อรรถกถาเล่มที่ ๓๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๓ ทุกนิปาตวณฺณนา

                      ๑๐ วินีลกชาตกํ
     เอวเมว นูน ราชานนฺติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต
เทวทตฺตสฺส สุคตาลยํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เทวทตฺเต หิ คยาสีสํ อาคตานํ ทฺวินฺนํ อคฺคสาวกานํ สุคตาลยํ
ทสฺเสตฺวา นิปนฺเน อุโภปิ เถรา ธมฺมํ เทเสตฺวา อตฺตโน นิสฺสิตเก
อาทาย เวฬุวนํ อาคมึสุ ฯ เต สตฺถารา สาริปุตฺต เทวทตฺโต
ตุมฺเห ทิสฺวา กึ อกาสีติ ปุฏฺฐา ภนฺเต สุคตาลยํ ทสฺเสตฺวา
มหาวินาสํ ปาปุณีติ อาโรเจสุํ ฯ สตฺถา น โข สาริปุตฺต เทวทตฺโต
อิทาเนว มม อนุกิริยํ กโรนฺโต มหาวินาสํ ปาปุณิ, ปุพฺเพปิ
ปตฺโต เยวาติ วตฺวา เถเรน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต วิเทหรฏฺเฐ มิถิลายํ วิเทเห รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมึ นิพฺพตฺโต วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ
สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา ปิตุ อจฺจเยน รชฺเช ปติฏฺฐาสิ ฯ ตทา
เอกสฺส สุวณฺณราชหํสสฺส โคจรภูมิยํ กากิยา สทฺธึ สํวาโส อโหสิ ฯ
สา ปุตฺตํ วิชายิ ฯ โส เนว มาตุ ปฏิรูปโก อโหสิ น ปิตุ ฯ
อถสฺส วินีลกธาตุกตฺตา วินีลโกเตฺวว นามํ อกํสุ ฯ หํสราชา อภิณฺหํ
คนฺตฺวา ปุตฺตํ ปสฺสติ ฯ อปเร ปนสฺส เทฺว หํสโปตกา ปุตฺตา
อเหสุํ ฯ เต ปิตรํ อภิณฺหํ มนุสฺสปถํ คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปุจฺฉึสุ
ตาต ตุมฺเห กสฺมา อภิณฺหํ มนุสฺสปถํ คจฺฉถาติ ฯ ตาต เอกาย
เม กากิยา สทฺธึ สํวาสมนฺวาย เอโก ปุตฺโต ชาโต, วินีลโกติสฺส
นามํ, ตมหํ ทฏฺฐุํ คจฺฉามีติ ฯ กหํ ปเนเต วสนฺตีติ ฯ วิเทหรฏฺเฐ
มิถิลายํ อวิทูเร อมุกสฺมึ นาม ฐาเน เอกสฺมึ ตาลคฺเค วสนฺตีติ ฯ
ตาต มยํ คนฺตฺวา อาเนสฺสามาติ อาหํสุ ฯ ตาต มนุสฺสปโถ นาม
สาสงฺโก สปฺปฏิภโย, ตุมฺเห มา คจฺฉถ, มยํ คนฺตฺวา ตํ
อาเนสฺสามาติ อาห ฯ เทฺว หํสโปตกา ปิตุ วจนํ อนาทยิตฺวา ปิตรา
อาจิกฺขิตสญฺญาย ตตฺถ คนฺตฺวา  ตํ วินีลกํ เอกสฺมึ ทณฺฑเก
นิสีทาเปตฺวา มุขตุณฺฑเกน ทณฺฑกโกฏิยํ ฑํสิตฺวา มิถิลนครมตฺถเกน
ปายึสุ ฯ ตสฺมึ ขเณ วิเทหราชา สพฺพเสตจตุสินฺธวยุตฺตรถวเร
นิสีทิตฺวา นครํ ปทกฺขิณํ กโรติ ฯ วินีลโก ตํ ทิสฺวา จินฺเตสิ
มยฺหํ วิเทหรญฺญา สทฺธึ กึ นานากรณํ, เอโส จตุสินฺธวยุตฺเต
รเถ นิสีทิตฺวา นครํ อนุสญฺจรติ, อหํ ปน หํสยุตฺเต รเถ นิสีทิตฺวา
คจฺฉามีติ ฯ โส อากาเสน คจฺฉนฺโต ปฐมํ คาถมาห
         เอวเมว นูน ราชานํ       เวเทหํ มิถิลคฺคหํ
         อสฺสา วหนฺติ อาชญฺญา      ยถา หํสา วินีลกนฺติ ฯ
     ตตฺถ เอวเมวาติ เอวเมว ฯ นูนาติ ปริวิตกฺเก นิปาโต เอกํเสปิ
วตฺตติเยว ฯ เวเทหนฺติ วิเทหรฏฺฐิสฺสรํ ฯ มิถิลคฺคหนฺติ มิถิลคฺเคหํ
มิถิลาย ฆรํ ปริคฺคเหตฺวา วสมานนฺติ อตฺโถ ฯ อาชญฺญาติ
การณาการณํ ชานนกา ฯ ยถา หํสา วินีลกนฺติ ยถา อิเม
หํสา มํ วินีลกํ วหนฺติ เอวเมว วหนฺตีติ ฯ
     หํสโปตกา ตสฺส วจนํ สุตฺวา กุชฺฌิตฺวา อิเธว นํ ปาเตตฺวา
คมิสฺสามาติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวาปิ เอวํ กเตปิ ปิตา โน กึ วกฺขตีติ
ครหภเยน ปิตุ สนฺติกํ เนตฺวา เตน กตกิริยํ ปิตุ อาจิกฺขึสุ ฯ
อถ นํ ปิตา กุชฺฌิตฺวา กึ ตฺวํ มม ปุตฺเตหิ อธิกตโรสิ โย มม
ปุตฺเต อภิภวิตฺวา รเถ ยุตฺตสินฺธเว วิย กโรสิ, อตฺตโน ปมาณํ
น ชานาสิ, อิมํ ฐานํ ตว อโคจโร, อตฺตโน มาตุ วสนฏฺฐานเมว
คจฺฉาหีติ ตชฺเชตฺวา ทุติยํ คาถมาห
         วินีล ทุคฺคํ ภชสิ,      อภูมึ ตาต เสวสิ,
         คามนฺตกานิ เสวสฺสุ    เอตํ มาตาลยนฺตุวนฺติ ฯ
     ตตฺถ วินีลาติ ตํ นาเมน อาลปติ ฯ ทุคฺคํ ภชสีติ อิเมสํ
วสนํ คิริทุคฺคํ ภชสิ ฯ อภูมึ ตาต เสวสีติ ตาต คิริวิสมํ นาม
ตว อภูมึ ตํ เสวสิ อุปคจฺฉสิ ฯ เอตํ มาตาลยนฺตุวนฺติ เอตํ
คามนฺตํ อุกฺการฏฺฐานํ อามกสุสานฏฺฐานญฺจ ตว มาตุ อาลยํ เคหํ
วสนฏฺฐานํ, ตตฺถ คจฺฉาติ ฯ
     เอวนฺตํ ตชฺเชตฺวา คจฺฉถ นํ มิถิลนครสฺส อุกฺการภูมิยญฺเญว
โอตาเรตฺวา เอถาติ ปุตฺเต อาณาเปสิ ฯ เต ตถา อกํสุ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ ตทา
วินีลโก เทวทตฺโต อโหสิ, เทฺว หํสโปตกา เทฺว อคฺคสาวกา, ปิตา
อานนฺโท, วิเทหราชา ปน อหเมวาติ ฯ
                    วินีลกชาตกํ ทสมํ ฯ
                    ทฬฺหวคฺโค ปฐโม ฯ
                      ----------
@เชิงอรรถ:
@*** หน้านี้ไม่มีข้อมูล ***

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๗ หน้า ๔๙-๕๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=37&A=986&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=37&A=986&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=169
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1108
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1092
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1092
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27