อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                     ๗. อกิตฺติชาตกํ ฯ
     อกิตฺตึ ทิสฺวาน สมฺมนฺตนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เอกํ สาวตฺถีวาสิกํ ทานปติอุปาสกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร สตฺถารํ นิมนฺเตตฺวา สตฺตาหํ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส
มหาทานํ ทตฺวา ปริโยสานทิวเส อริยสงฺฆสฺส สพฺพปริกฺขาเร
อทาสิ ฯ อถ สตฺถา ปริสมชฺเฌเยว ฐิโต อนุโมทนํ กโรนฺโต
อุปาสก มหา เต ปริจฺจาโค อติทุกฺกรํ ตยา กตํ อยํ หิ
ทานวํโสนาม โปราณกปณฺฑิตานํ วํโส ทานํนาม คีหินาปิ
ปพฺพชิเตนาปิ ทาตพฺพเมว โปราณกปณฺฑิตา ปพฺพชิตฺวา ปน อรญฺเญ
วสนฺตา อโลณนิทฺธูปนํ อุทกมตฺตสิตการปณฺณญฺจ ขาทนฺตาปิ
สมฺปตฺตยาจกานํ ทตฺวา สยํ ปีติสุเขน ยาเปสุนฺติ วตฺวา ภนฺเต
อิทํ ตาว สพฺพปริกฺขารทานํ มหาชนสฺส ปากฏํ ตุมฺเหหิ วุตฺตํ
อปากฏํ ตํ โน กเถถาติ เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
อสีติโกฏิวิภวสฺส พฺราหฺมณสฺส มหาสาลกุเล นิพฺพตฺติ ฯ อกิตฺตีติสฺส
นามํ กรึสุ ฯ ตสฺส ปทสา คมนกาเล ภคินึปิ วิชายิ ฯ ยสวตีติสฺสา
นามํ กรึสุ ฯ มหาสตฺโต โสฬสวสฺสกาเล ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา
สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา ปจฺจาคมาสิ ฯ อถสฺส มาตาปิตโร
กาลมกํสุ ฯ โส เตสํ เปตกิจฺจานิ กาเรตฺวา ธนวิโลกนํ กโรนฺโต
อสุโกนาม เอตฺตกํ ธนํ สณฺฐาเปตฺวา อตีโต อสุโก เอตฺตกนฺติ
วจนํ สุตฺวา สํวิคฺคมานโส หุตฺวา อิทํ ปน เม ปญฺญายติ น ธนสฺส
สํหารกา สพฺเพ อิมํ ธนํ ปหาเยว คตา อหํ น ตํ อาทาย คมิสฺสามีติ
ภคินึ ปกฺโกสาเปตฺวา ตฺวํ อิมํ ธนํ ปฏิปชฺชาหีติ อาห ฯ ตุมฺหากํ
ปน โก อชฺฌาสโยติ ฯ ปพฺพชิตุกาโมมฺหีติ ฯ ภาติก อหํ ตุมฺเหหิ
ฉฑฺฑิตเขลํ สิรสา น สมฺปฏิจฺฉิสฺสามิ น เม อิมินา อตฺโถ อหมฺปิ
ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ โส ราชานํ อาปุจฺฉิตฺวา เภริญฺจาราเปตฺวา
ธเนน อตฺถิกา อกิตฺติปณฺฑิตสฺส เคหํ คจฺฉนฺตูติ โส สตฺตาหํ
มหาทานํ ปวตฺเตตฺวา ธเน อขียมาเน จินฺเตสิ มยฺหํ
อายุสงฺขารา ขียนฺติ กึ เม ธนขีณาย อตฺถิกา คณฺหิสฺสนฺตีติ
นิเวสนทฺวารํ วิวริตฺวา ทินฺนญฺเญว หรนฺตูติ สหิรญฺญสุวณฺณํ เคหํ
ปหาย ญาติมณฺฑลสฺส ปริเทวนฺตสฺส ภคินึ คเหตฺวา พาราณสิโต
นิกฺขมิ ฯ เยน ทฺวาเรน นิกฺขมิ ตํ อกิตฺติทฺวารํนาม ชาตํ ฯ
เยน ติตฺเถน นทึ โอติณฺโณ ตมฺปิ อกิตฺติติตฺถํนาม ชาตํ ฯ โส
เทฺว ตีณิ โยชนานิ คนฺตฺวา รมณีเย ฐาเน ปณฺณสาลํ กตฺวา
ภคินิยา สทฺธึ ปพฺพชิ ฯ ตสฺส ปพฺพชิตกาลโต ปฏฺฐาย พหู
คามนิคมราชธานิวาสิโน ปพฺพชึสุ มหาปริวาโร อโหสิ
มหาลาภสกฺกาโร นิพฺพตฺติ พุทฺธุปฺปาโท วิย ปวตฺติ ฯ อถ มหาสตฺโต
อยํ ลาภสกฺกาโร อติมหา ปริวาโรปิ เม มหนฺโต มยา เอกเกเนว
วิหริตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา อเวลาย อนฺตมโส ภคินึปิ อชานาเปตฺวา
เอกโกว นิกฺขมิตฺวา อนุปุพฺเพน ทมิฬรฏฺฐํ ปตฺวา กาจิรปฏฺฏนสมีเป
อุยฺยาเน วิหรนฺโต ฌานาภิญฺญา นิพฺพตฺเตสิ ฯ ตตฺราปิสฺส
มหาลาภสกฺกาโร อุปฺปชฺชิ ฯ โส ตํ ชิคุจฺฉนฺโต ฉฑฺเฑตฺวา
อากาเสน คนฺตฺวา นาคทีปสมีเป การทีปํ โอตริ ฯ ตทา การทีโป
อหิทีโปนาม อโหสิ ฯ โส ตตฺถ มหนฺตํ การรุกฺขํ อุปนิสฺสาย ปณฺณสาลํ
มาเปตฺวา วาสํ กปฺเปสิ ฯ ตสฺส ตตฺถ วสนภาวํ น โกจิ ชานาติ ฯ
อถสฺส ภคินิ ภาตรํ คเวสมานา อนุปุพฺเพน ทมิฬรฏฺฐํ ปตฺวา ตํ
อทิสฺวา เตน วสิตฏฺฐาเนเยว วสิ ฌานมฺปน นิพฺพตฺเตตุํ นาสกฺขิ ฯ
มหาสตฺโต อปฺปิจฺฉตาย กตฺถจิ อคนฺตฺวา ตสฺส การรุกฺขสฺส ผลกาเล
ผลานิ ขาทติ ปตฺตกาเล ปตฺตานิ อุทกสินฺนานิ ขาทติ ฯ ตสฺส
สีลเตเชน สกฺกสฺส ปณฺฑุกมฺพลสิลาสนํ อุณฺหาการํ ทสฺเสสิ ฯ
สกฺโก โก นุโข มํ ฐานา จาเวตุกาโมติ อาวชฺเชนฺโต อกิตฺติปณฺฑิตํ
ทิสฺวา กิมตฺถํ นุโข เอส ตาปโส สีลํ รกฺขติ สกฺกตฺตํ ปฏฺเฐติ อุทาหุ
อญฺญํ วีมํสิสฺสามิ นนฺติ อยํ หิ ทุกฺเขน ชีวิตํ กปฺเปสิ อุทกสินฺนมตฺตานิ
การปตฺตานิ ขาทติ สเจ สกฺกตฺตํ ปฏฺเฐติ อตฺตโน สินฺนปตฺตานิ
มยฺหํ ทสฺสติ โน เจ น ทสฺสตีติ พฺราหฺมณวณฺเณน ตสฺส สนฺติกํ
อาคมิ ฯ โพธิสตฺโต การปตฺตานิ เสเทตฺวา โอตาเรตฺวา สีตลภูตานิ
ขาทิสฺสามีติ ปณฺณสาลทฺวาเร นิสีทิ ฯ อถสฺส ปุรโต สกฺโก ภิกฺขาย
อฏฺฐาสิ ฯ มหาสตฺโต ตํ ทิสฺวา โสมนสฺสปฺปตฺโต หุตฺวา ลาภา วต
เม ยาจกํ ปสฺสามิ อชฺช มม มโนรถํ มตฺถกํ ปาเปตฺวา ทานํ
ทสฺสามีติ ปกฺกภาชเนเนว อาทาย คนฺตฺวา อิทํ เม ทานํ สพฺพญฺญุตญาณสฺส
ปจฺจโย โหตูติ อตฺตโน อเสเสตฺวาว ตสฺส ภิกฺขาภาชเน ปกฺขิปิ ฯ
พฺราหฺมโณ ตํ คเหตฺวา โถกํ คนฺตฺวา อนฺตรธายิ ฯ มหาสตฺโตปิ ตสฺส
ทตฺวา ปุน อปจิตฺวา ปีติสุเขเนว วีตินาเมตฺวา ปุนทิวเส ปจิตฺวา
ตตฺเถว ปณฺณสาลทฺวาเร นิสีทิ ฯ สกฺโก ปุน พฺราหฺมณเวเสน อาคมิ ฯ
ปุนปิ ตสฺส ทตฺวา มหาสตฺโต ตเถว วีตินาเมสิ ฯ ตติยทิวเสปิ
ตเถว ทตฺวา อโห เม ลาภา การปตฺตานิ นิสฺสาย มหนฺตํ
ปุญฺญํ ปสุตนฺติ โสมนสฺสปฺปตฺโต ตโย ทิวเส อนาหารตาย ทุพฺพโลปิ
สมาโน มชฺฌนฺติกสมเย ปณฺณสาลโต นิกฺขมิตฺวา ทานํ อาวชฺเชนฺโต
ปณฺณสาลทฺวาเร นิสีทิ ฯ สกฺโก จินฺเตสิ อยํ พฺราหฺมโณ ตโย
ทิวเส นิราหาโร หุตฺวา เอวํ ทุพฺพโลปิ หุตฺวา ทานํ เทนฺโต
ตุฏฺฐจิตฺโต เทติ จิตฺตสฺส อญฺญถตฺตํปิ นตฺถิ อหํ อิมํ อิทํ
นาม ปฏฺเฐตฺวา ทานํ เทตีติ น ชานามิ ปุจฺฉิตฺวา อชฺฌาสยมสฺส
ชานิสฺสามีติ ฯ โส มชฺฌนฺติเก อาคนฺตฺวา มหาสตฺตสฺส ปุรโต
ฐตฺวา อมฺโภ ตาปส เอวรูเป อุณฺหวาเต ปหรนฺเต เอวรูเป
โลณชลปริกฺขิตฺเต อรญฺเญ กิมตฺถํ ตโปกมฺมํ กโรสีติ ปุจฺฉิ ฯ
     ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา ปฐมํ คาถมาห
       อกิตฺตึ ทิสฺวาน สมฺมนฺตํ       สกฺโก ภูตปติ พฺรวิ
       กึ ปฏฺฐยํ มหาพฺรหฺเม        เอโก สมฺมสิ ฆมฺมนีติ ฯ
     ตตฺถ กึ ปฏฺฐยนฺติ กึ มนุสฺสสมฺปตฺตึ ปฏฺเฐนฺโต อุทาหุ
สคฺคสมฺปตฺติอาทีนํ อญฺญตรนฺติ ฯ
     ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต สกฺกภาวญฺจสฺส ญตฺวา นาหํ เอตา
สมฺปตฺติโย ปฏฺเฐมิ สพฺพญฺญุตํ ปน ปฏฺเฐนฺโต ตโปกมฺมํ กโรมีติ
ปกาเสตุํ ทุติยํ คาถมาห
       ทุกฺโข ปุนพฺภโว สกฺก        สรีรสฺส จ เภทนํ
       สมฺโมหมรณํ ทุกฺขํ           ตสฺมา สมฺมามิ วาสวาติ ฯ
     ตตฺถ ตสฺมาติ ยสฺมา ปุนปฺปุนํ ขนฺธานํ เภทนํ สมฺโมหมรณญฺจ
ทุกฺขํ ตสฺมา ยตฺเถตานิ นตฺถิ ตํ นิพฺพานํ ปฏฺเฐนฺโต อิธ
สมฺมามีติ เอวํ อตฺตโน นิพฺพานชฺฌาสยตํ ทีเปติ ฯ
     ตํ สุตฺวา สกฺโก ตุฏฺฐมานโส สพฺพภเวสุ กิรายํ อุกฺกณฺฐิโต
นิพฺพานตฺถาย อรญฺเญ วิหรติ วรมสฺส ทสฺสามีติ วเรน นิมนฺเตนฺโต
ตติยํ คาถมาห
         เอตสฺมึ เต สุลปิเต     ปฏิรูเป สุภาสิเต
         วรํ กสฺสป เต ทมฺมิ     ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสี ติ ฯ
     ตตฺถ ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสีติ ยํกิญฺจิ มนสา อิจฺฉสิ ตํ ทมฺมิ
วรํ คณฺหาหีติ ฯ
     มหาสตฺโต วรํ คณฺหนฺโต จตุตฺถํ คาถมาห
         วรญฺเจ เม อโท สกฺก   สพฺพภูตานมิสฺสร
         เยน ปุตฺเต จ ทาเร จ  ธนธญฺญํ ปิยานิ จ
         ลทฺธา น อนุตปฺเปนฺติ    โส โลโภ น มยี วเสติ ฯ
     ตตฺถ วรญฺเจ เม อโทติ สเจ มยฺหํ วรํ เทสิ ฯ ปิยานิ
จาติ อญฺญานิ จ ยานิ ปิยภณฺฑานิ ฯ น อนุตปฺเปนฺตีติ ปุนปฺปุนํ
ปุตฺตาทโย ปฏฺเฐนฺติเยว น ติตฺตึ คจฺฉนฺติ ฯ น มยี วเสติ มยิ
มาวสตุ มา อุปฺปชฺชตุ ฯ
     อถสฺส สกฺโก ตุสิตฺวา อุตฺตริมฺปิ วรํ เทนฺโต มหาสตฺโต
จ วรํ คณฺหนฺโต อิมา คาถา อภาสึสุ
         เอตสฺมึ เต สุลปิเต     ปฏิรูเป สุภาสิเต
         วรํ กสฺสป เต ทมฺมิ     ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสิ ฯ
         วรญฺเจ เม อโท สกฺก   สพฺพภูตานมิสฺสร
         เขตฺตํ วตฺถุํ หิรญฺญญฺจ    ควาสฺสํ ทาสโปริสํ
         เยน ชาเตน ขียนฺติ     โส โทโส น มยี วเส ฯ
         เอตสฺมึ เต สุลปิเต     ปฏิรูเป สุภาสิเต
         วรํ กสฺสป เต ทมฺมิ     ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสิ ฯ
        วรญฺเจ เม อโท สกฺก     สพฺพภูตานมิสฺสร
        พาลํ น ปสฺเส น สุเณ     น จ พาเลน สํวเส
        พาเลนลฺลาปสลฺลาปํ       น กเร น จ โรจเย ฯ
        กินฺนุ เต อกรํ พาโล      วท กสฺสป การณํ
        เกน กสฺสป พาลสฺส       ทสฺสนํ นาภิกงฺขสิ ฯ
        อนยํ นยติ ทุมฺเมโธ       อธุรายํ นิยุญฺชติ
        ทุนฺนโย เสยฺยโส โหติ     สมฺมา วุตฺโตปิ กุปฺปติ
        วินยํ โส น ชานาติ       สาธุ ตสฺส อทสฺสนํ ฯ
        เอตสฺมึ เต สุลปิเต       ปฏิรูเป สุภาสิเต
        วรํ กสฺสป เต ทมฺมิ       ยํกิญฺจ มนสิจฺฉสิ ฯ
        วรญฺเจ เม อโท สกฺก     สพฺพภูตานมิสฺสร
        ธีรํ ปสฺเส สุเณ ธีรํ       ธีเรน สห สํวเส
        ธีเรนลฺลาปสลฺลาปํ        ตํ กเร ตญฺจ โรจเย ฯ
        กินฺนุ เต อกรํ ธีโร       วท กสฺสป การณํ
        เกน กสฺสป ธีรสฺส        ทสฺสนํ อภิกงฺขสิ ฯ
        นยํ นยติ เมธาวี         อธุรายํ น ยุญฺชติ
        สุนโย เสยฺยโส โหติ      สมฺมา วุตฺโต น กุปฺปติ
        วินยํ โส ปชานาติ        สาธุ เตน สมาคโม ฯ
        เอตสฺมึ เต สุลปิเต       ปฏิรูเป สุภาสิเต
        วรํ กสฺสป เต ทมฺมิ       ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสิ ฯ
        วรญฺเจ เม อโท สกฺก     สพฺพภูตานมิสฺสร
        ตโต รตฺยา วิวสเน       สุริยสฺสุคฺคมนํ ปติ
        ทิพฺพา ภกฺขา ปาตุภเวยฺยุํ   สีลวนฺโต จ ยาจกา
        ททโต เม น ขีเยถ       ทตฺวา นานุตปฺเปยฺยหํ
        ททํ จิตฺตํ ปสาเทยฺยํ       เอตํ สกฺก วรํ วเร ฯ
        เอตสฺมึ เต สุลปิเต       ปฏิรูเป สุภาสิเต
        วรํ กสฺสป เต ทมฺมิ       ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสิ ฯ
        วรญฺเจ เม อโท สกฺก     สพฺพภูตานมิสฺสร
        น มํ ปุน อุเปยฺยาสิ       เอตํ สกฺก วรํ วเร ฯ
        พหูหิ วตฺตจริยาหิ         นรา จ อถ นาริโย
        ทสฺสนํ อภิกงฺขนฺติ         กินฺนุ เม ทสฺสเน ภยํ ฯ
        ตํ ตาทิสํ เทววณฺณึ        สพฺพกามสมิทฺธินํ
        ทิสฺวา ตโป ปมชฺเชยฺยํ     เอตํ เต ทสฺสเน ภยนฺติ ฯ
     ตตฺถ เยน ชาเตนาติ เยน จิตฺเตน ชาเตน กุทฺธา สตฺตา
ปาณวธาทีนํ กตตฺตา ราชทณฺฑวเสน วิสขาทนาทีหิ วา อตฺตโน
มารวเสน เอตานิ เขตฺตาทีนิ ขียนฺติ โส โทโส น มยิ วเสยฺยาติ
ยาจติ ฯ น สุเณติ อสุกฏฺฐาเนนาม วสตีติปิ อิเมหิ การเณหิ
น สุเณยฺยํ ฯ กินฺนุ เต อกรนฺติ กินฺนุ ตว พาเลน มาตา
มาริตา อุทาหุ ปิตา อญฺญํ วาปน เต กึนาม อนตฺถํ พาโล
อกรํ ฯ อนยํ นยตีติ อการณํ การณนฺติ คณฺหาติ ปาณาติปาตาทีนิ
กตฺวา ชีวิตํ กปฺเปสฺสามีติ เอวรูปานิ ทารุณกมฺมานิ จินฺเตติ ฯ
อธุรายนฺติ สทฺธาธุรสีลธุรปญฺญาธุเรสุ อโยเชตฺวา อโยเค นิยุญฺชติ ฯ
ทุนฺนโย เสยฺยโส โหตีติ ทุนฺนโยว ตสฺส เสยฺโย โหติ ปญฺจ
ทุสฺสีลกมฺมานิ สมาทาย วตฺตนเมว เสยฺโยติ คณฺหาติ หิตปฏิปตฺติยา
วา ทุนฺนโย โหติ เนตุํ อสกฺกุเณยฺยตฺตา ฯ สมฺมา วุตฺโตติ เหตุนา
การเณน วุตฺโต กุปฺปติ ฯ วินยนฺติ เอวํ อภิกฺกมิตพฺพนฺติ อาทิกํ
อาจารวินยํ น ชานาติ โอวาทญฺจ น สมฺปฏิจฺฉติ สาธุ ตสฺสาติ
เอเตหิ การเณหิ ตสฺส อทสฺสนเมว สาธุ ฯ สุริยสฺสุคฺคมนํ ปตีติ
สุริยสฺสุคฺคมนเวลาย ฯ ทิพฺพา ภกฺขาติ ทิพฺพโภชนํ ฯ ยาจกาติ ตสฺส
ทิพฺพโภชนสฺส ปฏิคฺคาหกา ฯ วตฺตจริยาหีติ ทานสีลอุโปสถกมฺเมหิ ฯ
ทสฺสนํ อภิกงฺขนฺตีติ ทสฺสนํ มม อภิกงฺขนฺติ ฯ ตํ ตาทิสนฺติ
อายสฺมนฺตํ เอวรูปํ ทิพฺพาลงฺการภูสิตํ ฯ ปมชฺเชยฺยนฺติ
ปมาทํ อาปชฺเชยฺยํ ตว สิริสมฺปตฺตึ ปฏฺเฐยฺยํ เอวํ นิพฺพานตฺถาย
ปวตฺติเต ตโปกมฺเม สกฺกฏฺฐานํ ปฏฺเฐนฺโต ปมตฺโตนาม ภเวยฺยํ
เอวํ ตว ทสฺสนํ มยฺหํ ภยนฺติ ฯ
     สกฺโก สาธุ ภนฺเต น เต อิโต ปฏฺฐาย สนฺติกํ อาคมิสฺสามีติ
ตํ อภิวาเทตฺวา ขมาเปตฺวา ปกฺกามิ ฯ มหาสตฺโต ยาวชีวํ ตตฺเถว
วสนฺโต พฺรหฺมวิหาเร ภาเวตฺวา พฺรหฺมโลเก นิพฺพตฺติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา
สกฺโก อนุรุทฺโธ อโหสิ อกิตฺติปณฺฑิโต ปน อหเมวาติ ฯ
                    อกิตฺติชาตกํ สตฺตมํ ฯ
                      -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๑๙๕-๒๐๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=3984&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=3984&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1806
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=7003
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7252
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7252
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27