อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                     โกกิลวคฺควณฺณนา
                       ---------
                      โกกาลิกชาตกํ
     โย เว กาเล อสมฺปตฺเตติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
โกกาลิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ ตกฺการิยชาตเก วิตฺถาริตํ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
ตสฺส อมจฺจรตนํ อโหสิ ฯ ราชา พหุภาณี อโหสิ ฯ
โพธิสตฺโต ตสฺส พหุภาณิตํ นิเสเธสฺสามีติ เอกํ อุปมํ อุปธาเรนฺโต
จรติ ฯ อเถกทิวสํ ราชา อุยฺยานํ คโต มงฺคลสิลาปฏฺเฏ นิสีทิ ฯ
ตสฺส อุปริ อมฺพรุกฺโข อตฺถิ ฯ ตตฺเถกสฺมึ กากกุลาวเก
กาฬโกกิลา อตฺตโน อณฺฑกํ นิกฺขิปิตฺวา อคมาสิ ฯ กากี ตํ
โกกิลอณฺฑกํ ปฏิชคฺคิ ฯ อปรภาเค ตโต โกกิลโปตโก นิกฺขมิ ฯ
กากี ปุตฺโต เมติ สญฺญาย มุขตุณฺฑเกน โคจรํ อาหริตฺวา ตํ
ปฏิชคฺคิ ฯ โส อวิรุฬฺหปกฺโข อกาเลเยว โกกิลรวํ รวิ ฯ กากี
อยํ อิทาเนว ตาว อญฺญํ รวํ รวติ วฑฺฒนฺโต กึ กริสฺสตีติ
ตุณฺเฑน โกฏฺเฏตฺวา มาเรตฺวา กุลาวกา ปาเตสิ ฯ โส รญฺโญ
ปาทมูเล ปติ ฯ ราชา โพธิสตฺตํ ปุจฺฉิ กิเมตํ สหายาติ ฯ
โพธิสตฺโต อหํ ราชานํ นิวาเรตุํ ๑- เอกํ อุปมํ ปริเยสิสฺสามิ
@เชิงอรรถ: ๑ วิเนตุํ ฯ
ลทฺธาทานิ เม สาติ จินฺเตตฺวา   มหาราช อติมุขรา นาม อกาเล
พหุภาณิโน เอวรูปํ ลภนฺติ  อยํ มหาราช โกกิลโปตโก กากิยา
วฑฺโฒ อวิรุฬฺหปกฺโข อกาเลเยว โกกิลรวํ รวิ อถ นํ กากี
นายํ มม ปุตฺโตติ ญตฺวา มุขตุณฺเฑน ปหริตฺวา ปาเตสิ มนุสฺสา
วา โหนฺตุ ติรจฺฉานา วา อกาเลเยว พหุภาณิโน เอวรูปํ ทุกฺขํ
ลภนฺตีติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
         โย เว กาเล อสมฺปตฺเต   อติเวลํ ปภาสติ
         เอวํ โส นิหโต เสติ      โกกิโล วิย อตฺรโช
         น หิ สตฺถํ สุนิสิตํ         วิสํ หลาหลมฺมิว
         เอวํ นิกฺกเฒ ๑- ปาเตสิ   วาจา ทุพฺภาสิตา ยถา
         ตสฺมา กาเล อกาเล จ    วาจํ รกฺเขยฺย ปณฺฑิโต
         นาติเวลํ ปภาเสยฺย       อปิ อตฺตสมมฺหิ วา
         โย จ กาเล มิตํ ภาเส    มติปุพฺโพ วิจกฺขโณ
         สพฺเพ อมิตฺเต อาเทติ     สุปณฺโณ อุรคมฺมิวาติ ฯ
     ตตฺถ กาเล อสมฺปตฺเตติ อตฺตโน วจนกาเล อสมฺปตฺเต ฯ
อติเวลนฺติ เวลาติกฺกนฺตํ กตฺวา อติเรกปฺปมาณํ ภาสติ ฯ
หลาหลมฺมิวาติ หลาหลํ อิว ฯ นิกฺกเฒติ ตสฺมึเยว ขเณ อปฺปตฺเต ๒-
กาเล ฯ ตสฺมาติ ยสฺมา สุนิสิตสตฺถหลาหลวิสโตปิ ขิปฺปตรํ
ทุพฺภาสิตวจนเมว ปาเตติ ตสฺมา ฯ กาเล อกาเล จาติ วตฺตุํ ยุตฺตํ
กาเล จ อกาเล จ วาจํ รกฺเขเถว อติเวลํ น ภาเสยฺย อปิ อตฺตนา
@เชิงอรรถ: ๑ นิกฏฺเฐ ฯ     ๒ อปฺปมตฺตเก ฯ
สเม นินฺนานากรเณปิ ปุคฺคเลติ อตฺโถ ฯ มติปุพฺโพติ มตึ ปุเรจาริกํ
กตฺวา กถเนน มติปุพฺโพ ฯ วิจกฺขโณติ ญาเณน วิจาเรตฺวา
อตฺถวินฺทนปุคฺคโล วิจกฺขโณ นาม ฯ อุรคมฺมิวาติ อุรคํ อิว ฯ
อิทํ วุตฺตํ โหติ  ยถา สุปณฺโณ สมุทฺทํ โขเภตฺวา มหาโภคํ
อุรคํ อาเทติ คณฺหาติ อาทิยิตฺวา จ ตํขณญฺเญว นํ สิมฺพลึ
อาโรเปตฺวา มํสํ ขาทติ เอวเมว โย มติปุพฺพงฺคโม วิจกฺขโณ
วตฺตุํ ยุตฺตกาเล มิตํ ภาสติ โส สพฺเพ อมิตฺเต อาเทติ คณฺหาติ
อตฺตโน วเส วตฺเตตีติ ฯ
     ราชา โพธิสตฺตสฺส ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ตโต ปฏฺฐาย มิตภาณี
อโหสิ ฯ ยสญฺจสฺส วฑฺเฒตฺวา มหนฺตตรํ อทาสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
โกกิลโปตโก โกกาลิโก อโหสิ ปณฺฑิตามจฺโจ ปน อหเมวาติ ฯ
                    โกกาลิกชาตกํ  ปฐมํ
                     ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๕๕-๓๕๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=7369&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=7369&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=622
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3040
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3003
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3003
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27