|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
โสณนนฺทชาตกํ เทวตา นุสีติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต เอกํ มาตุโปสกภิกฺขุํ อารพฺภ กเถสิ ฯ วตฺถุ สามชาตเก วตฺถุสทิสเมว ฯ ตทา ปน สตฺถา มา ภิกฺขเว อิมํ ภิกฺขุํ อุชฺฌายิตฺถ โปราณกปณฺฑิตา สกลชมฺพูทีปรชฺชํ ลภมานาปิ ตํ อคเหตฺวา มาตาปิตโร โปเสนฺติเยวาติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสี พฺรหฺมวทฺธนนฺนาม นครํ อโหสิ ฯ ตตฺถ มโนโช นาม ราชา รชฺชํ กาเรสิ ฯ ตตฺถ อญฺตโร อสีติโกฏิวิภโว พฺราหฺมณมหาสาโล อปุตฺตโก อโหสิ ฯ ตสฺส พฺราหฺมณี เตเนว โภติ ปุตฺตํ ปตฺเถหีติ วุตฺเต ปตฺเถสิ ฯ อถ โพธิสตฺโต พฺรหฺมโลกา จวิตฺวา ตสฺสา กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ ชาตสฺส จสฺส โสณกุมาโรติ นามํ กรึสุ ฯ ตสฺส ปทสา คมนกาเล อญฺโปิ สตฺโต พฺรหฺมโลกา จวิตฺวา ตสฺสาเยว กุจฺฉิสฺมึ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ ตสฺส นนฺทกุมาโรติ นามํ กรึสุ ฯ เตสํ อุคฺคหิตเวทานํ สพฺพสิปฺปานํ นิปฺผตฺตึ ปตฺตานํ วยปฺปตฺตํ รูปสมฺปทํ ทิสฺวา พฺราหฺมโณ พฺราหฺมณึ อามนฺเตตฺวา โภติ ปุตฺตํ โสณกุมารํ ฆรพนฺธเนน พนฺธิสฺสามาติ อาห ฯ สา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ปุตฺตสฺส ตมตฺถํ อาจิกฺขิ ฯ โส อลํ อมฺม มยฺหํ ฆราวาเสน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๐.
อหํ ยาวชีวํ ตุมฺเห ปฏิชคฺคิตฺวา ตุมฺหากํ อจฺจเยน หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา ปพฺพชิสฺสามีติ อาห ฯ พฺราหฺมณี พฺราหฺมณสฺส ตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ เต ปุนปฺปุนํ กเถนฺตาปิ ตสฺส จิตฺตํ อลภิตฺวา นนฺทกุมารํ อามนฺเตตฺวา ตาต เตนหิ ตฺวํ กุฏุมฺพํ ปฏิปชฺชาหีติ วตฺวา นาหํ ภาตรา ฉฑฺฑิตเขฬํ สีเสน อุกฺขิปามิ อหํ ปน ตุมฺหากํ อจฺจเยน ภาตราว สทฺธึ ปพฺพชิสฺสามีติ วุตฺเต เตสํ วจนํ สุตฺวา อิเม เทฺว เอวํ ตรุณาว กาเม ชหนฺติ กิมงฺคํ ปน มยํ สพฺเพเยว ปพฺพชิสฺสามาติ จินฺเตตฺวา ตาตา กึ โว อมฺหากํ อจฺจเยน ปพฺพชฺชาย อิทาเนว สพฺเพเยว มยํ ปพฺพชิสฺสามาติ รญฺโ อาโรเจตฺวา สพฺพํ ธนํ ทานมุเข วิสชฺเชตฺวา ทาสชนํ ภุชิสฺสํ กตฺวา าตีนํ ทาตพฺพยุตฺตกํ ทตฺวา จตฺตาโรปิ ชนา พฺรหฺมวทฺธนนครา นิกฺขมิตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส ปญฺจวณฺณปทุมสญฺฉนฺนํ สรํ นิสฺสาย รมณีเย วนสณฺเฑ อสฺสมํ มาเปตฺวา ปพฺพชิตฺวา ตตฺถ วสึสุ ฯ อุโภปิ มาตาปิตโร ปฏิชคฺคึสุ ฯ ปาโตว เนสํ ทนฺตกฏฺญฺจ มุขโธวโนทกญฺจ ทตฺวา ปณฺณสาลญฺจ ปริเวณญฺจ สมฺมชฺชิตฺวา ปานียํ อุปฏฺเปตฺวา อรญฺโต มธุรผลาผลานิ อาหริตฺวา มาตาปิตโร ขาทาเปนฺติ อุณฺเหน วา สีเตน วา วารินา นหาเปนฺติ ชฏา โสเธนฺติ ปาทปริกมฺมาทีนิ เนสํ กโรนฺติ ฯ เอวํ อทฺธาเน คเต นนฺทปณฺฑิโต มยา อาภตผลาผลาเนว ปมํ มาตาปิตโร ขาทาเปสฺสามีติ จินฺเตสิ ฯ โส ปุรโตว คนฺตฺวา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๑.
หิยฺโย จ ปรหิยฺโย จ คหิตฏฺานโต ยานิ วา ตานิ วา ปาโตว อาหริตฺวา มาตาปิตโร ขาทาเปติ ฯ เต ตานิ ขาทิตฺวา มุขํ วิกฺขาเลตฺวา อุโปสถิกา ภวนฺติ ฯ โสณปณฺฑิโต ปน ทูรํ คนฺตฺวา มธุรผลาผลานิ สุปกฺกานิ อาหริตฺวา อุปนาเมติ ฯ อถ นํ ตาต กนฏฺเน เต อาภตานิ มยํ ปาโตว ขาทิตฺวา อุโปสถิกา ชาตา อิทานิ โน อตฺโถ นตฺถีติ วทนฺติ ฯ อิติ ตสฺส วรผลาผลานิ ปริโภคํ น ลภนฺติ วินสฺสนฺติ ฯ ปุนทิวเสสุปิ ตเถวาติ ฯ เอวํ โส ปญฺจาภิญฺตาย ทูรํ คนฺตฺวาปิ อาหริ ฯ เต ปน น ขาทนฺติ ฯ อถ มหาสตฺโต จินฺเตสิ มาตาปิตโร เม สุขุมาลา นนฺโท ยานิ วา ตานิ วา อปกฺกทูปกฺกานิ ผลาผลานิ อาหริตฺวา ขาทาเปติ เอวํ สนฺเตปิ อิเม น จิรํ ปวตฺติสฺสนฺติ นิวาเรสฺสามิ นนฺติ ฯ อถ นํ อามนฺเตตฺวา นนฺท อิโต ปฏฺาย ผลาผลํ อาหริตฺวา มมาคมนํ ปฏิมาเนหิ อุโภปิ เอกโตว ขาทาเปสฺสามาติ อาห ฯ เอวํ วุตฺเตปิ อตฺตโนว ปุญฺ ปจฺจาสึสนฺโต น ตสฺส วจนํ อกาสิ ฯ อถ มหาสตฺโต นนฺโท มม วจนํ อกโรนฺโต อยุตฺตํ กโรติ ปลาเปสฺสามิ นํ ตโต เอกโกว มาตาปิตโร ปฏิชคฺคิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา นนฺท ตฺวํ อโนวาทโก ปณฺฑิตานํ วจนํ น กโรสิ อหํ เชฏฺโ มาตาปิตโร มเมว ภารา อหเมว เน ปฏิชคฺคิสฺสามิ ตฺวํ อิธ วสิตุํ น ลจฺฉสิ อญฺตฺถ ยาหีติ ตสฺส อจฺฉรํ ปหริ ฯ โส เตน ปลาปิโต ตสฺส สนฺติเก าตุํ อสกฺโกนฺโต ตํ วนฺทิตฺวา มาตาปิตโร อุปสงฺกมิตฺวา ตมตฺถํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๒.
อาโรเจตฺวา วนฺทิตฺวา อตฺตโน ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา กสิณํ โอโลเกตฺวา ตํ ทิวสเมว ปญฺจาภิญฺา อฏฺสมาปตฺติโย นิพฺพตฺเตตฺวา จินฺเตสิ อหํ สิเนรุปาทโต รตนวาลุกานิ อาหริตฺวา มม ภาตุ ปณฺณสาลาย ปริเวเณ โอกิริตฺวา ภาตรํ ขมาเปตุํ ปโหมิ เอวํปิ น โสภิสฺสติ อโนตตฺตโต อุทกํ อาหริตฺวา มม ภาตุ ปณฺณสาลายํ ปริเวเณ โอสิญฺจิตฺวา ภาตรํ ขมาเปตุํ ปโหมิ เอวํปิ น โสภิสฺสติ สเจ เม ภาตรํ เทวตานํ วเสน ขมาเปยฺยํ จตฺตาโร มหาราชาโน สกฺกญฺจ อาเนตฺวา ภาตรํ ขมาเปตุํ ปโหมิ เอวํปิ น โสภิสฺสติ อิมํ สกลชมฺพูทีเป มโนชํ อคฺคราชานํ อาทึ กตฺวา ราชาโน อาเนตฺวา ขมาเปตุํ ปโหมิ เอวํ สนฺเต มม ภาตุ คุโณ สกลชมฺพูทีเป อวตฺถริตฺวา คมิสฺสติ จนฺโท วิย สุริโย วิย จ ปญฺายิสฺสตีติ ฯ โส ตาวเทว อิทฺธิยา คนฺตฺวา พฺรหฺมวทฺธนนคเร ตสฺส รญฺโ นิเวสนทฺวาเร โอตริตฺวา เอโก กิร โว ตาปโส ทฏฺุกาโมติ รญฺโ อาโรจาเปสิ ฯ ราชา กึ ปพฺพชิตสฺส มยา ทิฏฺเน อาหารตฺถาย อาคโต ภวิสฺสตีติ ภตฺตํ ปหิณิ ฯ โส ภตฺตํ น อิจฺฉิ ฯ ตณฺฑุลํ ปหิณิ ฯ โส ตณฺฑุลํ น อิจฺฉิ ฯ วตฺถํ ปหิณิ ฯ โส วตฺถํ น อิจฺฉิ ฯ ตมฺพุลํ ปหิณิ ฯ โส ตมฺพุลํ น อิจฺฉิ ฯ อถสฺส สนฺติเก ทูตํ ปหิณิ กิมตฺถาย อาคโตสีติ ฯ โส เตน ปุฏฺโ ราชานํ อุปฏฺาตุํ อาคโตมฺหีติ อาห ฯ ตํ สุตฺวา ราชา พหู มม อุปฏฺากา อตฺตโน ตาปสกมฺมํ กโรตูติ ปาเหสิ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๓.
โส ตํ สุตฺวา อหํ ตุมฺหากํ อตฺตโน พเลน สกลชมฺพูทีเป รชฺชํ คเหตฺวา ทสฺสามีติ อาห ฯ ตํ สุตฺวา ราชา จินฺเตสิ ปพฺพชิตา นาม ปณฺฑิตา กิญฺจิ อุปายํ ชานิสฺสนฺตีติ ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา อาสเน นิสีทาเปตฺวา วนฺทิตฺวา ภนฺเต ตุมฺเห กิร มยฺหํ สกลชมฺพูทีเป รชฺชํ คเหตฺวา ทสฺสถาติ ปุจฺฉิ ฯ อาม มหาราชาติ ฯ กถํ คณฺหิสฺสถาติ ฯ มหาราช อนฺตมโส ขุทฺทกมกฺขิกาย ปิวนมตฺตํปิ โลหิตํ กสฺสจิ อนุปฺปาเทตฺวา ตว ธนจฺเฉทํ อกตฺวา อตฺตโน อิทฺธิยา คเหตฺวา ทสฺสามิ อปิจ เกวลํ ปปญฺจํ อกตฺวา อชฺเชว นิกฺขมิตุํ วฏฺฏตีติ ฯ โส ตสฺส วจนํ สทฺทหิตฺวา เสนางฺคปริวุโต นครา นิกฺขมิ ฯ สเจ เสนาย อุณฺหํ โหติ นนฺทปณฺฑิโต อตฺตโน อิทฺธิยา ฉายํ กริตฺวา สีตํ กโรติ เทเว วสฺสนฺเต เสนาย อุปริ วสฺสิตุํ น เทติ อุณฺหํ วา สีตํ วา วาเรติ มคฺเค กณฺฏกขาณุ- กาทโย สพฺพปริสฺสเย อนฺตรธาเปสิ มคฺคํ กสิณมณฺฑลํ วิย สมํ กตฺวา สยํปิ อากาเส จมฺมํ ปตฺถริตฺวา ปลฺลงฺเก นิสินฺโน เสนาย ปริวุโต คจฺฉติ ฯ เอวํ เสนํ อาทาย ปมํ โกสลรฏฺ คนฺตฺวา นครสฺสาวิทูเร ขนฺธาวารํ นิวาสาเปตฺวา ยุทฺธํ วา โน เทตุ เสตจฺฉตฺตํ วา เทตูติ โกสลรญฺโ ทูตํ ปหิณิ ฯ โส ทูตสฺส วจนํ สุตฺวา กุชฺฌิตฺวา กึ อหํ น ราชาติ ยุทฺธํ ทมฺมีติ เสนาย ปุรกฺขโต นิกฺขมิ ฯ เทฺว เสนา ยุชฺฌิตุํ อารภึสุ ฯ อถ นนฺทปณฺฑิโต ทฺวินฺนํปิ อนฺตเร อตฺตโน นิสีทนํ อชินจมฺมํ มหนฺตํ กตฺวา ปสาเรตฺวา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๔.
ทฺวีหิ เสนาหิ ขิตฺตสเร จมฺเมเนว สมฺปฏิจฺฉิ ฯ เอกเสนายปิ โกจิ กณฺเฑน วิทฺโธ นาม นตฺถิ ฯ หตฺถคตานํ ปน กณฺฑานํ ขเยน เทฺวปิ เสนา นิรุสฺสาหา อฏฺสุ ฯ นนฺทปณฺฑิโต มโนชราชสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา มา ภายิ มหาราชาติ อสฺสาเสตฺวา โกสลสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา มา ภายิ มหาราช นตฺถิ เต ปริปนฺโถ ตว รชฺชํ ตเวว ภวิสฺสติ เกวลํ มโนชรญฺโ วเส ปวตฺติ โหตูติ อาห ฯ โส ตสฺส สทฺทหิตฺวา สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิ ฯ อถ นํ มโนชราชสฺส สนฺติกํ เนตฺวา มหาราช โกสลราชา ตว วเส ปวตฺตติ อิมสฺส รชฺชํ อิมสฺเสว โหตูติ ฯ โส สาธูติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ตํ อตฺตโน วเส วตฺเตตฺวา เทฺว เสนาโย อาทาย องฺครฏฺ คนฺตฺวา องฺครฏฺ คเหตฺวา ตโต มคธรฏฺนฺติ เอเตนูปาเยน สกลชมฺพูทีเป ราชาโน อตฺตโน วเส วตฺเตตฺวา ตโต เตหิ ปริวุโต พฺรหฺมวทฺธนนครเมว คโต ฯ รชฺชํ คณฺหนฺโต ปเนส สตฺตนฺนํ สํวจฺฉรานํ อุปริ สตฺตทิวสาธิเกหิ สตฺตมาเสหิ คณฺหิ ฯ โส เอเกกราชธานิโต นานปฺปการานิ ขชฺชโภชนานิ อาหราเปตฺวา เอกสตราชาโน คเหตฺวา เตหิ สทฺธึ สตฺตาหํ มหาปานํ ปิวิ ฯ นนฺทปณฺฑิโต ยาว ราชา สตฺตาหํ อิสฺสริยสุขํ อนุโภติ ตาวสฺส อตฺตานํ น ทสฺเสสฺสามีติ อุตฺตรกุรุมฺหิ ปิณฺฑาย จริตฺวา หิมวนฺเต กาญฺจนคุหาทฺวาเร สตฺตาหํ วสิ ฯ มโนโชปิ สตฺตเม ทิวเส อตฺตโน มหนฺตํ สิริวิภวํ โอโลเกตฺวา อยํ ยโส น มยฺหํ มาตาปิตูหิ น อญฺเหิ ทินฺโน นนฺทปณฺฑิตตาปสํ นิสฺสาย--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๕.
อุปฺปนฺโน ตํ โข ปน เม อปสฺสนฺตสฺส อชฺช สตฺตโม ทิวโส กหํ นุโข เม ยสทายโกติ นนฺทปณฺฑิตํ สริ ฯ โส ตสฺสานุสฺสรณภาวํ ตฺวา อาคนฺตฺวา ปุรโต อากาเส อฏฺาสิ ฯ โส ราชานํ ทิสฺวา เอวํ จินฺเตสิ อหํ อิมสฺส ตาปสสฺส เทวตาภาวํ วา มนุสฺสภาวํ วา น ชานามิ สเจ หิ เอส มนุสฺโส สกลชมฺพูทีเป รชฺชํ เอตสฺเสว ทสฺสามิ อถ เทโว เทวตาสกฺการมสฺส กริสฺสามีติ ฯ โส ตํ วีมํสนฺโต ปมํ คาถมาห เทวตา นุสิ คนฺธพฺโพ อาทู สกฺโก ปุรินฺทโท มนุสฺสภูโต อิทฺธิมา กถํ ชาเนมุ ตํ มยนฺติ ฯ โส ตสฺส วจนํ สุตฺวา สภาวเมว กเถนฺโต ทุติยํ คาถมาห นมฺหิ เทโว น คนฺธพฺโพ นมฺหิ สกฺโก ปุรินฺทโท มนุสฺสภูโต อิทฺธิมา เอวํ ชานาหิ ภารถาติ ฯ ตตฺถ ภารถาติ รฏฺภารธาริตาย ตํ เอวํ อาลปติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา มนุสฺสภูโต กิรายํ มยฺหํ เอวํ พหูปกาโร มหนฺเตน ยเสน สนฺตปฺเปสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อาห กตรูปมิทํ โภโต เวยฺยาวจฺจํ อนปฺปกํ เทวมฺหิ วสฺสมานมฺหิ อโนวสฺสํ ภวํ อกา ฯ ตโต วาตาตเป โฆเร สีตจฺฉายํ ภวํ อกา ตโต อมิตฺตมชฺเฌ จ สรตาณํ ภวํ อกา ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๖.
ตโต ผีตานิ รฏฺานิ วสิโน เต ภวํ อกา ตโต เอกสตขตฺเย อนุยนฺเต ภวํ อกา ฯ ปติตาสฺสุ มยํ โภโต วร ตํ ภุญฺชมิจฺฉสิ หตฺถิยานํ อสฺสรถํ นาริโย จ อลงฺกตา นิเวสนานิ รมฺมานิ มยํ โภโต ททามฺหเส ฯ อถวา องฺเค วา มคเธ มยํ โภโต ททามฺหเส อถวา อสฺสกาวนฺตึ สุมนา ทมฺม เต มยํ ฯ อุปฑฺฒํ วาปิ รชฺชสฺส มยํ โภโต ททามฺหเส สเจ เต อตฺโถ รชฺเชน อนุสาส ยทิจฺฉสีติ ฯ ตตฺถ กตรูปมิทนฺติ กตสภาวํ ฯ เวยฺยาวจฺจนฺติ กายเวยฺยาวฏกกมฺมํ ฯ อโนวสฺสนฺติ อวสฺสํ ยถา เทโว น วสฺสติ ตถา กตนฺติ อตฺโถ ฯ สีตจฺฉายนฺติ สีตลจฺฉายํ ฯ วสิโน เตติ เต รฏฺวาสิโน อมฺหากํ วสวตฺติโน ฯ ขตฺเยติ ขตฺติเย ฯ อฏฺกถายํ ปน อยเมว ปาโ ฯ ปติตาสฺสุ มยนฺติ ตุฏฺา มยํ ฯ วร ตํ ภุญฺชมิจฺฉสีติ ภุญฺชนฺติ รตนสฺเสตํ นามํ วรํ เต ททามิ ยํ รตนํ อิจฺฉสิ ตํ วเรหีติ อตฺโถ ฯ หตฺถิยานนฺติ อาทีหิ สรูปโต ตํ รตนํ ทสฺเสติ ฯ อสฺสกาวนฺตินฺติ อสฺสกรฏฺ วา อวนฺติรฏฺ วา ฯ รชฺเชนาติ สเจปิ เต สกลชมฺพูทีเป รชฺเชน อตฺโถ ตํปิ เต ทตฺวา อหํ ผลกาวุธหตฺโถ ตุมฺหากํ รถสฺส ปุรโต ธาวิสฺสามีติ ทีเปติ ฯ ยทิจฺฉสีติ เอเตสุ มยา วุตฺเตสุ ปกาเรสุ ยํ อิจฺฉสิ ตํ อนุสาส อาณาเปหิ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๗.
ตํ สุตฺวา นนฺทปณฺฑิโต อตฺตโน อธิปฺปายํ อาวิกโรนฺโต อาห น เม อตฺโถปิ รชฺเชน นคเรน ธเนน วา อโถปิ ชนปเทน อตฺโถ มยฺหํ น วิชฺชตีติ ฯ มหาราช สเจ มยิ ตว สิเนโห อตฺถิ เอกํ เม วจนํ กโรหีติ วตฺวา คาถา อาห โภโตว รฏฺเ วิชิเต อรญฺเ อตฺถิ อสฺสโม ปิตา มยฺหํ ชเนตฺตี จ อุโภ สมฺมนฺติ อสฺสเม ฯ เตสาหํ ปุพฺพาจริเยสุ ปุญฺ น ลภามิ กาตเว ภวนฺตํ อชฺฌาวรํ กตฺวา โสณํ ยาเจมุ สํวรนฺติ ฯ ตตฺถ รฏฺเติ รชฺเช ฯ วิชิเตติ อาณาปวตฺติฏฺาเน ฯ อสฺสโมติ หิมวนฺตารญฺเ เอโก อสฺสโม อตฺถิ ฯ สมฺมนฺตีติ ตสฺมึ อสฺสเม วสนฺติ ฯ เตสาหนฺติ เตสุ อหํ ฯ กาตเวติ วตฺตปฏิวตฺตผลาผลหรณสงฺขาตํ ปุญฺ กาตุํ น ลภามิ ภาตา เม โสณปณฺฑิโต นาม มเมกสฺมึ อปราเธ มา อิธ วสสีติ มํ ปณาเมติ ฯ อชฺฌาวรนฺติ อธิวรํ เต มยํ ภวนฺตํ สปริวารํ กตฺวา โสณปณฺฑิตํ สํวรํ ยาเจมุ อายตึ สํวรํ ยาจามาติ อตฺโถ ฯ ยาเจมิ มํ วรนฺติปิ ปาโ ฯ มยํ ตยา สทฺธึ โสณํ ยาเจยฺยาม ขมาเปยฺยาม อิมํ วรํ ตว สนฺติกา คณฺหามีติ อตฺโถ ฯ อถ นํ ราชา อาห กโรมิ เต ตํ วจนํ ยํ มํ ภณสิ พฺราหฺมณ เอตญฺจ โข โน อกฺขาหิ กีวนฺโต โหนฺติ ยาจกาติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๘.
ตตฺถ กโรมีติ อหํ สกลชมฺพูทีเป รชฺชํ ททมาโน เอตฺตกํ กึ น กริสฺสามิ กโรมีติ วทติ ฯ กีวนฺโตติ กิตฺตกา ฯ นนฺทปณฺฑิโต อาห ปโรสตํ ชานปทา มหาสาลา จ พฺราหฺมณา อิเม จ ขตฺติยา สพฺเพ อภิชาตา ยสสฺสิโน ภวญฺจ ราชา มโนโช อลํ เหสฺสนฺติ ยาจกาติ ฯ ตตฺถ ชานปทาติ คหปติมหาสาลา จ ฯ พฺราหฺมณาติ สารปฺปตฺตา พฺราหฺมณา จ ปโรสตาเยว ฯ อลํ เหสฺสนฺตีติ ปริยตฺตา ภวิสฺสนฺติ ฯ ยาจกาติ มมตฺถาย โสณปณฺฑิตสฺส ขมาปนกา ฯ อถ นํ ราชา อาห หตฺถี อสฺเส จ โยเชนฺตุ รถํ สนฺนยฺห สารถิ อาพนฺธนานิ คณฺหถ ปาเทสุสฺสารยทฺธเช อสฺสมนฺตํ คมิสฺสามิ ยตฺถ สมฺมติ โกสิโยติ ฯ ตตฺถ โยเชนฺตูติ หตฺถาโรหา หตฺถี อสฺสาโรหา จ อสฺเส กปฺเปนฺตุ ฯ รถํ สนฺนยฺห สารถีติ สมฺม สารถิ ตฺวํปิ ตํ รถํ สนฺนยฺห ฯ อาพนฺธนานีติ หตฺถิอสฺสรเถสุ อาพนฺธิตพฺพานิ ภณฺฑานิ คณฺหถ ฯ ปาเทสุสฺสารยทฺธเชติ รเถ ปิตธชปาเทสุ ธเช อุสฺสารยนฺตุ อุสฺสาเปนฺตุ ฯ โกสิโยติ ยสฺมึ อสฺสเม โกสิยโคตฺโต วสตีติ วทติ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตโต จ ราชา ปายาสิ เสนาย จตุรงฺคินี อคมาสิ อสฺสมํ รมฺมํ ยตฺถ สมฺมติ โกสิโยติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๙.
อยํ อภิสมฺพุทฺธคาถา ฯ ตตฺถ ตโต จาติ ภิกฺขเว เอวํ วตฺวา ตโต โส ราชา เอกสตขตฺติเย คเหตฺวา มหติยา เสนาย ปริวุโต นนฺทปณฺฑิตํ ปุรโต กตฺวา นครา นิกฺขมิ ฯ จตุรงฺคินีติ จตุรงฺคินิยา เสนาย อคมาสิ ฯ อนฺตรามคฺเค วตฺตมาโนปิ อวสฺสํ คามิตาย เอวํ วุตฺโต ฯ จตุวีสติอกฺโขภินิสงฺเขน เสนพลกาเยน สทฺธึ มคฺคํ ปฏิปนฺโน ตสฺส นนฺทปณฺฑิโต อิทฺธานุภาเวน อฏฺุสภวิตฺถตํ มคฺคํ สมํ มาเปตฺวา อากาเสเยว จมฺมํ ปตฺถริตฺวา ตตฺถ ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา เสนาย ปริวุโต อลงฺกตหตฺถิกฺขนฺเธ นิสีทิตฺวา คจฺฉนฺเตน รญฺา สทฺธึ ธมฺมยุตฺตํ กถํ กเถนฺโต สีตุณฺหาทิปริสฺสเย วาเรนฺโต อคมาสิ ฯ อถสฺส อสฺสมํ สมฺปาปุณทิวเส โสณปณฺฑิโต มม กนิฏฺสฺส อติเรกสตฺตมาสาธิกานิ สตฺตวสฺสานิ นิกฺขมนฺตสฺสาติ อาวชฺเชตฺวา กหนฺนุ โข โส เอตรหีติ ทิพฺเพน จกฺขุนา โอโลเกนฺโต จตุวีสติยา อกฺโขภินิปริวาเรหิ สทฺธึ เอกสตราชาโน คเหตฺวา มญฺเว ขมาเปตุํ อาคจฺฉตีติ ทิสฺวา จินฺเตสิ อิเมหิ ราชูหิ เจว ปริสาหิ จ มม กนิฏฺสฺส พหูนิ ปาฏิหาริยานิ ทิฏฺานิ มมานุภาวํ อชานิตฺวา อยํ กูฏชฏิโล อตฺตโน ปมาณํ น ชานาติ อมฺหากํ อยฺเยน สทฺธึ ปโยเชตีติ มํ วมฺเภนฺตา กเถนฺตา อวีจิปรายนา ภเวยฺยุํ อหํ อิทฺธิปาฏิหาริยํ เนสํ ทสฺเสสฺสามีติ ฯ โส จตุรงฺคุลมตฺเต อํสํ อสํผุสนฺตํ อากาเส กาชํ เปตฺวา อโนตตฺตโต อุทกํ อาหริตุํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๐.
รญฺโ อวิทูเร อากาเสน ปายาสิ ฯ นนฺทปณฺฑิโต ตํ อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา อตฺตานํ ทสฺเสตุํ อวิสหนฺโต นิสินฺนฏฺาเนเยว อนฺตรธายิตฺวา ปลายิตฺวา หิมวนฺตํ ปาวิสิ ฯ มโนชราชา ตํ รมณีเยน อิสิเวเสน ตถา อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา คาถมาห กสฺส กาทมฺพโย กาโช เวหาสํ จตุรงฺคุลํ อํสํ อสํผุสํ เอติ อุทกาหารสฺส คจฺฉโตติ ฯ ตตฺถ กาทมฺพโยติ กทมฺพรุกฺขมโย ฯ อํสํ อสํผุสํ เอตีติ อํสํ อสํผุสนฺโต อยเมวาคจฺฉติ ฯ อุทกาหารสฺสาติ อุทกํ อาหริตุํ คจฺฉนฺตสฺส เอส กาโช เอวํ เอติ โก นาม ตฺวํ กุโต วา อาคจฺฉสีติ ฯ เอวํ วุตฺเตปิ มหาสตฺโต คาถาทฺวยมาห อหํ โสโณ มหาราช ตาปโส สหิตพฺพโต ภรามิ มาตาปิตโร รตฺตินฺทิวมตนฺทิโต ฯ วนผลญฺจ มูลญฺจ อาหริตฺวา ทิสํปติ โปเสมิ มาตาปิตโร ปุพฺเพกตมนุสฺสรนฺติ ฯ ตตฺถ สหิตพฺพโตติ สหิตพฺพโต สีลาจารสมฺปนฺโน เอโก ตาปโส อหนฺติ วทติ ฯ ภรามีติ โปเสมิ ฯ อตนฺทิโตติ อนลโส หุตฺวา ฯ ปุพฺเพกตมนุสฺสรนฺติ เตหิ ปุพฺเพ กตํ มยฺหํ คุณํ อนุสฺสรนฺโตติ อตฺโถ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา เตน สทฺธึ อสฺสมํ ทฏฺุกาโม อนนฺตรํ คาถมาห--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๑.
อิจฺฉาม อสฺสมํ คนฺตุํ ยตฺถ สมฺมติ โกสิโย มคฺคนฺโน โสณ อกฺขาหิ เยน คจฺฉาม อสฺสมนฺติ ฯ ตตฺถ อสฺสมนฺติ ตุมฺหากํ อสฺสมปทํ ฯ อถ นํ มหาสตฺโต อตฺตโน อานุภาเวน อสฺสมปทํ คามิมคฺคํ มาเปตฺวา อาห อยํ เอกปที ราช เยเนตํ เมฆสนฺนิภํ โกวิลาเรหิ สญฺฉนฺนํ เอตฺถ สมฺมติ โกสิโยติ ฯ ตสฺสตฺโถ มหาราช อยํ เอกปทิโก ชงฺฆมคฺโค อิมินา คจฺฉถ เยน ทิสาภาเคน เอตํ เมฆวณฺณํ สุปุปฺผิตโกวิลารสญฺฉนฺนํ กานนํ ทิสฺสติ ฯ เอตฺถ มม ปิตา โกสิยโคตฺโต วสติ เอตสฺส โส อสฺสโมติ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ ตรมาโน มหาอิสิ เวหาเส อนฺตลิกฺขสฺมึ อนุสาสิตฺวาน ขตฺติเย ฯ อสฺสมํ ปริมชฺชิตฺวา ปญฺเปตฺวาน อาสนํ ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา ปิตรํ ปฏิโพธยิ ฯ อิเม อายนฺติ ราชาโน อภิชาตา ยสสฺสิโน อสฺสมา นิกฺขมิตฺวาน นิสีทาหิ มหาอิเส ฯ ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา ตรมาโน มหาอิสิ อสฺสมา นิกฺขมิตฺวาน ทฺวารมฺหิ อุปาวิสีติ ฯ อิมา อภิสมฺพุทฺธคาถา ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๒.
ตตฺถ ปกฺกามีติ อโนตตฺตํ อคมาสิ ฯ อสฺสมํ ปริมชฺชิตฺวาติ ภิกฺขเว โส อิสิ เวเคน อโนตตฺตํ คนฺตฺวา ปานียํ อาทาย เตสุ ราชูสุ อสฺสมํ สมฺปตฺเตสุเยว อาคนฺตฺวา ปานียฆเฏ ปานียมาฬเก เปตฺวา มหาชโน ปิวิสฺสตีติ วนกุสุเมหิ วาเสตฺวา สมฺมชฺชนึ อาทาย อสฺสมํ สมฺมชฺชิตฺวา ปณฺณสาลทฺวาเร ปิตุ อาสนํ ปญฺเปตฺวา ปวิสิตฺวา ปิตรํ ชานาเปสีติ อตฺโถ ฯ อุปาวิสีติ อุจฺจาสเน นิสีทิ ฯ โพธิสตฺตสฺส มาตา ปนสฺส ปจฺฉโต นีจตเร อาสเน นิสีทิ ฯ โพธิสตฺโต นีจาสเน เอกมนฺเต นิสีทิ ฯ นนฺทปณฺฑิโต ปน โพธิสตฺตสฺส อโนตตฺตโต ปานียํ อาทาย อสฺสมํ อาคตกาเล รญฺโ สนฺติกํ คนฺตฺวา อสฺสมสฺสาวิทูเร ขนฺธาวารํ นิวาสาเปสิ ฯ อถ ราชา นหาตฺวา สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต เอกสตราชปริวุโต นนฺทปณฺฑิตํ คเหตฺวา มหนฺเตน สิริโสภคฺเคน โพธิสตฺตํ ขมาเปตุํ อสฺสมํ ปาวิสิ ฯ อถ นํ ตถา อาคจฺฉนฺตํ ปิตา ทิสฺวา โพธิสตฺตํ ปุจฺฉิ ฯ โสปิสฺส อาจิกฺขิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตญฺจ ทิสฺวาน อายนฺตํ ชลนฺตริว เตชสา ขตฺตสงฺฆปริพฺยุฬฺหํ โกสิโย เอตทพฺรวิ ฯ กสฺส เภรี มุทิงฺคา จ สงฺขา ปณวเทนฺทิมา ปุรโต ปฏิปนฺนานิ หาสยนฺตา รเถสภํ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๓.
กสฺส กญฺจนปฏฺเฏน ปุถุนา วิชฺชุวณฺณินา ยุวา กลาปสนฺนทฺโธ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ อุกฺกามุขปหฏฺว ขทิรงฺคารสนฺนิภํ มุขญฺจ รุจิราภาติ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ กสฺส ปคฺคหิตํ ฉตฺตํ สสลากํ มโนรมํ อาทิจฺจรํสาวรณํ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ กสฺส องฺคํ ปริคฺคยฺห วาลวีชนิมุตฺตมํ จรนฺติ วรปญฺสฺส หตฺถิกฺขนฺเธน อายโต ฯ กสฺส เสตานิ ฉตฺตานิ อาชานียา จ วมฺมิกา สมนฺตา ปริกิรนฺติ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ กสฺส เอกสตํ ขตฺยา อนุยนฺตา ยสสฺสิโน สมนฺตา อนุปริยนฺติ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ หตฺถิอสฺสรถปตฺติ- เสนาย จตุรงฺคินี สมนฺตา อนุปริยนฺติ โก เอติ สิริยา ชลํ ฯ กสฺเสสา มหตี เสนา ปิฏฺิโต อนุวตฺตติ อกฺโขภินี อปริยนฺตา สาครสฺเสว อูมิโยติ ฯ มหาสตฺโต ตสฺส นามํ อาจิกฺขนฺโต อิมา เทฺว คาถา อภาสิ ราชาภิราชา มโนโช อินฺโทว ชยตํ ปติ นนฺทสฺสชฺฌาวรํ เอติ อสฺสมํ พฺรหฺมจารินํ ฯ ตสฺเสสา มหตี เสนา ปิฏฺิโต อนุวตฺตติ อกฺโขภินี อปริยนฺตา สาครสฺเสว อูมิโยติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๔.
ตตฺถ ชลนฺตริวาติ ชลนฺตํ วิย ฯ ปฏิปนฺนานีติ เอตานิ ตุริยานิ กสฺส ปุรโต อาคจฺฉนฺตีติ อตฺโถ ฯ หาสยนฺตาติ โตเสนฺตา ฯ กญฺจนปฏฺเฏนาติ ตาต กสฺส กญฺจนมเยน วิชฺชุวณฺเณน อุณฺหีสกญฺจนปฏฺเฏน นลาฏนฺโต ปริกฺขิตฺโตติ ปุจฺฉติ ฯ ยุวาติ ตรุโณ ฯ กลาปสนฺนทฺโธติ สนฺนทฺธสรตุณฺหีโร ฯ อุกฺกามุขปหฏฺวาติ กมฺมารานํ อุทฺธเน ปหฏฺ สุวณฺณํ วิย ฯ ขทิรงฺคารสนฺนิภนฺติ วีตจฺฉิตขทิรงฺคารวณฺณํ ฯ อาทิจฺจรํสาวรณนฺติ อาทิจฺจรํสีนํ อาวรณํ ฯ องฺคํ ปริคฺคยฺหาติ องฺคํ ปริคฺคหิตฺวา ปริกฺขิปิตฺวาติ อตฺโถ ฯ วาลวีชนิมุตฺตมนฺติ วาลวีชนึ อุตฺตมํ ฯ จรนฺตีติ สญฺจรนฺติ ฯ ฉตฺตานีติ อาชานียปิฏฺเ นิสินฺนานํ ธาริตจฺฉตฺตานิ ฯ ปริกิรนฺตีติ กสฺส สมนฺตา สพฺพทิสาภาเคสุ ปริกิริยนฺติ ฯ จตุรงฺคินีติ เอเตหิ หตฺถิอาทีหิ จตูหิ องฺเคหิ สมนฺนาคตา ฯ อกฺโขภินีติ โขเภตุํ น สกฺกา ฯ สาครสฺเสวาติ สาครสฺส อูมิโย วิย อปริยนฺตา ฯ ราชาภิราชาติ เอกสตานํ ราชูนํ ปูชิโต เตสํ วา อธิโก ราชาติ ราชาภิราชา ฯ ชยตํ ปตีติ ชยปฺปตฺตานํ ตาวตึสานํ เชฏฺโก ฯ อชฺฌาวรนฺติ มม ขมาปนตฺถาย นนฺทสฺส ปริสภาวํ อุปคนฺตฺวา เอติ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห อนุลิตฺตา จนฺทเนน กาสิกุตฺตมธาริโน สพฺเพ ปญฺชลิกา หุตฺวา อิสีนํ อชฺฌุปาคมุนฺติ ฯ ตตฺถ อชฺฌุปาคมุนฺติ ภิกฺขเว สพฺเพปิ เต ราชาโน สุรภิจนฺทเนน อนุลิตฺตา อุตฺตมกาสิกวตฺถธาริโน สิรสิ ปติฏฺาปิตอญฺชลิโน หุตฺวา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๕.
อิสีนํ สนฺติกํ อุปคตา ฯ ตโต มโนชราชา ตํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺโน ปฏิสนฺถารํ กโรนฺโต คาถาทฺวยมาห กจฺจิ นุ โภโต กุสลํ กจฺจิ โภโต อนามยํ กจฺจิ อุญฺเฉน ยาเปถ กจฺจิ มูลผลา พหู ฯ กจฺจิ ฑํสา จ มกสา อปฺปเมว สิรึสปา วเน พาฬมิคากิณฺเณ กจฺจิ หึสา น วิชฺชตีติ ฯ ตโต ปรํ อุภินฺนํ เตสํ วจนปฏิวจนวเสน กถิตคาถาว โหนฺติ ฯ กุสลญฺเจว โน ราช อโถ ราช อนามยํ อโถ อุญฺเฉน ยาเปม อโถ มูลผลา พหู ฯ อโถ ฑํสา จ มกสา อปฺปเมว สิรึสปา วเน พาฬมิคากิณฺเณ หึสา มยฺหํ น วิชฺชตีติ ฯ พหูนิ จสฺส ปูคานิ อสฺสเม วสโต อิธ นาภิชานามิ อุปฺปนฺนํ อาพาธํ อมโนรมํ ฯ สฺวาคตนฺเต มหาราช อโถ เต อทุราคตํ อิสฺสโรสิ อนุปฺปตฺโต ยํ อิธตฺถิ ปเวทิย ฯ ติณฺฑุกานิ ปิยาลานิ มธุเก กาสมาริโย ผลานิ ขุทฺทกปฺปานิ ภุญฺช ราช วรํ วรํ ฯ อิทํปิ ปานิยํ สีตํ อาภตํ คิริคพฺภรา ตโต ปิว มหาราช สเจ ตฺวํ อภิกงฺขสีติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๖.
ปฏิคฺคหิตํ ยํ ทินฺนํ สพฺพสฺส อคฺฆิยํ กตํ นนฺทสฺสาปิ นิสาเมถ วจนํ ยํ ปวกฺขติ ฯ อชฺฌาวรมฺหา นนฺทสฺส โภโต สนฺติกมาคตา สุณาตุ เม ภวํ วจนํ นนฺทสฺส ปริสาย จาติ ฯ อิมา เยภุยฺเยน ปากฏสมฺพนฺธาเยว ฯ ยํ ปเนตฺถ อปากฏํ ตเทว วกฺขามิ ฯ ปเวทยาติ ยํ อิมสฺมึ าเน ตว อภิรุจิตํ อตฺถิ ตํ โน กเถหีติ วทติ ฯ ขุทฺทกปฺปานีติ เอตานิ นานารุกฺขผลานิ ขุทฺทกมธุปฏิภาคานิ มธุรานิ ฯ วรํ วรนฺติ อิโต อุตฺตมุตฺตมํ คเหตฺวา ภุญฺช ฯ คิริคพฺภราติ อโนตตฺตโต ฯ สพฺพสฺส อคฺฆิยนฺติ เยน มยํ อาปุจฺฉิตา ตํ อมฺเหหิ ปฏิคฺคหิตํ นาม ตุมฺเหหิ จ ทินฺนเมว นาม ฯ เอตฺตาวตา อิมสฺส ชนสฺส สพฺพสฺส อคฺฆิยํ ตุมฺเหหิ กตํ อมฺหากํ ตาว สพฺพํ กตํ ฯ นนฺทสฺสาปีติ อมฺหากํ ตาว สพฺพํ กตํ อิทานิ นนฺทปณฺฑิโต กิญฺจิ วตฺตุกาโม ตสฺสาปิ ตาว วจนํ สุณาถ ฯ อชฺฌาวรมฺหาติ มยํ หิ น อญฺเน การเณน อาคตา นนฺทสฺส ปน ปริสา หุตฺวา ตุมฺหากํ ขมาปนตฺถาย อาคตาติ วทติ ฯ ภวนฺติ ภวํ โสณปณฺฑิโต สุณาตุ ฯ เอวํ วุตฺเต นนฺทปณฺฑิโต อุฏฺายาสนา มาตาปิตโร จ ภาตรญฺจ วนฺทิตฺวา ปริสาย สทฺธึ สลฺลปนฺโต อาห ปโรสตํ ชานปทา มหาสาลา จ พฺราหฺมณา อิเม จ ขตฺติยา สพฺเพ อภิชาตา ยสสฺสิโน ภวญฺจ ราชา มโนโช อนุมญฺนฺตุ เม วโจ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๗.
เย วสนฺติ สมิตาโร ยกฺขานิ อิธ อสฺสเม อรญฺเ ภูตภพฺยานิ สุณนฺตุ วจนํ มม ฯ นโม กตฺวาน ภูตานํ อิสึ วกฺขามิ สุพฺพตํ โส ตฺยาหํ ทกฺขิณา พาหุ ตว โกสิยสมฺมโต ฯ ปิตรํ เม ชเนตฺตึ จ ภตฺตุกามสฺส เม สโต วีร ปุญฺมิทํ านํ มา มํ โกสิย วารย ฯ สพฺภิเหตํ อุปญฺาตํ มเมตํ อุปนิสฺสช อุฏฺานปาริจริยาย ทีฆรตฺตํ ตยา กตํ มาตาปิตูสุ ปุญฺานิ มม โลกทโท ภว ฯ ตเถว สนฺติ มนุชา ธมฺเม ธมฺมปทํ วิทู มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺส ยถา ชานาสิ ตฺวํ อิเส ฯ อุฏฺานปาริจริยาย มาตาปิตุสุขาวหํ ตํ มํ ปุญฺาภิวาเรติ อริยมคฺคาวโร นโรติ ฯ ตตฺถ อนุมญฺนฺตูติ อนุพุชฺฌนฺตุ สาธุกํ กตฺวา ปจฺจกฺขํ กโรนฺตูติ อตฺโถ ฯ สมิตาโรติ สมาคตา ฯ อรญฺเ ภูตภพฺยานีติ อิมสฺมึ หิมวนฺตารญฺเ ยานิ ภูตานิ เจว วุฑฺฒิมริยาทปฺปตฺตานิ ภพฺยานิ จ ตรุณเทวตานิ ตานิ สพฺพานิ มม วจนํ สุณนฺตูติ อตฺโถ ฯ นโม กตฺวานาติ อิทํ โส ปริสาย สญฺ ทตฺวา ตสฺมึ วนสณฺเฑ นิพฺพตฺตเทวตานํ นมการํ กตฺวาว อาห ฯ ตสฺสตฺโถ อชฺเชว พหูหิ หิมวนฺตเทวตาหิ มม ภาติกสฺส ธมฺมกถาสวนตฺถํ อาคตาหิ ภวิตพฺพํ อยํ หิ โว นมกาโร ตุมฺเหปิ มยฺหํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๘.
สหายา โหถาติ ฯ โส เทวตานํ อญฺชลึ ปคฺคณฺหิตฺวา ปริสญฺชานาเปตฺวา อิสึ วกฺขามีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ อิสินฺติ โสณปณฺฑิตํ สนฺธาย วทติ ฯ สมฺมโตติ ภาตโร นาม องฺคสมา โหนฺติ ตสฺมา โส เต อหํ ทกฺขิณา พาหูติ สมฺมโต เตน เม ขมิตุํ อรหถาติ ทีเปติ ฯ วีราติ วิริยวนฺต มหาปรกฺกม ฯ ปุญฺมิทํ านนฺติ อิทํ มาตาปิตุอุปฏฺานํ นาม ปุญฺ สคฺคสํวตฺตนิกการณํ ตํ กโรนฺตํ มํ มา วารยาติ วทติ ฯ สพฺภิเหตนฺติ เอตํ หิ มาตาปิตุอุปฏฺานํ นาม ปณฺฑิเตหิ อุปญฺาตํ อุปคนฺตฺวา าตญฺเจว วณฺณิตญฺจ ฯ มเมตํ อุปนิสฺสชาติ อิทํ มยฺหํ นิสฺสช วิสชฺเชหิ เทหิ ฯ อุฏฺานปาทจริยายาติ อุฏฺาเนน ปาทจริยาย จ ฯ กตนฺติ ทีฆรตฺตํ ตยา กุสลํ กตํ ฯ ปุญฺานีติ อิทานิ อหํ มาตาปิตูสุ ปุญฺานิ กตฺตุกาโม ฯ มม โลกทโทติ ตสฺส มม ตฺวํ สคฺคโลกํ ทโท โหหิ อหํ หิ เตสํ วตฺตํ อุปฏฺานํ กตฺวา เทวโลเก อปริมาณํ ยสํ ลภิสฺสามิ ตสฺส เม ตฺวํ ทายโก โหหีติ วทติ ฯ ตเถวาติ ยถา ตฺวํ ชานาสิ ตเถว อญฺเปิ มนุชา อิมิสฺสํ ปริสายํ สนฺติ เต นานปฺปกาเร ธมฺเม อิทํ เชฏฺาปจายิกภาวสงฺขาตํ ธมฺมโกฏฺาสํ วทนฺติ ฯ กินฺติ ฯ มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺสาติ ฯ สุขาวหนฺติ อุปฏฺาเนน จ ปาริจริยาย จ มาตาปิตูนํ สุขาวหํ ฯ ตํ มนฺติ ตํ มํ เอวํ สมฺมาปฏิชคฺคนฺตํปิ ภาตา โสณปณฺฑิโต ตมฺหา ปุญฺา อภิวาเรติ นิวาเรติ ฯ อริยมคฺคาวโรติ อริยมคฺคสฺส อาวโรติ ฯ โส เอวํ ปุญฺ นิวาเรนฺโต--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๙.
อยํ นโร มม ปิยทสฺสนตาย อริยสงฺขาตสส เทวโลกสฺส มคฺคาวรโก นาม โหตีติ ฯ เอวํ นนฺทปณฺฑิเตน วุตฺเต มหาสตฺโต อิมสฺส ตาว ตุมฺเหหิ วจนํ สุตํ อิทานิ มยฺหํปิ วจนํ สุณาถาติ สาเวนฺโต อาห สุณนฺตุ โภนฺโต วจนํ ภาตุรชฺฌาวรา มม กุลวํสํ มหาราชา โปราณํ ปริหาปยํ อธมฺมจารี โย เชฏฺโ นิรยํ โส อุปปชฺชติ ฯ เย จ ธมฺมสฺส กุสลา โปราณสฺส ทิสํปตี จาริตฺเตน จ สมฺปนฺนา น เต คจฺฉนฺติ ทุคฺคตึ ฯ มาตาปิตา จ ภาตา จ ภคินี าติพนฺธวา สพฺเพ เชฏฺสฺส เต ภารา เอวํ ชานาหิ ภารถ ฯ อาทิยิตฺวา ครุํ ภารํ นาวิโก วิย อุสฺสเห ธมฺมญฺจ นปฺปมชฺชามิ เชฏฺโ จสฺมิ รเถสภาติ ฯ ตตฺถ ภาตุรชฺฌาวรา มมาติ มม ภาตุ ปริสา หุตฺวา อาคตา ภวนฺโต สพฺเพปิ ราชาโน มมปิ ตาว วจนํ สุณนฺตุ ฯ ปริหาปยนฺติ ปริหาเปนฺโต ฯ ธมฺมสฺสาติ เชฏฺาปจายนธมฺมสฺส ปเวณิยธมฺมสฺส ฯ กุสลาติ เฉกา ฯ จาริตฺเตน จาติ อาจารสีเลน สมฺปนฺนา ฯ ภาราติ สพฺเพ เอเต เชฏฺเน วหิตพฺพา ปฏิชคฺคิตพฺพาติ ตสฺส ภารา นาม ฯ นาวิโก วิยาติ ยถา นาวาย ครุภารํ อาทิยิตฺวา สมุทฺทมชฺเฌ นาวํ โสตฺถินา เนตุํ นาวิโก อุสฺสเหติ วายมติ สห นาวาย สพฺพํ ภณฺฑํ จ ชโน จ ตสฺเสว ภาโร โหติ ตถา มเมว--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๐.
สพฺเพ าตกา ภารา อหญฺจ เอเต ปฏิชคฺคิตุํ อุสฺสหามิ สกฺโกมิ ตญฺจ เชฏฺาปจายนธมฺมํ นปฺปมชฺชามิ น เกวลญฺจ เอเตสญฺเว สกลสฺสาปิ โลกสฺส เชฏฺโ จสฺมิ ตสฺมา อหเมว สทฺธึ นนฺเทน ปฏิชคฺคิตุํ ยุตฺโตติ ฯ ตํ สุตฺวา สพฺเพปิ เต ราชาโน อตฺตมนา หุตฺวา เชฏฺภาติกสฺส กิร อวเสสา ภาราติ อชฺช อมฺเหหิ าตนฺติ นนฺทปณฺฑิตํ ปหาย มหาสตฺตํ สนฺนิสฺสิตา หุตฺวา ตสฺส ถุตึ กโรนฺตา เทฺว คาถา อภาสึสุ อธิคตมฺหา ตเม าณํ ชาลํว ชาตเวทโต เอวเมว โน ภวํ ธมฺมํ โกสิโย ปวิทํสยิ ฯ ยถา อุทยมาทิจฺโจ วาสุเทโว ปภงฺกโร ปาณีนํ ปวิทํเสติ รูปํ กลฺยาณปาปกํ เอวเมว โน ภวํ ธมฺมํ โกสิโย ปวิทํสยีติ ฯ ตตฺถ อธิคตมฺหาติ มยํ อิโต ปุพฺเพ เชฏฺาปจายนธมฺมํ ปฏิจฺฉาทเก ตเม วตฺตมานา น ชานาม อชฺช ชาตเวทโต ชาลํว าณํ อธิคตา ฯ เอวเมว โนติ ยถา มหนฺธกาเร ปพฺพตมตฺถเก ชลิโต ชาตเวโท สมนฺตา อาโลกํ ผรนฺโต รูปานิ ปทิสฺสติ ตถา โน ภวํ โกสิยโคตฺโต ธมฺมํ ปวิทํสยีติ ฯ วาสุเทโวติ วสุเทโว วสุโชตโน จ ธมฺมปฺปกาสโนติ อตฺโถ ฯ อิติ มหาสตฺโต เอตฺตกํ กาลํ นนฺทปณฺฑิตสฺส ปาฏิหาริยานิ ทิสฺวา ตสฺมึ ปสนฺนจิตฺเต เต ราชาโน อตฺตโน าณพเลน ตสฺมึ ปสาทํ ภินฺทิตฺวา อตฺตโน กถํ คาหาเปตฺวา สพฺเพว เต ราชาโน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๑.
อตฺตโน มุขโลกิเต อกาสิ ฯ อถ นนฺทปณฺฑิโต ภาตา เม ปณฺฑิโต พฺยตฺโต ธมฺมกถิโก สพฺเพปิ เม ราชาโน ภินฺทิตฺวา อตฺตโน ปกฺเข กริ เปตฺวา อิมํ อญฺโ มยฺหํ ปฏิสฺสรณํ นตฺถิ อิมเมว ยาจิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา อิมํ คาถมาห เอวํ เม ยาจมานสฺส อญฺชลึ นาวพุชฺฌถ ตว ปจโร เหสฺสํ วุฏฺิโต ปริจารโกติ ฯ ตสฺสตฺโถ สเจ ตุมฺเห มม เอวํ ยาจมานสฺส ขมาปนตฺถาย ปคฺคหิตอญฺชลึ นาวพุชฺฌถ น ปฏิคฺคณฺหถ ตุมฺเห มาตาปิตโร อุปฏฺหถ อหํ ปน ตุมฺหากํ ปจโร ภเวยฺยํ วจนกโร เหสฺสํ รตฺตินฺทิวํ อนลสภาเวน วุฏฺิโต ปริจารโก อหํ ตุมฺเห ปฏิชคฺคิสฺสามีติ ฯ มหาสตฺตสฺส ปกติยาปิ นนฺทปณฺฑิเต โทโส วา เวรํ วา นตฺถิ อติถทฺธํ วจนํ กเถนฺตสฺเสว ปนสฺส มานหาปนตฺถํ นิคฺคหวเสน ตถา กตฺวา อิทานิ ตสฺส วจนํ สุตฺวา ตุฏฺจิตฺโต ตสฺมึ ปสาทํ อุปฺปาเทตฺวา นนฺท อิทานิ เต ขมามิ มาตาปิตโร จ ปฏิชคฺคิตุํ ลภิสฺสสีติ ตสฺส คุณํ ปกาเสนฺโต อาห อทฺธา นนฺท ปชานาสิ สทฺธมฺมํ สพฺภิเทสิตํ อริโย อริยสมาจาโร พาฬฺหํ ตฺวํ มม รุจฺจสิ ฯ ภวนฺตํ วทามิ โภติญฺจ สุณาถ วจนํ มม นายํ ภาโร ภารมตฺโต อหุ มยฺหํ กุทาจนํ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๒.
ตํ มํ อุปฏฺิตํ สนฺตํ มาตาปิตุสุขาวหํ นนฺโท อชฺฌาวรํ กตฺวา อุปฏฺานาย ยาจติ ฯ โย เจ อิจฺฉติ กาเมน สนฺตานํ พฺรหฺมจารินํ นนฺทํ โว วรถ เอเกกํ มํ นนฺโท อุปติฏฺตูติ ฯ ตตฺถ อริโยติ สุนฺทโร ฯ อริยสมาจาโรติ สุนฺทราจาโรวาสิ ชาโต ฯ พาฬฺหนฺติ อิทานิ ตฺวํ มม อติวิย รุจฺจสิ ฯ สุณาถาติ อมฺม ตาต ตุมฺเห มม วจนํ สุณาถ ฯ นายํ ภาโรติ อยํ ตุมฺหากํ ปฏิชคฺคนภาโร น กทาจิ มม ภารมตฺโต อหุ ฯ ตํ มนฺติ ตํ ภาโรติ อมญฺิตฺถ ตํ มํ ตุมฺเห อุปฏฺิตํ สมานํ ฯ อุปฏฺานาย ยาจตีติ ตุมฺเห อุปฏฺาตุํ มํ ยาจติ ฯ โย เจ อิจฺฉตีติ มยฺหํ หิ ตฺวํ เม มาตรํ วา ปิตรํ วา อุปฏฺหาติ วตฺตุํ น ยุตฺตํ ตุมฺหากํ ปน สนฺตานํ พฺรหฺมจารีนํ โย เอโก อิจฺฉติ ตํ วทามิ กาเมน นนฺทํ โว วรถ ตํ มม กนิฏฺ นนฺทํ โรเจถ ตุมฺเหสุ กํ เอส อุปฏฺาตุ อุโภปิ หิ มยํ ตุมฺหากํ ปุตฺตาเยวาติ ฯ อถ มาตา อาสนา วุฏฺาย ตาต โสณปณฺฑิต จิรปฺปวุฏฺโ โว กนิฏฺโ เอวํ จิราคตํปิ ตํ ยาจิตุํ น วิสหามิ มยญฺหิ ตนฺนิสฺสิตา อิทานิ ปน ตยา อนุญฺาตา อหํ เอตํ นนฺทํ พฺรหฺมจารีนํ พาหาหิ อุปคุยฺหิตฺวา สีเส อุปสิงฺฆายิตุํ ลเภยฺยนฺติ อิมมตฺถํ ปกาเสนฺตี คาถมาห--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๓.
ตยา ตาต อนุญฺาตา โสณ ตนฺนิสฺสิตา มยํ อุปฆายิตุํ ลเภ นนฺทํ มุทฺธนิ พฺรหฺมจารินนฺติ ฯ อถ มหาสตฺโต เตนหิ อมฺม อนุชานามิ ตฺวํ คจฺฉ ปุตฺตํ นนฺทํ อาลิงฺคิตฺวา สีสํ ฆายิตฺวา จุมฺพิตฺวา ตว หทเย โสกํ นิพฺพาเปหีติ อาห ฯ สา ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา นนฺทปณฺฑิตํ ปริสมชฺเฌเยว อาลิงฺคิตฺวา ตํ สีเส ฆายิตฺวา จุมฺพิตฺวา หทเย โสกํ นิพฺพาเปตฺวา มหาสตฺเตน สทฺธึ สลฺลปนฺตี อาห อสฺสตฺถสฺเสว ตรุณํ ปลฺลวํ มาลุเตริตํ จิรสฺสํ นนฺทํ ทิสฺวาน หทยํ เม ปเวธติ ฯ ยทา สุตฺตาปิ สุปิเน นนฺทํ ปสฺสามิ อาคตํ อุทคฺคา สุมนา โหมิ นนฺโท โน อาคโต อยํ ฯ ยทา จ ปฏิพุชฺฌิตฺวา นนฺทํ ปสฺสามิ นาคตํ ภิยฺโย อาวิสติ โสโก โทมนสฺสํ อนปฺปกํ ฯ สาหํ อชฺช จิรสฺสํปิ นนฺทํ ปสฺสามิ อาคตํ ภตฺตุ จ มยฺหญฺจ ปิโย นนฺโท โน ปาวิสี ฆรํ ฯ ปิตุ จ นนฺโท สุปฺปิโย ยํ นนฺโท นปฺปวเส ฆรํ ลภตุ ตาต นนฺโท ตํ มํ นนฺโท อุปติฏฺตูติ ฯ ตตฺถ มาลุเตริตนฺติ ยถา วาตาหตํ อสฺสตฺถสฺส ปลฺลวํ กมฺปติ เอวํ จิรสฺสํ นนฺทํ ทิสฺวาน อชฺช มม หทยํ กมฺปตีติ วทติ ฯ สุตฺตาติ ตาต โสณ ยทา อหํ สุตฺตาปิ สุปิเน นนฺทํ อาคตํ ปสฺสามิ ตทาปิ อุทคฺคา โหมีติ ฯ ภตฺตุ จาติ สามิกสฺส--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๔.
จ เม มยฺหญฺจ ปิโย ฯ นนฺโท โน ปาวิสี ฆรนฺติ ตาต ปุตฺโต โน นนฺโท ปณฺณสาลํ ปวิสตุ ฯ ยนฺติ ยสฺมา ปิตุปิ สุฏฺุ ปิโย ตสฺมา ปุน อิมมฺหา ฆรา นปฺปวเสยฺย ฯ นนฺโท ตนฺติ ตาต นนฺโท ยํ อิจฺฉติ ตํ ลภตุ ฯ มํ นนฺโทติ ตาต โสณ ตว ปิตรํ ตฺวํ อุปฏฺหิ นนฺโท มํ อุปฏฺหตูติ ฯ อถ มหาสตฺโต เอวํ โหตูติ มาตุ วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา นนฺท ตยา เชฏฺกโกฏฺาโส ลทฺโธ มาตา นาม อติคุณการิกา ตํ อปฺปมตฺโต หุตฺวา ปฏิชคฺเคยฺยาสีติ โอวทิตฺวา มาตุ คุณํ ปกาเสนฺโต เทฺว คาถา อภาสิ อนุกมฺปกา ปติฏฺา จ ปุพฺเพ รสทที จ โน มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺส มาตา ตํ วรเต อิเส ฯ ปุพฺเพ รสทที โคตฺตี มาตา ปุญฺูปสญฺหิตา มคฺโค สคฺคสฺส โลกสฺส มาตา ตํ วรเต อิเสติ ฯ ตตฺถ อนุกมฺปกาติ มุทุหทยา ฯ ปุพฺเพ รสททีติ ปมเมว อตฺตโน ขีรสงฺขาตสฺส รสสฺส ทายิกา ฯ มาตา ตนฺติ มม มาตา มํ น อิจฺฉติ ตํ วรติ อิจฺฉติ ฯ โคตฺตีติ โคปายิกา ฯ ปุญฺูปสญฺหิตาติ ปุญฺูปนิสฺสิตา ปุญฺทายิกา ฯ เอวํ มหาสตฺโต ทฺวีหิ คาถาหิ มาตุ คุณํ กเถตฺวา ปุนาคนฺตฺวา ตสฺสา อาสเน นิสินฺนกาเล นนฺท ตฺวํ ทุกฺกรการิกํ มาตรํ ลภิ อุโภปิ มยํ มาตรา ทุกฺเขน สํวฑฺฒิตา อิทานิ ตฺวํ อปฺปมตฺโต ปฏิชคฺคาหิ อมธุรานิ ผลาผลานิ มา ขาทาเปหีติ วตฺวา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๕.
ปริสมชฺเฌเยว มาตุ ทุกฺกรการิกตํ ปกาเสนฺโต อาห อากงฺขมานา ปุตฺตผลํ เทวตาย นมสฺสติ นกฺขตฺตานิ จ ปุจฺฉติ อุตุสํวจฺฉรานิ จ ฯ ตสฺสา อุตุสิ นหาตาย โหติ คพฺภสฺสวกฺกโม เตน โทหฬินี โหติ สุหทา เตน วุจฺจติ ฯ สํวจฺฉรํ วา อูนํ วา ปริหริตฺวา วิชายติ เตน สา ชนยนฺตี จ ชเนตฺตี เตน วุจฺจติ ฯ ถนกฺขีเรน คีเตน องฺคปาวุรเณน จ โรทนฺตํ ปุตฺตํ โตเสติ โตเสนฺตี เตน วุจฺจติ ฯ ตโต วาตาตเป โฆเร มมฺมํ กตฺวา อุทิกฺขติ ทารกํ อปฺปชานนฺตํ โปเสนฺตี เตน วุจฺจติ ฯ ยญฺจ มาตุ ธนํ โหติ ยญฺจ โหติ ปิตุทฺธนํ อุภยมฺเปตสฺส โคเปติ อปิ ปุตฺตสฺส โน สิยา ฯ เอวํ ปุตฺต อทุํ ปุตฺต อิติ มาตา วิหญฺติ ปมตฺตํ ปรทาเรสุ นิสฺสิเว ปตฺตโยพฺพเน สายํ ปุตฺตํ อนายนฺตํ อิติ มาตา วิหญฺติ ฯ เอวํ กิจฺฉาภโต โปโส มาตุ อปริจารโก มาตริ มิจฺฉาจริตฺวาน นิรยํ โส อุปปชฺชติ ฯ เอวํ กิจฺฉาภโต โปโส ปิตุ อปริจารโก ปิตริ มิจฺฉาจริตฺวาน นิรยํ โส อุปปชฺชติ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๖.
ธนาปิ ธนกามานํ นสฺสติ อิติ เม สุตํ มาตรํ อปริจริตฺวาน กิจฺฉํ วา โส นิคจฺฉติ ฯ ธนาปิ ธนกามานํ นสฺสติ อิติ เม สุตํ ปิตรํ อปริจริตฺวาน กิจฺฉํ วา โส นิคจฺฉติ ฯ อานนฺโท จ ปโมโท จ สทา หสิตกีฬิตํ มาตรํ ปริจริตฺวาน ลพฺภเมตํ วิชานโต ฯ อานนฺโท จ ปโมโท จ สทา หสิตกีฬิตํ ปิตรํ ปริจริตฺวาน ลพฺภเมตํ วิชานโต ฯ ทานญฺจ ปิยวาจา จ อตฺถจริยา จ ยา อิธ สมานตา จ ธมฺเมสุ ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ ฯ เอเต โข สงฺคหา โลเก รถสฺสาณีว ยายโต เอเต จ สงฺคหา นาสฺสุ น มาตา ปุตฺตการณา ลเภถ มานํ ปูชํ วา ปิตา วา ปุตฺตการณา ฯ ยสฺมา จ สงฺคหา เอเต สมเปกฺขนฺติ ปณฺฑิตา ตสฺมา มหตฺตํ ปปฺโปนฺติ ปาสํสา จ ภวนฺติ เต ฯ พฺรหฺมาติ มาตาปิตโร ปุพฺพาจริยาติ วุจฺจเร อาหุเนยฺยา จ ปุตฺตานํ ปชาย อนุกมฺปกา ฯ ตสฺมา หิ เต นมสฺเสยฺย สกฺกเรยฺยาถ ปณฺฑิโต อนฺเนน อโถ ปาเนน วตฺเถน สยเนน จ อุจฺฉาทเนน นหาเปน ปาทานํ โธวเนน จ ฯ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๗.
ตาย นํ ปาริจริยาย มาตาปิตูสุ ปณฺฑิโต อิเธว นํ ปสํสนฺติ เปจฺจ สคฺเค ปโมทตีติ ฯ ตตฺถ ปุตฺตผลนฺติ ปุตฺตสงฺขาตํ ผลํ ฯ เทวตาย นมสฺสตีติ ปุตฺโต เม อุปฺปชฺชตูติ เทวตาย นมการํ กโรติ อายาจติ ฯ นกฺขตฺตานิ จ ปุจฺฉตีติ กตเรน นกฺขตฺเตน ชาโต ปุตฺโต ทีฆายุโก โหติ กตเรน อปฺปายุโกติ เอวํ นกฺขตฺตานิ จ ปุจฺฉติ ฯ อุตุสํวจฺฉรานิ จาติ ฉนฺนํ อุตูนํ กตมมฺหิ อุตุมฺหิ ชาโต ทีฆายุโก โหติ กตมมฺหิ อุตุมฺหิ อปฺปายุโก โหติ กติวสฺสาย วา มาตุ ชาโต ปุตฺโต ทีฆายุโก โหติ กติวสฺสาย อปฺปายุโก โหตีติ เอวํ อุตุสํวจฺฉรานิ จ ปุจฺฉติ ฯ อุตุสิ นหาตายาติ ปุปฺเผ อุปฺปนฺเน อุตุมฺหิ นหาตาย ฯ อวกฺกโมติ ติณฺณํ สนฺนิปาตา คพฺภาวกฺกนฺติ โหติ กุจฺฉิยํ คพฺโภ ปติฏฺาติ ฯ เตนาติ เตน คพฺเภน สา โทหฬินี โหติ ฯ เตนาติ ตทา ตสฺสา กุจฺฉิมฺหิปิ นิพฺพตฺตปชาย สิเนโห อุปฺปชฺชิ เตน การเณน สุหทาติ วุจฺจติ ฯ เตนาติ เตน การเณน สา ชนยนฺตีติ จ ชเนตฺตีติ จ วุจฺจติ ฯ องฺคปาวุรเณน จาติ ถนนฺตเร นิปชฺชาเปตฺวา สรีรสมฺผสฺสํ ผราเปนฺตี องฺคสงฺขาเตเนว ปาวุรเณน ฯ โตเสนฺตีติ สญฺาเปนฺตี หาเสนฺตี ฯ มมฺมํ กตฺวา อุทิกฺขตีติ อโห ปุตฺตสฺส เม อุปริ วาโต ปหรติ อาตโป ปหรตีติ เอวํ มมฺมการํ กตฺวา สินิทฺเธน หทเยน อุทิกฺขติ ฯ อุภยมฺเปตสฺสาติ อุภยํเปตํ ธนํ เอตสฺส ปุตฺตสฺส อตฺถาย อญฺเสํ อทสฺเสตฺวา สารคพฺภาทีสุ มาตา โคเปติ ฯ เอวํ ปุตฺต อทุํ ปุตฺตาติ อนฺธพาล--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๘.
ปุตฺต เอวํ ราชกุลาทีสุ อปฺปมตฺโต โหหิ อทุํ จ กมฺมํ กโรหีติ สิกฺขาเปนฺตี ฯ อิติ มาตา วิหญฺตีติ กิลมติ ฯ ปตฺตโยพฺพเนติ ปุตฺเต ปตฺตโยพฺพเน ตํ ปุตฺตํ นิสฺสิเว ปรทาเรสุ ปมตฺตํ สายํ อนาคจฺฉนฺตํ ตฺวา อสฺสุปุณฺเณหิ เนตฺเตหิ ปุตฺตํ โอโลเกนฺตี ฯ วิหญฺตีติ กิลมติ ฯ กิจฺฉาภโตติ กิจฺเฉน อาภโต ปฏิชคฺคิโต ฯ มิจฺฉาจริตฺวานาติ มาตรํ อปฏิชคฺคิตฺวา ฯ ธนาปีติ ธนํปิ ฯ อยเมว วา ปาโ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ธนกามานํ อุปฺปนฺนํ ธนํปิ มาตรํ อปฏิชคฺคนฺตานํ นสฺสตีติ เม สุตนฺติ ฯ กิจฺฉํ วา โสติ อิติ ธนํ วา ตสฺส นสฺสติ ทุกฺขํ วา โส นิคจฺฉติ ฯ ลพฺภเมตนฺติ เอตํ อิธ โลเก จ ปรโลเก จ อานนฺทาทิสุขํ มาตรํ ปริจริตฺวา วิชานโต ปณฺฑิตสฺส ลพฺภํ สกฺกา ลทฺธุํ ตาทิเสนาติ อตฺโถ ฯ ทานญฺจาติ มาตาปิตูนํ ทานํ ทาตพฺพํ ปิยวจนํ ภณิตพฺพํ อุปฺปนฺนกิจฺจสาธนวเสน อตฺโถ จริตพฺโพ ฯ ธมฺเมสูติ เชฏฺาปจายนธมฺเมสุ ตตฺถ ตตฺถ ปริสมชฺเฌ วา รโหคตานํ วา อภิวาทนาทิวเสน สมานตฺตตา กาตพฺพา น รโห อภิวาทนาทีนิ กตฺวา ปริสติ น กาตพฺพานิ สพฺพตฺถ สมาเนเนว ภวิตพฺพํ ฯ เอเต จ สงฺคหา นาสฺสูติ สเจ เอเต จตฺตาโร สงฺคหา น ภเวยฺยุํ ฯ สมเปกฺขนฺตีติ สมฺมา นเยน การเณน เปกฺขนฺติ ฯ มหตฺตนฺติ เสฏฺตฺตํ ฯ พฺรหฺมาติ ปุตฺตานํ พฺรหฺมสมา อุตฺตมาว เสฏฺา ฯ ปุพฺพาจริยาติ ปมาจริยา ฯ อาหุเนยฺยาติ อาหุนํ ปฏิคฺคาหกา ยสฺส กสฺสจิ สกฺการสฺส อนุจฺฉวิกา ฯ อนฺเนน อโถติ อถวา ปาเนน จ ฯ เปจฺจาติ กาลกิริยปริโยสาเน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๙.
อิโต คนฺตฺวา สคฺเค ปโมทติ ฯ เอวํ มหาสตฺโต สิเนรุํ ปริวตฺเตนฺโต วิย ธมฺมเทสนํ นิฏฺาเปสิ ฯ ตํ สุตฺวา สพฺเพปิ เต ราชาโน พลกายา จ ปสีทึสุ ฯ อถ มหาสตฺโต เต ราชาโน ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺาเปตฺวา ทานาทีสุ ปุญฺเสุ อปฺปมตฺตา โหถาติ โอวทิตฺวา อุยฺโยเชสิ ฯ สพฺเพปิ เต ราชาโน ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตฺวา อายูหปริโยสาเน เทวนครํ ปูรยึสุ ฯ โสณปณฺฑิโต จ นนฺทปณฺฑิโต จ ยาวตายุกํ มาตาปิตโร ปริจริตฺวา พฺรหฺมโลกปรายนา อเหสุํ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน มาตาปิตุโปสกภิกฺขุ โสตาปตฺติผเล ปติฏฺหิ ฯ ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ อเหสุํ ฯ มโนโช ราชา สารีปุตฺโต อโหสิ ฯ เอกสตราชา อสีติมหาเถรา เจว อญฺตรมหาเถรา จ ฯ จตุวีสติ อกฺโขภินิโย พุทฺธปริสา ฯ นนฺทปณฺฑิโต อานนฺโท อโหสิ ฯ โสณปณฺฑิโต ปน อหเมวาติ ฯ โสณนนฺทชาตกํ นิฏฺิตํ ฯ ทุติยํ ฯ อิติ สตฺตตินิปาตวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ -------------------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๑๐.
@เชิงอรรถ: @*** หน้านี้ไม่มีข้อมูล ***อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๒ หน้า ๑๗๙-๒๑๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=42&A=3626&modeTY=1&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=3626&modeTY=1&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=134 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=943 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=1159 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=1159 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_28
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]