ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๓๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๕ ฉกฺก-ทสกนิปาต

                      จกฺกวากชาตกํ
     กาสายวตฺเถติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ โลลภิกฺขุํ
อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร โลโล อโหสิ ปจฺจยลุทฺโธ อาจริยุปชฺฌายวตฺตาทีนิ
ฉฑฺเฑตฺวา ปาโตว สาวตฺถิยํ ปวิสิตฺวา วิสาขาย เคเห อเนกขาทนีย-
ปริวารํ ยาคุํ ปิวิตฺวา นานคฺครสสาลิมํโสทนํ ภุญฺชิตฺวาปิ เตนาติตฺโต
ตโต จุลฺลอนาถปิณฺฑิกสฺส มหาอนาถปิณฺฑิกสฺส โกสลรญฺโญติ เตสํ
เตสํ นิเวสนานิ สนฺธาย วิจรติ ฯ อเถกทิวสํ ตสฺส โลลภาวํ
อารพฺภ ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย
นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย
นามาติ วุตฺเต ตํ ภิกฺขุํ ปกฺโกสาเปตฺวา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ
โลโลสีติ ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ วุตฺเต ภิกฺขุ กสฺมา โลโลสิ
ปุพฺเพปิ ตฺวํ โลลภาเวน พาราณสิยํ หตฺถิกุณปาทีหิ อติตฺโต
ตโต นิกฺขมิตฺวา คงฺคากุลฺเล วิจรนฺโต หิมวนฺตํ ปวิฏฺโฐติ วตฺวา
อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต เอโก โลลกาโก
พาราณสิยํ หตฺถิกุณปาทีนิ ขาทิตฺวา วิจรนฺโต เตหิ อติตฺโต คงฺคากุลฺเล
มจฺฉํ ขาทิสฺสามีติ คนฺตฺวา ตตฺถ มตมจฺเฉ ขาทนฺโต กติปาหํ วสิตฺวา
หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา นานาวิธานิ ผลาผลานิ ขาทนฺโต พหุมจฺฉกจฺฉปํ
มหนฺตํ ปทุมสรํ คนฺตฺวา ตตฺถ สุวณฺณวณฺเณ เทฺว จกฺกวาเก
เสวาเล ขาทิตฺวา วสนฺเต ทิสฺวา อิเม อติวิย วณฺณสมฺปนฺนา
โสภคฺคปฺปตฺตา อิเมสํ โภชนํ มนาปํ ภวิสฺสติ อิเมสํ โภชนํ
ปุจฺฉิตฺวา อหมฺปิ ตเทว ภุญฺชิตฺวา สุวณฺณวณฺโณ ภวิสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา เตสํ สนฺติกํ คนฺตฺวา ปฏิสนฺถารํ กตฺวา เอกสฺมึ สาขา-
ปริยนฺเต นิสีทิตฺวา เตสํ ปสํสนปฏิสํยุตฺตํ ปฐมํ คาถมาห
                กาสายวตฺเถ สกุเณ วทามิ
                ทุเว ทุเว นนฺทมเน จรนฺเต
                กํ อณฺฑชํ อณฺฑชา มานุเสสุ
                ชาตึ ปสํสนฺติ ตทิงฺฆ พฺรูถาติ ฯ
     ตตฺถ กาสายวตฺเถติ สุวณฺณวณฺเณ กาสายวตฺเถ วิย ฯ
ทุเว ทฺเวติ เทฺว เทฺว หุตฺวา ฯ นนฺทมเนติ ตุฏฺฐจิตฺเต ฯ กํ
อณฺฑชํ อณฺฑชา มานุเสสุ ชาตึ ปสํสนฺตีติ อมฺโภ อณฺฑชา
ตุมฺเห มานุเสสุ ปสํสนฺตา กํ อณฺฑชํ กตรํ นาม อณฺฑชนฺติ
วตฺวา ปสํสนฺติ กํ สกุณา นามาติ วตฺวา ตุมฺเห มนุสฺสานํ อนฺตเร
วณฺณนฺตีติ อตฺโถ ฯ กํ อณฺฑชํ อณฺฑชมานุเสสูติปิ ปาโฐ ฯ
ตสฺสตฺโถ ตุมฺเห อณฺฑเชสุ จ มนุสฺเสสุ จ กตรํ อณฺฑชนฺติ
วตฺวา ปสํสนฺตีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา จกฺกวาโก ทุติยํ คาถมาห
                อมฺเห มนุสฺเสสุ มนุสฺสหึส
                อนุพฺพเต จกฺกวาเก วทนฺติ
                กลฺยาณภาวมฺเห ทิเชสุ สมฺมตา
                อภีตรูปา วิจราม อณฺณเว
                น ฆาสเหตุปิ กโรม ปาปนฺติ ฯ
     ตตฺถ มนุสฺสหึสาติ กาโก มนุสฺเส หึสติ วิเหเฐติ เตน
ตํ เอวํ อาลปติ ฯ อนุพฺพเตติ อญฺญมญฺญํ อนุคเต สมฺโมทมาเน
ปิยสํวาเส ฯ จกฺกวาเกติ จกฺกวากา นาม สา อณฺฑชชาตีติ ปสํสนฺติ
วณฺเณนฺติ กเถนฺติ ฯ ทิเชสูติ ยตฺตกา ปกฺขิโน นาม เตสุ มยํ
กลฺยาณภาวาติปิ มนุสฺเสสุ สมฺมตา ฯ ทุติเย อตฺถวิกปฺเป มนุสฺเสสุ
อมฺเห จกฺกวากาติ วทนฺติ ทิเชสุ ปน มยํ กลฺยาณภาวาติ โน
ทิชา วทนฺติ ฯ อณฺณเวติ อิมสฺมึ ฐาเน สโร อณฺณโวติ วุตฺโต
อิมสฺมึ ปทุมสเร มยเมว เทฺว ชนา ปเรสํ อหึสนโต อภีตรูปา
วิจรามาติ อตฺโถ ฯ อิมิสฺสา จ ปน คาถาย จตุตฺถปทํ น
ฆาสเหตุํปิ กโรม ปาปนฺติ ปฐนฺติ ฯ ตสฺสตฺโถ ยสฺมา มยํ
ฆาสเหตุ ปาปํ น กโรม ตสฺมา กลฺยาณภาวาติ อมฺเห มนุสฺเสสุ
จ ทิเชสุ จ สมฺมตาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา กาโก ตติยํ คาถมาห
                กึ อณฺณเว กานิ ผลานิ ภุญฺเช
                มํสํ กุโต ขาทถ จกฺกวากา
                กึ โภชนํ ภุญฺชถ โว อโนมา
                พลญฺจ วณฺโณ จ อนปฺปรูโปติ ฯ
     ตตฺถ กินฺติ ปุจฺฉาวเสน อาลปนํ ฯ กึ โภชนํ จกฺกวากาติ
วุตฺตํ โหติ ฯ อณฺณเวติ อิมสฺมึ สเร ฯ ภุญฺเชติ ภุญฺชถ ภุญฺชิตฺถาติ
วา อตฺโถ ฯ มํสํ กุโต ขาทถาติ กตรปาณินํ มํสํ ขาทถ ฯ
ภุญฺชถ โวติ โวกาโร นิปาตมตฺตํ ปรปเทน ตสฺส สมฺพนฺโธ
พลญฺจ โว วณฺโณ จ อนปฺปรูโปติ ฯ
     ตโต จกฺกวาโก จตุตฺถํ คาถมาห
                น อณฺณเว สนฺติ ผลานิ ธงฺก
                มํสํ กุโต ขาทิตุํ จกฺกวาเก
                เสวาลภกฺขมฺห อวากโภชนา
                น ฆาสเหตุปิ กโรม ปาปนฺติ ฯ
     ตตฺถ จกฺกวาเกติ จกฺกวากสฺส ฯ อวากโภชนาติ วิกลรหิต-
อุทกโภชนา ฯ อมฺหากมฺหิ เสวาโล เจว อุทกญฺจ โภชนนฺติ ทสฺเสติ ฯ
น ฆาสเหตูติ ตุมฺหาทิสา วิย มยํ ฆาสเหตุ ปาปํ น กโรม ฯ
     ตโต กาโก เทฺว คาถา อภาสิ
                น เม อิทํ รุจฺจติ จกฺกวาเก
                อสฺมึ ภเว โภชนสนฺนิกาโส
                อโหสิ เม ปุพฺเพ ตโต เม อญฺญถา
                อิจฺเจว เม วิมติ เอตฺถ ชาตา ฯ
                อหมฺปิ มํสานิ ผลานิ ภุญฺเช
                อนฺนานิ จ โลณิยเตลิยานิ
                รสํ มนุสฺเสสุ ลภามิ โภตฺตุํ
                สูโรว สงฺคามมุขํ วิเชตฺวา
         น จ เม ตาทิโส วณฺโณ จกฺกวาก ยถา ตวาติ ฯ
     ตตฺถ อิทนฺติ ตุมฺหากํ ภุญฺชนโภชนํ มยฺหํ น รุจฺจติ ฯ
อสฺมึ ภเว โภชนสนฺนิกาโสติ อิมสฺมึ ภเวสุ โภชนสนฺนิกาโส ยํ
อสฺมึ จกฺกวากภเว โภชนํ ตฺวํ เตน สนฺนิกาโส ตํสทิโส ตทนุรูโป
อโหสิ อติวิย ปสนฺนสรีโรสีติ อตฺโถ ฯ ตโต เม อญฺญถาติ
อยํ มยฺหํ ปุพฺเพ ตุมฺเห ทิสฺวา เอเต เอตฺถ นานาวิธานิ ผลานิ
เจว มจฺฉมํสญฺจ ขาทนฺติ เตน เอวํ โสภคฺคปฺปตฺตาติ อโหสิ
อิทานิ เม อิโต อญฺญถา โหตีติ อตฺโถ ฯ อิจฺเจว เมติ เอเตเนว
เม การเณน เอตฺถ ตุมฺหากํ สรีรวณฺเณ วิมติ ชาตา กถํ นุ
โข เอเต เอวรูปํ ลูขโภชนํ ภุญฺชนฺตา สุวณฺณวณฺณา ชาตาติ ฯ
อหํปีติ อหํ หิ อยเมว วา ปาโฐ ฯ ภุญฺเชติ ภุญฺชามิ ฯ อนฺนานิ
จาติ โภชนานิ จ ฯ โลณิยเตลิยานีติ โลณเตลยุตฺตานิ ฯ รสนฺติ
มนุสฺเสสุ มนุสฺสปริโภคํ ปณีตรสํ ฯ วิเชตฺวาติ ยถา สูโร วิริโย
เต สงฺคามมุขํ วิเชตฺวา วิลุมฺปิตฺวา ปริภุญฺชติ ตถา วิลุมฺปิตฺวา
ปริภุญฺชามีติ อตฺโถ ฯ ยถา ตวาติ เอวํ ปณีตโภชนํ ภุญฺชนฺตสฺสาปิ
มม ตาทิโส วณฺโณ นตฺถิ ยาทิโส ตว ตว วจนํ น สทฺทหามีติ
ทีเปติ ฯ
     อถสฺส วณฺณสมฺปตฺติยา อภาวการณํ อตฺตโน จ ภาวการณํ
กเถนฺโต จกฺกวาโก เสสคาถา อภาสิ
                อสุทฺธภกฺโขสิ ขณานุปาตี
                กิจฺเฉน เต ลพฺภติ อนฺนปานํ
                น ตุสฺสสิ รุกฺขผเลหิ ธงฺก
                มํสานิ วา ยานิ สุสานมชฺเฌ ฯ
                โย สาหเสน อธิคมฺม ภาเค
                ปริภุญฺชติ ธงฺก ขณานุปาตี
                ตโต อุปกฺโกสติ นํ สภาโว
                อุปกฺกุฏฺโฐ วณฺณพลํ ชหาติ ฯ
                อปฺปมฺปิ เจ นิพฺพุตึ ภุญฺชตี ยทิ
                อสาหเสน อปรูปฆาตนา
                พลญฺจ วณฺโณ จ ตทสฺส โหติ
                น หิ สพฺโพ อาหารมเยน วณฺโณติ ฯ
     ตตฺถ อสุทฺธภกฺโขสีติ ตฺวํ เถเนตฺวา วญฺเจตฺวา ภกฺขนโต
อสุทฺธภกฺโข ฯ ขณานุปาตีติ ปมาทกฺขเณ อนุปตนสีโล ฯ กิจฺเฉน
เตติ ตสฺส ตว ทุกฺเขน อนฺนปานํ ลพฺภติ ฯ มํสานิ วาติ ยานิ
วา สุสานมชฺเฌ มํสานิ เตหิ น ตุสฺสสิ ฯ ตโตติ ปจฺฉา ฯ
อุปกฺโกสติ นํ สภาโวติ อตฺตาว ตํ ปุคฺคลํ ครหติ ฯ อุปกฺกุฏฺโฐติ
อตฺตนาปิ อปเรหิปิ อกฺกุฏฺโฐ ครหิโต วิปฺปฏิสาริตาย วณฺณญฺจ
พลญฺจ ชหาติ ฯ นิพฺพุตึ ภุญฺชติ ยทีติ ยทิ ปน ปรํ อวิเหเฐตฺวา
อปฺปกมฺปิ ธมฺมลทฺธํ นิพฺพุตึ โภชนํ ภุญฺชติ ฯ ตทสฺส โหตีติ
ตทา อสฺส ปณฺฑิตสฺส สรีเร พลญฺจ วณฺณญฺจ โหติ ฯ อาหารมเยนาติ
นานปฺปกาเรน อาหาเรเนว ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ โภ กาก วณฺโณ
นาเมส จตุสมุฏฺฐาโน โส น อาหารมตฺเตเนว โหติ อุตุจิตฺตกมฺเมหิปิ
โหติเยวาติ ฯ
     เอวํ จกฺกวาโก อเนกปริยาเยน กากํ ครหิ ฯ กาโก หรายิตฺวา
น มยฺหํ ตว วณฺเณน อตฺโถติ กา กาติ วสฺสนฺโต ปลายิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน โลลภิกฺขุ อนาคามิผเล ปติฏฺฐหิ ฯ
ตทา กาโก โลลภิกฺขุ อโหสิ จกฺกวากี ราหุลมาตา จกฺกวาโก
ปน อหเมวาติ ฯ
                   จกฺกวากชาตกํ อฏฺฐมํ ฯ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๙ หน้า ๓๘๗-๓๙๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=7823&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=7823&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1274              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5296              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5339              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5339              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]