ภิกฺขุ จณฺโฑ อโหสิ ผรุโส
สาหสิโก ฯ ชนปเท หิ เอโก ภิกฺขุ จณฺโฑ อโหสิ ฯ อเถกทิวสํ
ชานปโท ภิกฺขุ เกนจิเทว กรณีเยน เชตวนํ อคมาสิ ฯ สามเณรา
จ ทหรภิกฺขู จ ตสฺส จณฺฑภาวํ ชานนฺติ ฯ เตสํ ทฺวินฺนํ จณฺฑานํ
กลหํ ปสฺสิสฺสามาติ กุตุหเลน ตํ ภิกฺขุํ เชตวนวาสิกสฺส ปริเวณํ
ปหิณึสุ ฯ เต อุโภปิ จณฺฑา อญฺญมญฺญํ ทิสฺวาว สมคฺคา
ปิยสํวาสํ วสึสุ  สมฺโมทึสุ หตฺถปาทปิฏฺฐิสมฺพาหนาทีนิ อกํสุ ฯ
ธมฺมสภายํ ภิกฺขู กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส เทฺว จณฺฑา ภิกฺขู
อญฺเญสํ อุปริ จณฺฑา ผรุสา สาหสิกา, อญฺญมญฺญํ ปน อุโภปิ
เต สมคฺคา สมฺโมทมานา ปิยสํวาสา ชาตาติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา
กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย
นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพเปเต อญฺเญสํ จณฺฑา
ผรุสา สาหสิกา อญฺญมญฺญํ ปน ทิสฺวา สมคฺคา สมฺโมทมานา
ปิยสํวาสา จ อเหสุนฺติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส สพฺพตฺถสาธโก อตฺถธมฺมานุสาสโก อมจฺโจ อโหสิ ฯ โส
ปน ราชา โถกํ ธนโลภปกติโก ฯ ตสฺส มหาโสโณ นาม กูฏอสฺโส
อตฺถิ ฯ อถ อุตฺตราปถกา วาณิชา ๑- ปญฺจอสฺสสตานิ อาเนสุํ ฯ
อมจฺจา อสฺสานํ อาคตภาวํ รญฺโญ อาโรเจสุํ ฯ ตโต ปุพฺเพ ปน
โพธิสตฺโต อสฺเส อคฺฆาเปตฺวา มูเล อปริหาเปตฺวา ทาเปสิ ฯ
ราชา ตํ อปริหายมานํ ทิสฺวา อญฺญํ อมจฺจํ ปกฺโกสิตฺวา ตาต
อสฺเส อคฺฆาเปหิ, อคฺฆาเปนฺโต จ ปฐมํ มหาโสณํ ยถา เตสํ
อสฺสานํ อนฺตรํ ปวิสติ ตถา วิสฺสชฺเชตฺวา อสฺเส ฑํสาเปตฺวา
วณิเต การาเปตฺวา ทุพฺพลกาเล มูลํ หาเปตฺวา อคฺฆาเปยฺยาสีติ
อาห ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตถา อกาสิ ฯ อสฺสวาณิชา
อนตฺตมนา หุตฺวา เตน กตกิริยมฺปิ โพธิสตฺตสฺส อาโรเจสุํ ฯ
โพธิสตฺโต กึ ปน ตุมฺหากํ นคเร กูฏอสฺโส นตฺถีติ ปุจฺฉิ ฯ อตฺถิ
สามิ สุหนุ นาม กูฏอสฺโส จณฺโฑ ผรุโสติ ฯ เตน หิ ปุน
อาคจฺฉนฺตา ตํ อสฺสํ อาเนยฺยาถาติ ฯ เต สาธูติ ปฏิสุณิตฺวา
ปุน อาคจฺฉนฺตา ตํ กูฏสฺสํ คาหาเปตฺวา อาคจฺฉึสุ ฯ ราชา
อสฺสวาณิชา อาคตาติ สุตฺวา สีหปญฺชรํ อุคฺฆาเฏตฺวา อสฺเส
@เชิงอรรถ: ๑ อสฺสพาณิชาติปิ ฯ
โอโลเกตฺวา มหาโสณํ วิสฺสชฺชาเปสิ ฯ อสฺสวาณิชาปิ มหาโสณํ
อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา สุหนุํ วิสฺสชฺเชสุํ ฯ เต อญฺญมญฺญํ ปตฺวา
สรีรานิ เลหนฺตา สมฺโมทมานา อฏฺฐํสุ ฯ ราชา โพธิสตฺตํ ปุจฺฉิ
ปสฺสสิ, อิเม เทฺว กูฏสฺสา อญฺเญสํ จณฺฑา ผรุสา สาหสิกา
อญฺเญ อสฺเส ฑํสิตฺวา เคลญฺญํ ปาเปสุํ, อิทานิ อญฺญมญฺญํ ปน
สรีรํ เลหนฺตา สมฺโมทมานา อฏฺฐํสุ, กินฺนาเมตนฺติ ฯ โพธิสตฺโต
น อิเม มหาราช วิสมสีลา สมสีลา สมธาตุกา เอเตติ วตฺวา
เทฺว คาถา อภาสิ
         นยิทํ วิสมสีเลน        โสเณน สุหนู สห,
         สุหนุปิ ตาทิโส เยว     โย โสณสฺส สโคจโร,
         ปกฺขนฺทินา ปคพฺเภน     นิจฺจํ สนฺทานขาทินา
         สเมติ ปาปํ ปาเปน     สเมติ อสตาสตนฺติ ๑- ฯ
     ตตฺถ นยิทํ วิสมสีเลน โสเณน สุหนู สหาติ ยํ อิทํ
สุหนุกูฏสฺโส โสเณน สทฺธึ สมํ ๒- กโรติ, อิทํ น อตฺตโน
วิสมสีเลน ฯ อถ โข อตฺตโน สมสีเลเนว สทฺธึ กโรติ, อุโภปิ เหเต
อตฺตโน อนาจารตาย ทุสฺสีลตาย สมสีลา สมธาตุกา ฯ สุหนุปิ
ตาทิโสเยวาติ ยาทิโส หิ โสโณ สุหนุปิ ตาทิโส เยว ฯ โย
โสณสฺส สโคจโรติ โสโณ ยํโคจโร โส ตํโคจโร เยว ฯ ยเถว
หิ โสโณ อสฺสโคจโร อสฺเส ฑํเสนฺโต จรติ ตถา สุหนุปิ ฯ
อิมินา เนสํ สมานโคจรตํ ทสฺเสติ ฯ เต ปน อนาจารโคจเร
@เชิงอรรถ: ๑ อสตา อสนฺติปิ ฯ   ๒ เปมนฺติปิ ฯ
เอกโต กตฺวา ทสฺเสตุํ ปกฺขนฺทินาติ อาทิ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ ปกฺขนฺทินาติ
อสฺสานํ อุปริ ปกฺขนฺทนสีเลน ปกฺขนฺทนโคจเรน ฯ ปคพฺเภนาติ
กายปาคพฺภิยาทิสมนฺนาคเตน ทุสฺสีเลน ฯ นิจฺจํ สนฺทานขาทินาติ
อตฺตโน พนฺธนโยตฺตํ ขาทนสีเลน ขาทนโคจเรน จ ฯ สเมติ ปาปํ
ปาเปนาติ เอเตสุ อญฺญตเรน สทฺธึ อญฺญตรสฺส ปาปํ ทุสฺสีลฺยํ
สเมติ ฯ อสตาสตนฺติ เอเตสุ อญฺญตเรน อสตา อนาจารโคจรสมฺปนฺเนน
สห อิตรสฺส อสตสฺส ๑- อสาธุกมฺมํ สเมติ คูถาทีนิ
วิย คูถาทีหิ เอกโต สํสนฺทติ สทิสํ นิพฺพิเสสเมว โหตีติ ฯ
     เอวํ วตฺวา ปน โพธิสตฺโต มหาราช รญฺญา นาม น
อติลุทฺเธน ภวิตพฺพํ, ปรสฺส สนฺตกํ นาม นาเสตุํ น วฏฺฏตีติ
ราชานํ โอวทิตฺวา อสฺเส อคฺฆาเปตฺวา ภูตมูลํ ทาเปสิ ฯ
อสฺสวาณิชา ยถาสภาวเมว มูลํ ลภิตฺวา หฏฺฐตุฏฺฐา อคมํสุ ฯ ราชาปิ
โพธิสตฺตสฺส โอวาเท ฐตฺวา ยถากมฺมํ คโต ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ
ตทา เทฺว อสฺสา อิเม เทฺว ทุฏฺฐภิกฺขู อเหสุํ, ราชา อานนฺโท,
ปณฺฑิตามจฺโจ ปน อหเมวาติ ฯ
                    สุหนุชาตกํ อฏฺฐมํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ อสนฺติปิ ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๓๘-๔๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=770&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=770&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=165
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1077
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1063
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1063
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27