บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
ฉกฺกนิปาตชาตกฏฺฐกถา อาวาริยวคฺควณฺณนา ------- อาวาริยชาตกํ มาสุ กุชฺฌ ภูมิปตีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ ติตฺถนาวิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ โส กิร พาโล อโหสิ อญฺญาโณ เนว โส พุทฺธาทีนํ รตนานํ น อญฺเญสญฺจ ปุคฺคลานํ คุณํ ชานาติ จณฺโฑ ผรุโส สาหสิโก ฯ อเถโก ชานปโท ภิกฺขุ พุทฺธุปฏฺฐานํ กริสฺสามีติ อาคจฺฉนฺโต สายํ อจิรวตีติตฺถํ ปตฺวา ตํ เอวมาห อุปาสก ปรตีรํ คมิสฺสามิ นาวํ เม เทหีติ ฯ ภนฺเต อิทานิ อกาโล เอกสฺมึ ฐาเน อิธ วสสฺสูติ ฯ อุปาสก อิธ กุหึ วสิสฺสามิ มํ คณฺหิตฺวา คจฺฉาหีติ ฯ โส กุชฺฌิตฺวา เอหิ เรธ สมณ วหามีติ วตฺวา เถรํ นาวํ อาโรเปตฺวา อุชุกํ อคนฺตฺวา เหฏฺฐา นาวํ เนตฺวา อุลฺโลลํ กตฺวา ตสฺส ปตฺตจีวรํ เตเมตฺวา กิลเมตฺวา ตีรํ ปตฺวา อนฺธการเวลายํ อุยฺโยเชสิ ฯ อถ โส วิหารํ คนฺตฺวา ตํ ทิวสํ พุทฺธุปฏฺฐานสฺส โอกาสํ อลภิตฺวา ปุนทิวเส สตฺถารํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา สตฺถารา กตปฏิสนฺถาโร กทา อาคโตสีติ วุตฺเต หิยฺโย ภนฺเตติ อถ กสฺมา อชฺช พุทฺธุปฏฺฐานํ อาคโตสีติ วุตฺเต ตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ ตํ สุตฺวา สตฺถา น โข ภิกฺขุ อิทาเนว ปุพฺเพเปส จณฺโฑ ผรุโสว อิทานิ ปน เตน ตฺวํ กิลมิโต ปุพฺเพปิ ปณฺฑิเต กิลเมสีติ วตฺวา เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ทีฆมทฺธานํ หิมวนฺเต ผลาผเลน ยาเปตฺวา โลณมฺพิลเสวนตฺถาย พาราณสิยํ คนฺตฺวา ราชุยฺยาเน วสิตฺวา ปุนทิวเส นครํ ภิกฺขาย ปาวิสิ ฯ อถ นํ ราชงฺคเณ ปตฺตํ ราชา ทิสฺวา ตสฺส อิริยาปเถ ปสีทิตฺวา อนฺเตปุรํ อาเนตฺวา โภเชตฺวา ปฏิญฺญํ คเหตฺวา ราชุยฺยาเน วสาเปสิ เอกทิวเส สกึ อุปฏฺฐานํ อคมาสิ ฯ ตเมนํ โพธิสตฺโต รญฺญา นาม มหําราช จตฺตาริ อคติคมนานิ วชฺเชตฺวา อปฺปมตฺเตน ขนฺติเมตฺตานุทยสมฺปนฺเนน หุตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตพฺพนฺติ วตฺวา เทวสิกํ โอวทนฺโต มาสุ กุชฺฌ ภูมิปติ มาสุ กุชฺฌ รเถสภ กุทฺธํ อปฺปฏิกุชฺฌนฺโต ราชา รฏฺฐสฺส ปูชิโต ฯ คาเม วา ยทิ วารญฺเญ นินฺเน วา ยทิ วา ถเล สพฺพตฺถมนุสาสามิ มาสุ กุชฺฌ รเถสภาติ เทฺว คาถา วทติ ฯ ตตฺถ รฏฺฐสฺส ปูชิโตติ เอวรูโป ราชา รฏฺฐสฺส ปูชิโต โหตีติ อตฺโถ ฯ สพฺพตฺถมนุสาสามีติ เอเตสุ คามาทีสุ ยตฺถกตฺถจิ วสนฺโต อหํ มหาราช อิมายเอว อนุสิฏฺฐิยา ตมนุสาสามิ เอเตสุ คามาทีสุ ยตฺถกตฺถจิ เอกสฺมึปิ เอกสตฺเตปิ อนุสาสามิ ฯ มาสุ กุชฺฌ รเถสภาติ เอวเมวาหํ ตํ อนุสาสามิ รญฺญา นาม กุชฺฌิตุํ น วฏฺฏติ ฯ กึการณา ฯ ราชาโน นาม วาจาวุธา เตสํ กุทฺธานํ วจนมตฺเตเนว พหู ชีวิตกฺขยํ ปาปุณนฺตีติ ฯ เอวํปิ โพธิสตฺโต รญฺโญ อาคตาคตทิวเส อิมา คาถา อภาสิ ฯ ราชา ปสนฺนจิตฺโต มหาสตฺตสฺส สตสหสฺสุฏฺฐานกํ เอกํ คามวรํ อทาสิ ฯ โพธิสตฺโต ปฏิกฺขิปิ ฯ อิติ โส ตตฺเถว ทฺวาทส สํวจฺฉเร วสิตฺวา อติจิรํ นิวุฏฺโฐสฺมิ ชนปทจาริกํ ตาว จริตฺวา อาคมิสฺสามีติ รญฺโญ อกเถตฺวาว อุยฺยานปาลํ อามนฺเตตฺวา ตาต อุกฺกณฺฐิตรูโปสฺมิ ชนปทํ จริตฺวา อาคมิสฺสามิ ตฺวํ รญฺโญ กเถยฺยาสีติ วตฺวา ปกฺกนฺโต คงฺคาย นาวาติตฺถํ ปาปุณิ ฯ ตตฺถ อาวาริยปิตา นาม นาวิโก อโหสิ โส พาโล เนว คุณวนฺตานํ คุณํ ชานาติ น อตฺตโนว อุปายํ ชานาติ ฯ โส คงฺคาตริตุกามํ ชนํ ปฐมํ ตริตฺวา ปจฺฉา เวตนํ ยาจติ เวตนํ อเทนฺเตหิ สทฺธึ กลหํ กโรนฺโต อกฺโกสปฺปหาเรเยว พหู ลภติ ฯ อปฺปลาภํ เอวรูปํ อนฺธพาลํ ตํ สนฺธาย สตฺถา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา ตติยํ คาถมาห อาวาริยปิตา นาม อหู คงฺคาย นาวิโก ปุพฺเพ ชนํ ตารยิตฺวา ปจฺฉา ยาจติ เวตนํ เตนสฺส ภณฺฑนํ โหติ น จ โภเคหิ วฑฺฒตีติ ฯ ตตฺถ อาวาริยปิตาติ อาวาริยา นาม ตสฺส ธีตา ตสฺสา วเสน อาวาริยปิตา นาม ชาโต ฯ เตนสฺส ภณฺฑนนฺติ เตน การเณน เตน วา ปจฺฉา ยาจิยมาเนน สทฺธึ ตสฺส ภณฺฑนํ โหติ ฯ โพธิสตฺโต ตํ นาวิกํ อุปสงฺกมิตฺวา อาวุโส ปรตีรํ มํ เนหีติ อาห ฯ ตํ สุตฺวา โส อาห สมณ กึ เม เวตนํ ทสฺสสีติ ฯ อาวุโส อหํ โภควุฑฺฒึ อตฺถวุฑฺฒึ ธมฺมวุฑฺฒึ นาม กเถสฺสามีติ ฯ ตํ สุตฺวา นาวิโก ธุวํ เอส มยฺหํ กิญฺจิ ทสฺสตีติ ตํ ปรตีรํ เนตฺวา เทหิ เม นาวาย เวตนนฺติ อาห ฯ โส ตสฺส สาธุ อาวุโสติ ปฐมํ โภควุฑฺฒึ กเถนฺโต อติณฺณญฺเญว ยาจสฺสุ อปารํ ตาต นาวิก อญฺโญ หิ ติณฺณสฺส มโน อญฺโญ โหติ ติเรสิโนติ คาถมาห ฯ ตตฺถ อปารนฺติ ตาต นาวิก ปรตีรํ อติณฺณเมว ชนํ โอริมตีเร ฐิตญฺเญว เวตนํ ยาจสฺสุ ตโต ลทฺธญฺจ คเหตฺวา คุตฺตฏฺฐาเน ฐเปตฺวา ปจฺฉาปิ มนุสฺเส ปรตีรํ นิยฺยาสิ เอวํ เต โภควุฑฺฒิ ภวิสฺสตีติ ฯ อญฺโญ หิ ติณฺณสฺส มโนติ ตาต นาวิก ปรตีรํ คตสฺส หิ อญฺโญ มโน ภวติ อทตฺวาว คนฺตุกาโม โหติ โย ปรตีเรสี นาม ตีรํ เอสติ ปรตีรํ คนฺตุกาโม โหติ โส อติเรกตรมฺปิ ทตฺวา คนฺตุกาโม โหติ อิติ ตีเรสิโน จ อญฺโญ มโน โหติ ตสฺมา ตฺวํ อติณฺณเมว ยาเจยฺยาสีติ อยํ ตาว เต โภคานํ วุฑฺฒิ นามาติ ฯ ตํ สุตฺวา นาวิโก จินฺเตสิ อยํ ตาว เม โอวาโท ภวิสฺสติ อิทานิ ปเนส อญฺญํ กิญฺจิ มยฺหํ ทสฺสตีติ ฯ อถ นํ โพธิสตฺโต อยํ ตาว เต อาวุโส โภควุฑฺฒิ อิทานิ อตฺถธมฺมวุฑฺฒึ สุณาหีติ วตฺวา ตํ โอวทนฺโต คาเม วา ยทิ วารญฺเญ นินฺเน วา ยทิ วา ถเล สพฺพตฺถมนุสาสามิ มาสุ กุชฺฌิถ นาวิกาติ คาถมาห ฯ อิติ ตสฺส อิมาย คาถาย อตฺถธมฺมวุฑฺฒึ กเถตฺวา อยํ เต อตฺถวุฑฺฒิ จ ธมฺมวุฑฺฒิ จาติ อาห ฯ โส ปน ทุฏฺฐปุริโส ตํ โอวาทํ น กิญฺจิ มญฺญมาโน อิทํ สมณ ตยา มยฺหํ ทินฺนํ นาวาย เวตนนฺติ อาห ฯ อามาวุโสติ ฯ มยฺหํ อิมินา กมฺมํ นตฺถิ อญฺญํ เม เทหีติ ฯ อาวุโส อิมํ ฐเปตฺวา มยฺหํ อญฺญํ นตฺถีติ ฯ อถ ตฺวํ กสฺมา มม นาวํ อารูพฺโหสีติ ตาปสํ คงฺคาตีเร ปาเตตฺวา อุเร นิสีทิตฺวา มุขเมวสฺส โปเถสิ ฯ สตฺถา อิติ โส ภิกฺขเว ตาปโส โอวาทํ ทตฺวา รญฺโญ สนฺติเก คามวรํ ลภติ ตเมว โอวาทํ อนฺธพาลสฺส นาวิกสฺส กเถตฺวา มุขโปถนํ ปาปุณิ ตสฺมา โอวาทํ เทนฺเตน ยุตฺตชนสฺเสว ทาตพฺโพ น อยุตฺตชนสฺสาติ วตฺวา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา ตทนนฺตรํ คาถมาห ยาเยว อนุสาสนิยา ราชา คามวรํ อทา ตาเยว อนุสาสนิยา นาวิโก ปหรี มุขนฺติ ฯ ตสฺส ตํ ปหรนฺตสฺเสว ภริยา ภตฺตํ คเหตฺวา อาคตา ตาปสํ ทิสฺวา สามิ อยํ ตาปโส ราชกุลุปโก มา ปหรีติ อาห ฯ โส กุชฺฌิตฺวา ตฺวเมว อิมํ กูฏตาปสํ ปหริตุํ น เทสีติ อุฏฺฐาย ตํ ปหริตฺวา ปาเตสิ ฯ อถ ภตฺตปาฏิ ปติตฺวา ภิชฺชิ ฯ ภริยาย จ ครุคพฺภาย คพฺโภ ภูมิยํ ปติ ฯ อถ นํ มนุสฺสา สมฺปริวาเรตฺวา ปุริสฆาตกโจโรติ คเหตฺวา พนฺธิตฺวา รญฺโญ ทสฺเสสุํ ฯ ราชา วินิจฺฉินิตฺวา ตสฺส ราชาณํ กาเรสิ ฯ สตฺถา อภิสมฺพุทฺโธ หุตฺวา ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต โอสานคาถมาห ภตฺตํ ภินฺนํ หตา ภริยา คพฺโภ จ ปติโต ฉมา มิโคว ชาตรูเปน น เตนตฺถํ อวฑฺฒิตุนฺติ ฯ ตตฺถ ภตฺตํ ภินฺนนฺติ ภตฺตปาฏิ ภินฺนา ฯ หตาติ ปหตา ฯ ฉมาติ ภูมิยํ ฯ มิโคว ชาตรูเปนาติ ยถา มิโค สุวณฺณํ วา หิรญฺญํ วา มุตฺตามณิอาทีนิ วา มทฺทิตฺวา คจฺฉนฺโตปิ อตฺถริตฺวา นิปชฺชนฺโตปิ เตน ชาตรูเปน อตฺตโน อตฺถํ วฑฺฒิตุํ นิพฺพตฺเตตุํ น สกฺโกติ เอวเมว โส อนฺธพาโล ปณฺฑิเตหิ ทินฺนํ โอวาทํ สุตฺวาปิ อตฺตโน อตฺถํ วฑฺฒิตุํ นิพฺพตฺเตตุํ น สกฺโกตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน โส ภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ ตทา นาวิโก อิทานิ นาวิโกว ราชา อานนฺโท ตาปโส ปน อหเมวาติ ฯ อาวาริยชาตกํ ปฐมํ ฯอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๑-๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=1&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=1&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=831 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3825 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3783 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3783 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]