ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๑ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๗ วีสติ-จตฺตาฬีส

                       สีวิราชชาตกํ
     ทูเร จ วสํ เถโรวาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
อสทิสทานํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ตํ อฏฺฐนิปาเต สีวิราชชาตเก
วิตฺถาริตเมว ฯ
     ตทา ปน ราชา สตฺตเม ทิวเส สพฺพปริกฺขาเร ทตฺวา อนุโมทนํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๗.

ยาจิ ฯ สตฺถา อวตฺวาว ปกฺกามิ ฯ ราชา ภุตฺตปาตราโส วิหารํ คนฺตฺวา กสฺมา ภนฺเต อนุโมทนํ น กริตฺถาติ อาห ฯ สตฺถา อปริสุทฺธา มหาราช ปริสาติ วตฺวา น เว กทริยา เทวโลกํ วชนฺตีติ คาถาย ธมฺมํ เทเสสิ ฯ ราชา ปสีทิตฺวา สตสหสฺสคฺฆนิเกน สีเวยฺยเกน อุตฺตราสงฺเคเนว ตถาคตํ ปูเชตฺวา นครํ ปาวิสิ ฯ ปุนทิวเส ภิกฺขู ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส โกสลราชา อสทิสทานํ ทตฺวา ตาทิเสนาปิ ทาเนน อติตฺโต ทสพเลน ธมฺเม เทสิเต ปุน สตสหสฺสคฺฆนิกํ สีเวยฺยกํ วตฺถํ อทาสิ ยาว อติตฺโต วตาวุโส ทาเนน ราชาติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว พาหิรภณฺฑํ นาม สุทินฺนํ โปราณกปณฺฑิตา สกลชมฺพูทีปํ อุนฺนงฺคลํ กตฺวา เทวสิกํ ฉสตสหสฺสปริจฺจาเคน ทานํ ททมานา พาหิรกทาเนน อติตฺตา ปิยสฺส ทาตา ปิยํ ลภตีติ สมฺปตฺตา ยาจกานํ อกฺขีนิ อุปฺปาเฏตฺวา อทํสูติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต สีวิรฏฺเฐ อริฏฺฐปุรนคเร สีวิมหาราเช รชฺชํ กาเรนฺเต มหาสตฺโต ตสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ ฯ สีวิกุมาโรติสฺส นามํ กรึสุ ฯ โส วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา อุคฺคหิตสิปฺโป อาคนฺตฺวา ปิตุ สิปฺปํ ทสฺเสตฺวา อุปรชฺชํ ลภิตฺวา อปรภาเค ปิตุอจฺจเยน ราชา หุตฺวา อคติคมนํ ปหาย ทส ราชธมฺเม อโกเปตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรนฺโต จตูสุ นครทฺวาเรสุ นครมชฺเฌ นิเวสนทฺวาเร จาติ ฉ ทานสาลาโย กาเรตฺวา เทวสิกํ ฉสตสหสฺสปริจฺจาเคน มหาทานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๘.

ปวตฺเตสิ อฏฺฐมีจาตุทฺทสีปณฺณรสีสุ จ นิจฺจํ ทานสาลํ คนฺตฺวา ทานํ โอโลเกสิ ฯ โส เอกทา ปุณฺณมีทิวเส ปาโตว สมุสฺสิตเสตจฺฉตฺเต ราชปลฺลงฺเก นิสินฺโน อตฺตนา ทินฺนทานํ อาวชฺเชนฺโต พาหิรวตฺถุํ อตฺตนา อทินฺนํ นาม อทิสฺวา มยา พาหิรวตฺถุํ อทินฺนํ นาม นตฺถิ น มํ พาหิรทานํ โตเสติ อหํ อชฺฌตฺติกทานํ ทาตุกาโม อโห วตชฺช มม ทานสาลํ คตกาเล โกจิเทว ยาจโก พาหิรวตฺถุํ อยาจิตฺวา อชฺฌตฺติกสฺส นามํ คณฺเหยฺย สเจ หิ เม โกจิ หทยมํสสฺส นามํ คณฺเหยฺย กณเยน อุรํ ปหริตฺวา ปสนฺนอุทกโต สนาลํ ปทุมํ อุทฺธรนฺโต วิย โลหิตพินฺทูนิ ปคฺฆรนฺตํ หทยํ นีหริตฺวา ทสฺสามิ สเจ สรีรมํสสฺส นามํ คณฺเหยฺย อวเลขนสตฺถเกน เตลสิงฺคํ ลิกฺขนฺโต วิย สรีรมํสํ โอตาเรตฺวา ทสฺสามิ สเจ โลหิตสฺส นามํ คณฺเหยฺย ยนฺตมุเข ปกฺขนฺทิตฺวา อุปนีตภาชนํ ปูเรตฺวา โลหิตํ ทสฺสามิ สเจ วา ปน โกจิ เคเห เม กมฺมํ นปฺปวตฺตติ เคเห เม ทาสกมฺมํ กโรหีติ มํ วเทยฺย ราชเวสํ อปเนตฺวา พาหิรํ กตฺวา อตฺตานํ สาเวตฺวา ทาสกมฺมํ กริสฺสามิ สเจ เม โกจิ อกฺขีนํ นามํ คณฺเหยฺย ตาลมิญฺชํ นีหรนฺโต วิย อกฺขีนิ อุปฺปาเฏตฺวา ทสฺสามีติ จินฺเตสิ ฯ อิติ โส ยํ กิญฺจิ มานุสํ ทานํ อทินฺนํ เม น วิชฺชติ โยปิ ยาเจยฺย มํ จกฺขุํ ทเทยฺยํ อวิกมฺปิโตติ จินฺเตตฺวา โสฬสหิ คนฺโธทกฆเฏหิ นหายิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๙.

สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต นานคฺครสโภชนํ ภุญฺชิตฺวา อลงฺกตหตฺถิกฺขนฺธวรคโต ทานคฺคํ อคมาสิ ฯ สกฺโก ตสฺส อชฺฌาสยํ วิทิตฺวา สีวิราชา อชฺช สมฺปตฺตยาจกานํ จกฺขูนิ อุปฺปาเฏตฺวา ทสฺสามีติ จินฺเตสิ สกฺขิสฺสติ นุโข ทานํ ทาตุํ อุทาหุ โนติ จินฺเตตฺวา ตสฺส วีมํสนตฺถาย ชราชิณฺณปตฺโต อนฺธพฺราหฺมโณ วิย หุตฺวา รญฺโญ ทานคฺคํ คมนกาเล เอกสฺมึ อุนฺนตปฺปเทเส หตฺถํ ปสาเรตฺวา ราชานํ ชยาเปตฺวา อฏฺฐาสิ ฯ ราชา ตทภิมุขํ วารณํ เปเสตฺวา พฺราหฺมณ กึ วเทสีติ ปุจฺฉิ ฯ อถ นํ สกฺโก มหาราช ตว ทานชฺฌาสยตํ นิสฺสาย สมุคฺคเตน กิตฺติโฆเสน สกลโลกสนฺนิวาโสนิรนฺตรํ ผุฏฺโฐ อหญฺจ อนฺโธ ตฺวํ ทฺวิจกฺขูติ วตฺวา จกฺขุํ ยาจนฺโต ปฐมํ คาถมาห ทูเร จ วสํ เถโรว จกฺขุํ ยาจิตุมาคโต เอกเนตฺตา ภวิสฺสาม จกฺขุํ เม เทหิ ยาจิโตติ ฯ ตตฺถ ทูเรติ อิโต ทูเร จ วสนฺโต ฯ เถโรติ ชราชิณฺณตฺเถโร วิย ฯ เอกเนตฺตาติ เอกํ เนตฺตํ มยฺหํ เทหิ เอวํ เทฺวปิ เอกเนตฺตา ภวิสฺสามาติ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต อิทาเนวาหํ ปาสาเท นิสินฺโน มนฺเตตฺวา อาคโต มหา เม ลาโภ อชฺเชว เม มโนรโถ มตฺถกํ ปาปุณิสฺสติ อทินฺนปุพฺพํ ทานํ ทสฺสามีติ ตุฏฺฐมานโส ทุติยํ คาถมาห เกนานุสิฏโฐ อิธ มาคโตสิ วนิพฺพก จกฺขุปถานิ ยาจิตุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐.

สุทุจฺจชํ ยาจสิ อุตฺตมงฺคํ ยมาหุ เนตฺตํ ปุริเสน ทุจฺจชนฺติ ฯ ตตฺถ วนิพฺพกาติ ตํ อาลปติ ฯ จกฺขุปถานีติ จกฺขูนเมตํ นาม ฯ ยมาหูติ ยํ ปณฺฑิตา ทุจฺจชนฺติ กเถนฺติ ฯ อิโต ปรํ อุตฺตานสมฺพนฺธคาถา ปาลินเยเนว เวทิตพฺพา ยมาหุ เทเวสุ สุชมฺปตีติ มฆวาติ นํ อาหุ มนุสฺสโลเก เตนานุสิฏฺโฐ อิธ มาคโตสฺมิ วนิพฺพโก จกฺขุปถานิ ยาจิตุํ ฯ วนิพฺพโก มยฺห วณึ อนุตฺตรํ ททาหิ เม จกฺขุปถานิ ยาจโต ททาหิ เม จกฺขุปถํ อนุตฺตรํ ยมาหุ เนตฺตํ ปุริเสน ทุจฺจชํ ฯ เยน อตฺเถน อาคญฺฉิ ยมตฺถมภิปตฺถยํ เต เต อิชฺฌนฺตุ สงฺกปฺปา ลภ จกฺขูนิ พฺราหฺมณ ฯ เอกนฺเต ยาจมานสฺส อุภยานิ ททามิหํ ส จกฺขุมา คจฺฉ ชนสฺส เปกฺขโต ยทิจฺฉสิ ตฺวํ ตํ เต สมิชฺฌตูติ ฯ ตตฺถ วนิพฺพโกติ ยาจโก ฯ ยาจโตติ ยาจนฺตสฺส ฯ วณินฺติ ยาจนํ ฯ เตติ เต ตว ตสฺส อตฺถสฺส สงฺกมฺปนํ สงฺกปฺปา ฯ สจกฺขุมาติ โส ตฺวํ มม จกฺขูหิ จกฺขุมา หุตฺวา ฯ ยทิจฺฉสิ ตฺวํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑.

ตํ เต สมิชฺฌตูติ ยํ ตฺวํ มม สนฺติกา อิจฺฉสิ ตํ เต สมิชฺฌตูติ ฯ ราชา เอตฺตกํ กเถตฺวา อิเธว มยา อกฺขีนิ อุปฺปาเฏตฺวา ทาตุํ อสารุปฺปนฺติ จินฺเตตฺวา พฺราหฺมณํ อาทาย อนฺเตปุรํ คนฺตฺวา ราชาสเน นิสีทิตฺวา สีวิกํ นาม เวชฺชํ ปกฺโกสาเปตฺวา อกฺขีนิ เม โสเธหีติ อาห ฯ อมฺหากํ กิร ราชา อกฺขีนิ อุปฺปาเฏตฺวา พฺราหฺมณสฺส ทาตุกาโมติ สกลนคเร เอกโกลาหลํ อโหสิ ฯ อถ เสนาปติอาทโย ราชวลฺลภา จ นาครา จ โอโรธา จ สพฺเพ สนฺนิปติตฺวา ราชานํ นิวาเรนฺโต ติสฺโส คาถา อโวจุํ มา โน เทว อทา จกฺขุํ มา โน สพฺเพ ปรกฺกริ ธนํ เทหิ มหาราช มุตฺตา เวฬุริยา พหู ฯ ยุตฺเต เทว รเถ เทหิ อาชานีเย อลงฺกเต นาเค เทหิ มหาราช เหมกปฺปนิวาสเส ฯ ยถา ตํ สีวิโย สพฺเพ สโยคา สรถา สทา สมนฺตา ปริกเรยฺยุํ เอวํ เทหิ รเถสภาติ ฯ ตตฺถ ปรกฺกรีติ ปริจฺจชิ ฯ อกฺขีสุ หิ ทินฺเนสุ รชฺชํ ตฺวํ น กาเรสฺสสิ อญฺโญ ราชา ภวิสฺสติ เอวํ ตยา มยํ ปริจฺจตฺตา นาม ภวิสฺสามาติ อธิปฺปาเยเนว อาหํสุ ฯ ปริกเรยฺยุนฺติ ปริวาเรยฺยุํ ฯ เอวํ เทหีติ ยถา ตํ อวิกลจกฺขุํ สีวิโย จิรํ ปริวาเรยฺยุํ เอวํ เทหิ ธนเมวสฺส เทหิ มา อกฺขีนิ อกฺขีสุ หิ ทินฺเนสุ น ตํ สีวิโย ปริวาเรสฺสนฺตีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒.

อถ ราชา ติสฺโส คาถา อภาสิ โย เว ทสฺสนฺติ วตฺวาน อทาเน กุรุเต มโน ภุมฺยํ โส ปติตํ ปาสํ คีวายํ ปฏิมุญฺจติ ฯ โย เว ทสฺสนฺติ วตฺวาน อทาเน กุรุเต มโน ปาปา ปาปตโร โหติ สมฺปตฺโต ยมสาธนํ ฯ ยํ หิ ยาเจ ตํ หิ ทเท ยํ น ยาเจ น ตํ ทเท สฺวาหํ ตเมว ทสฺสามิ ยํ มํ ยาจติ พฺราหฺมโณติ ฯ ตตฺถ ปฏิมุญฺจตีติ ปเวเสติ ฯ ปาปา ปาปตโรติ ลามกาปิ ลามกตโร นาม โหติ ฯ สมฺปตฺโต ยมสาธนนฺติ ยมสฺส อาณาปวตฺติฏฺฐานํ อุสฺสทนิรยํ สมฺปตฺโตเยว นาม โหติ ฯ ยํ หิ ยาเจติ ยํ ยาจโก ยาเจยฺย ทายโกปิ ตเมว ทเทยฺย น อยาจิตํ อยญฺจ พฺราหฺมโณ มํ จกฺขุํ ยาจติ น มุตฺตาทิกํ ธนํ ตเทว สฺวาหํ ทสฺสามีติ วทติ ฯ อถ นํ อมจฺจา กึ ปตฺเถตฺวา จกฺขูนิ เทสีติ ปุจฺฉนฺตา คาถมาหํสุ อายุํ นุ วณฺณํ นุ สุขํ พลํ นุ กึ ปตฺถยาโน นุ ชนินฺท เทสิ กถํ หิ ราชา สิวินํ อนุตฺตโร จกฺขูนิ ทชฺชา ปรโลกเหตูติ ฯ ตตฺถ ปรโลกเหตูติ มหาราช กถํ นาม ตุมฺหาทิโส ปณฺฑิตปุริโส สนฺทิฏฺฐิกํ อิสฺสริยํ ปหาย ปรโลกเหตุ จกฺขูนิ ทเทยฺยาติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓.

อถ เนสํ กเถนฺโต ราชา คาถมาห นวาหเมตํ ยสสา ททามิ น ปุตฺตมิจฺเฉ น ธนํ น รฏฺฐํ สตญฺจ ธมฺโม จริโต ปุราโณ อิจฺเจว ทาเน นิรโต มโน มมาติ ฯ ตตฺถ นวาหนฺติ น เว อหํ ฯ ยสสาติ ทิพฺพสฺส วา มนุสสฺส วา ยสสฺส การณา ฯ น ปุตฺตมิจฺเฉติ อิมสฺส จกฺขุทานสฺส ผเลน เนวาหํ ปุตฺตํ อิจฺฉามิ น ธนํ น รฏฺฐํ อปิจ สตํ ปณฺฑิตานํ สพฺพญฺญุโพธิสตฺตานํ เอส อาจิณฺณสมาจิณฺโณ โปราณกมคฺโค ยทิทํ ปารมีปูรณํ นาม น หิ ปารมิโย อปูเรตฺวา โพธิปลฺลงฺเก โพธิสตฺโต สพฺพญฺญุตํ ปาปุณิตุํ สมตฺโถ นาม อตฺถิ อหญฺจ ปารมิโย ปูเรตฺวา พุทฺโธ ภวิตุกาโม ฯ อิจฺเจว ทาเน นิรโต มโน มมาติ อิมินา การเณน มม มโน ทาเนเยว นิรโตติ วทติ ฯ สมฺมาสมฺพุทฺโธปิ ธมฺมเสนาปติสารีปุตฺตตฺเถรสฺส จริยาปิฏกํ เทเสนฺโต มยฺหํ ทฺวีหิปิ อกฺขีหิ สพฺพญฺญุตญาณเมว ปิยตรนฺติ ทีเปตุํ น เม เทสฺสา อุโภ จกฺขู อตฺตานํ เม น เทสฺสิยํ สพฺพญฺญุตํ ปิยํ มยฺหํ ตสฺมา จกฺขุมทาสิหนฺติ อาห ฯ มหาสตฺตสฺส ปน กถํ สุตฺวา อมจฺเจสุ อปฺปฏิภาเณสุ ฐิเตสุ มหาสตฺโต สีวิกํ เวชฺชํ คาถาย อชฺฌภาสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔.

สขา จ มิตฺโต จ มม สีวิก สุสิกฺขิโต สาธุ กโรหิ เม วโจ อุทฺธร ตฺวํ จกฺขูนิ มม ชิคึสโต หตฺเถสุ ฐเปหิ วนิพฺพกสฺสาติ ฯ ตสฺสตฺโถ สมฺม สีวิก ตฺวํ มยฺหํ สหาโย จ มิตฺโต จ เวชฺชสิปฺเปว สุสิกฺขิโต สาธุ เม วจนํ กโรหิ มม ชิคึเสตฺวา อุปธาเรนฺตสฺส โอโลเกนฺตสฺเสว ตาลพีชํ วิย เม อกฺขีนิ อุทฺธริตฺวา อิมสฺส ยาจกสฺส หตฺเถสุ ฐเปหีติ ฯ อถ นํ สีวิโก อาห จกฺขุทานํ นาม ภาริยํ อุปธาเรหิ เทวาติ ฯ สีวิก อุปธาริตํ มยา ตฺวํ มา ปปญฺจํ กโรหิ มา มยา สทฺธึ พหู กเถหีติ ฯ โส จินฺเตสิ อยุตฺตํ มาทิสสฺส สุสิกฺขิตสฺส เวชฺชสฺส รญฺโญ อกฺขีสุ สตฺถปาตนนฺติ ฯ โส นานาเภสชฺชานิ ฆํสิตฺวา เภสชฺชรสจุณฺเณน นีลุปฺปลํ ปริภาเวตฺวา ทกฺขิณกฺขึ อุปสึฆาเปสิ ฯ อกฺขิ ปริวตฺติ ฯ ทุกฺขา เวทนา อุปฺปชฺชิ ฯ สลฺลกฺเขหิ มหาราช ปฏิปากติกํ กรณํ มยฺหํ ภาโรติ ฯ อเปหิ ตาต มา ปปญฺจํ กรีติ ฯ โส ปริภาเวตฺวา ปุนปิ อุปสึฆาเปสิ ฯ อกฺขิ อกฺขิกูปโต มุจฺฉิ ฯ พลวตรา เวทนา อุทปาทิ ฯ สลฺลกฺเขหิ มหาราช สกฺโกมหํ ปฏิปากติกํ กาตุนฺติ ฯ อเปหิ ตาต มา ปปญฺจํ กรีติ ฯ โส ตติยวาเร ขรตรํ ปริภาเวตฺวา อุปนาเมสิ ฯ อกฺขิ โอสธพเลน ปริพฺภมิตฺวา อกฺขิกูปโต นิกฺขมิตฺวา นหารุสุตฺตเกน โอลมฺพมานํ อฏฺฐาสิ ฯ สลฺลกฺเขหิ นรินฺท ปุน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕.

ปากติกกรณํ มยฺหํ พลนฺติ ฯ ปปญฺจํ มา กรีติ ฯ อธิมตฺตา เวทนา อุทปาทิ ฯ โลหิตกํ ปคฺฆรติ นิวตฺถสาฏกานิ โลหิเตน เตมึสุ ฯ โอโรธา จ อมจฺจา จ รญฺโญ ปาทมูเล ปติตฺวา เทว อกฺขีนิ มา เทหีติ มหาปริเทวํ ปริเทวึสุ ฯ ราชา เวทนํ อธิวาเสตฺวา ตาต มา ปปญฺจํ กรีติ อาห ฯ โส สาธุ เทวาติ วามหตฺเถน อกฺขึ ธาเรตฺวา ทกฺขิณหตฺเถน สตฺถกํ อาทาย อกฺขิสุตฺตกํ ฉินฺทิตฺวา อกฺขึ คเหตฺวา มหาสตฺตสฺส หตฺเถ ฐเปสิ ฯ โส วามกฺขินา ทกฺขิณกฺขึ โอโลเกตฺวา เวทนํ อธิวาเสตฺวา เอหิ พฺราหฺมณาติ พฺราหฺมณํ ปกฺโกสิตฺวา มม อิโต อกฺขิโต สตคุเณน สหสฺสคุเณน สตสหสฺสคุเณน สพฺพญฺญุตญาณเมว ปิยตรํ ตสฺส อิทํ เม ปจฺจโย โหตูติ วตฺวา พฺราหฺมณสฺส อกฺขึ อทาสิ ฯ โส ตํ อุกฺขิปิตฺวา อตฺตโน อกฺขิมฺหิ ฐเปสิ ฯ ตํ ตสฺสานุภาเวน วิกสิตนีลุปฺปลํ วิย หุตฺวา ปติฏฺฐาสิ ฯ มหาสตฺโต วามกฺขินา ตสฺส ตํ อกฺขึ ทิสฺวา อโห สุทินฺนํ มยา อกฺขิทานนฺติ อนฺโต สมุคฺคตาย ปีติยา นิรนฺตรํ ผุฏฺโฐ หุตฺวา อิตรํปิ อกฺขึ อทาสิ ฯ สกฺโก ตมฺปิ อตฺตโน อกฺขิมฺหิ ฐเปตฺวา ราชนิเวสนา นิกฺขมิตฺวา มหาชนสฺส โอโลเกนฺตสฺเสว นครา นิกฺขมิตฺวา เทวโลกเมว คโต ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา ทิยฑฺฒคาถมาห โจทิโต สีวิราเชน สีวิโก วจนํ กโร รญฺโญ จกฺขูนิ อุทฺธริตฺวา พฺราหฺมณสฺสูปนามยิ สจกฺขุโก พฺราหฺมโณ อาสิ อนฺโธ ราชา อุปาวิสีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๖.

รญฺโญ น จิรสฺเสว อกฺขีนิ รุหึสุ ฯ รุหมานานิ จ อาวาฏภาวํ อปฺปตฺวา กมฺพลเคณฺฑุเกน วิย อุคฺคเตน มํสปิณฺเฑน ปูเรตฺวา จิตฺตกมฺมรูปกสฺส วิย อกฺขีนิ อเหสุํ ฯ เวทนา ปจฺฉิชฺชิ ฯ อถ มหาสตฺโต กติปาหํ ปาสาเท วสิตฺวา กึ อนฺธสฺส รชฺเชนาติ อมจฺจานํ รชฺชํ นิยฺยาเทตฺวา อุยฺยานํ คนฺตฺวา ปพฺพชิตฺวา สมณธมฺมํ กริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อมจฺเจ ปกฺโกสาเปตฺวา เตสํ ตมตฺถํ อาโรเจตฺวา เอโก มุขโธวนาทิทายโก กปฺปิยการโกว มยฺหํ สนฺติเก ภวิสฺสติ สรีรกิจฺจฏฺฐาเนสุปิ เม รชฺชุกํ พนฺธถาติ วตฺวา สารถึ อามนฺเตตฺวา รถํ โยเชหีติ อาห ฯ อมจฺจา ปนสฺส รเถน คนฺตุํ อทตฺวา สุวณฺณสิวิกาย นํ เนตฺวา โปกฺขรณีตีเร นิสีทาเปตฺวา อารกฺขํ สํวิธาย ปฏิกฺกมึสุ ฯ ราชา ปลฺลงฺเก นิสินฺโน อตฺตโน ทานํ อาวชฺเชสิ ฯ ตสฺมึ ขเณ สกฺกสฺส อาสนํ อุณฺหํ อโหสิ ฯ โส อาวชฺเชนฺโต ตํ การณํ ทิสฺวา มหาราชสฺส วรํ ทตฺวา จกฺขุํ ปฏิปากติกํ กริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา ตตฺถ อาคนฺตฺวา มหาสตฺตสฺส อวิทูเร อปราปรํ จงฺกมิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตโต โส กติปาหสฺส อุปรุเฬฺหสุ จกฺขุสุ สุตํ อามนฺตยิ ราชา สีวีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน ฯ โยเชหิ สารถิ ยานํ ยุตฺตญฺจ ปฏิเวทย อุยฺยานภูมึ คจฺฉาม โปกฺขรญฺจ วนานิ จ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๗.

โส จ โปกฺขรณีตีเร ปลฺลงฺเก น อุปาวิสิ ตสฺส สกฺโก ปาตุรหุ เทวราชา สุชมฺปตีติ ฯ สกฺโกปิ มหาสตฺเตน ปทสทฺทํ สุตฺวา โก เอโสติ ปุฏฺโฐ คาถมาห สกฺโกหมสฺมิ เทวินฺโท อาคโตสฺมิ ตวนฺติเก วรํ วรสฺสุ ราชิสิ ยํกิญฺจิ มนสิจฺฉสีติ ฯ เอวํ วุตฺเต ราชา คาถมาห ปหุตํ เม ธนํ สกฺก พลํ โก โสจนปฺปโก อนฺธสฺส เม สโต ทานิ มรณญฺเญว รุจฺจตีติ ฯ ตตฺถ มรณญฺเญว รุจฺจตีติ เทวราช อิทานิ มยฺหํ อนฺธภาเวน มรณเมว รุจฺจติ ตํ เม เทหีติ ฯ อถ นํ สกฺโก อาห สีวิราช กึ ปน ตฺวํ มริตุกาโมว หุตฺวา มรณํ โรเจสิ อุทาหุ อนฺธภาเวนาติ ฯ อนฺธภาเวน เทวราชาติ ฯ มหาราช ทานนฺนาม น เกวลํ สมฺปรายตฺถเมว ทิยฺยติ ทิฏฺฐธมฺมิกตฺถายปิ ปจฺจโย โหติ ตฺวญฺจ เอกํ จกฺขุํ ยาจิโต เทฺว อทาสิ เตน ตฺวํ สจฺจกิริยํ กโรหีติ กถํ สมุฏฺฐเปตฺวา อาห ยานิ สจฺจานิ ทีปทินฺท ตานิ ภาสสฺสุ ขตฺติย สจฺจํ เต ภณมานสฺส ปุน จกฺขุ ภวิสฺสตีติ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต สกฺก สเจปิ มม จกฺขุํ ทาตุกาโม อญฺญํ อุปายํ มา กริ มม ทานสฺส นิสฺสนฺเทน จกฺขุ อุปฺปชฺชตูติ วตฺวา สกฺเกน อหํ สกฺโก เทวราชา ปเรสํ จกฺขุํ ทาตุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๘.

น สกฺโกมิ ตยา ทินฺนทานสฺส พเลเนว จกฺขุ อุปฺปชฺชิสฺสตีติ วุตฺเต เตนหิ มยา ทานํ สุทินฺนนฺติ วตฺวา สจฺจกิริยํ กโรนฺโต คาถมาห เย มํ ยาจิตุมายนฺติ นานาโคตฺตา วนิพฺพกา โยปิ มํ ยาจเต จกฺขุํ โสปิ เม มนโส ปิโย เอเตน สจฺจวชฺเชน จกฺขุ เม อุปปชฺชถาติ ฯ ตตฺถ โสปิ เมติ เย มํ ยาจิตุํ อาคจฺฉนฺติ เต ปิยา เตสุ อาคจฺฉนฺเตสุ โย มํ ยาจติ โสปิ เม มนสา ปิโย ฯ เอเตนาติ สเจ มม สพฺเพปิ ยาจกา ปิยา สจฺจเมเวตํ มยา วุตฺตํ เอเตน เม สจฺจวจเนน เอกํ เม จกฺขุ อุปปชฺชถ อุปฺปชฺชตูติ อาห ฯ อถสฺส วจนานนฺตรเมว ปฐมํ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯ ตโต ทุติยสฺส อุปฺปชฺชนตฺถาย คาถทฺวยมาห ยํ มํ โส ยาจิตุํ อาคา เทหิ จกฺขุนฺติ พฺราหฺมโณ ตสฺส จกฺขูนิ ปาทาสึ พฺราหฺมณสฺส วนิพฺพโต ฯ ภิยฺโย มํ อาวิสิ ปีติ โสมนสฺสญฺจ นปฺปกํ เอเตน สจฺจวชฺเชน ทุติยํ เม อุปปชฺชถาติ ฯ ตตฺถ ยํ มนฺติ โย มํ ยาจติ ฯ โสติ โส จกฺขุวิกโล พฺราหฺมโณ เทหิ เม จกฺขุนฺติ ยาจิตุํ อาคโต ฯ วนิพฺพโตติ ยาจนฺตสฺส ฯ ภิยฺโย มํ อาวิสีติ พฺราหฺมณสฺส จกฺขูนิ ทตฺวา อนฺธกาลโต ปฏฺฐาย ตสฺมึ อนฺธกาเล ตถารูปํ เวทนํ อคเณตฺวา อโห สุทินฺนํ เม ทานนฺติ ปจฺจเวกฺขนฺตํ มํ ภิยฺโย อติเรกตรา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๙.

ปีติ อาวิสิ มม หทยํ ปวิฏฺฐา โสมนสฺสญฺจ มม อปริมาณํ อุปฺปชฺชติ ฯ เอเตนาติ สเจ มม ตทา อนปฺปกํ ปีติโสมนสฺสํ อุปฺปนฺนํ สจฺจเมเวตํ มยา วุตฺตํ เอเตน เม สจฺจวจเนน ทุติยํปิ จกฺขุํ อุปฺปชฺชตูติ อาห ฯ ตํ ขณญฺเญว ทุติยํ จกฺขุํ อุทปาทิ ฯ ตานิ ปนสฺส จกฺขูนิ เนว ปากติกานิ น ทิพฺพานิ สกฺกพฺราหฺมณสฺส หิ ทินฺนํ จกฺขุํ ปน ปากติกํ กาตุํ น สกฺกา อุปหตวตฺถุโน จ ทิพฺพจกฺขุ นาม นุปฺปชฺชติ ฯ ตานิ ปนสฺส สจฺจปารมิตาจกฺขูนีติ วุตฺตานิ ฯ เตสํ อุปฺปตฺติสมกาลเมว สกฺกานุภาเวน สพฺพา ราชปริสา สนฺนิปติตาว อเหสุํ ฯ อถสฺส สกฺโก มหาชนสฺส มชฺเฌเยว ถุตึ กโรนฺโต คาถทฺวยมาห ธมฺเมน ภาสิตา คาถา สีวีนํ รฏฺฐวฑฺฒน เอตานิ ตว เนตฺตานิ ทิพฺยานิ ปฏิทิสฺสเร ฯ ติโรกุฑฺฑํ ติโรเสลํ สมติคฺคยฺห ปพฺพตํ สมนฺตา โยชนสตํ ทสฺสนํ อนุโภนฺตุ เตติ ฯ ตตฺถ ธมฺเมน ภาสิตาติ มหาราช อิมา เต คาถา ธมฺเมน สภาเวน ภาสิตา ฯ ทิพฺยานีติ ทิพฺพานุภาวยุตฺตานิ ฯ ปฏิทิสฺสเรติ ปฏิทิสฺสนฺติ ฯ ติโรกุฑฺฑนฺติ มหาราช อิมานิ เต จกฺขูนิ เทวตานํ จกฺขูนิ วิย ปรกุฑฺฑํ ปรเสลํ ยํกิญฺจิ ปพฺพตํปิ สมติคฺคยฺห อติกฺกมิตฺวา สมนฺตา ทสทิสา โยชนสตํ รูปทสฺสนํ อนุโภนฺตุ โสเธนฺตูติ อตฺโถ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๐.

อิติ โส อากาเส ฐตฺวา มหาชนสฺส มชฺเฌ อิมา คาถา ภาสิตฺวา อปฺปมตฺโต โหหีติ มหาสตฺตํ โอวทิตฺวา เทวโลกเมว คโต ฯ มหาสตฺโตปิ มหาชนปริวุโต มหนฺเตน สกฺกาเรน นครํ ปวิสิตฺวา สุจนฺทกํ ปาสาทํ อภิรุหิ ฯ เตน จกฺขูนํ ปฏิลทฺธภาโว สกลสีวิรฏฺเฐ ปากโฏ ชาโต ฯ อถสฺส ทสฺสนตฺถํ สกลรฏฺฐวาสิโน พหุํ ปณฺณาการํ คเหตฺวา อาคมึสุ ฯ มหาสตฺโต อิมสฺมึ มหาชเน สนฺนิปติเต มม ทานํ วณฺณยิสฺสามีติ ราชทฺวาเร มหามณฺฑปํ กาเรตฺวา สมุสฺสิตเสตจฺฉตฺเต ราชปลฺลงฺเก นิสินฺโน นคเร เภริญฺจาราเปตฺวา สพฺพเสนิโย สนฺนิปาตาเปตฺวา อมฺโภ สีวิรฏฺฐวาสิโน อิมานิ เม ทิพฺพจกฺขูนิ ทิสฺวา อิโต ปฏฺฐาย ทานํ อทตฺวา มา ภุญฺชถาติ ธมฺมํ เทเสนฺโต จตสฺโส คาถา อภาสิ โกนีธ วิตฺตํ น ทเทยฺย ยาจิโต อปิ วิสิฏฺฐํ สุปิยํปิ อตฺตโน ตทึฆ สพฺเพ สิวิโย สมาคตา ทิพฺพานิ เนตฺตานิ มมชฺช ปสฺสถ ฯ ติโรกุฑฺฑํ ติโรเสลํ สมติคฺคยฺห ปพฺพตํ สมนฺตา โยชนสตํ ทสฺสนํ อนุโภนฺติ เม ฯ น จาคมตฺตา ปรมตฺถิ (กิญฺจิ) มจฺจานํ อิธ ชีวิเต ทตฺวาน มานุสํ จกฺขุํ ลทฺธํ (เม) จกฺขุํ อมานุสึ ฯ เอตํปิ ทิสฺวา สีวิโย เทถ ทานานิ ภุญฺชถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑.

ทตฺวา จ ภุตฺวา จ ยถานุภาวํ อนินฺทิโต สคฺคมุเปติ ฐานนฺติ ฯ ตตฺถ โกนีธาติ โก นุ อิธ ฯ อปิ วิสิฏฺฐนฺติ อุตฺตมํปิ สมานํ ฯ จาคมตฺตาติ จาคปฺปมาณโต อญฺโญ ปรมจกฺขุ นาม นตฺถิ ฯ อิธ ชีวิเตติ อิมสฺมึ ชีวโลเก ฯ อิธ ชีวิตนฺติปิ ปาโฐ ฯ อิมสฺมึ ชีวโลเก ชีวมานนฺติ อตฺโถ ฯ อมานุสินฺติ ทิพฺพจกฺขุ มยา ลทฺธํ อิมินา การเณน เวทิตพฺพเมตํ จาคโต อุตฺตมํ นาม นตฺถีติ ฯ เอตํปิ ทิสฺวาติ เอตํ มยา ลทฺธํ ทิพฺพจกฺขุํ ทิสฺวาปิ ฯ อิติ อิมาหิ จตูหิ คาถาหิ ธมฺมํ เทเสตฺวา ตโต ปฏฺฐาย อนฺวฑฺฒมาสปณฺณรสอุโปสเถสุ มหาชนํ สนฺนิปาเตตฺวา นิจฺจํ อิมาหิ คาถาหิ ธมฺมํ เทเสสิ ฯ ตํ สุตฺวา มหาชโน ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กตฺวา เทวโลกํ ปูเรนฺโตว อคมาสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา เอวํ ภิกฺขเว โปราณกปณฺฑิตา พาหิรกทาเนน อสนฺตุฏฺฐา สมฺปตฺตยาจกานํ อตฺตโน จกฺขูนิ อุปฺปาเฏตฺวา อทํสูติ วตฺวา จตฺตาริ สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา สีวิกเวชฺโช อานนฺโท อโหสิ สกฺโก อนุรุทฺโธ อโหสิ เสสปริสา พุทฺธปริสา สีวิราชา ปน อหเมวาติ ฯ สีวิราชชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ ตติยํ ฯ -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๓๖-๕๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=738&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=738&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2066              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8156              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8598              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8598              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]