ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านเล่มถัดไป คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๑ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๗ วีสติ-จตฺตาฬีส

                     จุลฺลสุตโสมชาตกํ
     อามนฺตยามิ นิคมนฺติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
เนกฺขมฺมปารมึ อารพฺภ กเถสิ ฯ ปจฺจุปฺปนฺนวตฺถุ มหานารทกสฺสปชาตก-
สทิสเมว ฯ
     อตีเต ปน พาราณสี สุทสฺสนํ นาม นครํ อโหสิ ฯ ตตฺถ
พฺรหฺมทตฺโต นาม ราชา อชฺฌาวสิ ฯ โพธิสตฺโต ตสฺส อคฺคมเหสิยา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๔.

กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ ฯ ทสมาสจฺจเยน มาตุกุจฺฉิโต นิกฺขมิ ฯ ตสฺส ปน ปุณฺณจนฺทสสฺสิรีกํ มุขํ อโหสิ ฯ เตนสฺส โสมกุมาโรติ นามํ กรึสุ ฯ โส วิญฺญุตํ ปตฺโต สุตจิตฺตโก สวนสีโล อโหสิ ฯ เตน นํ สุตโสโมติ สญฺชานึสุ ฯ โส วยปฺปตฺโต ตกฺกสิลายํ สิปฺปํ อุคฺคเหตฺวา อาคโต ปิตุสนฺตกํ เสตจฺฉตฺตํ ลภิตฺวา ธมฺเมน รชฺชํ กาเรสิ มหนฺตํ อิสฺสริยํ อโหสิ ฯ ตสฺส จนฺทเทวิปฺปมุขานิ โสฬส อิตฺถีสหสฺสานิ อเหสุํ ฯ โส อปรภาเค ปุตฺตธีตาหิ วฑฺฒนฺโต ฆราวาเสน อนภิรโต อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ปพฺพชิตุกาโม อโหสิ ฯ โส เอกทิวสํ กปฺปกํ อามนฺเตตฺวา ยทา เม สมฺม สิรสฺมึ ปลิตํ ปสฺเสยฺยาสิ ตทา เม อาโรเจยฺยาสีติ อาห ฯ กปฺปโก ตสฺส วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา อปรภาเค ปลิตํ ทิสฺวา อาโรเจตฺวา เตนหิ นํ สมฺม กปฺปก อุทฺธริตฺวา มม หตฺเถ ปติฏฺฐเปหีติ วุตฺเต สุวณฺณสณฺฑวเสน อุทฺธริตฺวา หตฺเถ ฐเปสิ ฯ ตํ ทิสฺวา มหาสตฺโต ชราย เม สรีรํ อภิภูตนฺติ ภีโต ตํ ปลิตํ คเหตฺวาว ปาสาทา โอตริตฺวา มหาชนสฺส อุปฏฺฐาเน ปญฺญตฺเต ราชปลฺลงฺเก นิสีทิตฺวา เสนาปติปฺปมุขานิ อสีติอมจฺจสหสฺสานิ ปุโรหิตปฺปมุขานิ สฏฺฐิพฺราหฺมณสหสฺสานิ อญฺเญ จ รฏฺฐิกเนคมาทโย พหู ปกฺโกสาเปตฺวา สิรสฺมึ เม ปลิตํ ชาตํ อหํ มหลฺลโกสฺมิ มม ปพฺพชิตภาวํ ชานาถาติ วตฺวา ปฐมํ คาถมาห อามนฺตยามิ นิคมํ มิตฺตามจฺเจ ปาริสชฺเช จ สิรสฺมึ ปลิตํ ชาตํ ปพฺพชฺชํ ทานิ โรจหนฺติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๕.

ตตฺถ อามนฺตยามีติ ชานาเปมิ ฯ โรจหนฺติ โรเจมิ อหํ ตสฺส เม โภนฺโต ปพฺพชิตภาวํ ชานาถาติ ฯ ตํ สุตฺวา เตสุ เอโก วิสารทปฺปตฺโต หุตฺวา คาถมาห อภุํ เม กถํ นุ ภณสิ สลฺลํ เม เทว อุรสิ กปฺเปสิ สตฺตสตา เต ภริยา กถํ นุ เต ตา ภวิสฺสนฺตีติ ฯ ตตฺร อภุนฺติ อวฑฺฒึ ฯ อุรสิ กปฺเปสีติ อุรสฺมึ สุนิสิตโธตสตฺตึ หาเรสิ ฯ สตฺตสตาติ สมชาติกา ขตฺติยกญฺญา สนฺธาเยตํ วุตฺตํ ฯ กถํ นุ เต ตา ภวิสฺสนฺตีติ ตา ตว ภริยา ตยิ ปพฺพชิเต อนาถา นิปฺปจฺจยา กถํ ภวิสฺสนฺติ เอตา อนาถา กตฺวา ตุมฺหากํ ปพฺพชฺชา นาม น ยุตฺตาติ ฯ ตโต มหาสตฺโต ตติยํ คาถมาห ปญฺญายนฺติ เอตา ทหรา อญฺญํเปตา คมิสฺสนฺติ สคฺคญฺจ ปตฺถยาโน เตนาหํ ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ ตตฺถ ปญฺญายนฺตีติ อตฺตโน กมฺเมน ปญฺญายิสฺสนฺติ อหํ เอตาสํ กึ โหมิ สพฺพาเปตา ทหราโย อญฺโญ ราชา ภวิสฺสติ ตํ เอตา คมิสฺสนฺตีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๖.

อมจฺจาทโย โพธิสตฺตสฺส ปฏิวจนํ ทาตุํ อสกฺโกนฺตา ตสฺส มาตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ตมตฺถํ อาโรเจสุํ ฯ สา ตุริตตุริตา อาคนฺตฺวา สจฺจํ กิร ตฺวํ ตาต ปพฺพชิตุกาโมติ วตฺวา เทฺว คาถาโย อภาสิ ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ สุตโสม ยสฺส เต โหมหํ มาตา ยํ เม วิลปนฺติยา อนเปกฺโข ปพฺพชสิ เทว ฯ ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ สุตโสม ยนฺตํ อหํ วิชายิสฺสํ ยํ เม วิลปนฺติยา อนเปกฺโข ปพฺพชสิ เทวาติ ฯ ตตฺถ ทุลฺลทฺธนฺติ ยํ เอตํ มยา ลภนฺติยา ปุตฺตํ ชมฺมํ ลทฺธนฺติ ทุลฺลทฺธํ ฯ ยํ เมติ เยน การเณน มยิ นานปฺปการกํ วิลปนฺติยา ตฺวํ ปพฺพชิตุํ อิจฺฉสิ เตน การเณน ตาทิสสฺส ปุตฺตสฺส ลภนํ มม ทุลฺลทฺธํ นามาติ ฯ โพธิสตฺโต เอวํ ปริเทวมานาย มาตรา สทฺธึ กิญฺจิ น กเถสิ ฯ สา โรทิตฺวา กนฺทิตฺวา สยเมว เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ ฯ อถสฺส ปิตุ อาโรเจสุํ ฯ โส อาคนฺตฺวา เอกนฺตาว คาถมาห โก นาเมโส ธมฺโม สุตโสม กา จ นาม ปพฺพชฺชา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๗.

ยํ โน อมฺเห ชิณฺเณ จ อนเปกฺโข ปพฺพชสิ เทวาติ ฯ ตตฺถ ยํ โน อมฺเหติ ยํ ตฺวํ อมฺหากํ ปุตฺโต สมาโน อมฺเห ชิณฺเณ ปฏิชคฺคิตพฺพกาเล อปฺปฏิชคฺคิตฺวา ปปาเต สีลํ ปวตฺเตนฺโต วิย ฉฑฺเฑตฺวา อนเปกฺโข ปพฺพชสิ เตน ตํ วทามิ โก นาเมโส ตว ธมฺโมติ อธิปฺปาโย ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต ตุณฺหี อโหสิ ฯ อถ นํ ปิตา ตาต สุตโสม สเจปิ เต มาตาปิตูสุ สิเนโห นตฺถิ ปุตฺตธีตโร เต พหู ตรุณา ตยา วินา วตฺติตุํ น สกฺขิสฺสนฺติ เตสํ วุฑฺฒิปฺปตฺตกาเล ปพฺพชิสฺสสีติ วตฺวา สตฺตมํ คาถมาห ปุตฺตาปิ ตุยฺหํ พหโว ทหรา อปฺปตฺตโยพฺพนา มญฺชู เต ตํ อปสฺสนฺตา มญฺเญ ทุกฺขํ นิคจฺฉนฺตีติ ฯ ตตฺถ มญฺชูติ มธุรวจนา ฯ นิคจฺฉนฺตีติ นิคจฺฉิสฺสนฺติ กายกเจตสิกํ ทุกฺขํ ปฏิลภิสฺสนฺตีติ มญฺญามิ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต คาถมาห ปุตฺเตหิ จ เม เอเตหิ ทหเรหิ อปฺปตฺตโยพฺพเนหิ มญฺชูหิ สพฺเพหิปิ ตุมฺเหหิ จิรํ ฐตฺวา วินาภาโวติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๘.

ตตฺถ สพฺเพหิปิ ตุมฺเหหีติ ตาต น เกวลํ ปุตฺเตเหว อถโข ตุมฺเหหิปิ อญฺเญหิปิ สพฺพสงฺขาเรหิ จิรํปิ ฐตฺวา ทีฆมทฺธานํ ฐตฺวาปิ วินาภาโว นานาภาโวว นิยโต สกลสฺมึปิ หิ โลกสนฺนิวาเส เอกสงฺขาโรปิ นิจฺโจ นาม นตฺถีติ ฯ เอวํ มหาสตฺโต ปิตุ ธมฺมกถํ กเถสิ ฯ โส ตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ตุณฺหี อโหสิ ฯ อถสฺส สตฺตสตานํ ปิยภริยานํ อาโรจยึสุ ฯ ตา จ ปาสาทา โอรุยฺห ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา โคปฺผเกสุ คเหตฺวา ปริเทวมานา คาถมาหํสุ ฉินฺนํ นุ ตุยฺหํ หทยํ อาทู กรุณา จ นตฺถิ อมฺเหสุ ยํ โน วิกนฺทนฺติโย อนเปกฺโข ปพฺพชสิ เทวาติ ฯ ตสฺสตฺโถ สามิ สุตโสม อมฺเห วิธวา กตฺวา คจฺฉนฺตสฺส อปฺปมตฺตกสฺสาปิ สิเนหสฺส อภาเวน ฉินฺนํ นุ ตว อมฺเหสุ หทยํ อุทาหุ กรุณาย อภาเวน การุญฺญํ วา นตฺถิ ยํ โน เอวํ วิกนฺทนฺติโย ปหาย ปพฺพชสีติ ฯ มหาสตฺโต ตาสํ ปาทมูเล ปริวตฺเตตฺวา ปริเทวมานานํ ปริเทวนสทฺทํ สุตฺวา อนนฺตรํ คาถมาห น จ มยฺหํ ฉินฺนํ วา หทยํ อตฺถิ กรุณาปิ มยฺหํ ตุมฺเหสุ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๙.

สคฺคญฺจ ปตฺถยมาโน เตนาหํ ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ ตตฺถ สคฺคญฺจาติ อหํ สคฺคญฺจ ปตฺถยนฺโต ยสฺมา จายํ ปพฺพชฺชา นาม พุทฺธาทีหิ วณฺณิตา ตสฺมา ปพฺพชิสฺสามิ ตุมฺเห มา จินฺตยิตฺถาติ ตา อสฺสาเสสิ ฯ อถสฺส อคฺคมเหสิยา อาโรเจสุํ ฯ สา ครุภารา ปริปุณฺณคพฺภาปิ สมานา อาคนฺตฺวา มหาสตฺตํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ ฐิตา ติสฺโส คาถา อภาสิ ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ สุตโสม ยสฺส เต อหํ ภริยา ยํ เม วิลปนฺติยา อนเปกฺโข ปพฺพชสิ เทว ฯ ทุลฺลทฺธํ เม อาสิ สุตโสม ยสฺส เต อหํ ภริยา ยํ เม กุจฺฉิปฏิสนฺธึ อนเปกฺโข ปพฺพชสิ เทว ฯ ปริปกฺโก เม คพฺโภ กุจฺฉิคโต ยาว นํ วิชายามิ มาหํ เอกาปิ วิธวา ปจฺฉา ทุกฺขานิ อทฺทกฺขินฺติ ฯ ตตฺถ ยํ เมติ ยสฺมา มม วิลปนฺติยา ตฺวํ อนเปกฺโข ปพฺพชสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๐.

ตสฺมา ยํ มยา ตว สนฺติกา อคฺคมเหสิฏฺฐานํ ลทฺธํ ตํ ทุลฺลทฺธํ เม ฯ ทุติยคาถาย ยสฺมา มํ ตฺวํ กุจฺฉิปฏิสนฺธึ ปหาย อนเปกฺโข ปพฺพชสิ ตสฺมา ยํ มยา ตว ภริยตฺตํ ลทฺธํ ตํ ทุลฺลทฺธํ เมติ อตฺโถ ฯ ยาว นนฺติ ยาวาหํ ตํ คพฺภํ วิชายามิ ตาว อธิวาเสหีติ ฯ ตโต มหาสตฺโต คาถมาห ปริปกฺโก เต คพฺโภ กุจฺฉิคโต อิงฺฆ ตฺวํ วิชายสฺสุ ปุตฺตํ อโนมวณฺณํ ตํ หิตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ ตตฺถ ปุตฺตนฺติ ภทฺเท ตว คพฺโภ ปริปกฺโกติ ชานามิ ตฺวํ ปน วิชายมานา ปุตฺตํ วิชายิสฺสสิ น ธีตรํ สา ตฺวํ โสตฺถินา วิชายสฺสุ ปุตฺตํ อหํ ปน สทฺธึ ตยา ปุตฺตํ หิตฺวา ปพฺพชิสฺสามิเยวาติ ฯ สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา โสกํ สณฺฐาเรตุํ อสกฺโกนฺตี อิโตทานิ ปฏฺฐาย เทว อมฺหากํ สิรี นาม นตฺถีติ อุโภหิ หตฺเถหิ หทยํ ธารยมานา อสฺสูนิ มุญฺจนฺตี มหาสทฺเทน ปริเทวิ ฯ อถ นํ สมสฺสาเสนฺโต มหาสตฺโต มา ตฺวํ จนฺเท รุทิ มา โสจิ วนติมิรมตฺตกฺขิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๑.

อาโรห วรปาสาทํ อนเปกฺโข อหํ คมิสฺสามีติ คาถมาห ฯ ตตฺถ มา ตฺวํ จนฺเท รุทีติ ภทฺเท จนฺทเทวิ ตฺวํ มา โรทิ มา โสจิ ฯ วนติมิรมตฺตกฺขีติ คิริกณฺณิกปุปฺผสมานเนตฺเต ฯ ปาลิยํ ปน โกวิลารตมฺพกฺขีติ ลิขิตํ ฯ ตสฺส โกวิลารปุปฺผํ วิย ตมฺพเนตฺเตติ อตฺโถ ฯ สา ตสฺส วจนํ สุตฺวา ฐาตุํ อสกฺโกนฺตี ปาสาทํ อภิรุยฺห โรทมานา นิสีทิ ฯ อถ นํ โพธิสตฺตสฺส เชฏฺฐปุตฺโต ทิสฺวา กินฺนุ โข เม มาตา โรทนฺตี นิสินฺนาติ ตํ ปุจฺฉนฺโต คาถมาห โก ตํ อมฺม โกเปสิ กึ โรทสิ เปกฺขสิ จ มํ พาฬฺหํ กํ อวชฺฌํ ฆาเฏมิ ญาตีนํ อุทิกฺขมานานนฺติ ฯ ตตฺถ โกเปสีติ อมฺม โก นาม ตํ โกเปสิ โก เต อปฺปิยํ อกาสิ ฯ อเปกฺขสิ จาติ มํ พาฬฺหํ เปกฺขนฺตี กึการณา โรทสีติ อธิปฺปาโย ฯ กํ อวชฺฌํ ฆาเฏมีติ อฆาเฏตพฺพํปิ กํ ฆาเฏสึ อตฺตโน ญาตีนํ อุทิกฺขมานานญฺเญว อกฺขาหิ เมติ ปุจฺฉติ ฯ ตโต เทวี คาถมาห นหิ โส สกฺกา หนฺตุํ วิชิตาวี โย มํ ตาต โกเปสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๒.

ปิตา เต มํ ตาต อวจ อนเปกฺโข อหํ คมิสฺสามีติ ฯ ตตฺถ วิชิตาวีติ ตาต โย มํ อิมิสฺสา ปฐวิยา วิชิตาวี โกเปสิ อปฺปิยสมุทาจาเรน เม หทเย โกปญฺจ โสกญฺจ ปเวเสสิ โส ตยา หนฺตุํ น สกฺกา มญฺหิ ตาต ตว ปิตา อหํ รชฺชสิริญฺจ ตญฺจ ปหาย อรญฺญํ ปวิสิตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ อวจ อิทํ เม โรทนการณนฺติ ฯ โส ตสฺสา วจนํ สุตฺวาว อมฺม กึ นาเมตํ กเถสิ นนุ เอวํ สนฺเต มยํ อนาถา นาม ภวิสฺสามาติ ปริเทวนฺโต คาถมาห โยหํ ปุพฺเพ นิยฺยามิ อุยฺยานํ กุญฺชเร จ โยเธมิ สุตโสเม ปพฺพชิเต กถํ นุ ทานิ กริสฺสามีต ฯ ตสฺสตฺโถ โย อหํ ปุพฺเพ จตุอาชญฺญยุตฺตํ สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิตํ รถํ อภิรุยฺห อุยฺยานํ คจฺฉามิ มตฺตกุญฺชเร โยเธมิ อญฺเญหิ จ อสฺสกีฬาทีหิ กีฬามิ สฺวาหํ อิทานิ สุตโสเม ปพฺพชิเต กถํ กริสฺสามีติ ฯ อถสฺส กนิฏฺฐภาตา สตฺตวสฺสิโก เต อุโภปิ โรทนฺเต ทิสฺวา มาตรํ อุปสงฺกมิตฺวา อมฺม กึการณา ตุมฺเห โรทถาติ ปุจฺฉิตฺวา ตมตฺถํ สุตฺวา เตนหิ มา โรทถ อหํ ตาวสฺส ปพฺพชิตุํ น ทสฺสามีติ อุโภปิ เต อสฺสาเสตฺวา ธาติยา สทฺธึ ปาสาทา โอรุยฺห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๓.

ปิตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ตาต ตฺวํ กิร อมฺเห อกามเก ปหาย ปพฺพชามีติ วทสิ อหํ เต ปพฺพชิตุํ น ทสฺสามีติ ปิตรํ คีวายํ ทฬฺหํ คเหตฺวา คาถมาห มาตุ จ เม รุทนฺตฺยา เชฏฺฐสฺส จ ภาตุโน อกามสฺส หตฺเถปิ เม คหิสฺสํ นหิ คจฺฉสิ โน อกามานนฺติ ฯ มหาสตฺโต จินฺเตสิ อยํ เม ปริปนฺถํ กโรติ เกน นุโข นํ อุปาเยน ปฏิกฺกมาเปยฺยนฺติ ฯ ตโต ธาติโย โอโลเกตฺวา อมฺม ธาติ หนฺทิมํ มณิกฺขนฺธปิลนฺธนํ ตเวโส โหตุ ปุตฺตํ อปเนหิ มา เม อนฺตรายํ กรีติ สยํ ปุตฺตํ หตฺเถ คเหตฺวา อปเนตุํ อสกฺโกนฺโต ตสฺสา ลญฺจํ ปฏิชาเนตฺวา คาถมาห อุฏฺเฐหิ ตฺวํ ธาติ อิมํ กุมารํ รเมหิ อญฺญตฺถ มา เม ปริปนฺถมกาสิ สคฺคํ มม ปตฺถยานสฺสาติ ฯ ตตฺถ อิมํ กุมารนฺติ อมฺม ธาติ ตฺวํ อุฏฺเฐหิ อิมํ กุมารํ อปเนตฺวา อาคนฺตฺวา อิมํ มณึ คเหตฺวา อญฺญตฺถ นํ อภิรเมหีติ ฯ สา ลญฺจํ ลภิตฺวา กุมารํ สญฺญาเปตฺวา อาทาย อญฺญตฺถ คนฺตฺวา ปริเทวมานา คาถมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๔.

ยนฺนูนิมํ ทเทยฺยํ ปภงฺกรํ โก นุ เม อิมินา อตฺโถ สุตโสเม ปพฺพชิเต กึ นุ เมนํ กริสฺสามีติ ฯ ตสฺสตฺโถ ยนฺนูน อิมํ ลญฺจตฺถาย คหึ ตํ ปภงฺกรํ สุปฺปภาสํ มณึ ทเทยฺยํ โก นุ มยฺหํ สุตโสมนรินฺเท ปพฺพชิเต อิมินา นาม อตฺโถติ ฯ กึ นุ เมนํ กริสฺสามีติ อหํ ตสฺมึ ปพฺพชิเต อิมํ น ลภิสฺสามิ ลภนฺตีปิ จ กึ นุ เอตํ กริสฺสามิ ปสฺสถ เม กมฺมนฺติ ฯ ตโต มหาเสนคุตฺโต จินฺเตสิ สจายํ ราชา เม เคเห ธนํ มนฺทนฺติ สญฺญํ กโรติ มญฺเญ พหุภาวมสฺส กเถสฺสามีติ ฯ โส อุฏฺฐาย วนฺทิตฺวา คาถมาห โกโส จ ตุยฺหํ วิปุโล โกฏฺฐาคารญฺจ ตุยฺหํ ปริปูรํ ปฐวี จ ตุยฺหํ วิชิตา รมสฺสุ มา ปพฺพชสฺสุ เทวาติ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต คาถมาห โกโส จ มยฺหํ วิปุโล โกฏฺฐาคารญฺจ มยฺหํ ปริปูรํ ปฐวี จ มยฺหํ วิชิตา ตํ หิตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๕.

ตํ สุตฺวา ตสฺมึ อปคเต กุลพนฺธนเสฏฺฐี นาม อุฏฺฐาย วนฺทิตฺวา คาถมาห มยฺหํปิ ธนํ ปหูตํ สํขฺยาตุํ โนปิ เทว สกฺโกมิ ตํ เทว เต ททามิ สพฺพมฺปิ รมสฺสุ มา ปพฺพช เทวาติ ฯ ตํ สุตฺวา มหาสตฺโต คาถมาห ชานามิ เต ธนํ ปหูตํ กุลพนฺธน ปูชิโต ตยา จสฺมิ สคฺคญฺจ ปตฺถยมาโน เตนาหํ ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ ตํ สุตฺวา กุลพนฺธเน อปคเต มหาสตฺโต โสมทตฺตํ นาม กนิฏฺฐภาตรํ อามนฺเตตฺวา ตาต อหํ ปญฺชรปกฺขิตฺโต วนกุกฺกุโฏ วิย อุกฺกณฺฐิโต มํ ฆราวาเส อนภิรติ อภิภวติ อชฺเชว ปพฺพชิสฺสามิ ตฺวํ อิมํ รชฺชํ ปฏิจฺฉาหีติ รชฺชํ นิยฺยาเทนฺโต คาถมาห อุกฺกณฺฐิโตสฺมิ พาฬฺหํ อรติ มํ โสมทตฺต อาวิสติ พหุกา หิ อนฺตรายา อชฺเชวาหํ ปพฺพชิสฺสามีติ ฯ ตํ สุตฺวา โสปิ ปพฺพชิตุกาโม ตํ ทีเปนฺโต อิตรํ คาถมาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๖.

อิทํปิ ตุยฺหํ รุจิตํ สุตโสม อชฺเชว ทานิ ตฺวํ ปพฺพช อหํปิ ปพฺพชิสฺสามิ น อุสฺสเห ตยา วินา อหํ ฐาตุนฺติ ฯ อถ นํ โส ปฏิกฺขิปิตฺวา อุปฑฺฒํ คาถมาห นหิ สกฺกา ปพฺพชิตุํ นคเร นหิ ปจฺจติ ชนปเทวาติ ฯ ตตฺถ นหิ ปจฺจตีติ อิทาเนว ตาว มม ปพฺพชฺชาธิปฺปายํ สุตฺวาว อิมสฺมึ ทฺวาทสโยชนิเก สุทสฺสนนคเร จ สกลชนปเท จ น ปจฺจติ โกจิ อุทฺธเน อคฺคึ น ชเลติ อมฺเหสุ ปน ทฺวีสุ ปพฺพชิเตสุ อนาถาว รฏฺฐวาสิโน ภวิสฺสนฺติ ตสฺมา น หิ สกฺกา ตยา ปพฺพชิตุํ อหเมว ปพฺพชิสามีติ ฯ ตํ สุตฺวา มหาชโน มหาสตฺตสฺส ปาทมูเล ปริวตฺเตตฺวา ปริเทวนฺโต อาห สุตโสเม ปพฺพชิเต กถนฺนุ ทานิ กริสฺสามาติ ฯ ตโต มหาสตฺโต อลํ มา โสจิตฺถ อหํ จิรํปิ ฐตฺวา ตุมฺเหหิ วินา ภวิสฺสามิ อุปฺปนฺนสงฺขาโร หิ นิจฺโจ นาม นตฺถีติ มหาชนสฺส ธมฺมํ กเถนฺโต อาห อุปนิยฺยติทํ มญฺเญ ปริตฺตํ อุทกํว ปงฺกวารมฺหิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๗.

เอวํ สุปริตฺตเก ชีวิเต น จ ปมชฺชิตุํ กาโล ฯ อุปนิยฺยติทํ มญฺเญ ปริตฺตํ อุทกํว ปงฺกวารมฺหิ เอวํ สุปริตฺตเก ชีวิเต อถ พาลา ปมชฺชนฺติ ฯ เต วฑฺฒยนฺติ นิรยํ ติรจฺฉานโยนิญฺจ เปตฺติวิสยญฺจ ตณฺหาพนฺธนพนฺธา จ วฑฺเฒนฺติ อสุรกายนฺติ ฯ ตตฺถ อุปนิยฺยติทํ มญฺเญติ ตาต อิทํ ชีวิตํ อุปนิยฺยตีติ อหํ มญฺญามิ ฯ อญฺเญสุ สุตฺเตสุ อุปสํหรณตฺโถ อุปนิยฺยนตฺโถ อิธ ปน ปริยาทานตฺโถ ตสฺมา ยถา ปริตฺตํ อุทกํ รชกานํ ขารปงฺกวาเร ปกฺขิตฺตํ สีฆํ ปริยาทิยติ ตถา ชีวิตํปิ ฯ เอวํ สุปริตฺตเก ชีวิเต ตํ ปริตฺตกํ อายุสงฺขารํ คเหตฺวา วิจรนฺตานํ สตฺตานํ น ปุญฺญกิริยาย ปมชฺชิตุํ กาโล อปฺปมาโทว กาตุํ วฏฺฏตีติ อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ อถ พาลา ปมชฺชนฺตีติ อชรามรา วิย หุตฺวา คูถกลเล สูกรา วิย หุตฺวา กามปงฺเก นิมฺมุชฺชนฺตา ฯ ปมชฺชนฺติ ฯ อสุรกายนฺติ กาลกญฺชิกาสุรโยนิญฺจ วฑฺเฒนฺตีติ อตฺโถ ฯ เอวํ มหาสตฺโต มหาชนสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา ปุปฺผกํ นาม ปาสาทํ อารุยฺห สตฺตมาย ภูมิยา ฐิโต ขคฺเคน จูฬํ ฉินฺทิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๘.

อหํ ตุมฺหากํ กิญฺจิ น โหมิ อตฺตโน ราชานํ คณฺหถาติ สเวฏฺฐนํ จูฬํ มหาชนสฺส อนฺตเร ขิปิ ฯ ตํ คเหตฺวา มหาชโน ภูมิยํ ปวตฺเตนฺโต ปริเทวิ ฯ ตสฺมึ ฐาเน มหนฺตํ รชคฺคํ อุฏฺฐหิ ฯ ปฏิกฺกมิตฺวา ฐิตชโน ตํ โอโลเกตฺวา รญฺโญ จูฬํ ฉินฺทิตฺวา สเวฏฺฐนา จูฬา มหาชนสฺส อนฺตเร ขิตฺตา ภวิสฺสติ เตนายํ ปาสาทสฺส อวิทูเร รชวฏฺฏิ อุคฺคตาติ ปริเทวนฺโต คาถมาห อูหญฺญเต รชคฺคํ อวิทูเร ปุปฺผกมฺหิ จ ปาสาเท มญฺเญ โน เกสา ฉินฺนา ยสสฺสิโน ธมฺมราชสฺสาติ ฯ ตตฺถ อูหญฺญเตติ อุฏฺฐหิ ฯ รชคฺคนฺติ รชกฺขนฺโธ ฯ อวิทูเรติ อิโต อมฺหากํ ฐิตฏฺฐานโต อวิทูเร ฯ ปุปฺผกมฺหีติ ปุปฺผกปาสาทสฺส สมีเป ฯ มญฺเญ โนติ อมฺหากํ ธมฺมราชสฺส เกสา ฉินฺนา ภวิสฺสนฺตีติ มญฺญาม ฯ มหาสตฺโตปิ ปริจาริกํ เปเสตฺวา ปพฺพชิตปริกฺขาเร อาหราเปตฺวา กปฺปเกน เกสมสฺสุํ โอหาราเปตฺวา อลงฺการํ สยนปิฏฺเฐ ปาเตตฺวา รตฺตปฏานํ ทสานิ ฉินฺทิตฺวา ตานิ กาสายานิ นิวาเสตฺวา มตฺติกปตฺตํ วามํสกูเฏ ลคฺเคตฺวา กตฺตรทณฺฑํ อาทาย มหาตเล อปราปรํ จงฺกมิตฺวา ปาสาทา โอตริตฺวา อนฺตรวีถิยํ ปฏิปชฺชิ ฯ คจฺฉนฺตํ ปน นํ น โกจิ สญฺชานิ ฯ อถสฺส สตฺตสตา ขตฺติยกญฺญา ปาสาทํ อภิรุหิตฺวา ตํ อทิสฺวา อาภรณภณฺฑเมว ทิสฺวา โอตริตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๔๙.

อวเสสานํ โสฬสสหสฺสานํ อิตฺถีนํ สนฺติกํ คนฺตฺวา ตุมฺหากํ ปิยสามิโก สุตโสมมหิสฺสโร ปพฺพชิโตติ มหาสทฺเทน ปริเทวมานา พหิ นิกฺขมึสุ ฯ ตสฺมึ ขเณ มหาชโน ตสฺส ปพฺพชิตภาวํ อญฺญาสิ ฯ สกลนครํ สงฺขุภิตฺวา ราชา กิร โน ปพฺพชิโตติ ราชทฺวาเร สนฺนิปติ ฯ มหาชโน ราชา อิธ ภวิสฺสติ เอตฺถ ภวิสฺสตีติ ปาสาทาทีนิ รญฺโญ ปริโภคฏฺฐานานิ คนฺตฺวา ราชานํ อทิสฺวา อยมสฺส ปาสาโท โสวณฺณปุปฺผมาลฺยวีติกิณฺโณ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อยมสฺส ปาสาโท โสวณฺณปุปฺผมาลฺยจิตฺรกิณฺโณ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆน ฯ อิทมสฺส กูฏาคารํ โสวณฺณปุปฺผมาลฺยวีติกิณฺณํ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อิทมสฺส กูฏาคารํ โสวณฺณปุปฺผมาลฺยวีติกิณฺณํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๐.

ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆน ฯ อยมสฺส อโสกวนิกา สุปุปฺผิตา สพฺพกาลิกา รมฺมา ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อยมสฺส อโสกวนิกา สุปุปฺผิตา สพฺพกาลิกา รมฺมา ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆน ฯ อิทมสฺส อุยฺยานํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อิทมสฺส อุยฺยานํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆน ฯ อิทมสฺส กณิการวนํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๑.

ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อิทมสฺส กณิการวนํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆน ฯ อิทมสฺส ปาฏลิวนํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อิทมสฺส ปาฏลิวนํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆน ฯ อิทมสฺส อมฺพวนํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อิทมสฺส อมฺพวนํ สุปุปฺผิตํ สพฺพกาลิกํ รมฺมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๒.

ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆน ฯ อยมสฺส โปกฺขรณี สญฺฉนฺนา อณฺฑเชหิ วีติกิณฺณา ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ อิตฺถาคาเรหิ ฯ อยมสฺส โปกฺขรณี สญฺฉนฺนา อณฺฑเชหิ จิตฺรกิณฺณา ยหิมนุวิจริ ราชา ปริกิณฺโณ ญาติสงฺเฆนาติ อิมาหิ คาถาหิ ปริเทวนฺโต วิจริ ฯ ตตฺถ วีติกิณฺโณติ สุวณฺณปุปฺเผหิ จ นานามาเลฺยหิ จ สมากิณฺโณ ฯ ปริกิณฺโณติ ปริวาริโต ฯ อิตฺถาคาเรหีติ ทาสิโย อุปาทาย อิตฺถิโย อิตฺถาคารา นาม ฯ ญาติสงฺเฆนาติ อมจฺจาปิ อิธ ญาตโย เอว ฯ กูฏาคารนฺติ สตฺตรตนวิจิตฺโต สยนกูฏาคารคพฺโภ ฯ อโสกวนิกาติ อโสกวนภูมิ ฯ สพฺพกาลิกาติ สพฺพกาลปริโภคกฺขมา นิจฺจปุปฺผิตา จ ฯ อุยฺยานนฺติ นนฺทนวนจิตฺตลตาวนสทิสํ อุยฺยานํ ฯ สพฺพกาลิกนฺติ ฉสุปิ อุตูสุ อุปฺปชฺชนกปุปฺผผลสญฺฉนฺนํ ฯ กณิการวนาทีสุ สพฺพกาลิกนฺติ สพฺพกาเล สุปุปฺผิตผลิตเมว ฯ สญฺฉนฺนาติ นานาวิเธหิ ชลชถลชกุสุเมหิ สุฏฺฐุ สญฺฉนฺนา ฯ อณฺฑเชหิ วีติกิณฺณาติ สกุณสงฺเฆหิ โอกิณฺณา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๓.

เอวํ เตสุ เตสุ ฐาเนสุ ปริเทวิตฺวา มหาชโน ปุน ราชงฺคณํ อาคนฺตฺวา ราชา โข ปพฺพชิโต สุตโสโม รชฺชํ อิมํ ปหนฺตฺวาน กาสายวตฺถวสโน นาโคว เอกโก จรตีติ คาถํ วตฺวา อตฺตโน ฆเร วิภวํ ปหาย ปุตฺตธีตโร หตฺเถสุ คเหตฺวา นิกฺขมิตฺวา โพธิสตฺตสฺเสว สนฺติกํ อคมาสิ ฯ ตถา มาตาปิตโร ปุตฺตทารา โสฬสสหสฺสา จ นาฏกิตฺถิโย ฯ สกลนครํ ตุจฺฉํ วิย อโหสิ ฯ ชนปทวาสิโนปิ เตสํ ปจฺฉโต ปจฺฉโต อคมํสุ ฯ โพธิสตฺโต ทฺวาทสโยชนิกํ ปริสํ คเหตฺวา หิมวนฺตาภิมุโข ปายาสิ ฯ อถสฺส อภินิกฺขมนํ ญตฺวา สกฺโก วิสฺสกมฺมํ อามนฺเตตฺวา ตาต วิสฺสกมฺม สุตโสมมหาราชา อภินิกฺขมนํ นิกฺขมนฺโต วสนฏฺฐานํ ลทฺธุํ วฏฺฏติ สมาคโม จ มหา ภวิสฺสติ คจฺฉ หิมวนฺตปฺปเทเส คงฺคาตีเร ตึสโยชนายามํ ปญฺจโยชนวิตฺถตํ อสฺสมปทํ มาเปหีติ เปเสสิ ฯ โส ตถา กตฺวา ตสฺมึ อสฺสมปเท ปพฺพชิตปริกฺขาเร ปฏิยาเทตฺวา เอกปทิกมคฺคํ นีหริตฺวา เทวโลกเมว คโต ฯ มหาสตฺโต เตน มคฺเคน คนฺตฺวา ตํ อสฺสมปทํ ปวิสิตฺวา ปฐมํ สยํ ปพฺพชิตฺวา ปจฺฉา เสเส ปพฺพาเชสิ ฯ อปรภาเค พหู ปพฺพชึสุ ฯ ตึสโยชนิกํ ฐานํ ปริปูริ ฯ วิสฺสกมฺเมน ปน อสฺสมมาปิตนิยาโม จ พหูนํ ปพฺพชิตนิยาโม จ โพธิสตฺตสฺส อสฺสมปทสํวิทหิตนิยาโม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๔.

จ หตฺถิปาลชาตเก อาคตนเยเนว เวทิตพฺโพ ฯ ตตฺถ มหาสตฺโต ยสฺส ยสฺเสว กามวิตกฺกาทิมิจฺฉาวิตกฺโก อุปฺปชฺชติ ตํ ตํ อากาเสน อุปสงฺกมิตฺวา อากาเส ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา โอวทนฺโต คาถาทฺวยมาห มาสฺสุ ปุพฺเพ รติกีฬิตานิ หสิตานิ อนุสฺสริตฺถ มา โว กามา หนึสุ รมฺมญฺหิ สุทสฺสนํ นาม นครํ ฯ เมตฺตจิตฺตญฺจ ภาเวถ อปฺปมาณํ ทิวา จ รตฺโต จ อถ คญฺฉิตฺถ เทวปุรํ อาวาสํ ปุญฺญกมฺมินนฺติ ฯ ตตฺถ รติกีฬิตานีติ กามรติยา จ กายวาจาจิตฺตกีฬาวเสน ปวตฺตกีฬิตานิ จ ฯ มา โว กามา หนึสูติ มา ตุมฺเห วตฺถุกามกิเลสกามา หนึสุ ฯ รมฺมญฺหีติ สุทสฺสนนครํ รมณียํ ตํ มา อนุสฺสริตฺถ ฯ เมตฺตนฺติ อิทํ เทสนามตฺตเมว ฯ โส ปน จตฺตาโร พฺรหฺมวิหาเร อาจิกฺขิ ฯ อปฺปมาณนฺติ อปฺปมาณสตฺตารมฺมณํ ฯ คญฺฉิตฺถาติ คมิสฺสถ ฯ เทวปุรนฺติ พฺรหฺมโลกํ ฯ โสปิ อิสิคโณ ตสฺโสวาเท ฐตฺวา พฺรหฺมโลกปรายโน อโหสีติ ฯ สพฺพํ หตฺถิปาลชาตเก อาคตนเยเนว กเถตพฺพํ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ ตถาคโต มหาเนกฺขมฺมํ นิกฺขมิเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๕๕.

ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ จนฺทา ราหุลมาตา อโหสิ เชฏฺฐปุตฺโต สารีปุตฺโต อโหสิ กนิฏฺโฐ ราหุโล อโหสิ ธาตี ขุชฺชุตฺตรา อโหสิ กุลพนฺธนเสฏฺฐี กสฺสโป อโหสิ มหาเสนคุตฺโต โมคฺคลฺลาโน อโหสิ โสมทตฺตกุมาโร อานนฺโท อโหสิ เสสปริสา พุทฺธปริสา อเหสุํ สุตโสมราชา ปน อหเมว สมฺมาสมฺพุทฺโธติ ฯ จุลฺลสุตโสมชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ ปญฺจมํ ฯ อิติ จตฺตาลีสนิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๑ หน้า ๔๓๓-๔๕๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=8921&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=8921&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2519              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=10564              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=11569              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=11569              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗ http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านเล่มถัดไป คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]