อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       กกฺการุชาตกํ
     กาเยน โย นาวหเรติ อิทํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต เทวทตฺตํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ตสฺส หิ สงฺฆํ ภินฺทิตฺวา ตถาคตสฺส ๑- อคฺคสาวเกหิ สทฺธึ
ปริสาย ปกฺกนฺตาย อุณฺหโลหิตํ มุขโต อุคฺคญฺฉิ ฯ อถ ภิกฺขู
ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส เทวทตฺโต มุสาวาทํ กตฺวา
สงฺฆํ ภินฺทิตฺวา อิทานิ คิลาโน หุตฺวา มหาทุกฺขํ อนุโภตีติ ฯ
สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ
ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว  อิทาเนว ปุพฺเพเปส
มุสาวาทีเยว น เจส อิทาเนว มุสาวาทํ กตฺวา สงฺฆํ
ภินฺทิตฺวา คิลาโน หุตฺวา มหาทุกฺขํ อนุโภติ ปุพฺเพปิ
อนุโภสิเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตาวตึสภวเน อญฺญตโร เทวปุตฺโต อโหสิ ฯ เตน โข ปน สมเยน
พาราณสิยํ มหาอุสฺสโว อโหสิ ฯ พหู นาคา สุปณฺณา จ
ภุมฺมฏฺฐกา จ  เทวตา อาคนฺตฺวา อุสฺสวํ โอโลกยึสุ ฯ ตาวตึสภวนโตปิ
จตฺตาโร เทวปุตฺตา กกฺการูนิ นาม ทิพฺพปุปฺผานิ เตหิ
กตจุมฺพิตกํ ปิลนฺธิตฺวา อุสฺสวทสฺสนํ อาคมึสุ ฯ ทฺวาทสโยชนิกํ
นครํ เตสํ ปุปฺผานํ คนฺเธน เอกคนฺธํ อโหสิ ฯ มนุสฺสา อิมานิ
ปุปฺผานิ เกน ปิลนฺธานีติ อุปธาเรนฺตา วิจรนฺติ ฯ เต เทวปุตฺตา
@เชิงอรรถ: ๑ คตสฺส ฯ
อมฺเห เอเต อุปธาเรนฺตีติ ญตฺวา ราชงฺคเณ อุปฺปติตฺวา มหนฺเตน
เทวานุภาเวน อากาเส อฏฺฐํสุ ฯ มหาชโน สนฺนิปติ ฯ ราชาปิ
เสฏฺฐิอุปราชาทโยปิ อาคมึสุ ฯ อถ เน กตรเทวโลกโต สามิ
อาคจฺฉถาติ ปุจฺฉึสุ ฯ ตาวตึสเทวโลกโต อาคจฺฉามาติ ฯ เกน
กมฺเมน อาคตตฺถาติ ฯ อุสฺสวทสฺสนตฺถายาติ ฯ กึ ปุปฺผานิ
นาเมตานีติ ฯ ทิพฺพานิ กกฺการุปุปฺผานิ นามาติ ฯ สามิ ตุมฺเห
เทวโลเก อญฺญานิ ปิลนฺเธยฺยาถ อิมานิ อมฺหากํ เทถาติ ฯ
เทวปุตฺตา อิมานิ ทิพฺพปุปฺผานิ มหานุภาวานิ เทวานญฺเญว
อนุจฺฉวิกานิ มนุสฺสโลเก ลามกานํ ทุปฺปญฺญานํ หีนาธิมุตฺติกานํ
ทุสฺสีลานํ อนนุจฺฉวิกานิ เย ปน มนุสฺสา อิเมหิ จ คุเณหิ สมนฺนาคตา
เตสํ เอตานิ อนุจฺฉวิกานีติ ฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา เตสุ
เชฏฺฐกเทวปุตฺโต ปฐมํ คาถมาห
         กาเยน โย นาวหเร     วาจาย น มุสา ภเณ
         ยโส ลทฺธา น มชฺเชยฺย   สเว กกฺการุมรหตีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ กาเยน ปรสฺส สนฺตกํ ติณสลากมฺปิ นาวหรติ
วาจาย จ ชีวิตํ ปริจฺจชมาโนปิ มุสาวาทํ น ภเณยฺย ฯ
เทสนาสีสเมเวตํ ฯ กายทฺวารวจีทฺวารมโนทฺวาเรหิ ปน โย ทสปิ
อกุสลกมฺมปเถ น กโรตีติ อยเมตฺถ อธิปฺปาโย ฯ ยโส ลทฺธาติ
อิสฺสริยมฺปิ ลภิตฺวา โย อิสฺสริยมทมตฺโต สตึ โอสชฺเชตฺวา
ปาปกมฺมํ น กโรติ  สเว เอวรูโป อิเมหิ คุเณหิ ยุตฺโต ปุคฺคโล
อิมํ ทิพฺพปุปฺผํ อรหติ ตสฺมา โย อิเมหิ คุเณหิ สมนฺนาคโต
โส อิมานิ ปุปฺผานิ ยาจิตุํ อรหติ  ทสฺสามสฺสาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา ปุโรหิโต จินฺเตสิ  มยฺหํ อิเมสุ คุเณสุ เอโกปิ
นตฺถิ มุสาวาทํ ปน กตฺวา เอตานิ ปุปฺผานิ คเหตฺวา ปิลนฺธิสุสามิ
เอวํ มํ มหาชโน คุณสมฺปนฺโน อยนฺติ ชานิสฺสตีติ ฯ โส
อหํ เอเตหิ คุเณหิ สมนฺนาคโตมฺหีติ วตฺวา ตานิ ปุปฺผานิ
(อาหราติ) อาหราเปตฺวา ปิลนฺธิตฺวา ทุติยํ เทวปุตฺตํ ยาจิ ฯ โส
ทุติยํ คาถมาห
         ธมฺเมน วิตฺตเมเสยฺย     น นิกตฺยา ธนํ หเร
         โภเค ลทฺธา น มชฺเชยฺย  สเว กกฺการุมรหตีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ ธมฺเมน ปริสุทฺธาชีเวน สุวณฺณรชตาทิวิตฺตํ ปริเยเสยฺย
น นิกตฺยาติ น วญฺจนาย ธนํ หเรยฺย วตฺถาภรณาทิเก
โภเค ลภิตฺวา ปมาทํ น มชฺเชยฺย เอวรูโป อิมานิ ปุปฺผานิ
อรหตีติ ฯ
     ปุโรหิโต อหํ เอเตหิ คุเณหิ สมนฺนาคโตมฺหีติ วตฺวา
อาหราเปตฺวา ปิลนฺธิตฺวา ตติยํ เทวปุตฺตํ ยาจิ ฯ โส ตติยํ คาถมาห
         ยสฺส จิตฺตํ อหาลิทฺทํ      สทฺธา จ อวิราคินี
         เอโก สาธุํ น ภุญฺเชยฺย   สเว กกฺการุมรหตีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ ยสฺส ปุคฺคลสฺส จิตฺตํ อหาลิทฺทํ หลิทฺทราโค
วิย ขิปฺปํ น วิรชฺชติ ถิรเปมํ โหติ สทฺธา จ อวิราคินีติ
กมฺมํ วา วิปากํ วา โอกปฺปนียสฺส วา ปุคฺคลสฺส วจนํ สุตฺวา
สทฺทหิตฺวา อปฺปมตฺตเกเนว น วิรชฺชติ น ภิชฺชติ โย ยาจเก
วา อญฺเญ วา สํวิภาคารเห ปุคฺคเล พหิ อกตฺวา เอโกว
สาธุรสโภชนํ น ภุญฺชติ เนสํ สํวิภชิตฺวา ภุญฺชติ โส อิมานิ ปุปฺผานิ
อรหตีติ ฯ
     ปุโรหิโต อหํ เอเตหิ คุเณหิ สมนฺนาคโตมฺหีติ วตฺวา ตานิ
ปุปฺผานิ อาหราเปตฺวา ปิลนฺธิตฺวา จตุตฺถํ เทวปุตฺตํ ยาจิ ฯ โส
จตุตฺถํ คาถมาห
        สมฺมุขา วา ติโรกฺขา วา   โย สนฺเต น ปริภาสติ
        ยถาวาที ตถาการี        สเว กกฺการุมรหตีติ ฯ
     ตสฺสตฺโถ โย ปุคฺคโล สมฺมุขา วา ปรมฺมุขา วา
สีลาทิคุณยุตฺเต สนฺเต อุตฺตมปณฺฑิตปุริเส น อกฺโกสติ น ปริภาสติ
ยํ วาจาย วทติ ตเทว กาเยน กโรติ โส อิมานิ ปุปฺผานิ
อรหตีติ ฯ
     ปุโรหิโต อหํ เอเตหิ คุเณหิ สมนฺนาคโตมฺหีติ วตฺวา ตานิปิ
อาหราเปตฺวา ปิลนฺธิ ฯ จตฺตาโร เทวปุตฺตา จตฺตาริ ปุปฺผจุมฺพิตกานิ
ปุโรหิตสฺส ทตฺวา เทวโลกเมว คตา ฯ เตสํ คตกาเล
ปุโรหิตสฺส สีเส มหตี เวทนา อุปฺปชฺชิ ฯ ติณฺเหน สิขเรน
นิมฺมถิตํ วิย อยปฏฺเฏน ๑- ปีฬิตํ วิย สีสํ อโหสิ ฯ โส เวทนาปตฺโต
อปราปรํ ปริวตฺตมาโน มหาสทฺเทน วิรวิ กิเมตนฺติ จ
วุตฺเต อหํ มมนฺตเร อวิชฺชมาเนเยว คุเณ อตฺถีติ มุสาวาทํ
กตฺวา เต เทวปุตฺเต อิมานิ ปุปฺผานิ ยาจึ นีหรเถตานิ มม
@เชิงอรรถ: ๑ อยยนฺเตน ฯ
สีสโตติ อาห ฯ ตานิ หรนฺตาปิ นีหริตุํ นาสกฺขึสุ ฯ อยปฏฺเฏน
พนฺธานิ ปุปฺผานิ วิย อเหสุํ ฯ อถ นํ อุกฺขิปิตฺวา เคหํ นยึสุ ฯ
ตสฺส ตตฺถ วิรวนฺตสฺส สตฺต ทิวสา วีติวตฺตา ฯ ราชา อมจฺเจ
อามนฺเตตฺวา ทุสฺสีลพฺราหฺมโณ  มริสฺสติ กึ กโรมาติ อาห ฯ
เทว ปุน อุสฺสวํ กาเรม เทวปุตฺตา ปุนาคจฺฉิสฺสนฺตีติ ฯ ราชา ปุน
อุสฺสวํ กาเรสิ ฯ เทวปุตฺตา ปุนาคนฺตฺวา สกลนครํ ปุปฺผคนฺเธน
เอกคนฺธํ กตฺวา ตเถว ราชงฺคเณ อฏฺฐํสุ ฯ มหาชโน สนฺนิปติตฺวา
ทุสฺสีลพฺราหฺมณํ อาเนตฺวา เตสํ ปุรโต อุตฺตานํ นิปชฺชาเปสิ ฯ
โส ชีวิตํ เม เทถ สามีติ เทวปุตฺเต ยาจิ ฯ เต เทวปุตฺตา
ตุยฺหํ ลามกสฺส ทุสฺสีลสฺส ปาปธมฺมสฺส อนนุจฺฉวิกาเนตานิ ปุปฺผานิ
ตฺวํ อิเม วญฺจิสฺสามีติ สญฺญี อโหสิ อโห อตฺตโน เต
มุสาวาทผลํ ลทฺธนฺติ ตํ มหาชนสฺส มชฺเฌ ครหิตฺวา สีสโต ปุปฺผจุมฺพิตกํ
อปเนตฺวา มหาชนสฺโสวาทํ ทตฺวา สกฏฺฐานเมว อคมํสุ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
พฺราหฺมโณ เทวทตฺโต อโหสิ เตสุ เทวปุตฺเตสุ เอโก กสฺสโป
เอโก โมคฺคลฺลาโน เอโก สารีปุตฺโต เชฏฺฐกเทวปุตฺโต ปน
อหเมวาติ ฯ
                    กกฺการุชาตกํ  ฉฏฺฐํ
                      -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๓๕-๓๓๙.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=6957&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=6957&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=602
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2967
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2928
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2928
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27