ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       มุทุปาณิชาตกํ
     ปาณิ เจ มุทุโก จสฺสาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เอกํ อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตํ หิ สตฺถา ธมฺมสภํ อานีตํ สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ
อุกฺกณฺฐิโตสีติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจนฺติ วุตฺเต ภิกฺขุ อิตฺถิโย
นาเมตา กิเลสวเสน คมนโต อรกฺขิยา โปราณกปณฺฑิตาปิ
อตฺตโน ธีตรํ หตฺเถ คเหตฺวา รกฺขนฺตาปิ รกฺขิตุํ นาสกฺขึสุ ปิตรํ
หตฺเถ คเหตฺวา ฐิตาว ปิตรํ อชานาเปตฺวาว กิเลสวเสน ปุริเสน
สทฺธึ ปลายีติ วตฺวา ตุณฺหี อโหสิ เตหิ ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๓.

อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต ตสฺส อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา ปิตุ อจฺจเยน รชฺเช ปติฏฺฐาย ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ ฯ โส ธีตรญฺจ ภาคิเนยฺยญฺจ เทฺวปิ อตฺตโน นิเวสเน โปเสนฺโต เอกทิวสํ อมจฺเจหิ สทฺธึ นิสินฺโน มมจฺจเยน มยฺหํ ภาคิเนยฺโย ราชา ภวิสฺสติ ธีตาปิ เม ตสฺเสว อคฺคมเหสี ภวิสฺสตีติ วตฺวา อปรภาเค เตสํ วยปฺปตฺตกาเล ปุน อมจฺเจหิ สทฺธึ นิสินฺโน มยฺหํ ภาคิเนยฺยสฺส อญฺญสฺส รญฺโญ ธีตรํ อาเนสฺสามิ มยฺหํ ธีตรํ อญฺญสฺมึ จ ราชกุเล ทสฺสามิ เอวํ โน ญาตกา พหุตรา ภวิสฺสนฺตีติ อาห ฯ เต อมจฺจา สมฺปฏิจฺฉึสุ ฯ อถ ราชา ภาคิเนยฺยสฺส พหิเคหํ ทาเปตฺวา ธีตรํ อนฺโตนิเวสเน นิวาเสสิ ฯ เต ปน อญฺญมญฺญํ ปฏิพทฺธจิตฺตา อเหสุํ ฯ กุมาโร เกน นุโข อุปาเยน ราชธีตรํ พหิ นีหราเปยฺยนฺติ จินฺเตนฺโต อตฺถิ อุปาโยติ ธาติยา ลญฺจํ ททนฺโต ๑- กึ อยฺยปุตฺต กิจฺจนฺติ วุตฺเต อมฺม กถํ นุโข ราชธีตรํ พหิ กาตุกามา โอกาสํ ลเภยฺยามาติ อาห ฯ ราชธีตาย สทฺธึ กเถตฺวา ชานิสฺสามีติ ฯ สาธุ อมฺมาติ ฯ สา คนฺตฺวา เอหิ อมฺม สีเส เต โอกา คณฺหิสฺสามีติ ตํ นีจปีฐเก นิสีทาเปตฺวา สยํ อุจฺเจ นิสีทิตฺวา ตสฺสา สีสํ อตฺตโน อูรูสุ ฐเปตฺวา โอกา คณฺหมานา ราชธีตาย สีสํ อตฺตโน นเขน วิชฺฌิ ฯ ราชธีตา นายํ อตฺตโน มํ นเขน @เชิงอรรถ: ทตฺวาติ ยุตฺตตรํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๔.

วิชฺฌติ ปิตุจฺฉาปุตฺตสฺส เม กุมารสฺส มนฺตนเขน วิชฺฌตีติ ญตฺวา อมฺม ตฺวํ กุมารสฺส สนฺติกํ อคมาสีติ ปุจฺฉิ ฯ อาม อมฺม คจฺฉามีติ ฯ กินฺเต สาสนํ กถิตนฺติ ฯ ตว พหิ กรณุปายํ ปุจฺฉติ อมฺมาติ ฯ ราชธีตา ปณฺฑิโตปิ โหนฺโต ชานิสฺสตีติ อมฺม อิมํ อุคฺคเหตฺวา กุมารสฺส อาโรเจยฺยาสีติ ปฐมํ คาถมาห ปาณิ เจ มุทุโก จสฺส นาโค จสฺส สุการิโต อนฺธกาโร จ วสฺเสยฺย อถ นูน ตทา สิยาติ ฯ สา ตํ อุคฺคเหตฺวา กุมารสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อมฺม ราชธีตา กึ อาหาติ วุตฺเต อยฺยปุตฺต อญฺญํ กิญฺจิ อวตฺวา อิมํ คาถํ ปหิณีติ ตํ คาถํ อุทาหาสิ ฯ กุมาโร จ ตสฺสา อตฺถํ ญตฺวา คจฺฉ อมฺมาติ ตํ อุยฺโยเชสิ ฯ คาถายตฺโถ สเจ เต เอกสฺส จูฬุปฏฺฐากสฺส มม หตฺโถ วิย หตฺโถ มุทุ อสฺส ยทิ จ เต อเนญฺชการณํ ๑- สุํการิโต เอโก หตฺถี อสฺส ยทิ จ ตํทิวสํ จตุรงฺคสมนฺนาคโต วิย พหโล อนฺธกาโร อสฺส เทโว จ วสฺเสยฺย อถ นูน ตทา สิยาติ ตาทิเส กาเล อิเม จตฺตาโร ปจฺจเย อาคมฺม เอกํเสน เต มโนรถสฺส มตฺถกคมนํ สิยาติ ฯ กุมาโร เอตมตฺถํ ตตฺตโต ญตฺวา เอกํ อภิรูปํ มุทุหตฺถํ จูฬุปฏฺฐากํ สชฺชํ กตฺวา มงฺคลหตฺถิโคปกสฺส ลญฺจํ ทตฺวา หตฺถึ อเนญฺชการณํ กาเรตฺวา กาลํ อาคเมนฺโต อจฺฉิ ฯ อเถกสฺมึ @เชิงอรรถ: อานญฺชการณํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๕.

กาฬปกฺขุโปสถทิวเส มชฺฌิมยามสมนนฺตเร ฆนกาฬเมโฆ วสฺสิ ฯ โส อยนฺทานิ ราชธีตาย ววฏฺฐิตทิวโสติ วารณํ อภิรุยฺหิตฺวา มุทุหตฺถํ ตํ จูฬุปฏฺฐากํ หตฺถิปิฏฺเฐ นิสีทาเปตฺวา คนฺตฺวา ราชนิเวสนสฺส อากาสงฺคณาภิมุขฏฺฐาเน ฐิโต หตฺถึ มหาภิตฺตึ ๑- อลฺลิยาเปตฺวา วาตปานสมีเป เตเมนฺโตว อฏฺฐาสิ ฯ ราชาปิ ธีตรํ รกฺขนฺโต อญฺญตฺถ ฐาเน สยิตุํ น เทติ อตฺตโน สนฺติเก จูฬสยเน สยาเปสิ ฯ สาปิ อชฺช กุมาโร อาคมิสฺสตีติ ญตฺวา นิทฺทํ อโนกฺกมิตฺวาว นิปนฺนา ตาต นฺหายิตุกามมฺหีติ อาห ฯ ราชา เอหิ อมฺมาติ ตํ หตฺเถ คเหตฺวา วาตปานสมีปํ เนตฺวา นฺหายาหิ อมฺมาติ อุกฺขิปิตฺวา วาตปานสฺส พาหิรปสฺเส ปทุมเก ฐเปตฺวา เอกํ หตฺถํ คเหตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ สา นฺหายมานาปิ กุมารสฺส หตฺถํ ปสาเรสิ ฯ โส ตสฺสา หตฺถโต อาภรณานิ โอมุญฺจิตฺวา อุปฏฺฐากสฺส หตฺเถ ปิลนฺธิตฺวา ตํ อุกฺขิปิตฺวา ราชธีตรํ นิสฺสาย ปทุมเก ฐเปสิ ฯ สา ตสฺส หตฺถํ คเหตฺวา ปิตุ หตฺเถ ฐเปสิ ฯ โส ตสฺส หตฺถํ คเหตฺวา ธีตุ หตฺถํ มุญฺจิ ฯ สา อิตรสฺมาปิ หตฺถา อาภรณานิ โอมุญฺจิตฺวา ตสฺส ทุติยหตฺเถ ปิลนฺธิตฺวา ปิตุ หตฺเถ ฐเปตฺวา กุมาเรน สทฺธึ อคมาสิ ฯ ราชา ธีตาเยว เมติ สญฺญาย ตํ ทารกํ นฺหานปริโยสาเน สิริคพฺเภ สยาเปตฺวา ทฺวารํ ปิธาย ลญฺจิตฺวา อารกฺขํ ทตฺวา อตฺตโน สยนํ คนฺตฺวา นิปชฺชิ ฯ โส ปภาตาย รตฺติยา ทฺวารํ วิวริตฺวา ตํ ทารกํ ทิสฺวา กิเมตนฺติ @เชิงอรรถ: มหาภิตฺติยํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๖.

ปุจฺฉิ ฯ โส ตสฺสา กุมาเรน สทฺธึ คตภาวํ กเถสิ ฯ ราชา วิปฺปฏิสารี หุตฺวา หตฺเถ คเหตฺวา วิจรนฺเตนาปิ มาตุคามํ รกฺขิตุํ น สกฺกา เอวํ อรกฺขิยา นามิตฺถิโยติ จินฺเตตฺวา อิตรา เทฺว คาถา อโวจ อนลา มุทุสมฺภาสา ทุปฺปูรา ตา นทีสมา สีทนฺติ นํ วิทิตฺวาน อารกา ปริวชฺชเย ยํ เอตา อุปเสวนฺติ ฉนฺทสา วา ธเนน วา ชาตเวโทว สณฺฐานํ ขิปฺปํ อนุทหนฺติ ตนฺติ ฯ ตตฺถ อนลา มุทุสมฺภาสาติ มธุรวจเนนาปิ อสกฺกุเณยฺยา เนว สกฺกา สณฺหวาจาย สงฺคณฺหิตุนฺติ อตฺโถ ปุริเสหิ วา เอตาสํ น อลนฺติ อนลา มุทุสมฺภาสาติ หทเย จ ถทฺเธปิ สมฺภาสาว มุทุ เอตาสนฺติ มุทุสมฺภาสา ฯ ทุปฺปูรา ตา นทีสมาติ ยถา นที อาคตาคตสฺส อุทกสฺส สนฺทนโต อุทกสฺส ทุปฺปูรา เอวํ อนุภูตานุภูเตหิ เมถุนาทีหิ อปริตุสฺสนโต ทุปฺปูรา ฯ เตน วุตฺตํ ติณฺณํ ภิกฺขเว ธมฺมานํ อติตฺโต อปฺปฏิภาโณ มาตุคาโม กาลํ กโรติ กตเมสํ ติณฺณํ เมถุนธมฺมสมาปตฺติยา จ วิปฺผายนสฺส จ อลงฺการสฺส จ อิเมสํ โข ภิกฺขเว ติณฺณํ ธมฺมานํ อติตฺโต อปฺปฏิภาโณ มาตุคาโม กาลํ กโรตีติ ฯ สีทนฺตีติ อฏฺฐสุ มหานิรเยสุ โสฬสสุ จ อุสฺสุทนิรเยสุ สีทนฺติ นิมฺมุชฺชนฺติ ฯ นนฺติ นิปาตมตฺตํ ฯ วิทิตฺวานาติ เอวํ ชานิตฺวา ฯ อารกา ปริวชฺชเยติ เอตา อิตฺถิโย นาม เมถุนธมฺมาทีหิ อติตฺตา กาลํ กตฺวา เอเตสุ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๗.

นิรเยสุ สีทนฺติ เอตา เอวํ อตฺตนา สีทมานา กสฺสญฺญสฺส สุขาย ภวิสฺสนฺตีติ เอวํ ญตฺวา ปณฺฑิโต ปุริโส ทูรโตว เอตาปิ ปริวชฺเชยฺยาติ ทีเปติ ฯ ฉนฺทสา วา ธเนน วาติ อตฺตโน วา ฉนฺเทน รุจิยา เปเมน ภตฺติวเสน ลทฺธธเนน วา ยํ ปุริสํ เอตา อิตฺถิโย อุปเสวนฺติ ภชนฺติ ฯ ชาตเวโทติ อคฺคิ ฯ โส หิ ชาตมตฺโตว เวทิยติ เวทิโต ปากโฏ โหตีติ ชาตเวโท ฯ โส ยถา อตฺตโน ฐานํ การณํ โอกาสํ วา อนุทหติ เอวเมว ตาปิ ยํ ปุริสํ อุปเสวนฺติ ตํ ปุริสํ ธนยสสีลปญฺญาสมนฺนาคตมฺปิ เตสํ ธนาทีนํ วินาสโต ปุน ตาย สมฺปตฺติยา อภพฺพุปฺปตฺติกํ กุรุมานา ขิปฺปํ อนุทหนฺติ ฌายนฺติ ฯ วุตฺตมฺปิ เจตํ พลวนฺโต ทุพฺพลา โหนฺติ ถามวนฺโตปิ หายเร จกฺขุโน อนฺธกา โหนฺติ มาตุคามวสงฺคตา คุณวนฺโต นิคุณา โหนฺติ ปญฺญวนฺโตปิ หายเร ปมตฺตา ปาเส ๑- พนฺธนฺติ มาตุคามวสงฺคตา อชฺเฌนญฺจ ตปํ สีลํ สจฺจํ จาคํ สตึ มตึ อจฺฉินฺทนฺติ ปมตฺตสฺส ปนฺถทูหีว ตกฺกรา ยสํ กิตฺตึ ธิตึ สูรํ พาหุสจฺจํ ปชานนํ หาปยนฺติ ปมตฺตสฺส กฏฺฐปุญฺเชว ปาวโกติ ฯ เอวํ วตฺวา มหาสตฺโต ภาคิเนยฺโยปิ มยา โปเสตพฺโพ ราชธีตา มยา โปเสตพฺพาติ มหนฺเตน สกฺกาเรน ธีตรํ ตสฺเสว @เชิงอรรถ: พนฺธเน เสนฺติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๖๘.

ทตฺวา ตํ อุปรชฺเช ปติฏฺฐาเปสิ ฯ โสปิ มาตุลสฺส อจฺจเยน รชฺเช ปติฏฺฐหิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา ราชา อหเมว อโหสีติ ฯ มุทุปาณิชาตกํ ทุติยํ --------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๖๒-๖๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=1292&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=1292&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=385              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2125              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2108              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2108              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]