ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                      ๕ ทูตชาตกํ ฯ
     ทูเต เต พฺรหฺเม ปาเหสินฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อตฺตโน ปญฺญาปสํสนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     ธมฺมสภายํ ภิกฺขู สตฺถุ คุณกถํ สมุฏฺฐาเปสุํ ปสฺสถาวุโส
ทสพลสฺส อุปายโกสลฺลํ นนฺทสฺส กุลปุตฺตสฺส อจฺฉราโย ทสฺเสตฺวา
อรหตฺตํ อทาสิ จุลฺลปนฺถกสฺส ปิโลติกํ ทตฺวา สห ปฏิสมฺภิทาหิ
อรหตฺตํ อทาสิ กมฺมารปุตฺตสฺส ปทุมํ ทตฺวา อรหตฺตํ อทาสิ
เอวํ นานาอุปาเยหิ สตฺเต วิเนตีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กาย นุตฺถ
ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ
วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ตถาคโต อิทํ โหตีติ อุปายชานเนน
อุปายกุสโล ปุพฺเพปิ อุปายกุสโลเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต ชนปโท
อหิรญฺโญ อโหสิ ฯ โส หิ ชนปทํ ปีเฬตฺวา ธนเมว สงฺกฑฺฒิ ฯ
ตทา โพธิสตฺโต กาสิกคาเม พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต
ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา ปจฺฉา ธมฺเมน ภิกฺขํ จริตฺวา อาจริยสฺส ธนํ
อาหริสฺสามีติ วตฺวา สิปฺปํ ปฏฺฐเปตฺวา นิฏฺฐิตสิปฺโป อนุโยคํ ทตฺวา
อาจริย ตุมฺหากํ อาจริยธนํ อาหริสฺสามีติ อาปุจฺฉิตฺวา นิกฺขมฺม
ชนปเท จรนฺโต ธมฺเมน สเมน ปริเยสิตฺวา สตฺต นิกฺเข ลภิตฺวา
อาจริยสฺส ทสฺสามีติ คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค คงฺคํ ตริตุํ นาวํ
อภิรูหิ ฯ ตสฺส ตตฺถ นาวาย ปริวตฺตมานาย ตํ สุวณฺณํ อุทเก
ปติ ฯ โส จินฺเตสิ ทุลฺลภํ หิรญฺญํ ชนปเท ปุน อาจริยธเน
ปริเยสิยมาเน ปปญฺโจ ภวิสฺสติ ยนฺนูนาหํ คงฺคาตีเรเยว นีราหาโร
นิสีเทยฺยํ ตสฺส เม นิสินฺนภาวํ อนุปุพฺเพน ราชา ชานิสฺสติ ตโต
อมจฺเจ เปเสสฺสติ อหํ เตหิ สทฺธึ น มนฺเตสฺสามิ ตโต ราชา
สยํ อาคมิสฺสติ อิมินา อุปาเยน ตสฺส สนฺติเก อาจริยธนํ
ลภิสฺสามีติ ฯ โส คงฺคาตีเร อุตฺตริสาฏกํ ปารุปิตฺวา ยญฺญสุตฺตํ
พหิ ฐเปตฺวา รชฏปฏวณฺเณ วาลุกาตเล สุวณฺณปฏิมา วิย นิสีทิ ฯ
ตํ นีราหารํ นิสินฺนํ ทิสฺวา มหาชโน กสฺมา นิสินฺโนสีติ ปุจฺฉติ ฯ
กสฺสจิ น กเถสิ ฯ ปุนทิวเส ทฺวารคามวาสิโน ตสฺส ตตฺถ
นิสินฺนภาวํ สุตฺวา อาคนฺตฺวา ปุจฺฉึสุ ฯ เตสํปิ น กเถสิ ฯ เต
ตสฺส กิลมถํ ทิสฺวา ปริเทวนฺตา ปกฺกมึสุ ฯ ตติยทิวเส นครวาสิโน
อาคมึสุ จตุตฺถทิวเส นครโต อิสฺสรชนา ปญฺจมีทิวเส ราชปุริสา ฯ
ฉฏฺฐทิวเส ราชา อมจฺเจ เปเสสิ ฯ เตหิปิ สทฺธึ น กเถสิ ฯ
สตฺตเม ทิวเส ราชา ภยปฺปตฺโต หุตฺวา ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา
ปุจฺฉนฺโต ปฐมํ คาถมาห
        ทูเต เต พฺรหฺเม ปาเหสึ   คงฺคาตีรสฺมิ ฌายโต
        เตสํ ปุฏฺโฐ น พฺยากาสิ    ทุกฺขํ ตุยฺหํ มตํ นุ เตติ ฯ
     ตตฺถ ตุยฺหํ มตํ นุ เตติ กึ นุโข พฺราหฺมณ ยํ ตว ทุกฺขํ
อุปฺปนฺนํ ตํ ตุยฺหเมว มตํ น อญฺญสฺส อาจิกฺขิตพฺพนฺติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต มหาราช ทุกฺขํ นาม หริตุํ สมตฺถสฺเสวาจิกฺขิ-
ตพฺพํ น อญฺญสฺสาติ วตฺวา สตฺต คาถา อภาสิ
        สเจ เต ทุกฺขํ อุปฺปชฺเช    กาสีนํ รฏฺฐวฑฺฒน
        มา โข โน ตสฺส อกฺขาหิ   โย ตํ ทุกฺขํ น โมจเย ฯ
        โย ตสฺส ทุกฺขชาตสฺส      เอกนฺตํ อปิ ภาสโต
        วิปฺปโมเจยฺย ธมฺเมน      กามํ ตสฺส ปเวทเย ฯ
        สุวิชานํ สิงฺคาลานํ        สกุนฺตานญฺจ วสฺสิตํ
        มนุสฺสวสฺสิตํ ราช         ทุพฺพิชานตรํ ตโต ฯ
        อปิ เจ มญฺญตี โปโส      ญาติมิตฺโต สขาติ วา
        โย ปุพฺเพ สุมโน หุตฺวา    ปจฺฉา สมฺปชฺชเต ทิโส ฯ
                โย อตฺตโน ทุกฺขมนานุปุฏฺโฐ
                ปเวทเย ชนฺตุมกาลรูเป
                อานนฺทิโน ตสฺส ภวนฺติ มิตฺตา
                หิเตสิโน ตสฺส ทุกฺขี ภวนฺติ ฯ
                กาลญฺจ ญตฺวาน ตถาวิธสฺส
                เมธาวินํ เอกมนํ วิทิตฺวา
                อกฺเขยฺย ติปฺปานิ ปรสฺส ธีโร
                สณฺหํ คิรํ อตฺถวตึ ปมุญฺเจ ฯ
                สเจ จ ชญฺญา อวิสยฺหมตฺตโน
                นายํ นีติ มยฺห สุขาคมาย
                เอโกปิ ติปฺปานิ สเหยฺย ธีโร
                สจฺจํ หิโรตฺตปฺปมเปกฺขมาโนติ ฯ
     ตตฺถ อุปฺปชฺเชติ สเจ ตว อุปฺปชฺเชยฺย ฯ มา อกฺขาหีติ
มา กเถหิ ฯ ทุพฺพิชานตรํ ตโตติ ติรจฺฉานคตวสฺสิตโตปิ ทุพฺพิชานตรํ
ตสฺมา ตถโต อชานิตฺวา หริตุํ อสมตฺถสฺส อตฺตโน ทุกฺขํ น
กเถตพฺพเมวาติ ฯ อปิ เจติ คาถาย กถิตตฺตาว ฯ อนานุปุฏฺโฐติ
ปุนปฺปุนํ ปุฏฺโฐ ฯ ปเวทเยติ กเถติ ฯ อกาลรูเปติ อกาเล ฯ
กาลนฺติ อตฺตโน คุยฺหสฺส กถนกาลํ ฯ ตถาวิธสฺสาติ ปณฺฑิตปุริสํ
อตฺตนา สทฺธึ เอกมนํ วิทิตฺวา ตถาวิธสฺส อาจิกฺเขยฺย ฯ ติปฺปานีติ
ทุกฺขานิ ฯ สเจติ ยทิ อตฺตโน ทุกฺขํ อวิสยฺหํ อตฺตโน วา
ปเรสํ วา ปุริสกาเร สติ กิจฺจํ ชาเนยฺย ฯ นีตีติ เอวํ
โลกปเวณิ อฏฺฐโลกธมฺมาติ อตฺโถ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ อถ
อยํ โลกปเวณิ น จ มยฺหเมว สุขาคมาย อุปฺปนฺเนหิ อฏฺฐหิ
โลกธมฺเมหิ มุตฺโต นาม นตฺถิ เอวํ สนฺเต สุขเมว ปฏฺเฐนฺเตน
ปรสฺส ทุกฺขาโรปนํ นาม อยุตฺตํ เนตํ หิโรตฺตปฺปสมฺปนฺเนน กตฺตพฺพํ
อตฺถิ จ เม หิโรตฺตปฺปนฺติ สจฺจํ สํวิชฺชมานํ อตฺตนิ หิโรตฺตปฺปํ
อเปกฺขมาโนว อญฺญสฺส อนาโรเจตฺวา เอโกว ติปฺปานิ สเหยฺย
ธีโรติ ฯ
     เอวํ มหาสตฺโต สตฺตหิ คาถาหิ รญฺโญ ธมฺมํ เทเสตฺวา
อตฺตโน อาจริยสฺส ธนสฺส ปริเยสิตภาวํ ทสฺเสนฺโต จตสฺโส คาถา
อภาสิ
        อหํ รฏฺฐานิ วิจรนฺโต      นิคเม ราชธานิโย
        ภิกฺขมาโน มหาราช       อาจริยสฺส ธนตฺถิโก ฯ
        คหปตี ราชปุริเส         มหาสาเล จ พฺราหฺมเณ
        อลตฺถํ สตฺต นิกฺขานิ       สุวณฺณสฺส ชนาธิป
        เต เม นฏฺฐา มหาราช    ตสฺมา โสจามิหํ ภุสํ ฯ
        ปุริสา เต มหาราช       มนสานุวิจินฺติตา
        นาลํ ทุกฺขา ปโมเจตุํ      ตสฺมา เตสํ น พฺยาหรึ ฯ
        ตฺวญฺจ เมสิ มหาราช      มนสานุวิจินฺติโต
        อลํ ทุกฺขา ปโมเจตุํ       ตสฺมา ตุยฺหํ ปเวทยินฺติ ฯ
     ตตฺถ ภิกฺขมาโนติ เอเต คหปติอาทโย ยาจมาโน ฯ เต เมติ
เต สตฺต นิกฺขา มม คงฺคาตรนฺตสฺส นฏฺฐา คงฺคาย ปติตา ฯ
ปุริสา เตติ มหาราช ตว ทูตปุริสา ฯ มนสานุวิจินฺติตาติ นาลํ
อิเม มํ ทุกฺขา โมเจตุนฺติ มยา ญาตา ฯ ตสฺมาติ เตน การเณน
เตสํ อตฺตโน ทุกฺขํ นาจิกฺขึ ฯ ปเวทยินฺติ กเถสึ ฯ
     ราชา ตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา มา จินฺตยิ พฺราหฺมณ อหํ
เต อาจริยธนํ ทสฺสามีติ ทฺวิคุณํ ธนํ อทาสิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา โอสานคาถมาห
        ตสฺสาทาสิ ปสนฺนจิตฺโต     กาสีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน
        ชาตรูปมเย นิกฺเข        สุวณฺณสฺส จตุทฺทสาติ
     ตตฺถ ชาตรูปมเยติ เต สุวณฺณสฺส จุทฺทส นิกฺเข ชาตรูปมเย
เยว อทาสิ น จ ยสฺส วา ตสฺส วา สุวณฺณสฺสาติ อตฺโถ ฯ
     มหาสตฺโต รญฺโญ โอวาทํ ทตฺวา อาจริยสฺส ธนํ ทตฺวา
ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กตฺวา ราชาปิ ตสฺโสวาเท ฐิโต ธมฺเมน รชฺชํ
กาเรตฺวา อุโภปิ ยถากมฺมํ คตา ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ
ตถาคโต อุปายกุสโลเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
ราชา อานนฺโท อโหสิ อาจริโย สารีปุตฺโต มาณโว ปน
อหเมวาติ ฯ
                     ทูตชาตกํ ปญฺจมํ ฯ
                     -------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๑๗๙-๑๘๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=3644&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=3644&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1777              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=6918              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7166              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7166              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]