ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔ ภาษาบาลีอักษรไทย ที.อ. (สุมงฺคล.๑)

                            ๑๐. สุภสุตฺต
                         สุภมาณววตฺถุวณฺณนา
      [๔๔๔] เอวมฺเม สุตํ ฯเปฯ สาวตฺถิยนฺติ สุภสุตฺตํ. ตตฺรายํ
อนุตฺตานปทวณฺณนา:- อจิรปรินิพฺพุเต ภควตีติ อจิรํ ปรินิพฺพุเต ภควติ,
ปรินิพฺพานโต อุทฺธํ มาสมตฺเต กาเล. นิทานวณฺณนายํ วุตฺตนเยเนว ภควโต
ปตฺตจีวรํ อาทาย อาคนฺตฺวา ขีรวิเรจนํ ปิวิตฺวา วิหาเร นิสินฺนทิวสํ สนฺธาเยตํ
วุตฺตํ. โตเทยฺยปุตฺโตติ โตเทยฺยพฺราหฺมณสฺส ปุตฺโต, โส กิร สาวตฺถิยา อวิทูเร
ตุทิคาโม นาม อตฺถิ, ตสฺส อธิปติตฺตา โตเทยฺโยติ สงฺขฺยํ คโต. มหทฺธโน ปน
โหติ ปญฺจจตฺตาลีสโกฏิวิภโว ปรมมจฺฉรี, "ททโต โภคานํ อปริกฺขโย นาม
นตฺถี"ติ จินฺเตตฺวา กสฺสจิ กิญฺจ น เทติ, ปุตฺตํปิ อาห:-
              "อญฺชนานํ ขยํ ทิสฺวา,       วมฺมิกานญฺจ สญฺจยํ.
              มธูนญฺจ สมาหารํ,          ปณฺฑิโต ฆรมาวเส"ติ.
      เอวํ อทานเมว  สิกฺขาเปตฺวา กายสฺส   เภทา ตสฺมึเยว ฆเร สุนโข
หุตฺวา นิพฺพตฺติ. ๑- สุโภ ตํ สุนขํ อติวิย ปิยายติ, อตฺตโน ภุญฺชนกภตฺตํเยว
โภเชติ, อุกฺขิปิตฺวา วรสยเน สยาเปติ. อถ ภควา เอกทิวสํ นิกฺขนฺเต มาณเว
ตํ ฆรํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ. สุนโข ภควนฺตํ ทิสฺวา ภุกฺการํ กโรนฺโต ภควโต
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. นิพฺพตฺโต
สมีปํ คโต. ตโต นํ ภควา อโวจ "โตเทยฺย ตฺวํ ปุพฺเพปิ มํ `โภ โภ'ติ
ปริภวิตฺวา สุนโข ชาโต, อิทานิปิ ภุกฺการํ กตฺวา อวีจึ คมิสฺสสี"ติ. สุนโข ตํ
กถํ สุตฺวา วิปฏิสารี หุตฺวา อุทฺธนนฺตเร ฉาริกาย นิปนฺโน, มนุสฺสานํ
อุกฺขิปิตฺวา สยเน สยาเปตุํ นาสกฺขึสุ.
      สุโภ อาคนฺตฺวา "เกนายํ สุนโข สยนา โอโรปิโต"ติ อาห. มนุสฺสา
"น เกนจี"ติ วตฺวา ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสุํ. มาณโว สุตฺวา "มม ปิตา
พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺโต, สมโณ ปน โคตโม มม ปิตรํ สุนขํ กโรติ, ยํกิญฺจิ
เอส มุขารุฬฺหํ ภาสตี"ติ  กุชฺฌิตฺวา ภควนฺตํ มุสาวาเทน โจเทตุกาโม วิหารํ
คนฺตฺวา ตํ ปวตฺตึ ปุจฺฉิ. ภควา ตสฺส ตเถว วตฺวา อวิสํวาทนตฺถํ อาห
"อตฺถิ ปน เต มาณว ปิตรา อนกฺขาตํ ๑- ธนนฺ"ติ. อตฺถิ ปน โภ โคตม
สตสหสฺสคฺฆนิกา สุวณฺณมาลา, สตสหสฺสคฺฆนิกา สุวณฺณปาทุกา, สตสหสฺสคฺฆนิกา
สุวณฺณปาติ, สตสหสฺสญฺจ  กหาปณนฺติ. คจฺฉ, ตํ สุนขํ อปฺโปทกํ มธุปายาสํ
โภเชตฺวา สยเน ๒- อาโรเปตฺวา อีสกํ นิทฺทํ โอกฺกนฺตกาเล ปุจฺฉ, สพฺพนฺเต
อาจิกฺขิสฺสติ, อถ นํ ชาเนยฺยาสิ "ปิตา เม เอโส"ติ. โส ตถา อกาสิ. สุนโข
สพฺพํ อาจิกฺขิ, ๓- ตทา นํ "ปิตา เม"ติ ญตฺวา ภควติ ปสนฺนจิตฺโต คนฺตฺวา
ภควนฺตํ จุทฺทส ปเญฺห ปุจฺฉิตฺวา วิสฺสชฺชนปริโยสาเน ภควนฺตํ สรณํ คโต, ตํ
สนฺธาย วุตฺตํ "สุโภ มาณโว   โตเทยฺยปุตฺโต"ติ. สาวตฺถิยํ ปฏิวสตีติ อตฺตโน
โภคคามโต อาคนฺตฺวา วสติ.
      [๔๔๕] อญฺญตรํ มาณวกํ อามนฺเตสีติ สตฺถริ ปรินิพฺพุเต
"อานนฺทตฺเถโร กิรสฺส ปตฺตจีวรํ คเหตฺวา อาคโต, มหาชโน ตํ ทสฺสนตฺถาย
อุปสงฺกมตี"ติ สุตฺวา "วิหารํ โข ปน คนฺตฺวา มหาชนมชฺเฌ น สกฺกา สุเขน
ปฏิสนฺถารํ วา กตุํ, ธมฺมกถํ วา โสตุํ, เคหํ อาคตํเยว นํ ทิสฺวา สุเขน
ปฏิสนฺถารํ กริสฺสามิ, เอกา จ เม กงฺขา อตฺถิ, ตํปิ นํ ปุจฺฉิสฺสามี"ติ
จินฺเตตฺวา อญฺญตรํ มาณวกํ อามนฺเตสิ. อปฺปาพาธนฺติ อาทีสุ อาพาโธติ
วิสภาคเวทนา วุจฺจติ, ยา เอกเทเส อุปฺปชฺชิตฺวา จตฺตาโร อิริยาปเถ  อยปเฏน
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. น อกฺขาตํ        ฉ.ม. สยนํ        สี. ทสฺเสสิ
อาพนฺธิตฺวา วิย คณฺหาติ, ตสฺสา อภาวํ ปุจฺฉาติ วทติ. อปฺปาตงฺโกติ
กิจฺฉชีวิตกโร โรโค วุจฺจติ, ตสฺสาปิ อภาวํ ปุจฺฉาติ วทติ. คิลานสฺเสว จ
อุฏฺฐานํ นาม ครุกํ โหติ, กาเย พลํ น โหติ, ตสฺมา นิคฺเคลญฺญภาวญฺจ พลญฺจ
ปุจฺฉาติ วทติ. ผาสุวิหารนฺติ คมนฏฺฐานนิสชฺชสยเนสุ จตูสุ อิริยาปเถสุ สุขวิหารํ
ปุจฺฉาติ วทติ. อถสฺส ปุจฺฉิตพฺพาการํ ทสฺเสนฺโต "สุโภ"ติ อาทิมาห.
      [๔๔๗] กาลญฺจ สมยญฺจ อุปาทายาติ กาลญฺจ สมยญฺจ ปญฺญาย
คเหตฺวา, อุปธาเรตฺวาติ อตฺโถ. สเจ อมฺหากํ เสฺว คมนกาโล ภวิสฺสติ, กาเย
พลมตฺตา เจว ผริสฺสติ, คมนปจฺจยา จ อญฺโญ อผาสุวิหาโร น ภวิสฺสติ,
อเถตํ กาลญฺจ คมนการณสมวายสงฺขาตํ สมยญฺจ อุปธาเรตฺวา อปิเอวนาม เสฺว
อาคจฺเฉยฺยามาติ วุตฺตํ โหติ.
      [๔๔๘] เจตเกน ภิกฺขุนาติ เจติยรฏฺเฐ ๑- ชาตตฺตา เจตโกติ เอวํ
ลทฺธนาเมน. สมฺโมทนียํ กถํ สารณียนฺติ โภ อานนฺท ทสพลสฺส โก นาม
โรโค ๒- อโหสิ, กึ ภควา ปริภุญฺชิ. อปิจ สตฺถุ ปรินิพฺพาเนน ตุมฺหากํ โสโก
อุทปาทิ, สตฺถา นาม น เกวลํ ตุมฺหากํเยว ปรินิพฺพุโต, สเทวกสฺส โลกสฺส
มหาชานิ, โกทานิ อญฺโญ มรณา มุจฺจิสฺสติ. ยตฺร โส สเทวกสฺส โลกสฺส
อคฺคปุคฺคโล ปรินิพฺพุโต, อิทานิ กํ อญฺญํ ทิสฺวา มจฺจุราชา ลชฺชิสฺสตีติ
เอวมาทินา นเยน มรณปฏิสํยุตฺตํ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เถรสฺส
หิยฺโย ปีตเภสชฺชานุรูปํ อาหารํ ทตฺวา ภตฺตกิจฺจาวสาเน เอกมนฺตํ นิสีทิ.
      อุปฏฺฐาโก สนฺติกาวจโรติ อุปฏฺฐาโก หุตฺวา สนฺติกาวจโร, น
รนฺธคเวสี น วีมํสนาธิปฺปาโย. สมีปจารีติ อิทํ ปุริมปทสฺส เววจนํ. เยสํ โส
ภวํ โคตโมติ กสฺมา ปุจฺฉติ? ตสฺส  กิร เอวํ อโหสิ  "เยสุ ธมฺเมสุ ภวํ
โคตโม อิมํ โลกํ ปติฏฺฐเปสิ, ๓- เต ตสฺส อจฺจเยน นฏฺฐา นุ โข, ธรนฺติ นุ
โข, สเจ ธรนฺติ, อานนฺโท ชานิสฺสติ, หนฺท นํ ปุจฺฉามี"ติ ตสฺมา ปุจฺฉติ. ๔-
      [๔๔๙] อถสฺส เถโร ตีณิ ปิฏกานิ ตีหิ ขนฺเธหิ สงฺคเหตฺวา
ทสฺเสนฺโต "ติณฺณํ โข"ติ อาทิมาห. มาณโว สงฺขิตฺเตน กถิตํ อสลฺลกฺเขนฺโต
"วิตฺถารโต ปุจฺฉิสฺสามี"ติ จินฺเตตฺวา "กตเมสํ ติณฺณนฺ"ติ อาทิมาห. ๕-
@เชิงอรรถ:  ม. เจติรฏฺเฐ   ฉ.ม. อาพาโธ   ฉ.ม. ปติฏฺฐาเปสิ   ฉ.ม. ปุจฺฉิ   ฉ.ม. อาห
                           สีลกฺขนฺธวณฺณนา
      [๔๕๐-๔๕๓] ตโต เถเรน "อริยสฺส สีลกฺขนฺธสฺสา"ติ เตสุ
ทสฺสิเตสุ ปุน "กตโม ปน โส โภ อานนฺท อริโย สีลกฺขนฺโธ"ติ เอเกกํ
ปุจฺฉิ. เถโรปิสฺส พุทฺธุปฺปาทํ ทสฺเสตฺวา ตนฺติธมฺมํ ทสฺเสนฺโต ๑- อนุกฺกเมน
ภควตา วุตฺตนเยเนว สพฺพํ วิสฺสชฺเชสิ. ตตฺถ อตฺถิ เจเวตฺถ อุตฺตรึ กรณียนฺติ
เอตฺถ ภควโต สาสเน น สีลเมว สาโร, เกวลญฺเจตํ ปติฏฺฐามตฺตเมว โหติ.
อิโต อุตฺตรึ ปน อญฺญํปิ กตฺตพฺพํ อตฺถิเยวาติ ทสฺเสติ. อิโต พหิทฺธาติ
พุทฺธสาสนโต พหิทฺธา.
                          สมาธิกฺขนฺธวณฺณนา
      [๔๕๔] กถญฺจ มาณว ภิกฺขุ อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร โหตีติ
อิทมายสฺมา อานนฺโท "กตโม ปน โส โภ อานนฺท อริโย สมาธิกฺขนฺโธ"ติ
เอวํ สมาธิกฺขนฺธํ ปุฏฺโฐปิ เย เต "สีลสมฺปนฺโน อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาโร
สติสมฺปชญฺเญน สมนฺนาคโต สนฺตุฏฺโฐ"ติ เอวํ สีลานนฺตรํ อินฺทฺริยสํวราทโย
สีลสมาธีนํ อนฺตเร อุภินฺนํปิ อุปการกธมฺมา อุทฺทิฏฺฐา, เต นิทฺทิสิตฺวา ๒-
สมาธิกฺขนฺธํ ทสฺเสตุกาโม อารภิ. เอตฺถ จ รูปชฺฌานาเนว อาคตานิ, น
อรูปชฺฌานานิ, อาเนตฺวา ปน ทีเปตพฺพานิ. จตุตฺถชฺณาเนน หิ อสงฺคหิตา
อรูปสมาปตฺติ นาม นตฺถิเยว.
      [๔๗๑-๔๘๐] อตฺถิ เจเวตฺถ อุตฺตริ กรณียนฺติ เอตฺถ ภควโต
สาสเน น จิตฺเตกคฺคตามตฺตเกเนว ปริโยสานปฺปตฺติ นาม อตฺถิ, อิโตปิ อุตฺตริ
ปุน อญฺญํ กาตพฺพํ อตฺถิเยวาติ ทสฺเสติ. นตฺถิ เจเวตฺถ อุตฺตริกรณียนฺติ เอตฺถ
ภควโต สาสเน อิโต อุตฺตริ กาตพฺพํ นาม นตฺถิเยว, อรหตฺตปริโยสานํ หิ
ภควโต สาสนนฺติ ทสฺเสติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                  อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺฐกถาย
                        สุภสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                              ทสมํ.
                       ------------------
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. เทเสนฺโต           ม. อุทฺทิสิตฺวา


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้า ๓๑๘-๓๒๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=8332&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=8332&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=314              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=9&A=6777              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=4965              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=4965              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ http://84000.org/tipitaka/read/?index_9

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]