ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔ ภาษาบาลีอักษรไทย ที.อ. (สุมงฺคล.๑)

                           ๗. ชาลิยสุตฺต
                        เทฺวปพฺพชิตวตฺถุวณฺณนา
      [๓๗๘]  เอวมฺเม สุตํ ฯเปฯ โกสมฺพิยนฺติ ชาลิยสุตฺตํ. ตตฺราย-
มนุปุพฺพปทวณฺณนา:- โฆสิตาราเมติ โฆสิเตน เสฏฺฐินา กเต อาราเม.
      ปุพฺเพ กิร ทมิฬรฏฺฐํ ๒- นาม อโหสิ. ตโต โกตูหลิโก นาม
ทลิทฺโท ฉาตกภเยน สปุตฺตทาโร อวนฺตีรฏฺฐํ ๓- คจฺฉนฺโต ปุตฺตํ วหิตุํ อสกฺโกนฺโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อุตฺตริ    ฉ.ม. อลฺลกปฺปรฏฺฐํ, สี. อชิตรฏฺฐํ, อิ อทฺทิลฺลรฏฺฐํ
@ สี. อนนฺตรรฏฺฐํ
ปุตฺตํ ฉฑฺเฑตฺวา อคมาสิ, มาตา นิวตฺติตฺวา ตํ คเหตฺวา คตา, เต เอกํ
โคปาลกคามํ ปวิสึสุ. โคปาลเกน ๑- จ ตทา พหุปายาโส ปฏิยตฺโต โหติ, เต
ตโต ปายาสํ ลภิตฺวา ภุญฺชึสุ. อถ โส ปุริโส พลวปายาสํ ภุตฺโต ชีราเปตุํ
อสกฺโกนฺโต รตฺติภาเค กาลํ กตฺวา ตตฺเถว สุนขิยา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คเหตฺวา
กุกฺกุโร ชาโต, โส โคปาลกสฺส ปิโย อโหสิ. โคปาลโก จ ปจฺเจกพุทฺธํ
อุปฏฺฐาสิ ๒- ปจฺเจกพุทฺโธปิ ภตฺตกิจฺจกาเล ๓- กุกฺกุรสฺส เอเกกํ ปิณฺฑํ เทติ, โส
ปจฺเจกพุทฺเธ สิเนหํ อุปฺปาเทตฺวา โคปาลเกน สทฺธึ ปณฺณสาลํปิ คจฺฉติ. โส
โคปาลเก อสนฺนิหิเต ภตฺตเวลายํ สยเมว คนฺตฺวา เวลาโรจนตฺถํ ปณฺณสาลทฺวาเร
ภุสฺสติ, อนฺตรามคฺเคปิ จณฺฑมิเค ทิสฺวา ภุสฺสิตฺวา ปลาเปติ. โส ปจฺเจกพุทฺเธ
มุทุเกน จิตฺเตน กาลํ กตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺติ. ตตฺรสฺส "โฆสกเทวปุตฺโต"
เตฺวว นามํ อโหสิ.
      โส เทวโลกโต จวิตฺวา โกสมฺพิยํ เอกสฺมึ กุลเฆเร นิพฺพตฺติ. ตํ
อปุตฺตโก เสฏฺฐี ตสฺส มาตาปิตูนํ ธนํ ทตฺวา ปุตฺตํ กตฺวา อคฺคเหสิ. อถ โส
อตฺตโน ปุตฺเต ชาเต สตฺตกฺขตฺตุํ  ฆาตาเปตุํ อุปกฺกมิ. โส ปุญฺญวนฺตตาย
สตฺตสุปิ ฐาเนสุ มรณํ อปฺปตฺวา อวสาเน เอกาย เสฏฺฐิธีตาย เวยฺยตฺติเยน
ลทฺธชีวิโต. ๔- อปรภาเค ปิตุ อจฺจเยน เสฏฺฐิฏฺฐานํ ปตฺวา โฆสิตเสฏฺฐี นาม
ชาโต. อญฺเญปิ จ โกสมฺพิยํ กุกฺกุฏฺเสฏฺฐี ปาวาริกเสฏฺฐีติ เทฺว เสฏฺฐิโน อตฺถิ,
อิมินา สทฺธึ ตโย อเหสุํ.
      เตน จ สมเยน หิมวนฺตโต ปญฺจสตา ตาปสา สรีรสนฺตปฺปนตฺถํ
อนฺตรนฺตรา โกสมฺพึ อาคจฺฉนฺติ, ๕- เตสํ เอเต ตโย เสฏฺฐี อตฺตโน อตฺตโน
อุยฺยาเนสุ ปณฺณกุฏิโย กตฺวา อุปฏฺฐานํ กโรนฺติ. อเถกทิวสํ เต ตาปสา
หิมวนฺตโต อาคจฺฉนฺตา มหากนฺตาเร ตสิตา กิลนฺตา เอกํ มหนฺตํ วฏรุกฺขํ
ปตฺวา ๖- ตตฺถ อธิวฏฺฐาย เทวตาย สนฺติกา สงฺคหํ ปจฺจาสึสนฺตา นิสีทึสุ. เทวตา
สพฺพาลงฺการวิภูสิตํ หตฺถํ ปสาเรตฺวา เตสํ  ปานียปานกาทีนิ ๗- ทตฺวา กิลมถํ
@เชิงอรรถ:  สี. โคปาลกานํ        สี. อุปฏฺฐหติ          ฉ.ม., อิ....ปริโยสาเน
@ ฉ.ม. ลทฺธวีชิโก        ก. คจฺฉนฺติ           ม. ปตฺตา
@ สี. ปานียนหาโนทกานิ
ปฏิวิโนเทสิ. เอเต เทวตานุภาเวน วิมฺหิตา ปุจฺฉึสุ "กินฺนุโข เทวเต กมฺมํ
กตฺวา ตยา อยํ สมฺปตฺติ ลทฺธา"ติ. เทวตา อาห "โลเก พุทฺโธ นาม ภควา
อุปฺปนฺโน, โส เอตรหิ สาวตฺถิยํ วิหรติ, อนาถปิณฺฑิโก คหปติ ตํ อุปฏฺฐหติ.
โส อุโปสถทิวเสสุ อตฺตโน ภตกานํ ปกติภตฺตเวตนเมว ทตฺวา อุโปสถํ
การาเปสิ. อถาหํ เอกทิวสํ มชฺฌนฺติเก ๑- ปาตราสตฺถาย อาคโต กญฺจิ ภตกกมฺมํ
อกโรนฺตํ ทิสฺวา `อชฺช มนุสฺสา     กสฺมา กมฺมํ น กโรนฺตี'ติ ปุจฺฉึ. ตสฺส เม
ตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อถาหํ เอตทโวจํ `อิทานิ  อุปฑฺฒทิวโส คโต สกฺกา นุโข
อุปฑฺฒุโปสถํ กาตุนฺ'ติ? ตโต เสฏฺฐิสฺส ปฏิเวเทตฺวา `สกฺกา กาตุนฺ'ติ อาห.
สฺวาหํ อุปฑฺฒทิวสํ อุปฑฺฒุโปสถํ สมาทิยิตฺวา ตทเหว กาลํ กตฺวา อิมํ สมฺปตฺตึ
ปฏิลภินฺ"ติ.
      อถ เต ตาปสา "พุทฺโธ กิร อุปฺปนฺโน"ติ สญฺชาตปีติปาโมชฺชา
ตโตว สาวตฺถึ คนฺตุกามา หุตฺวาปิ "พหูปการา โน อุปฏฺฐากเสฏฺฐิโน  เตสํปิ
อิมมตฺถํ อาโรเจสฺสามา"ติ โกสมฺพึ คนฺตฺวา เสฏฺฐีหิ กตสกฺการพหุมานา "ตทเหว
มยํ คจฺฉามา"ติ อาหํสุ. "กึ ภนฺเต ตุริตาตฺถ, นนุ ตุเมฺห ปุพฺเพ จตฺตาโร
ปญฺจ มาเส วสิตฺวา คจฺฉถา"ติ จ วุตฺตา ๒- ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสุํ. "เตนหิ
ภนฺเต สเหว คจฺฉามา"ติ จ วุตฺเต "คจฺฉาม มยํ, ตุเมฺห สณิกํ อาคจฺฉถา"ติ
สาวตฺถึ คนฺตฺวา ภควโต สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. เตปิ
เสฏฺฐิโน ปญฺจสตปญฺจสตสกฏปริวารา สาวตฺถึ คนฺตฺวา ทานาทีนิ ทตฺวา
โกสมฺพึ อาคมนตฺถาย ภควนฺตํ ยาจิตฺวา ปจฺจาคมฺม ตโย วิหาเร กาเรสุํ. เตสุ
กุกฺกุฏเสฏฺฐินา กโต กุกฺกุฏาราโม นาม, ปาวาริกเสฏฺฐินา กโต ปาวาริกมฺพวนํ
นาม, โฆสิตเสฏฺฐินา กโต โฆสิตาราโม นาม อโหสิ. ตํ สนฺธาย  วุตฺตํ
"โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเม"ติ.
      มณฺฑิโยติ ๓- อิทํ ตสฺส นามํ. ชาลิโยติ อิทํปิ อิตรสฺส ๔- นามเมว.
ยสฺมา ปนสฺส อุปชฺฌาโย ทารุมเยน ปตฺเตน ปิณฺฑาย จรติ, ตสฺมา ทารุปตฺติกนฺเตวาสีติ
วุจฺจติ. เอตทโวจุนฺติ อุปารมฺภาธิปฺปาเยน วาทํ อาโรเปตุกามา
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. มชฺฌนฺหิเก   ฉ.ม., อิ. วุตฺเต  ฉ.ม. มุณฺฑิโยติ, อิ มณฺฑิโส  ม. ตสฺส
หุตฺวา เอตํ อโวจุํ. อิติ กิร เนสํ อโหสิ:- สเจ สมโณ โคตโม "ตํ ชีวํ ตํ
สรีรนฺ"ติ วกฺขติ, อถสฺส มยํ เอตํ วาทํ อาโรเปสฺสาม "โภ โคตม ตุมฺหากํ
ลทฺธิยา อิเธว สตฺโต ภิชฺชติ, เตน โว วาโท อุจฺเฉทวาโท โหตี"ติ. สเจ
ปน "อญฺญํ ชีวํ อญฺญํ สรีรนฺ"ติ วกฺขติ, อถสฺเสว ๑- วาทํ อาโรเปสฺสาม
"ตุมฺหากํ วาเท รูปํ ภิชฺชติ, น สตฺโต ภิชฺชติ. เตน โว วาเท สตฺโต
สสฺสโต อาปชฺชตี"ติ.
      [๓๗๙-๓๘๐] อถ ภควา "อิเม วาทาโรปนตฺถาย ปญฺหํ ปุจฺฉนฺติ,
มม สาสเน ปน อิเม เทฺว อนฺเต อนุปคมฺม มชฺฌิมา  ปฏิปทา อตฺถี"ติ น
ชานนฺติ, หนฺเท เนสํ ปญฺหํ อวิสฺสชฺเชตฺวา ตสฺสาเยว ปฏิปทาย อาวิภาวตฺถํ
ธมฺมํ เทเสมี"ติ จินฺเตตฺวา "เตนหาวุโส"ติ อาทิมาห.
      ตตฺถ กลฺลํ นุ โข ตสฺเสตํ วจนายาติ ตสฺเสตํ สทฺธาปพฺพชิตสฺส
ติวิธํ สีลํ ปริปูเรตฺวา ปฐมชฺฌานํ ปตฺตสฺส ยุตฺตํ ๒- นุ โข เอตํ วตฺตุนฺติ ๒-
อตฺโถ. ตํ สุตฺวา ปริพฺพาชกา "ปุถุชฺชโน นาม ยสฺมา นิพฺพิจิกิจฺโฉ น โหติ,
ตสฺมา กทาจิ เอวํ วเทยฺยา"ติ มญฺญมานา "กลฺลํ ตสฺเสตํ วจนายา"ติ อาหํสุ.
อถ จ ปนาหํ น วทามีติ อหํ เอวเมตํ ๓- ชานามิ, โน จ เอวํ วทามิ, อถ
โข กสิณปริกมฺมํ กตฺวา ภาเวนฺตสฺส ปญฺญาพเลน อุปฺปนฺนํ มหคฺคตจิตฺตเมตนฺติ
สญฺญํ ฐเปสึ. น กลฺลํ ตสฺเสตนฺติ อิทํ เต ปริพฺพาชกา "ยสฺมา ขีณาสโว
วิคตสมฺโมโห ติณฺณวิจิกิจฺโฉ, ตสฺมา น ยุตฺตนฺตสฺเสตํ วตฺตุนฺ"ติ มญฺญมานา
วทนฺติ. เสสเมตฺถ ๔- อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                   อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกาฏฺฐกถาย
                       ชาลิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                              สตฺตมํ
                        -----------------
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อถสฺเสตํ, อิ. อถสฺส เอวํ    ๒-๒ ก. ยุตฺตํ นุ โข เอตํ วจนาย
@  วตฺตุํ ยุตฺตนฺติ, สี....เอตํ วจนาย เอตํ วตฺตุํ ยุตฺตนฺติ
@ ฉ.ม. เอตเมวํ                  สี. เสสํ สพฺพตฺถ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้า ๒๘๔-๒๘๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=7465&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=7465&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=256              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=9&A=4961              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=4034              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=4034              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ http://84000.org/tipitaka/read/?index_9

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]