อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                     จุลฺลธนุคฺคหชาตกํ
     สพฺพํ ภณฺฑนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต ปุราณทุติยิกาย
ปโลภนํ (ภิกฺขุํ) อารพฺภ กเถสิ ฯ
     เกน ภิกฺขุ อุกฺกณฺาปิโตติ วุตฺเต ปุราณทุติยิกาย ภนฺเตติ
วุตฺเต สตฺถา เอสา ภิกฺขุ อิตฺถี น อิทาเนว ตุยฺหํ อนตฺถการิกา
ปุพฺเพปิ เต เอตํ นิสฺสาย อสินา สีสํ ฉินฺนนฺติ วตฺวา ภิกฺขูหิ
ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
สกฺโก อโหสิ ฯ ตทา เอโก พาราณสีวาสี พฺราหฺมณมาณโว
ตกฺกสิลายํ สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา ธนุกมฺเม นิปฺผตฺตึ ปตฺโต
จุลฺลธนุคฺคหปณฺฑิโต นาม อโหสิ ฯ อถสฺส อาจริโย อยํ มยา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๗.
สทิสํ สิปฺปํ อุคฺคณฺหีติ อตฺตโน ธีตรํ อทาสิ ฯ โส ตํ คเหตฺวา
พาราณสึ คมิสฺสามีติ มคฺคํ ปฏิปชฺชิ ฯ อนฺตรามคฺเค เอโก
วารโณ เอกํ ปเทสํ สุญฺมกาสิ ฯ ตํ านํ อภิรุยฺหิตุํ น โกจิ
อุสฺสหติ ฯ จุลฺลธนุคฺคหปณฺฑิโต มนุสฺสานํ วาเรนฺตานญฺเว
ภริยํ คเหตฺวา อฏวีมุขํ อภิรุยฺหิ ฯ อถสฺส อฏวีมชฺเฌ วารโณ
อุฏฺหิ ฯ โส ตํ กุมฺเภ สเรน วิชฺฌิ ฯ สโร วินิวิชฺฌิตฺวา
ปจฺฉาภาเคน นิกฺขมิ ฯ วารโณ ตตฺเถว ปติ ฯ ธนุคฺคหปณฺฑิโต
ตํ านํ เขมํ กตฺวา ปุรโต อญฺ อฏวึ ปาปุณิ ฯ ตตฺถาปิ
ปญฺาส โจรา มคฺคํ หนนฺติ ฯ ตมฺปิ โส มนุสฺเสหิ วาริยมาโน
อภิรุยฺหิ ฯ เตสํ โจรานํ มิเค วธิตฺวา มคฺคสมีเป มํสํ ปจิตฺวา
ขาทนฺตานํ ิตฏฺานํ ปาปุณิ ฯ ตทา ตํ โจรา อลงฺกตปฏิยตฺตาย
ภริยาย สทฺธึ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา คณฺหิสฺสาม นนฺติ อุสฺสาหํ
กรึสุ ฯ โจรเชฏฺโก ปุริสลกฺขณกุสโล ฯ โส ตํ โอโลเกตฺวาว
อุตฺตมปุริโส อยนฺติ ตฺวา เอกสฺสปิ อุฏฺหิตุํ นาทาสิ ฯ
ธนุคฺคหปณฺฑิโต คจฺฉ อมฺหากมฺเปกํ มํสสูลํ เทถาติ วตฺวา มํสํ
อาหราติ เตสํ สนฺติกํ ภริยํ เปเสสิ ฯ สา คนฺตฺวา เอกํ กิร มํสสูลํ
เทถาติ อาห ฯ โจรเชฏฺโก อนคฺโฆ ปุริโสติ มํสสูลํ ทาเปสิ ฯ
โจรา อมฺเหหิ กิร ปกฺกํ ขาทิตนฺติ อปกฺกมํสสูลํ อทํสุ ฯ
ธนุคฺคโห อตฺตานํ สมฺภาเวตฺวา มยฺหํ อปกฺกมํสํ ททนฺตีติ โจรานํ
กุชฺฌิ ฯ โจรา กึ อยเมว เอโก ปุริโส มยํ อิตฺถิโยติ กุชฺฌิตฺวา
อุฏฺหึสุ ฯ ธนุคฺคโห เอกูนปญฺาส ชเน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๘.
เอกูนปญฺาสกณฺเฑหิ วิชฺฌิตฺวา ปาเตสิ ฯ โจรเชฏฺกํ วิชฺฌิตุํ กณฺฑํ
นาโหสิ ฯ ตตฺถ ๑- กิร กณฺฑนาฬิยํ สมปณฺณาสเมว กณฺฑานิ ฯ เตสุ เอเกน
วารณํ วิชฺฌิ ฯ เอกูนปญฺาสกณฺเฑหิ โจเร วิชฺฌิตฺวา โจรเชฏฺกํ
ปาเตตฺวา ตสฺส อุเร นิสินฺโน สีสมสฺส ฉินฺทิสฺสามีติ ภริยาย
หตฺถโต อสึ อาหราเปสิ ฯ สา ตํขณํเยว โจรเชฏฺกโลภํ กตฺวา
โจรสฺส หตฺเถ ตนุํ ๒- สามิกสฺส หตฺเถ ตลํ ๓- เปสิ ฯ โจโร
ตนุทณฺฑํ ปรามสิตฺวา อสึ นีหริตฺวา ธนุคฺคหสฺส สีสํ ฉินฺทิ ฯ โส
ตํ ฆาเตตฺวา อิตฺถึ อาทาย คจฺฉนฺโต ชาติโคตฺตํ ปุจฺฉิ ฯ สา
ตกฺกสิลายํ ทิสาปาโมกฺขสฺส อาจริยสฺส ธีตามฺหีติ อาห ฯ เกน
ตฺวํ อิมินา ลทฺธาติ ฯ มยฺหํ ปิตา อยํ มยา สทิสํ กตฺวา
สิปฺปํ สิกฺขตีติ ตุสิตฺวา มมฺปิ อิมสฺส อทาสิ สาหํ ตยิ สิเนหํ
กตฺวา อตฺตโน กุลทตฺติยํ สามิกํ มาราเปสินฺติ ฯ โจรเชฏฺโก
กุลทตฺติยํ ตาเวสา สามิกํ มาราเปสิ อญฺ ปเนกํ ทิสฺวา มมฺปิ
เอวเมว กริสฺสติ อิมํ ฉฑฺเฑตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา คจฺฉนฺโต
อนฺตรามคฺเค เอกํ กุนฺนทึ อุตฺตานตลํ ตํขณาคตํ ปูรํ ๔- ทิสฺวา
ภทฺเท อิมิสฺสา นทิยา สุํสุมารา กกฺขลา กึ กโรมาติ อาห ฯ
สามิ ตฺวํ อาภรณภณฺฑํ มม อุตฺตราสงฺเคน ภณฺฑิกํ กตฺวา
ปรตีรํ เนตฺวา ปุน อาคนฺตฺวา มํ คเหตฺวา คจฺฉาติ ฯ โส สาธูติ
สพฺพํ อาภรณภณฺฑํ อาทาย นทึ โอตริตฺวา ตรนฺโต วิย ปรตีรํ
ปตฺวา ตํ ฉฑฺเฑตฺวา ปายาสิ ฯ สา ตํ ทิสฺวา สามิ กึ มํ
@เชิงอรรถ: ๑ ตสฺส ฯ ๒ ถรุํ ฯ ๓ ถลํ ฯ ๔ ตํขโณทกปูรํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๐๙.
ฉฑฺเฑตฺวา วิย คจฺฉสิ กสฺมา เอวํ กโรสิ เอหิ มมฺปิ อาทาย
คจฺฉาติ เตน สทฺธึ สลฺลปนฺตี ปมํ คาถมาห
          สพฺพํ ภณฺฑํ สมาทาย      ปารํ ติณฺโณสิ พฺราหฺมณ
         ปจฺฉา คจฺฉ ลหุํ ขิปฺปํ     มมฺปิ ตาเรหิ ทานิ โภติ ๑- ฯ
     ตตฺถ ลหุํ ขิปฺปนฺติ ลหุํ ปจฺฉา คจฺฉ ขิปฺปํ มมฺปิ ตาเรหิ
อิทานิ โภติ อตฺโถ ฯ
     โจโร ตํ สุตฺวา ปรตีเร ิโตเยว ทุติยํ คาถมาห
                 อสนฺถุตํ มํ จิรสนฺถุเตน
                 นิมิสิ โภตี อธุวํ ธุเวน
                 มยาปิ โภตี นิมิเนยฺย อญฺ
                 อิโต อหํ ทูรตรํ คมิสฺสนฺติ ฯ
       สา เหฏฺา วุตฺตตฺถาเยว ฯ
     โจโร ปน อิโตปิ อหํ ทูรตรํ คมิสฺสํ ติฏฺ ตฺวนฺติ
วตฺวา ตสฺสา วิรวนฺติยาว อาภรณภณฺฑํ อาทาย ปลายิ ฯ
ตโต สา พาลา อตฺริจฺฉตาย เอวรูปํ พฺยสนํ ปตฺตา อนาถา
หุตฺวา อวิทูเร เอกํ เอฬคณิคุมฺพํ ๒- อุปสงฺกมิตฺวา โรทมานา
นิสีทิ ฯ
     ตสฺมึ ขเณ สกฺโก โลกํ โวโลเกนฺโต ตํ อตฺริจฺฉตาหตํ
สามิกา จ โจรา จ ปริหีนํ โรทมานํ ทิสฺวา เอตํ นิคฺคณฺหิตฺวา
ลชฺชาเปตฺวา อาคมิสฺสามีติ มาตลิญฺจ ปญฺจสิขญฺจ อาทาย ตตฺถ
@เชิงอรรถ: ๑ ตาเรหิ ทานิโต ฯ ๒ เอฬคลาคุมฺพํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๐.
อาคนฺตฺวา นทีตีเร ตฺวา มาตลิ ตฺวํ มจฺโฉ ภว ปญฺจสิข
ตฺวํ สกุโณ ภว อหํ ปน สิคาโล หุตฺวา มุเขน มํสปิณฺฑํ
คเหตฺวา เอติสฺสา สมฺมุขฏฺานํ คมิสฺสามิ ตฺวํ มยิ ตตฺถ คเต
อุทกโต อุลฺลงฺฆิตฺวา มม ปุรโต ปต อถาหํ มุเขน คหิตมํสปิณฺฑํ
ฉฑฺเฑตฺวา มจฺฉํ คเหตุํ ปกฺขนฺทิสฺสามิ ตสฺมึ ขเณ ตฺวํ
ปญฺจสิข ตํ มํสปิณฺฑํ คเหตฺวา อากาเส อุปฺปติ ตฺวํ มาตลิ
อุทเก ปตาติ อาณาเปสิ ฯ สาธุ เทวาติ ฯ มาตลิ มจฺโฉ
อโหสิ ฯ ปญฺจสิโข สกุโณ อโหสิ ฯ สกฺโก สิคาโล หุตฺวา
มํสปิณฺฑํ มุเขนาทาย ตสฺสา สมฺมุขฏฺานํ อคมาสิ ฯ มจฺโฉ อุทกา
อุปฺปติตฺวา สิคาลสฺส ปุรโต ปติ ฯ โส มุเขน คหิตํ มํสปิณฺฑํ
ฉฑฺเฑตฺวา มจฺฉสฺสตฺถาย ปกฺขนฺทิ ฯ มจฺโฉ อุปฺปติตฺวา อุทเก
ปติ ฯ สกุโณ มํสปิณฺฑํ คเหตฺวา อากาเส อุปฺปติ ฯ สิคาโล
อุโภปิ อลภิตฺวา เอฬคณิคุมฺพํ โอโลเกนฺโต ทุมฺมุโข นิสีทิ ฯ สา
ตํ ทิสฺวา อยํ อตฺริจฺฉตาหโต เนว มํสํ น มจฺฉํ ลภตีติ กูฏํ
ภินฺทนฺตี วิย มหาหสิตํ หสิ ฯ ตํ สุตฺวา สิคาโล ตติยํ คาถมาห
           กายํ เอฬคณิคุมฺเพ      กโรติ อหุหาสิยํ
           นยิธ นจฺจํ วา คีตํ วา   ตาฬํ วา สุสมาหิตํ
           อนมฺหิกาเล สุสฺโสณิ     กินฺนุ ชคฺฆสิ โสภเนติ ฯ
       ตตฺถ กายนฺติ กา อยํ ฯ เอฬคณิคุมฺเพติ คุมฺโพปคุมฺเพ ๑- ฯ
อหุหาสิยนฺติ ทนฺตวิทํสกํ มหาหสิตํ วุจฺจติ ฯ ตํ กา เอสา
@เชิงอรรถ: ๑ คุมฺโพชิคุมฺเพ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๑.
เอตสฺมึ คุมฺเพ กโรตีติ ปุจฺฉติ ฯ นยิธ นจฺจํ วาติ อิมสฺมึ าเน
กสฺสจิ นจฺจนฺตสฺส นจฺจํ วา คายนฺตสฺส คีตํ วา หตฺเถ สุสมาหิเต
กตฺวา วาเทนฺตสฺส สุสมาหิตํ หตฺถตาฬํ วา นตฺถิ ยํ ทิสฺวา
ตฺวํ หเสยฺยาสีติ ทีเปติ ฯ อนมฺหิกาเลติ โรทนกาเล ฯ สุสฺโสณีติ
สุนฺทรโสณิ ฯ กินฺนุ ชคฺฆสีติ เกน นุ การเณน ตฺวํ โรทิตุํ
ยุตฺตกาเล อโรทมานาว มหาหสิตํ หสิ ฯ โสภเนติ ตํ ปสํสนฺโต
อาลปติ ฯ
       ตํ สุตฺวา สา จตุตฺถํ คาถมาห
         สิคาล พาล ทุมฺเมธ       อปฺปปญฺโสิ ชมฺพุก
         ชินฺโน มจฺฉญฺจ เปสิญฺจ     กปโณ วิย ฌายสีติ ฯ
     ตตฺถ ชินฺโนติ ชานิปฺปตฺโต หุตฺวา ฯ เปสิญฺจาติ มํสเปสึ ฯ
กปโณ วิย ฌายสีติ สหสฺสภณฺฑิกํ ปราชิโต กปโณ วิย ฌายสิ
โสจสิ จินฺเตสิ ฯ
      ตโต สิคาโล ปญฺจมํ คาถมาห
         สุทสฺสํ วชฺชมญฺเสํ        อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ
         ชินฺนา ปติญฺจ ชารญฺจ      มมฺปิ ตฺวญฺเว ฌายสีติ ฯ
      ตตฺถ มมฺปิ ตฺวญฺเว ฌายสีติ ปาปธมฺเม ทุสฺสีเล อหํ
ตาว มม โคจรํ น ลภิสฺสามิ ตฺวํ ปน อตฺริจฺฉตาย หตา ตํ
มุหุตฺตทิฏฺเก โจเร ปฏิพทฺธจิตฺตา หุตฺวา ตญฺจ ชารํ กุลทตฺติกญฺจ
ปตึ ชินฺนา มํ อุปาทาย สตคุเณน สหสฺสคุเณน กปณตรา
หุตฺวา ฌายสิ โรทสิ ปริเทวสีติ ลชฺชาเปตฺวา วิปฺปการํ ปาเปนฺโต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๒.
มหาสตฺโต เอวมาห ฯ
      สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา คาถมาห
       เอวเมตํ มิคราช         ยถา ภาสสิ ชมฺพุก
       สา นูนาหํ อิโต คนฺตฺวา    ภตฺตุ เหสฺสํ วสานุคาติ ฯ
     ตตฺถ นูนาติ เอกํสฏฺเ นิปาโต ฯ สา อหํ อิโต คนฺตฺวา
ปุน อญฺ ภตฺตารํ ลภิตฺวา เอกํเสเนว ตสฺส วสานุคา วสวตฺตินี
ภวิสฺสามีติ ฯ
     อถสฺสา อนาจาราย ทุสฺสีลาย กถํ สุตฺวา สกฺโก เทวราชา
โอสานคาถมาห
       โย หเร มตฺติกํ ถาลํ      กํสถาลมฺปิ โส หเร
       กตํเยว ตยา ปาปํ        ปุนเปวํ กริสฺสสีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ อนาจาเร กึ กเถสิ โย มตฺติกํ ถาลํ หรติ
สุวณฺณถาลรชตถาลาทิเภทํ กํสถาลมฺปิ โส หรเตว อิทญฺจ ตยา
ปาปํ กตเมว น สกฺกา ตว สุทฺธาตุํ ๑- สา ตฺวํ ปุนปิ เอวํ
กริสฺสสิเยวาติ ฯ
     เอวํ โส ตํ ลชฺชาเปตฺวา วิปฺปการํ ปาเปตฺวา สกฏฺานเมว
อคมาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ ฯ
ตทา ธนุคฺคโห อุกฺกณฺิตภิกฺขุ อโหสิ สา อิตฺถี
@เชิงอรรถ: ๑ สนฺธาเรตุํ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๑๓.
ปุราณทุติยิกา สกฺโก เทวราชา ปน อหเมวาติ ฯ
                   จุลฺลธนุคฺคหชาตกํ จตุตฺถํ
                     ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๕๐๖-๕๑๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=10513&modeTY=1&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=10513&modeTY=1&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=818
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3777
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3727
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3727
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27