อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                        ปีฐชาตกํ
     น เต ปีฐมทายิมฺหาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต อญฺญตรํ
ภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร ชนปทโต เชตวนํ คนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิสาเมตฺวา
สตฺถารํ วนฺทิตฺวา สามเณรทหเร ปุจฺฉิ อาวุโส สาวตฺถิยํ
อาคนฺตุกภิกฺขูนํ โก อุปการโกติ ฯ อาวุโส อนาถปิณฺฑิโก นาม
มหาเสฏฺฐี วิสาขา นาม มหาอุปาสิกา เอเต ภิกฺขุสงฺฆสฺส อุปการกา
มาตาปิตุฏฺฐานิยาติ ฯ โส สาธูติ ปุนทิวเส ปาโตว เอกภิกฺขุสฺสาปิ
อปวิฏฺฐกาเล อนาถปิณฺฑิกสฺส ฆรทฺวารํ อคมาสิ ฯ อเวลาย
คตตฺตา โกจิ น โอโลเกสิ ฯ โส ตโต กิญฺจิ อลภิตฺวา วิสาขาย
ฆรทฺวารํ คโต ฯ ตตฺราปิ อติปาโตว คตตฺตา กิญฺจิ น ลภติ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ กึ นิปฺผตฺติเมวสฺส ฯ
โส ตตฺถ ตตฺถ วิจริตฺวา ปุนาคจฺฉนฺโต ยาคุยา นิฏฺฐิตาย คโต ฯ
ปุนปิ ตตฺถ ตตฺถ วิจริตฺวา ภตฺเต นิฏฺฐิเต คโต ฯ โส
วิหารํ คนฺตฺวา เทฺวปิ กุลานิ อสฺสทฺธานิ อปฺปสนฺนาเนว อิเม
ภิกฺขู ปน สทฺธานิ ปสนฺนานีติ กเถนฺตีติ ตานิ กุลานิ ปริภวนฺโต
จรติ ฯ อเถกทิวสํ ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส
อสุโก กิร ชานปโท ภิกฺขุ อติกาลสฺเสว กุลทฺวารํ คโต ภิกฺขํ
อลภนฺโต กุลานิ ปริภวนฺโต จรตีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต ตํ ภิกฺขุํ ปกฺโกสาเปตฺวา สจฺจํ กิราติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ
ภนฺเตติ วุตฺเต กสฺมา ตฺวํ ภิกฺขุ กุชฺฌสิ ปุพฺเพ อนุปฺปนฺเนปิ
พุทฺเธ ตาปสาปิ ตาว กุลทฺวารํ คนฺตฺวา ภิกฺขํ อลภิตฺวา น
กุชฺฌึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ สพฺพสิปฺปานิ
อุคฺคณฺหิตฺวา อปรภาเค ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา หิมวนฺเต จิรํ
วสิตฺวา โลณมฺพิลเสวนตฺถาย พาราณสึ ปตฺวา ราชุยฺยาเนเยว
วสิตฺวา ปุนทิวเส นครํ ภิกฺขาย ปาวิสิ ฯ ตทา พาราณสีเสฏฺฐี
สทฺโธ โหติ ปสนฺโน ฯ โพธิสตฺโต กตรํ กุลฆรํ สทฺธนฺติ
ปุจฺฉิตฺวา เสฏฺฐิฆรนฺติ สุตฺวา เสฏฺฐิโน ฆรทฺวารํ อคมาสิ ฯ
ตสฺมึ ขเณ เสฏฺฐี ราชุปฏฺฐานํ คโต ฯ มนุสฺสาปิ นํ น ปสฺสึสุ ฯ
โส นิวตฺติตฺวา คจฺฉติ ฯ อถ นํ โส เสฏฺฐี ราชกุลา นิกฺขมนฺโต
ทิสฺวา วนฺทิตฺวา ภิกฺขาภาชนํ คเหตฺวา ฆรํ เนตฺวา นิสีทาเปตฺวา
ปาทโธวนมกฺขนยาคุขชฺชกาทีหิ สนฺตปฺเปตฺวา อนฺตราภตฺเต กิญฺจิ
การณํ อปุจฺฉิตฺวา ๑- กตภตฺตกิจฺจํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน
ภนฺเต อมฺหากํ ฆรทฺวารํ อาคตา นาม ยาจกา วา ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณา
วา สกฺการสมฺมานํ อลภิตฺวา คตปุพฺพา นาม นตฺถิ ตุมฺเห
ปน อชฺช อมฺหากํ ทารเกหิ อทิฏฺฐตฺตา อาสนํ วา ปานียํ
วา ปาทโธวนํ วา ยาคุภตฺตํ วา อลภิตฺวาว คตา อยํ อมฺหากํ
โทโส ตํ โน ขมิตุํ วฏฺฏตีติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห
            น เต ปีฐมทายิมฺหา        น ปานํ นปิ โภชนํ
            พฺรหฺมจารี ขมสฺสุ เม       เอวํ ปสฺสาม อจฺจยนฺติ ฯ
     ตตฺถ น เต ปีฐมทายิมฺหาติ ปีฐมฺปิ เต น ทาปยิมฺหา ฯ
     ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต ทุติยํ คาถมาห
                 เนวาภิสชฺชามิ น จาปิ กุปฺเป
                 น จาปี เม อปฺปิยมาสิ กิญฺจิ
                 อโถปิ เม อาสิ มโนวิตกฺโก
                 เอตาทิโส นูน กุเลสุ ธมฺโมติ ฯ
     ตตฺถ เนวาภิสชฺชามีติ เนว ลคฺคามิ ฯ เอตาทิโสติ อิมสฺส
กุลสฺส  เอตาทิโส นูน สภาโว ทายกวํโส ๒- เอส ภวิสฺสตีติ
เอวํ เม มโนวิตกฺโก อุปฺปนฺโน ฯ
     ตํ สุตฺวา เสฏฺฐี เทฺว  คาถา อภาสิ
@เชิงอรรถ: ๑ ปุจฺฉิตฺวา ฯ            ๒ อทายกวํโส ฯ
            เอสมฺหากํ กุเล ธมฺโม        ปิตุปิตามโห สทา
            อาสนํ อุทกํ มชฺชํ ๑-         สพฺเพตํ นิปทามเส
            เอสมฺหากํ กุเล ธมฺโม        ปิตุปิตามโห สทา
            สกฺกจฺจํ อุปติฏฺฐาม ๒-        อุตฺตมํ วิย ญาตกนฺติ ฯ
     ตตฺถ ธมฺโมติ สภาโว ฯ ปิตุปิตามโหติ ปิตูนญฺจ ปิตามหานญฺจ
สนฺตโก ฯ อุทกนฺติ ปาทโธวนอุทกํ ฯ มชฺชนฺติ  ปาทมกฺขนํ เตลํ ฯ
สพฺเพตนฺติ สพฺพํ เอตํ ฯ นิปทามเสติ นิปการา อุปสคฺคา ฯ
ทามเสติ อตฺโถ ฯ ททามาติ วุตฺตํ โหติ ฯ อิมินา ยาว
สตฺตมา กุลปริวฏฺฏา ทายกวํโส อมฺหากํ วํโสติ ทสฺเสติ ฯ อุตฺตมํ
วิย ญาตกนฺติ มาตรํ วิย ปิตรํ วิย จ มยํ ธมฺมิกํ สมณํ
วา พฺราหฺมณํ วา ทิสฺวา สกฺกจฺจํ สหตฺเถน อุปฏฺฐหามาติ
อตฺโถ ฯ
     โพธิสตฺโต ปน กติปาหํ พาราณสีเสฏฺฐิโน ธมฺมํ เทเสนฺโต
ตตฺถ วสิตฺวา ปุน หิมวนฺตเมว คนฺตฺวา อภิญฺญา จ สมาปตฺติโย
จ นิพฺพตฺเตสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา
ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน โส ภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา พาราณสีเสฏฺฐี อานนฺโท อโหสิ ฯ ตาปโส ปน
อหเมวาติ ฯ
                      ปีฐชาตกํ สตฺตมํ
@เชิงอรรถ: ๑ ปชฺชํ ฯ          ๒ สกฺกจฺจ ตํ อุปฏฺฐหาม ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๓๗๕-๓๗๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=7797&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=7797&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=646
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3124
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3093
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3093
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27