ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๐ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๖ เอกาทสก-ปกิณฺณก

                     ๕. ภึสกชาตกํ ฯ
     อสฺสํ ควํ รชฏํ ชาตรูปนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ ปน กุสราชชาตเก อาวีภวิสฺสติ ฯ
     ตทา ปน สตฺถา สจฺจํ กิร ตฺวํ ภิกฺขุ อุกฺกณฺฐิโตสีติ
ปุจฺฉิตฺวา สจฺจํ ภนฺเตติ กึ ปฏิจฺจาติ กิเลสํ ภนฺเตติ วุตฺเต
ภิกฺขุ เอวรูเป นิยฺยานิกสาสเน ปพฺพชิตฺวา กสฺมา กิเลสํ ปฏิจฺจ
อุกฺกณฺฐิโตสิ โปราณกปณฺฑิตา อนุปฺปนฺเน พุทฺเธ พาหิรกปพฺพชฺชํ
ปพฺพชิตฺวา วตฺถุกามกิเลสกาเม อารพฺภ อุปฺปชฺชนกสญฺญํ สปถํ
กตฺวา วิหรึสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
อสีติโกฏิวิภวสฺส พฺราหฺมณมหาสาลสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ
มหากาญฺจนกุมาโรติสฺส นามํ กรึสุ ฯ อถสฺส ปทสา วิจรณกาเล
อปโรปิ ปุตฺโต ชายิ อุปกาญฺจนกุมาโรติ นามํ กรึสุ ฯ
เอวํ ปฏิปาฏิยา สตฺต ปุตฺตา อเหสุํ ฯ สพฺพกนิฏฺฐา ปเนกา
ธีตา ฯ ตสฺสา กาญฺจนเทวีติ นามํ กรึสุ ฯ มหากาญฺจนกุมาโร
วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลโต สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา อาคจฺฉิ ฯ
อถ นํ มาตาปิตโร ฆราวาเสน พนฺธิตุกามา อตฺตโน
สมานชาติกุลโต เต ทาริกํ อาเนยฺยาม ฆราวาสํ สณฺฐเปหีติ
วทึสุ ฯ อมฺมตาตา น มยฺหํ ฆราวาเสนตฺโถ มยฺหํ หิ ตโย ภวา
อาทิตฺตาวิย สปฺปฏิภยา พนฺธนาคาราวิย ปลิพนฺธนา อุกฺการภูมิวิย
ปรมเชคุจฺฉา หุตฺวา อุปฏฺฐหนฺติ มยา สุปิเนนปิ เมถุนธมฺโม น
ทิฏฺฐปุพฺโพ อญฺเญ โว ปุตฺตา อตฺถิ เต ฆราวาเสน นิมนฺเตถาติ
วตฺวา ปุนปฺปุนํ ยาจิโตปิ สหาเย เปเสตฺวา เตหิ ยาจิโตปิ น
อิจฺฉิ ฯ อถ นํ สหายา สมฺม กึ ปน ตฺวํ ปฏฺเฐนฺโต กาเม
ปริภุญฺชิตุํ น อิจฺฉสีติ ปุจฺฉึสุ ฯ โส เตสํ เนกฺขมฺมชฺฌาสยตํ
อาโรเจสิ ฯ ตํ สุตฺวา มาตาปิตโร เสสปุตฺเต นิมนฺเตสุํ ฯ เตปิ
น อิจฺฉึสุ ฯ กาญฺจนเทวี น อิจฺฉติเยว ฯ อปรภาเค มาตาปิตโร
กาลมกํสุ ฯ มหากาญฺจนปณฺฑิโต มาตาปิตูนํ กตฺตพฺพกิจฺจํ กตฺวา
อสีติโกฏิธเนน กปณทลิทฺทกานํ มหาทานํ ทตฺวา ฉ ภาตโร ภคินึ
เอกํ ทาสํ เอกํ ทาสึ เอกํ สหายกญฺจ อาทาย มหาภินิกฺขมนํ
นิกฺขมิตฺวา หิมวนฺตํ ปาวิสิ ฯ เต ตตฺถ ปทุมสรํ นิสฺสาย
รมณียภูมิภาเค อสฺสมํ กตฺวา ปพฺพชิตฺวา วนมูลผลาหาเรหิ ยาปยึสุ ฯ
เต อรญฺญํ คจฺฉนฺตา เอกโตว คนฺตฺวา ยตฺเถโก ผลํ วา ปตฺตํ
วา ปสฺสติ ตตฺถ อิตเรปิ ปกฺโกสิตฺวา ทิฏฺฐสุตาทีนิ กเถนฺตา
อุจฺจินนฺติ ฯ คามสฺส กมฺมฏฺฐานํวิย โหติ ฯ อาจริโย มหากาญฺจนตาปโส
จินฺเตสิ อมฺหากํ อสีติโกฏิธนํ ฉฑฺเฑตฺวา ปพฺพชิตานํ เอวํ โลลุปฺปวเสน
ผลาผลตฺถาย วิจรณํนาม อปฺปฏิรูปํ อิโต ปฏฺฐาย อหเมว
ผลํ อาหริสฺสามีติ ฯ โส อสฺสมํ ปตฺวา สพฺเพปิ เต สายณฺหสมเย
สนฺนิปาเตตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจตฺวา ตุมฺเห อิเธว สมณธมฺมํ
กโรนฺโต อจฺฉถ อหํ ผลาผลํ อาหริสฺสามีติ อาห ฯ อถ นํ
อุปกาญฺจนาทโย มยํ อาจริย ตุมฺเห นิสฺสาย ปพฺพชิตา ตุมฺเห
อิเธว สมณธมฺมํ กโรถ ภคินิ โน อิเธว โหตุ ทาสีปิ ตสฺสา
สนฺติเก อจฺฉตุ มยํ อฏฺฐ ชนา วาเรน ผลาผลํ อาหริสฺสาม
ตุมฺเห ปน ตโย วารมุตฺตกา โหถาติ วตฺวา ปฏิญฺญํ คณฺหึสุ ฯ
ตโต ปฏฺฐาย อฏฺฐสุ ชเนสุ เอเกโก วาเรน วาเรน ผลาผลานิ
อาหรติ ฯ เสสา อตฺตโน สาลายเมว โหนฺติ อการเณน เอกโต
ภวิตุํ น ลภนฺติ ฯ วารปฺปตฺโต ผลาผลํ อาหริตฺวา เอโก ปาสาโณ
อตฺถิ ตตฺถ ปาสาณผลเก ผลาผเล เอกาทส โกฏฺฐาเส กตฺวา
คณฺฑิสญฺญํ ทตฺวา อตฺตโน โกฏฺฐาสํ อาทาย วสนฏฺฐานํ ปวิสติ ฯ
เสสา คณฺฑิสญฺญาย นิกฺขมิตฺวา อุลฺโลลสทฺทํ อกตฺวา คารวปริหาเรน
คนฺตฺวา อตฺตโน ปาปุณนโกฏฺฐาสํ อาทาย วสนฏฺฐานํ คนฺตฺวา
ปริภุญฺชิตฺวา สมณธมฺมํ กโรนฺติ ฯ อปรภาเค ภึสานิ อาหริตฺวา
ขาทนฺตา เตชตปา โฆรตปา ปรมาชิตินฺทฺริยา กสิณปริกมฺมํ กโรนฺตา
วิหรึสุ ฯ อถ เตสํ สีลเตเชน สกฺกสฺส ภวนํ กมฺปิ ฯ สกฺโกปิ
กามาธิมุตฺตา นุโข อิเม อิสโย โนติ อาสงฺกํ กโรติเยว ฯ โส
อิเม ตาว อิสโย ปริคณฺหิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อตฺตโน อานุภาเวน
มหาสตฺตสฺส โกฏฺฐาสํ ตโย ทิวเส อนฺตรธาเปสิ ฯ โส ปฐมทิวเส
โกฏฺฐาสํ อทิสฺวา มม โกฏฺฐาโส ปมฺมุฏฺโฐ ภวิสฺสตีติ จินฺเตสิ
ทุติยทิวเส มม โทเสน ภวิตพฺพํ ปณามวเสน มม โกฏฺฐาสํ
น ฐเปสิ มญฺเญติ จินฺเตสิ ตติยทิวเส เกน นุโข การเณน
มยฺหํ โกฏฺฐาสํ น ฐเปสิ สเจ เม โทโส ภวิสฺสติ ขมาเปสฺสามีติ
สายณฺหสมเย คณฺฑิสญฺญํ อทาสิ ฯ สพฺเพ สนฺนิปติตฺวา เกน
คณฺฑิสญฺญา ทินฺนาติ อาหํสุ ฯ มยา ตาตาติ ฯ กึการณา อาจริยาติ ฯ
ตาตา ตติยทิวเส เกน ผลาผลํ อาภตนฺติ ฯ เอโก อุฏฺฐาย มยา
อาจริยาติ วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ เสสโกฏฺฐาเส กโรนฺเตน เต มยฺหํ
โกฏฺฐาโส กโต โน วาติ ฯ อาม อาจริย เชฏฺฐกโกฏฺฐาโส เม
กโตติ ฯ หีโย เกนาภตนฺต ฯ มยาปีติ อปโร อุฏฺฐาย วนฺทิตฺวา
อฏฺฐาสิ ฯ โกฏฺฐาสํ กโรนฺโต มํ อนุสฺสริ โน วาติ ฯ ตุมฺหากํ
เม เชฏฺฐกโกฏฺฐาโส ฐปิโตติ ฯ อชฺช เกนาภตนฺติ ฯ มยาติ
อปโร อุฏฺฐาย วนฺทิตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ โกฏฺฐาสํ กโรนฺโต มํ อนุสฺสริ
โน วาติ ฯ ตุมฺหากํ เม เชฏฺฐกโกฏฺฐาโส กโตติ ฯ ตาตา อชฺช
มยฺหํ โกฏฺฐาสํ อลภนฺตสฺส ตโย ทิวสา ปฐมทิวเส โกฏฺฐาสํ
อทิสฺวา โกฏฺฐาสํ กโรนฺโต มํ ปมฺมุฏฺโฐ ภวิสฺสตีติ จินฺเตสึ ทุติยทิวเส
มม โกจิ โทโส ภวิสฺสตีติ จินฺเตสึ อชฺช ปน สเจ เม โทโส
อตฺถิ ขมาเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา คณฺฑิสญฺญาย ตุมฺเห สนฺนิปาเตสึ
เอเต ภึสโกฏฺฐาเส ตุมฺเห กริมฺหาติ วทถ อหํ น ลภามิ เอเตสํ
เถเนตฺวา ขาทกํ ญาตุํ วฏฺฏติ กาเม ปหาย ปพฺพชิตานํ ภึสมตฺตํ
เถนนํนาม อปฺปฏิรูปนฺติ ฯ เต ตสฺส กถํ สุตฺวา อโห
สาหสิกกมฺมนฺติ สพฺเพว อุพฺเพคจิตฺตา อเหสุํ ฯ ตสฺมึ อสฺสมปเท
วนเชฏฺฐรุกฺขเทวตา วิฏปา โอตริตฺวา อาคนฺตฺวา เตสญฺเญว สนฺติเก
นิสีทิ ฯ อาเนญฺชกรณํ การิยมาโน ทุกฺขํ อธิวาเสตุํ อสกฺโกนฺโต
อาลานํ ภินฺทิตฺวา ปลายิตฺวา อรญฺญํ ปวิฏฺโฐ เอโก วารโณ
กาเลน กาลํ อิสิคณํ วนฺทติ ฯ โสปิ อาคนฺตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ
สปฺปกีลาปนโก เอโก วานโร อหิตุณฺฑกสฺส หตฺถโต มุจฺจิโต
อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ตตฺเถว อสฺสเม วสติ ฯ โสปิ ตํ ทิวสํ อิสิคณํ
วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ สกฺโก อิสิคณํ ปริคณฺ หิสฺสามีติ
เตสํ สนฺติเก อทิสฺสมานกาโย อฏฺฐาสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ โพธิสตฺตสฺส
กนิฏฺโฐ อุปกาญฺจนตาปโส อุฏฺฐายาสนา โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา เสสานํ
อปจิตึ ทสฺเสตฺวา อาจริย อหํ อญฺญํ อปฏฺฐเปตฺวา อตฺตานญฺเญว
โสเธตุํ ลภามีติ ปุจฺฉิ ฯ โส อาม ลภสีติ ฯ โส อิสิคณมชฺเฌ
ฐตฺวา สเจ เต มยา ภึสานิ ขาทิตานิ เอวรูโปนาม โหมีติ
สปถํ กโรนฺโต ปฐมํ คาถมาห
                   อสฺสํ ควํ รชฏํ ชาตรูปํ
                   ภริยญฺจ โส ลภตํ มนาปํ
                   ปุตฺเตหิ ทาเรหิ สมงฺคิ โหตุ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสีติ ฯ
     ตตฺถ อสฺสํ ควนฺติ อิทํ โส ยตฺตกานิ ปิยวตฺถูนิ โหนฺติ
เตหิ วิปฺปโยเคหิ ตตฺตกานิ โสกทุกฺขานิ อุปฺปชฺชนฺตีติ วตฺถุกาเม
ครหนฺโต อาหาติ เวทิตพฺโพ ฯ
     ตํ สุตฺวา อิสิคโณ มาริส มาริส กถํ อติภาริโย เต
สปโถติ กณฺเณ ปิทหิ ฯ โพธิสตฺโต ปน ตาต อติภาริโย เต
สปโถ น ตฺวํ ขาทสิ ตว ปตฺตาสเน นิสีทาติ อาห ฯ ตสฺมึ
สปถํ กตฺวา นิสินฺเน ทุติยภาตา อุฏฺฐาย มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา
สปเถน อตฺตานํ โสเธนฺโต ทุติยํ คาถมาห
                   มาลญฺจ โส กาสิกจนฺทนญฺจ
                   ธาเรตุ ปุตฺตสฺส พหู ภวนฺตุ
                   กาเมสุ ติพฺพํ กุรุตํ อเปกฺขํ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสีติ ฯ
     ตตฺถ ติพฺพนฺติ วตฺถุกามกิเลสกาเมสุ พหลํ อเปกฺขํ กโรตูติ ฯ
อิทํ โส ยสฺเสเตสุ ติพฺพา อเปกฺขา โส เตหิ วิปฺปโยเคหิ
มหนฺตํ ทุกฺขํ ปาปุณาตีติ ทุกฺขปฏิกฺเขปนวเสเนว อาห ฯ
     ตสฺมึ นิสินฺเน เสสาปิ อตฺตโน อชฺฌาสยานุรูเปน ตํ ตํ คาถํ
อภาสึสุ
                   ปหูตธญฺโญ กสิมา ยสสฺสี
                   ปุตฺเต คิหี ธนิมา สพฺพกาเม
                   วยํ อปสฺสํ ฆรมาวสาตุ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   โส ขตฺติโย โหตุ ปสยฺหการี
                   ราชาธิราชา พลวา ยสสฺสี
                   โส จาตุรนฺตํ มหิมาวสาตุ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   โส พฺราหฺมโณ โหตุ อวีตราโค
                   มุหุตฺตนกฺขตฺตปเถสุ ยุตฺโต
                   ปูเชตุ นํ รฏฺฐปตี ยสสฺสี
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   อชฺฌายิกํ สพฺพมนฺตญฺจ เวทํ
                   ตปสฺสินํ มญฺญตุ สพฺพโลโก
                   ปูเชนฺตุ นํ ชานปทา สเมจฺจ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   จตุสฺสทํ คามวรํ สมิทฺธํ
                   ทินฺนํ หิ โส ภุญฺชตุ วาสเวน
                   อวีตราโค มรณํ ขิเปตุ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   โส คามณิ โหตุ สหายมชฺเฌ
                   นจฺเจหิ คีเตหิ ปโมทมาโน
                   มา ราชโต พฺยสนมลตฺถ กิญฺจิ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   ยํ เอกราชา ปฐวึ วิชิตฺวา
                   อิตฺถีสหสฺสาน ฐเปตุ อคฺคํ
                   สีมนฺตินีนํ ปวรา ภวาตุ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   ทาสีนํ หิ สา สพฺพสมาคตานํ
                   ภุญฺเชยฺย สาธุํ อวิกมฺปมานา
                   จราตุ ลาเภน วิกตฺถมานา
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   อาวาสิโก โหตุ มหาวิหาเร
                   นวกมฺมิโก โหตุ กชงฺคลายํ
                   อาโลกสนฺธึ ทิวสา กโรตุ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   โส พชฺฌตุ ปาสสเตภิ ฉพฺภิ
                   รมฺมา วนา นียตุ ราชธานึ
                   คุตฺเตหิ โส หญฺญตุ ปาจเนภิ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสิ ฯ
                   อลกฺกมาลี ติปุกณฺณวิทฺโธ
                   ลฏฺฐิหโต สปฺปมุขํ อุเปตุ
                   สกญฺจ พทฺโธ วิสิขํ จราตุ
                   ภึสานิ เต พฺราหฺมณ โย อหาสีติ ฯ
     ตตฺถ ตติเยน วุตฺตคาถาย กสิมาติ สมฺปนนกสิกมฺโม ฯ
ปุตฺเต คิหี ธนิมา สพฺพกาเมติ ปุตฺเต ลภตุ คิหี โหตุ สตฺตวิเธน
ธนิมา โหตุ รูปาทิเภเท สพฺพกาเม ลภตุ ฯ วยํ อปสฺสนฺติ
มหลฺลกกาเล ปพฺพชฺชานุรูปํปิ อตฺตโน วยํ อปสฺสนฺโต
ปญฺจกามคุณสมิทฺธํ ฆรเมว อาวสตูติ อิทํ โส ปญฺจกามคุณสมิทฺโธ
กามคุณวิปฺปโยเคน มหาวินาสํ ปาปุณาตีติ ทสฺเสตุํ กเถสิ ฯ
จตุตฺเถน วุตฺตคาถาย ราชาธิราชาติ ราชูนํ อนฺตเร อติราชาติ
อิทํ โส อิสฺสรานํนาม อิสฺสริเย ปริคลิเต มหนฺตํ ทุกฺขํ อุปฺปชฺชตีติ
รชฺเช โทสํ ทสฺเสนฺโต กเถสิ ฯ ปญฺจเมน วุตฺตคาถาย อวีตราโคติ
ปุโรหิตฏฺฐานตณฺหาย สตณฺโหติ อิทํ โส ปุโรหิตสฺเสว ปุโรหิจฺเจว
คลิเต มหนฺตํ โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชตีติ ทสฺเสตุํ กเถสิ ฯ ฉฏฺเฐน
วุตฺตคาถาย ตปสฺสีนนฺติ ตปสฺสี สีลสมฺปนฺโนติ ตํ มญฺญตุ อิทํ
โส ลาภสกฺการาปคเมน มหนฺตํ โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชตีติ
ลาภสกฺการครหวเสน กเถสิ ฯ สหายกตาปเสน วุตฺตคาถาย
จตุสฺสทนฺติ อากิณฺณมนุสฺสตาย มนุสฺเสหิ ปหุตธญฺญตาย ธญฺเญน
สุลภทารูหิ สมฺปนฺโนทกตาย อุทเกนาติ จตูหิ อุสฺสนฺนํ
อุสฺสทสมนฺนาคตนฺติ อตฺโถ ฯ วาสเวนาติ วาสเวน ทินฺนํวิย อจลํ
วาสวโต ลทฺธวรานุภาเวน ตํ ราชานํ อาราเธตฺวา เตน ทินฺนนฺติปิ
อตฺโถ ฯ อวีตราโคติ กทฺทเม สุกราทโยวิย กามปงฺเก นิมุคฺโคว
หุตฺวา ฯ อิติ โส กามานํ อาทีนวํ กเถนฺโต เอวมาห ฯ ทาเสน
วุตฺตคาถาย คามณีติ คามเชฏฺฐโก อยํปิ กาเม ครหนฺโตเยว
เอวมาห ฯ กาญฺจนเทวิยา วุตฺตคาถาย ยนฺติ ยํ อิตฺถินฺติ อตฺโถ ฯ
เอกราชาติ อคฺคราชา ฯ อิตฺถีสหสฺสานนฺติ วจนมฏฺฐตาย วุตฺตํ
โสฬสนฺนํ อิตฺถีสหสฺสานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปตูติ อตฺโถ ฯ สีมนฺตินีนนฺติ
สีมนฺตธรานํ อิตฺถีนนฺติ อตฺโถ ฯ อิติ เอสา อิตฺถีภาเว ฐิตาปิ
ทุคฺคนฺธคูถราสิวิย กาเม ครหนฺตีเยว เอวมาห ฯ ทาสิยา
วุตฺตคาถาย สพฺพสมาคตานนฺติ สพฺเพสํ สนฺนิปติตานํ มชฺเฌ
นิสีทิตฺวา อกมฺปมานา อโนสกฺกมานา สาธุรสํ ภุญฺชตูติ อตฺโถ
ทาสีนํ กิร สามิกานํ สนฺติเก นิสีทิตฺวา ภุญฺชนํนาม อปฺปิยํ อิติ
สา อตฺตโน อปฺปิยตาย เอวมาห ฯ จราตูติ จรตุ ฯ ปรลาเภน
วิกตฺถมานาติ ลาภเหตุ กุหกกมฺมํ กโรนฺตี ลาภสกฺการํ อุปฺปาเทนฺตีติ
อตฺโถ อิมินา สา ทาสีภาเว ฐิตาปิ กิเลสวตฺถุเมว ครหตีติ ฯ
เทวตาย วุตฺตคาถาย อาวาสิโกติ อาวาสชคฺคนโก ฯ กชงฺคลายนฺติ
เอวํนามเก นคเร ตตฺถ กิร ทพฺพสมฺภารา สุลภา ฯ อาโลกสนฺธึ
ทิวสาติ เอกทิวเสเนว วาตปานํ กโรตุ โส กิร เทวปุตฺโต
กสฺสปพุทฺธกาเล กชงฺคลนครํ นิสฺสาย โยชนิเก ชิณฺณมหาวิหาเร
อาวาสิกสงฺฆตฺเถโร หุตฺวา ชิณฺณวิหาเร นวกมฺมํ กโรนฺโตว มหาทุกฺขํ
อนุภวิ ตสฺมา ตเทว ทุกฺขํ อารพฺภ เอวมาห ฯ หตฺถินา วุตฺตคาถาย
ปาสสเตภีติ พหูหิ ปาเสหิ ฯ ฉพฺภีติ จตูสุ ปาเทสุ คีวาย กฏิภาเค
จาติ ฉสุ ฐาเนสุ ฯ คุตฺเตหีติ ทิกณฺฏเกหิ ทีฆลฏฺฐีหิ ฯ ปาจเนภีติ
รสปาจเนหิ องฺกุสเกหิ โส วารโณ กิร อตฺตนา อนุภูตํ ทุกฺขญฺเญว
อารพฺภ เอวมาห ฯ วานเรน วุตฺตคาถาย อลกฺกมาลีติ
อหิตุณฺฑิเกน กณฺเฐ ปริกฺขิปิตฺวา ฐปิตาย อลกฺกมาลาย สมนฺนาคโต ฯ
ติปุกณฺณวิทฺโธติ ติปุปิลนฺธเนน ปิลนฺธกณฺโณ ฯ ลฏฺฐิหโตติ สปฺปกีฬํ
สิกฺขาปิยมาโน ลฏฺฐิยา หโต หุตฺวา เอโสปิ อหิตุณฺฑิกหตฺเถ อตฺตนา
อนุภูตทุกฺขเมว สนฺธาย เอวมาห ฯ
     เอวํ เตรสหิ ชเนหิ สปเถ กเต มหาสตฺโต จินฺเตสิ กทาจิ
อิเม อยํ อนฏฺฐเมว นฏฺฐนฺติ กเถตีติ มยิ อาสงฺกํ กเรยฺยุํ
อหํปิ สปถํ กโรมีติ สปถํ กโรนฺโต อิมํ คาถมาห
                   โย เว อนฏฺฐํ นฏฺฐนฺติ อาห
                   กาเมว โส ลภตุ ภุญฺชตุ จ
                   อคารมชฺเฌ มรณํ อุเปตุ
                   โย วาโภนฺโต สงฺกติ กญฺจิเทวาติ ฯ
     ตตฺถ โภนฺโตติ อาลปนํ อิทํ วุตฺตํ โหติ ภวนฺโต โย
อนฏฺเฐ โกฏฺฐาเส นฏฺฐเมวาติ วทติ โย วา ตุมฺเหสุ กญฺจิ
อาสงฺกติ โส ปญฺจกามคุเณ ลภตุเจว ภุญฺชตุ จ รมณียเมว
ปพฺพชฺชํ อลภิตฺวา อคารมชฺเฌเยว มรตูติ ฯ
     อิสีหิ ปน สปเถ กเต สกฺโก ภายิตฺวา อหํ อิเมปิ
วีมํสนฺโต ภึสานิ อนฺตรธาเปสึ อิเม ฉฑฺฑิตเขลปิณฺฑํวิย กาเม
ครหนฺตา สปถํ กโรนฺติ กามคุณครหการณํ เต ปุจฺฉิสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา ทิสฺสมานรูโป โพธิสตฺตํ วนฺทิตฺวา ปุจฺฉนฺโต อนนฺตรํ
คาถมาห
                   ยเทสมานา วิจรนฺติ โลเก
                   อิฏฺฐญฺจ กนฺตญฺจ พหูนเมตํ
                   ปิยํ มนุญฺญํ อิธ ชีวโลเก
                   กสฺมา อิสโย นปฺปสํสนฺติ กาเมติ ฯ
     ตตฺถ ยเทสมานาติ ยํ วตฺถุกามํ กิเลสกามญฺจ กสิโครกฺขาทีหิ
สมวิสมกมฺเมหิ ปริเยสมานา สตฺตา โลเก วิจรนฺติ เอตํ พหูนํ
เทวมนุสฺสานํ อิฏฺฐญฺจ กนฺตญฺจ ปิยญฺจ มนุญฺญญฺจ กสฺมา
อิสโย นปฺปสํสนฺติ กาเมติ อตฺโถ ฯ กาเมติ อิมินา ตํ วตฺถุํ
สรูปโต ทสฺเสติ ฯ
     อถสฺส ปญฺหํ วิสชฺเชนฺโต มหาสตฺโต เทฺว คาถา อภาสิ
                   กาเมสุ เว หญฺญเร พชฺฌเร จ
                   กาเมสุ ทุกฺขญฺจ ภยญฺจ ชาตํ
                   กาเมสุ ภูตาธิปตี ปมตฺตา
                   ปาปานิ กมฺมานิ กโรนฺติ โมหา ฯ
                   เต ปาปธมฺมา ปสเวตฺวา ปาปํ
                   กายสฺส เภทา นิรยํ วชนฺติ
                   อาทีนวํ กามคุเณสุ ทิสฺวา
                   ตสฺมา อิสโย นปฺปสํสนฺติ กาเมติ ฯ
     ตตฺถ กาเมสูติ กามเหตุ กาเม นิสฺสาย กายทุจฺจริตาทีนิ
กโรนฺตีติ อตฺโถ ฯ หญฺญเรติ ทณฺฑาทีหิ หญฺญนฺติ ฯ พชฺฌเรติ
รชฺชุพนฺธนาทีหิ พชฺฌนฺติ ฯ ทุกฺขนฺติ กายิกเจตสิกํ อสาตํ ทุกฺขํ ฯ
ภยนฺติ อตฺตานุวาทาทิกํ สพฺพภยํ ฯ ภูตาธิปตีติ สกฺกํ อาลปติ ฯ
อาทีนวํ กามคุเณสุ ทิสฺวาติ เอวรูปํ โทสํ โส ปเนส อาทีนโว
ทุกฺขกฺขนฺธาทีหิ สุตฺเตหิ ทีเปตพฺโพติ ฯ
     สกฺโก มหาสตฺตสฺส กถํ สุตฺวา สํวิคฺคมานโส อนนฺตรํ
คาถมาห
                   วีมํสมาโน อิสิโน ภิสานิ
                   ตีเร คเหตฺวาน ถเล นิเธสึ
                   สุทฺธา อปาปา อิสโย วสนฺติ
                   เอตานิ เต พฺรหฺมจารี ภึสานีติ ฯ
     ตตฺถ วีมํสมาโนติ ภนฺเต อหํ อิเม อิสโย กามาธิมุตฺตา
วา โน วาติ วีมํสมาโน ฯ อิสิโนติ ตว มเหสิโน สนฺตกานิ
ภึสานิ ฯ ตีเร คเหตฺวานาติ ตีเร นิกฺขิตฺตานิ คเหตฺวา ถเล
เอกมนฺเต นิเธสึ ฯ สุทฺธาติ อิทานิ มยา ตุมฺหากํ สปถกิริยาย
ญาตํ อิเม อิสโย สุทฺธา อปาปา หุตฺวา วสนฺตีติ ฯ
     ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต อาห
                   น เต นฏา โน ปน กีฬเนยฺยา
                   น พนฺธวา โน ปน เต สหายา
                   กสฺมึ ปรวมฺภํ สหสฺสเนตฺต
                   อิสีภิ ตฺวํ กีฬสิ เทวราชาติ ฯ
     ตตฺถ น เต นฏาติ เทวราช มยํ ตว นฏา วา กีฬิตพฺพยุตฺตกา
วา เกนจิ น โหม นาปิ ตว ญาตกาว น สหายา อถ ตฺวํ
กิสฺมึ ปรวมฺภํ กตฺวา กึ นิสฺสาย อิสีหิ สทฺธึ กีฬสีติ อตฺโถ ฯ
     อถ นํ สกฺโก ขมาเปนฺโต วีสติมํ คาถมาห
                   อาจริโย เมสิ ปิตา จ มยฺหํ
                   เอสา ปติฏฺฐา ขลิตสฺส พฺรหฺเม
                   เอกาปราธํ ขมตุ ภูริปญฺญ
                   น ปณฺฑิตา โกปพลา ภวนฺตีติ ฯ
     ตตฺถ เอสา ปติฏฺฐาติ เอสา ตว ปาทจฺฉายา อชฺช มม
ขลิตสฺส ปติฏฺฐา โหตุ ฯ โกปพลาติ ปณฺฑิตานาม ขนฺติพลา
ภวนฺติ น โกปพลาติ ฯ
     มหาสตฺโต สกฺกสฺส เทวรญฺโญ ขมิตฺวา สยํ อิสิคณํ ขมาเปนฺโต
อิตรํ คาถมาห
                   สุวาสิตํ อิสีนํ เอกรตฺตึ
                   ยํ วาสวํ ภูตปติทฺทสาม
                   สพฺเพว โภนฺโต สุมนา ภวนฺตุ
                   ยํ พฺราหฺมโณ ปจฺจุปาทิ ภึสานีติ ฯ
     ตตฺถ สุวาสิตํ อิสีนํ เอกรตฺตินฺติ อายสฺมนฺตานํ เอกรตฺตึปิ
อิมสฺมึ อรญฺเญ วสิตํ สุวสิตเมว กึการณา ยํ วาสวํ ภูตปตึ
อทฺทสาม สเจ มยํ นคเร วสิมฺหา อิมํ น อทฺทสมฺหา ฯ
โภนฺโตติ ภวนฺโต สพฺเพ สุมนา ภวนฺตุ โสมนสฺสา ภวนฺตุ
สกฺกสฺส เทวรญฺโญ ขมนฺตุ กึการณา ยํ พฺราหฺมโณ ปจฺจุปาทิ
ภึสานีติ ยสฺมา ตุมฺหากํ อาจริโย ภึสานิ ปฏิลภตีติ ฯ
     สกฺโก อิสิคณํ วนฺทิตฺวา เทวโลกเมว คโต ฯ อิสิคโณปิ
ฌานาภิญฺญา นิพฺพตฺเตตฺวา พฺรหฺมโลกูปโค อโหสิ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขเว โปราณกปณฺฑิตา
สปถํ กตฺวา กิเลเส ชหึสูติ วตฺวา สจฺจานิ ปกาเสสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน
อุกฺกณฺฐิตภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ชาตกํ สโมธาเนนฺโต ปุน
สตฺถา ติสฺโส โอสานคาถา อภาสิ
          อหญฺจ สารีปุตฺโต จ       โมคฺคลฺลาโน จ กสฺสโป
          อนุรุทฺโธ ปุณฺณานนฺโท      ตทาสุํ สตฺต ภาตโร ฯ
          ภคินี อุปฺปลวณฺณา         ทาสี ขุชฺชุตฺตรา ตทา
          จิตฺโต คหปติ ทาโส       ยกฺโข สาตาคิโร ตทา ฯ
          ปาลิเลยฺโย ตทา นาโค    มธุโร เสฏฺโฐ จ วานโร
          กาฬุทายี ตทา สกฺโก      เอวํ ธาเรถ ชาตกนฺติ ฯ
                    ภึสกชาตกํ ปญฺจมํ ฯ
                      ----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๐ หน้า ๒๘๖-๓๐๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=40&A=5826&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=40&A=5826&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1921              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=7429              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=7728              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=7728              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]