ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๔ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๑๐ มหานิปาต(๒)

หน้าที่ ๑๓๙.

มหานิปาตวณฺณนา ----------- พฺรหฺมนารทชาตกํ อหุ ราชา วิเทหานนฺติ อิทํ สตฺถา ลฏฺฐิวนุยฺยาเน วิหรนฺโต อุรุเวลกสฺสปสฺส ทมนํ อารพฺภ กเถสิ ฯ ยทา หิ สตฺถา ปวตฺติตปวรธมฺมจกฺโก อุรุเวลกสฺสปาทโย ตโย ชฏิเล ทเมตฺวา มคธราชสฺส ปฏิสฺสวํ วิสชฺชาเปตุํ ปุราณชฏิลสหสฺส ปริวุโต ลฏฺฐิวนุยฺยานํ อคมาสิ ฯ ตทา ทฺวาทสนหุตาย ปริสาย สทฺธึ อาคนฺตฺวา ทสพลํ วนฺทิตฺวา นิสินฺนสฺส มคธรญฺโญ ปริสพฺภนฺตเร พฺราหฺมณคหปติกานํ ปริวิตกฺโก อุทปาทิ กินฺนุ โข อุรุเวลกสฺสโป มหาสมเณ พฺรหฺมจริยํ จรติ อุทาหุ มหาสมโณ อุรุเวลกสฺสเป พฺรหฺมจริยํ จรตีติ ฯ อถ ภควา เตสํ เจตสา เจโตปริวิตกฺกมญฺญาย กสฺสปสฺส มม สนฺติเก ปพฺพชิตภาวํ ชานาเปสฺสามีติ จินฺเตตวา อิมํ คาถมาห กิเมว ทิสฺวา อุรุเวลวาสิ ปหาสิ อคฺคึ กีสโกวทาโน ปุจฺฉามิ ตํ กสฺสป เอตมตฺถํ กถํ ปหีนํ ตว อคฺคิหุตฺตนฺติ ฯ เถโรปิ ภควโต อธิปฺปายํ วิทิตฺวา นิทานํ กเถตุกาโม อาห รูเป จ สทฺเท จ อโถ รเส จ กามิตฺถิโย จาภิวทนฺติ ยญฺญา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๐.

เอตํ มลนฺติ อุปธีสุ ญตฺวา ตสฺมา น ยิฏฺเฐ น หุเต อรญฺชึ ทิสฺวา ปทํ สนฺตมนูปธีกํ อกิญฺจนํ กามภเว อสตฺตํ อนญฺญเนยฺยํ อนญฺญภาวึ ตสฺมา น ยิฏฺเฐ น หุเต อรญฺชินฺติ ฯ อิมา คาถา วตฺวา อตฺตโน สาวกภาวํ ปกาสนตฺถํ ตถาคตสฺส ปาทปิฏฺเฐ สีสํ ฐเปตฺวา สตฺถา เม ภนฺเต ภควา สาวโกหมสฺมีติ วตฺวา เอกตาลํ ทฺวิตาลํ ติตาลนฺติ ยาว สตฺตตาลปฺปมาณํ สตฺตกฺขตฺตุํ เวหาสํ อพฺภุคฺคนฺตฺวา โอรุยฺห ตถาคตํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ ตํ ปาฏิหาริยํ ทิสฺวา มหาชโน อโห มหานุภาโว พุทฺโธ เอวํ ถามคตทิฏฺฐิโก นาม อตฺตานํ อรหาติ มญฺญมาโน อุรุเวลกสฺสโปปิ ทิฏฺฐิชาลํ ภินฺทิตฺวา ตถาคเตน ทมิโตติ สตฺถุ คุณกถญฺเญว กเถสิ ฯ ตํ สุตฺวา ภควา อนจฺฉิริยํ อุปาสกา อิทานิ สพฺพญฺญุตญาณปฺปตฺเตน มยา อิมสฺส ทมนํ สฺวาหํ ปุพฺเพ สราคสโทสสโมหกาเลปิ นารโท นาม พฺรหฺมา หุตฺวา อิมสฺส ทิฏฺฐิชาลํ ภินฺทิตฺวา อิมํ นิพฺพิเสวนํ อกาสินฺติ วตฺวา ตุณฺหี อโหสิ ตาย ปริสาย ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต วิเทหรฏฺเฐ มิถิลายํ องฺคติ นาม ราชา รชฺชํ กาเรสิ โส ธมฺมิโก ธมฺมราชา ฯ ตสฺส รุจา นาม ธีตา อโหสิ อภิรูปา ทสฺสนียา ปาสาทิกา กปฺปสตสหสฺสปตฺถิตปฺปตฺถนา มหาปุญฺญา ตสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๑.

อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺตา ฯ เสสา ปนสฺส โสฬสสหสฺสา อิตฺถิโย วญฺฌา อเหสุํ ฯ ตสฺส สา ธีตา ปิยา มนาปา อโหสิ ฯ โส ตสฺสา นานาปุปฺผปูเรหิ ปญฺจวีสติปุปฺผสมุเคหิ สทฺธึ อนคฺฆานิ อติสุขุมานิ จ วตฺถานิ อิเมหิ อตฺตานํ อลงฺกโรตูติ เทวสิกํ เทวสิกํ ปหิณิ ฯ ขาทนิยสฺส โภชนิยสฺส จ ปมาณํ นตฺถิ ฯ อนฺวฑฺฒมาสํ ทานํ เทตูติ สหสฺสํ เปเสสิ ฯ ตสฺส โข ปน วิชโย สุนาโม อลาโตติ ตโย อมจฺจา อเหสุํ ฯ โส โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปฐมฉเณ วตฺตมาเน เทวนคเร วิย นคเร จ อนฺเตปุเร จ อลงฺกเต สุนหาโต สุวิลิตฺโต สพฺพาลงฺการปฏิมณฺฑิโต ภุตฺตสายมาโส วิวฏสีหปญฺชเร มหาตเล นิสินฺโน อมจฺจคณปริวุโต วิสุทฺธํ คคณตลํ อภิลงฺฆมานํ จนฺทมณฺฑลํ ทิสฺวา อโห รมณียา วต โภ โทสินารตฺติ กาย นุขฺวชฺช รติยา อภิรเมยฺยามาติ อมจฺเจ ปุจฺฉิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห อหุ ราชา วิเทหานํ องฺคติ นาม ขตฺติโย ปหุตโยโค ธนิมา อนนฺตพลโปริโส โส จ ปณฺณรเส รตฺตึ ปุริเม ยาเม อนาคเต จาตุมาสา โกมุทิยา อมจฺเจ สนฺนิปาตยิ ปณฺฑิเต สุตสมฺปนฺเน มิตปุพฺเพ วิจกฺขเณ วิชยญฺจ สุนามญฺจ เสนาปตึ อลาตกํ ตมนุปุจฺฉิ เวเทโห ปจฺเจกํ พฺรูถ สํรุจึ จาตุมาสา โกมุทชฺช ชุณฺหํ พฺยปหตํ ตมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๒.

กายชฺช รติยา รตฺตึ วิหเรมุ อิมํ อุตุนฺติ ฯ ตตฺถ ปหุตโยโคติ ปหุเตน หตฺถิโยคาทินา สมนฺนาคโต ฯ อนนฺตพลโปริโสติ อนนฺตพลกาโย ฯ อนาคเตติ ปริโยสานํ อสมฺปตฺเต อนติกฺกนฺเตติ อตฺโถ ฯ จาตุมาสาติ จตุนฺนํ วสฺสิก มาสานํ ปจฺฉิมทิวสภูตาย รตฺติยา ฯ โกมุทิยาติ ผุลฺลกุมุทาย ฯ มิตปุพฺเพติ ปฐมํ หสิตํ กตฺวา ปจฺฉา กถนสีเล ฯ ตมนุปุจฺฉีติ ตนฺเตสุ ตีสุ อมจฺเจสุ เอเกกํ อมจฺจํ อนุปุจฺฉิ ฯ ปจฺเจกํ พฺรูถ สํรุจินฺติ สพฺเพปิ ตุมฺเห อตฺตโน อตฺตโน อชฺฌาสยานุรูปํ กถํ อตฺโน รุจึ ปจฺเจกํ มยฺหํ กเถถ ฯ โกมุทชฺชาติ โกมุที อชฺช ฯ ชุณฺหนฺติ ชุณฺหาย นิสฺสยภูตํ จนฺทมณฺฑลํ อพฺภุคฺคตํ ฯ พฺยปหตํ ตมนฺติ เตน สพฺพํ อนฺธการํ วิหตํ ฯ อุตุนฺติ อชฺช รตฺตึ อิมํ เอวรูปํ อุตุํ กาย รติยา วิหเรยฺยามาติ ฯ อถ อมจฺเจ ปุจฺฉิ ฯ เต เตน ปุจฺฉิตา อตฺตโน อตฺตโน อชฺฌาสยานุรูปํ กถํ กถยึสุ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตโต เสนาปติ รญฺโญ อลาโต เอตทพฺรวิ หฏฺฐํ โยคํ พลํ สพฺพํ เสนํ สนฺนาหยามเส นิยฺยาม เทว ยุทฺธาย อนนฺตพลโปริสา เย เต วสํ น อายนฺติ วสํ อุปนียามเส เอสา มยฺหํ สกา ทิฏฺฐิ อชิตํ โอชินามเส รมสฺสุ เทว ยุทฺธาย เอตํ จิตฺตมตํ มม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๓.

อลาตสฺส วโจ สุตฺวา สุนาโม เอตทพฺรวิ สพฺเพ ตุยฺหํ มหาราช อมิตฺตา วสมาคตา นิกฺขิตฺตสตฺถา ปจฺจตฺตา นิวาตมนุวตฺตเร อุตฺตโม อุสฺสโว อชฺช น ยุทฺธํ มม รุจฺจติ อนฺนปานญฺจ ขชฺชญฺจ ขิปฺปํ อภิหรนฺตุ เต รมสฺสุ เทว กาเมหิ นจฺจคีเตสุ วาทิเต สุนามสฺส วโจ สุตฺวา วิชโย เอตทพฺรวิ สพฺเพ กามา มหาราช นิจฺจํ ตวมุปฏฺฐิตา น เหเต ทุลฺลภา เทว ตว กาเมหิ โมทิตุํ สทา หิ กาเม ลภสิ เนตํ จิตฺตมตํ มม สมณํ พฺราหฺมณํ วาปิ อุปาเสมุ พหุสฺสุตํ โย นชฺช วินเย กงฺขํ อตฺถธมฺมวิทู อิเส วิชยสฺส วโจ สุตฺวา ราชา องฺคติมพฺรวิ ยถา วิชโย ภณติ มยฺหํ เจตํว รุจฺจติ สมณํ พฺราหฺมณํ วาปิ อุปาเสมุ พหุสฺสุตํ โย นชฺช วินเย กงฺขํ อตฺถธมฺมวิทู อิเส สพฺเพว สนฺตา กโรถ มตึ กึ อุปาเสมุ ปณฺฑิตํ โย นชฺช วินเย กงฺขํ อตฺถธมฺมวิทู อิเส เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา อลาโต เอตทพฺรวิ อตฺถายํ มิคทายสฺมึ อเจโล ธีรสมฺมโต คุโณ กสฺสปโคตฺตายํ สุโต จิตฺรกถี คณี

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๔.

ตเทว ปยิรุปาเสมุ โส โน กงฺขํ วิเนสฺสติ อลาตสฺส วโจ สุตฺวา ราชา โจเทสิ สารถึ มิคทายํ คมิสฺสาม ยุตฺตํ ยานํ อิธานยาติ ฯ ตตฺถ หฏฺฐนฺติ ตุฏฺฐปหฏฺฐํ ฯ โอชินามเสติ ยํ โน อชิตํ ตํ ชินาม ฯ เอโส มม อชฺฌาสโยติ ฯ ราชา ตสฺส กถํ สุตฺวา เนว ปฏิกฺโกสิ นาภินนฺทิ ฯ เอตทพฺวีติ ราชานํ อลาตสฺส วจนํ อนภินนฺทนฺตํ อปฺปฏิกฺโกสนฺตํ ทิสฺวา นายํ ยุทฺธาชฺฌาสโย อหมสฺส จิตฺตํ คณฺหนฺโต กามคุณาภิรตึ วณฺณยิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา เอตํ สพฺเพ ตุยฺหนฺติ อาทิวจนมพฺรวิ ฯ วิชโย เอตทพฺรวีติ ราชา สุนามสฺสปิ วจนํ สุตฺวา นาภินนฺทิ น ปฏิกฺโกสิ ฯ ตโต วิชโย อยํ อิเมสํ ทฺวินฺนํ วจนํ สุตฺวา ตุณฺหีเยว ฐิโต ปณฺฑิตา นาม ธมฺมสฺสวนโสณฺฑา โหนฺติ ธมฺมสฺสวนมสฺส วณฺเณสฺสามีติ จินฺเตตฺวา เอตํ สพฺเพ กามาติ อาทิวจนมพฺรวิ ฯ ตตฺถ ตวมุปฏฺฐิตาติ ตว อุปฏฺฐิตา ฯ โมทิตุนฺติ ตว กาเมหิ โมทิตุํ อภิรมิตุํ อิจฺฉาย สติ น หิ เอเต กามา ทุลฺลภา ฯ เนตํ จิตฺตมตํ มมาติ เอตํ ตว กาเมหิ อภิรมนํ นาม มม จิตฺตมตํ น โหติ น เม เอตฺถ จิตฺตํ ปกฺขนฺทติ ฯ โย นชฺชาติ โย โน อชฺช ฯ อตฺถธมฺมวิทูติ ปาลีอตฺถญฺเจว ปาลีธมฺมญฺจ ชานนฺโต ฯ อิเสติ อิสิ เอสิตคุโณ ฯ องฺคติมพฺรวีติ องฺคติ อพฺรวิ ฯ มยฺหํ เจตํว รุจฺจตีติ มยฺหํปิ เอตํเยว รุจฺจติ ฯ สพฺเพว สนฺตาติ สพฺเพว ตุมฺเห อิธ วิชฺชมานา มตึ กโรถ จินฺเตถ ฯ อลาโต เอตทพฺรวีติ ตํ รญฺโญ กถํ สุตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๕.

อยํ มม กุลุปโก คุโณ นาม อาชีวโก ราชุยฺยาเน วสติ ตํ ปสํสิตฺวา ราชกุลุปกํ กริสฺสามีติ จินฺเตตฺวา เอตํ อตฺถายนฺติ อาทิวจนํ อพฺรวิ ฯ ธีรสมฺมโตติ ปณฺฑิโตติ สมนฺโต ฯ กสฺสปโคตฺตายนฺติ กสฺสปโคตฺโต อยํ ฯ สุโตติ พหุสฺสุโต ฯ คณีติ คณสตฺถา ฯ โจเทสีติ อาณาเปสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตสฺส ยานํ อโยเชสุํ ทนฺตํ รูปิยปกฺขรํ สุกฺกมฏฺฐปริวารํ ปณฺฑรํ โทสินา มุขํ ตตฺราสุํ กุมุทายุตฺตา จตฺตาโร สินฺธวา หยา อนีลุปฺปสมุปฺปาตา สุทนฺตา สุวณฺณมาลิโน เสตจฺฉตฺตํ เสตรโถ เสตสฺสา เสตวีชนี เวเทโห สหมจฺเจหิ นียํ จนฺโทว โสภติ ตมนุยายึสุ พหโว อินฺทขคฺคธรา พลี อสฺสปิฏฺฐิคตา วีรา นรา นรวราธิปํ โส มุหุตฺตํว ยายิตฺวา ยานา โอรุยฺห ขตฺติโย เวเทโห สหมจฺเจหิ ปตฺติ คุณมุปาคมิ เยปิ ตตฺถ ตทา อาสุํ พฺราหฺมณิพฺภา สมาคตา น เต อปนยิ ราชา อกตํ ภูมิมาคเตติ ฯ ตตฺถ ตสฺส ยานนฺติ ตสฺส รญฺโญ รถํ โยชยึสุ ฯ ทนฺตนฺติ ทนฺตมยํ ฯ รูปิยปกฺขรนฺติ รชตปกฺขรํ ฯ สุกฺกมฏฺฐปริวารนฺติ ปริสุทฺธํ มฏฺฐํ อผรุสํ รถปริวารํ ฯ โทสินา มุขนฺติ วิคตโทสาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๖.

รตฺติยา มุขํ วิย ปุณฺณจนฺทสทิสนฺติ อตฺโถ ฯ ตตฺราสุนฺติ ตตฺร รเถ อเหสุํ ฯ กุมุทาติ กุมุทวณฺณสทิสา ฯ สินฺธวาติ สินฺธวชาติกา สีฆชวา ฯ อนีลุปฺปสมุปฺปาตาติ วาตเวคสทิสเวคา อสฺสา ฯ เสตจฺฉตฺตนฺติ ตสฺมึ รเถ สมุสฺสาปิตํ ฉตฺตํปิ เสตํ อโหสิ ฯ เสตรโถติ โสปิ รโถ เสโตเยว ฯ เสตสฺสาติ อสฺสาปิ เสตา ฯ เสตวีชนีติ วีชนีปิ เสตา ฯ นียนฺติ โส เตน รชตรเถน คจฺฉนฺโต อมจฺจคณปริวุโต วิเทหราชา จนฺโท วิย โสภติ ฯ นรา นรวราธิปนฺติ นรวรานํ อธิปตึ ราชานํ ราชาธิราชํ ฯ โส มหุตฺตํว ยายิตฺวาติ โส ราชา มุหุตฺเตเนว อุยฺยานํ คนฺตฺวา ฯ ปตฺติ คุณมุปาคมีติ ปตฺติโกว คุณํ อาชีวกํ อุปาคมิ ฯ เยปิ ตตฺถ ตทา อาสุนฺติ เยปิ ตสฺมึ อุยฺยาเน ตทา ปุเรตรํ คนฺตฺวา ตํ อาชิวกํ ปิยรุปาสมานาย นิสินฺนา อเหสุํ ฯ น เต อปนยีติ อมฺหากเมว โทโสเยว มยํ ปจฺฉา อาคมิมฺหา ตุมฺเห มา จลิตฺถาติ เต พฺราหฺมเณ จ อิพฺเภ จ รญฺโญเยว อตฺถาย อกตํ อกโตกาสํ ฯ ภูมิมาคเตติ ภูมึ อาคเต น อุสฺสารณํ กาเรตฺวา อปนยิ ฯ โส ตาย โอมิสฺสกปริสาย ปริวุโตว เอกมนฺตํ นิสีทิตฺวา ปฏิสนฺถารมกาสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตโต โส มุทุกา ภิสิยา มุทุจิตฺตกสณฺฐเต มุทุปจฺจตฺถเต ราชา เอกมนฺตํ อุปาวิสิ นิสชฺช ราชา สมฺโมทิ กถํ สาราณิยํ ตโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๗.

กจฺจิ ยาปนียํ ภนฺเต วาตานมวิยตฺตตา กจฺจิ อกสิรา วุตฺติ ลภสิ ปิณฺฑิยาปนํ อปฺปาพาโธ จสิ กจฺจิ จกฺขุ น ปริหายติ ตํ คุโณ ปฏิสมฺโมทิ เวเทหํ วินเย รตํ อาปนียํ มหาราช สพฺพเมตํ ตทูภยํ กจฺจิ ตุยฺหํปิ เวเทห ปจฺจนฺตา น พลียเร กจฺจิ อโรคํ โยคนฺเต กจฺจิ วหติ วาหนํ กจฺจิ เต พฺยาธิโย นตฺถิ สรีรสฺสุปตาปิยา ปฏิสมฺโมทิโต ราชา ตโต ปุจฺฉิ อนนฺตรา อตฺถํ ธมฺมญฺจ ญายญฺจ ธมฺมกาโม รเถสโภ กถํ ธมฺมญฺจเร มจฺโจ มาตาปิตูสุ กสฺสป กถญฺจเร อาจริเย ปุตฺตทาเร กถญฺจเร กถญฺจเรยฺย วุฑฺเฒสุ กถํ สมณพฺราหฺมเณ กถญฺจเร พลกายสฺมึ กถํ ชนปเท จเร กถํ ธมฺมญฺจริตฺวาน ปจฺเจ คจฺฉนฺติ สุคตึ กถญฺเจเก อธมฺมฏฺฐา ปตนฺติ นิรยํ อโธติ ฯ ตตฺถ มุทุกา ภิสิยาติ มุทุกาย สุขสมฺผสฺสาย ภิสิยา ฯ มุทุจิตฺตกสณฺฐเตติ สุขสมฺผสฺเส จิตฺตตฺถรเณ ฯ มุทุปจฺจตฺถเตติ มุทุนา ปจฺจตฺถรเณน ปจฺจตฺถเต ฯ สมฺโมทีติ อาชีวเกน สทฺธึ สมฺโมทนียํ กถํ อกาสิ ฯ ตโตติ ตโต นิสชฺชนโต อนนฺตรเมว สาราณียํ กถํ กเถสีติ อตฺโถ ฯ กจฺจิ ยาปนียนฺติ กจฺจิ โว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๘.

ภนฺเต สรีรํ ปณีตปจฺจเยหิ ยาเปตุํ สกฺกา ฯ วาตานมวิยตฺตตาติ กจฺจิ โว สรีเร วายุธาตุโย สมปฺปวตฺตา วาตานํ วิยตฺตตา นตฺถิ ฯ ตตฺถ ตตฺถ วคฺควคฺคา หุตฺวา วาตา น พาธนฺตีติ อตฺโถ ฯ อกสิราติ นิทฺทุกฺขา ฯ วุตฺตีติ ชีวิตวุตฺติ ฯ อปฺปาพาโธติ อิริยาปถภญฺชนเกน อาพาเธน วิรหิโต ฯ จกฺขูติ กจฺจิ โว จกฺขุอาทีนิ อินฺทฺริยานิ น ปริหายนฺตีติ ปุจฺฉิ ฯ ปฏิสมฺโมทีติ สมฺโมทนียกถาย ปฏิกเถสิ ฯ ตตฺถ สพฺพเมตนฺติ ยํ ตยา วุตฺตํ วาตานมวิยตฺตตาติ อาทิ สพฺพนฺตํ ตเถว ฯ ตทูภยนฺติ ยํ ตยา อปฺปาพาโธวสิ กจฺจิ จกฺขุ น ปริหายตีติ วุตฺตํ ตํปิ อุภยํ ตเถว ฯ น พลียเรติ นาภิภวนฺติ น กุปฺปนฺติ ฯ อนนฺตราติ ปฏิสนฺถารโต อนนฺตรา ปญฺหํ ปุจฺฉิ ฯ ตตฺถ อตฺถํ ธมฺมญฺจ ญายญฺจาติ ปาลีอตฺถญฺจ ปาลีธมฺมญฺจ การณยุตฺตญฺจ ฯ โส หิ กถํ ธมฺมญฺจเรติ ปุจฺฉนฺโต มาตาปิตุอาทีสุ ปฏิปตฺติทีปกํ ปาลีอตฺถญฺจ ปาลีธมฺมญฺจ การณยุตฺตญฺจ เม กเถถาติ อิมํ อตฺถญฺจ ธมฺมญฺจ ญายญฺจ ปุจฺฉิ ฯ ตตฺถ กถญฺเจเก อธมฺมฏฺฐาติ เอกจฺเจ อธมฺเม ฐิตา กถํ นิรยญฺเจว อโธสิรา อุทฺธปาทา อปาเย จ ปตนฺตีติ ฯ ตํ ปน ปญฺหํ สพฺพญฺญูพุทฺธปจฺเจกพุทฺธพุทฺธสาวกมหาโพธิสตฺเตสุ ปุริมสฺส ปุริมสฺส อลาเภน ปจฺฉิมํ ปจฺฉิมํ ปุจฺฉิตพฺพยุตฺตกํ มเหสกฺขปญฺหํ ราชา กิญฺจิ ปญฺหํ อชานนฺตํว นคฺคโภคํ นิสฺสิรีกํ อนฺธพาลํ อาชีวกํ ปุจฺฉิ ฯ โส เอวํ ปุจฺฉิโต ปุจฺฉานุรูปํ พฺยากรณํ อทิสฺวา จรนฺตํ โคณํ ทณฺเฑน ปหรนฺโต วิย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔๙.

ภตฺตวฑฺฒิกาย กจวรํ ขิปนฺโต วิย ฯ สุณ มหาราชาติ โอกาสํ กาเรตฺวา อตฺตโน มิจฺฉาวาทํ ปฏฺฐเปสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ฯ เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา กสฺสโป เอตทพฺรวิ สุโณหิ เม มหาราช สจฺจํ อวิตถํ ปทํ นตฺถิ ธมฺมสฺส จริตสฺส ผลํ กลฺยาณปาปกํ นตฺถิ เทว ปรโลโก โก ตโต หิ อิธาคโต นตฺถิ เทว ปิตโร วา กุโต มาตา กุโต ปิตา นตฺถิ อาจริโย นาม อทนฺตํ โก ทเมสฺสติ สมตุลฺยานิ ภูตานิ นตฺถิ เชฏฺฐาปจายิกา นตฺถิ พลํ วิริยํ วา กุโต อุฏฺฐานโปริโส นิยตานิ หิ ภูตานิ ยถา โหถ วิโย ตถา ลทฺเธยฺยํ ลภเต มจฺโจ นตฺถิ ทานํ ผลํ กุโต นตฺถิ ทานผลํ เทว อวโส เทว วีริโย พาเลหิ ทานํ ปญฺญตฺตํ ปณฺฑิเตหิ ปฏิจฺฉิตํ อาวสา เทนฺติ ธีรานํ พาลา ปณฺฑิตมานิโนติ ฯ ตตฺถ อิธาคโตติ ตโต ปรโลกโต อิธาคโต นาม นตฺถิ ฯ ปิตโร วาติ เทว อยฺยกอยฺยิกาทโยว นตฺถิ ฯ เตสุ อสนฺเตสุ กุโต มาตา กุโต ปิตา ฯ ยถา โหถ วิโย ตถาติ โหถ วิโย วุจฺจติ นาวาย ปจฺฉิมพนฺธา นาวา ฯ ยถา ขุทฺทกนาวา มหานาวาย ปจฺฉิมพนฺธา มหานาวเมว อนุคจฺฉติ ฯ ตถา อิเม สตฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๐.

จูฬาสีติกปฺเป นิยตเมว อนุคจฺฉนฺตีติ วทติ ฯ อวโส เทว วีริโยติ เอวํ ทานผเล อสติ โยโกจิ พาโล ทานํ เทติ นาม ฯ โส อวโส อวิริโย น อตฺตโน วเสน พเลน ทานํ เทติ ทานผลํ ปน อตฺถีติ สญฺญาย อญฺเญสํ อนฺธพาลานํ สทฺทหิตฺวา เทตีติ ทีเปติ ฯ พาเลหิ ทานํ ปญฺญตฺตนฺติ ทานํ ทาตพฺพนฺติ อนฺธพาเลหิ ปญฺญตฺตํ อนุญฺญาตํ ตํ ทานํ พาลาเยว เทนฺติ ปณฺฑิตา ปฏิคฺคณฺหนฺตีติ ฯ เอวํ ทานสฺส นิปฺผลตํ วณฺเณตฺวา อิทานิ ปาปสฺส นิปฺผลภาวํ วณฺเณตุํ อาห สตฺติเม สสฺสตา กายา อจฺเฉชฺชา อวิโกปิโน เตโช ปฐวี อาโป จ วาโย สุขทุกฺขญฺจิเม ชีเว จ สตฺติเม กายา เยสํ เฉตฺตา น วิชฺชติ นตฺถิ หนฺตา จ เฉตฺตา วา หญฺญเร วาปิ โกจินํ อนฺตเรเยว กายานํ สตฺถานิ วินิวตฺตเร โย จายํ สิรมาทาย ปเรสํ นิสิตาสินา น โส ฉินฺทติ เต กาเย นตฺถิ ปาปํ ผลํ กุโต จูฬาสีติมหากปฺเป สพฺเพ สุชฺฌนฺติ สํสรํ อนาคเต ตมฺหิ กาเล สญฺญโตปิ น สุชฺฌติ จริตฺวาปิ พหุํ ภทฺรํ เนว สุชฺฌนฺติ นาคเต ปาปญฺเจหิ พหุํ กตฺวา ตํ ขณํ นาติวตฺตเร อนุปุพฺเพน โน สุทฺธิ กปฺปานํ จุฬาสีติยา นิยตํ นาติวตฺตาม เวลนฺตมิว สาคโรติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๑.

ตตฺถ กายาติ สมุหา ฯ อวิโกปิโนติ วิโกเปตุํ น สกฺกา ชีเว จาติ ชีโว จ ฯ ชีโว จาติปิ ปาโฐ อยเมว อตฺโถ ฯ สตฺติเม กายาติ อิเม สตฺตกายา ฯ หญฺญเร วาปิ โกจินนฺติ โย หญฺเญยฺย โสปิ โกจินํ นตฺเถว ฯ สตฺถานิ วินิวตฺตเรติ อิเมสํ สตฺตนฺนํ กายานํ อนฺตเรเยว สตฺถานิ จรนฺตานิ ฉินฺทิตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ สิรมาทายาติ ปเรสํ สีสํ คเหตฺวา ฯ นิสิตาสินาติ นิสิเตน อสินา ฉินฺทตีติ วุจฺจติ ฯ โสปิ เต กาเยน ฉินฺทติ ปฐวี ปฐวิเมว อุเปติ อาปาทโย อาปาทิเก สุขทุกฺขชีวา อากาสํ ปกฺขนฺทนฺตีติ ทสฺเสติ ฯ สํสรนฺติ มหาราช อิเม สตฺตา อิมํ ปฐวึ เอกมํสขลํ กตฺวาปิ เอตฺตเก กปฺเป สํสรนฺตาปิ น สุชฺฌนฺติ อญฺญตฺร หิ สํสารา สตฺเต โสเธตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิ สพฺเพ สํสาเรเนว สุชฺฌนฺติ ฯ อนาคเต ตมฺหิ กาเลติ ยถาวุตฺเต ปน เอกสฺมึ กาเล อนาคเต อปฺปตฺเต อนฺตรา สุสญฺญโตปิ ปริสุทฺธสีโลปิ น สุชฺฌติ ฯ ตํ ขณนฺติ ตํ วุตฺตปฺปการํ กาลํ ฯ อนุปุพฺเพน โน สุทฺธีติ อมฺหากํ วาเท อนุปุพฺเพน สุทฺธิ ฯ สพฺเพสํปิ อมฺหากํ อนุปุพฺเพน สุทฺธีติปิ อตฺโถ ตํ เวลนฺติ ตํ วุตฺตปฺปการํ กาลํ ฯ อิติ โส อุจฺเฉทวาโท อตฺตโน ถาเมน สกวาทํ นิปฺผาเทนฺโต นิปฺปเทสโต กเถสิ กสฺสปสฺส วโจ สุตฺวา อลาโต เอตทพฺรวิ ยถา ภทฺทนฺโต ภณติ มยฺหํปิ ตํว รุจฺจติ อหํปิ ปุริมํ ชาตึ สเร สํสริตตฺตโน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๒.

ปิงฺคโล นามหํ อาสึ ลุทฺโท โคฆาตโก ปุเร พาราณสิยํ ผิตายํ พหุํ ปาปํ กตํ มยา พหู มยา หตา ปาณา มหิสา สูกรา อชา ตโต จุตาหํ อิธ ชาโต อิทฺเธ เสนาปติกุเล นตฺถิ นูน ผลํ ปาเป โยหํ น นิรยํ คโตติ ฯ ตตฺถ อลาโต เอตทพรวีติ โส กิร ปุพฺเพ กสฺสปทสพฺลสฺส กาเล เจติเย อโนชปุปฺผทาเมน ปูชํ กตฺวา มรณสมเย อญฺเญน กมฺเมน ยถานุภาวํ ขิตฺโต สํสาเร สํสรนฺโต เอกสฺส ปาปกมฺมสฺส นิสฺสนฺเทน โคฆาตกกุเล นิพฺพตฺติตฺวา พหุํ ปาปํ อกาสิ ฯ อถสฺส มรณกาเล ภสฺมปฏิจฺฉนฺโน วิย อคฺคิ เอตฺตกํ กาลํ ฐิตํ ตํ ปุญฺญกมฺมํ โอกาสมกาสิ ฯ โส ตสฺสานุภาเวน อิธ นิพฺพตฺติตฺวา ตํ วิภูตึ ปตฺโต ชาตึ สรนฺโต ปน อตีตานนฺตรโต ปรํ สริตุํ อสกฺโกนฺโต โคฆาตกกมฺมํ กตฺวา อิธ นิพฺพตฺโตสฺมีติ สญฺญาย ตสฺส วาทํ อุปตฺถมฺเภนฺโต อิทํ ยถา ภทฺทนฺโตติ อาทิวจนมพฺรวิ ฯ ตตฺถ สเร สํสริตตฺตโนติ อตฺตโน สํสริตํ สรามิ ฯ เสนาปติกุเลติ เสนาปติกุลมฺหิ ชาโต ฯ อเถตฺถ วีชโก นาม ทาโส อาสิ ปฏจฺฉริ อุโปสถํ อุปวสนฺโต คุณสนฺติกมุปาคมิ กสฺสปสฺส วโจ สุตฺวา อลาตสฺส จ ภาสิตํ อสฺสสนฺโต มหุํ อุณฺหํ รุทํ อสฺสูนิ วตฺตยีติ ฯ ตตฺถ อเถตฺถาติ อถ เอติสฺสํ มิถิลายํ ฯ ปฏจฺฉรีติ ทลิทฺโท

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๓.

กปโณ ฯ คุณสนฺติกมุปาคมีติ คุณสฺส สนฺติกํ อุปาคมิ ฯ กิญฺจิเทว การณํ โสสฺสามีติ อุปคโตติ เวทิตพฺโพ ฯ ตมนุปุจฺฉิ เวเทโห กิมตฺถํ สมฺม โรทสิ กินฺเต สุตํ วา ทิฏฺฐํ วา กึ มํ เวเทสิ เวทนนฺติ ฯ ตตฺถ กึ มํ เวเทสิ เวทนนฺติ กินฺนาม ตฺวํ กายิกํ วา เจตสิกํ วา เวทนํ ปตฺโต ยํ เอวํ โรทนฺโต มํ เวเทสิ ชานาเปสิ อุตฺตานเมว นํ กตฺวา มยฺหํ อาจิกฺขาหีติ ฯ เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา วีชโก เอตทพฺรวิ นตฺถิ เม เวทนา ทุกฺขา มหาราช สุโณหิ เม อหํปิ ปุริมํ ชาตึ สรามิ สุขมตฺตโน สาเกตาหํ ปุเร อาสึ ภาวเสฏฺฐึ คุเณรโต สมฺมโต พฺราหฺมณิพฺภานํ สํวิภาครโต สุจิ น จาหํ ปาปกํ กมฺมํ สรามิ กตมตฺตโน ตโต จุตาหํ เวเทห อิธ ชาโต ทุริตฺถิยา คพฺภมฺหิ กุมฺภทาสิยา ยโต ชาโต สุทุคฺคโต เอวมฺปิ ทุคฺคโต สนฺโต สมจริยมธิฏฺฐิโต อุปฑฺฒภาคํ ภตฺตสฺส ททามิ ยสฺส อิจฺฉโต ๑- จาตุทฺทสึ ปญฺจทสึ สทา อุปวสามิหํ น จาปิ ภูเต หึสามิ เถยฺยญฺจาปิ วิวชฺชยึ สพฺพเมว หิ นูเนตํ สุจิณฺณํ ภวติ นิปฺผลํ @เชิงอรรถ: ททามิ โย เม อิจฺฉตีติปิ ปาโฐ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๔.

นิรตฺถํ มญฺญิทํ สีลํ อลาโต ภาสตี ยถา กลิเมว นูน คณฺหามิ อสิปฺโป ธุตฺตโก ยถา กตํ อลาโต คณฺหาติ กิตโว สิกฺขิโต ยถา ทฺวารํ นปฺปฏิปสฺสามิ เยน คจฺฉามิ สุคตึ ตสฺมา ราช ปโรทามิ สุตฺวา กสฺสปภาสิตนฺติ ฯ ตตฺถ ภาวเสฏฺฐีติ เอวํ นามโก อสีติโกฏิวิภโว เสฏฺฐี ฯ คุเณรโตติ คุณมฺหิ รโต ฯ สมฺมโตติ สมฺภาวิโต ฯ สุจีติ สุจิกมฺโม ฯ อิธ ชาโต ทุริตฺถิยาติ อิมสฺมึ มิถิลนคเร ทุริตฺถิยา ทลิทฺทาย กปณาย กุมฺภทาสิยา กุจฺฉิมฺหิ ชาโตสฺมิ ฯ โส กิร ปุพฺเพ กสฺสปพุทฺธกาเล อรญฺเญ นฏฺฐํ พลิพทฺทํ คเวสมาโน เอเกน มคฺคมุฬฺเหน ภิกฺขุนา มคฺคํ ปุฏฺโฐ ตุณฺหี หุตฺวา ปุน เตน ปุจฺฉิโต กุชฺฌิตฺวา สมณทาสา นาเมเต มุขรา โหนฺติ ทาเสน ตยา ภวิตพฺพนฺติ อติมุขราสีติ อาห ฯ ตํ กมฺมํ ตทา วิปากํ อทตฺวา ภสฺมจฺฉนฺโน วิย ปาวโก ฐิตํ มรณสมเย อญฺญํ กมฺมํ อุปฏฺฐาสิ ฯ โส ยถา กมฺมํ สํสาเร สํสรนฺโต เอกสฺส กุสลกมฺมสฺส ผเลน สาเกเต วุตฺตปฺปกาโร เสฏฺฐี หุตฺวา ทานาทีนิ ปุญฺญานิ อกาสิ ฯ ตํ ปนสฺส กมฺมํ ปฐวิยํ นิหิตนิธิ วิย ฐิตํ โอกาสํ ลภิตฺวา วิปากํ ทสฺเสติ ฯ ยํ ปน เตน มคฺคมุฬฺหํ ภิกฺขุํ อกฺโกสนฺเตน กตํ ปาปกมฺมํ ตมสฺส ตสฺมึ อตฺตภาเว วิปากํ อทาสิ ฯ โส อชานนฺโต อิตรสฺส กลฺยาณกมฺมสฺส ผเลน กุมฺภทาสิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺโตสฺมีติ สญฺญาย เอวมาห ฯ ยโต ชาโต สุทุคฺคโตติ สฺวาหํ ชาตกาลโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๕.

ปฏฺฐาย อติทุคฺคโตติ ทีเปติ ฯ สมจริยมธิฏฺฐิโตติ สมจริยายเมว ปติฏฺฐิโตมฺหิ ฯ นูเนตนฺติ เอกํเสเนตํ ฯ มญฺญิทํ สีลนฺติ เทว อิทํ สีลํ นาม นิรตฺถกํ มญฺเญ ฯ อลาโตติ ยถา อยํ อลาตเสนาปติ มยา ปุริมภเว พหุํ ปาณาติปาตปาปกมฺมํ กตฺวา เสนาปติฏฺฐานํ ลทฺธนฺติ ภาสติ เตน การเณนาหํ นิรตฺถกํ สีลนฺติ มญฺญามิ ฯ กลิเมวาติ ยถา อสิปฺโป อสิกฺขิโต อกฺขธุตฺโต ปราชยคฺคาหํ คณฺหติ ตถา นูน คณฺหามิ ปุริมภเว อตฺตโน สาปเตยฺยํ นาเสตฺวา อิทานิ ทุกฺขํ อนุภวามิ ฯ กสฺสปภาสิตนฺติ กสฺสปโคตฺตสฺส อเจลกสฺส ภาสิตํ สุตฺวาติ วทติ ฯ วีชกสฺส วโจ สุตฺวา ราชาองฺคติมพฺรวิ นตฺถิ ทฺวารํ สุคติยา นิยตํ กงฺข วีชก สุขํ วา ยทิ วา ทุกฺขํ นิยตํ กิร ลพฺภติ สํสารสุทฺธิ สพฺเพสํ มา ตุริโต อนาคเต อหมฺปิ ปพฺเพ กลฺยาโณ พฺราหฺณิพฺเภสุ ปาวโฏ โวหารมนุสาสนฺโต รติหีโน ตทนฺตราติ ฯ ตตฺถ องฺคติมพฺรวีติ ปฐมเมว อิตเรสํ ทฺวินฺนํ ปจฺฉา วีชกสฺสาติ ติณฺณํ วจนํ สุตฺวา ทฬฺหํ มิจฺฉาทิฏฺฐึ คเหตฺวา เอตํ นตฺถิ ทฺวารนฺติ อาทิวจนมพฺรวิ ฯ นิยตํ กงฺขาติ สมฺม วีชก นิยตเมว โอโลเกหิ ฯ จูฬาสีติมหากปฺปปฺปมาโณ กาโลเยว หิ สตฺเต โสเธติ มา ตฺวํ อติตุริโตติ อธิปฺปาเยเนวมาห ฯ อนาคเตติ ตสฺมึ กาเล อปฺปตฺเตว อนฺตรา เทวโลกํ คจฺฉามีติ มา ตุริโต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๖.

ปาวโฏติ พฺราหฺมเณสุ จ คหปติเกสุ จ เตสํ กายเวยฺยาวจฺจทานาทิกรเณน ปาวโฏ อโหสิ ฯ โวหารนฺติ วินิจฺฉยฏฺฐาเน นิสีทิตฺวา ราชกิจฺจโวหารํ อนุสาสนฺโตว ฯ รติหีโน ตทนฺตราติ เอตฺตกํ กาลํ กามคุณรติยา ปริหีโนติ ฯ เอวญฺจ ปน วตฺวา ภนฺเต กสฺสป มยํ เอตฺตกํ กาลํ ปมชฺชิมฺหา อิทานิ ปน อมฺเหหิ อาจริโย ลทฺโธ อิโต ปฏฺฐาย กามคุณรติเมว อนุภวิสฺสาม ตุมฺหากํ สนฺติเก อิโตปิ อุตฺตรึ ธมฺมสฺสวนํปิ โน ปปญฺโจ ติฏฺฐถ ตุมฺเห มยํ คมิสฺสามาติ อาปุจฺฉนฺโต อุปฑฺฒคาถมาห ปุนปิ ภนฺเต ทกฺเขมุ สงฺคติ เจ ภวิสฺสตีติ ฯ ตตฺถ สงฺคติ เจติ เอกฏฺฐาเน โน สมาคโม ภวิสฺสติ โน เจ อสติ ปุญฺญผเล กึ ตยา ทิฏฺเฐนาติ ฯ อิทํ วตฺวาน เวเทโห ปจฺจคา สนฺนิเวสนนฺติ ฯ ตตฺถ สนฺนิเวสนนฺติ ภิกฺขเว อิทํ วจนํ วิเทหราชา วตฺวา รถํ อภิรุยฺห อตฺตโน นิเวสนํ จนฺทกปาสาทตลเมว ปฏิคโต ฯ ราชา ปฐมํ คุณสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ตํ วนฺทิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉิ อาคจฺฉนฺโต จ ปน อวนฺทิตฺวาว อาคโต คุโณ อคุณตาย วนฺทนํปิ นาลตฺถ ปิณฺฑาทิกํ สกฺการํ กิเมว ลจฺฉติ ฯ ราชาปิ ตํ รตฺตึ วีตินาเมตฺวา ปุน ทิวเส อมจฺเจ สนฺนิปาเตตฺวา ตุมฺเห กามคุณเมว อุปฏฺฐเปถ อหํ อิโต ปฏฺฐาย กามคุณสุขเมว อนุภวิสฺสามิ น เม อญฺญานิ กิจฺจานิ อาโรเจตพฺพานิ วินิจฺฉยกิจฺจํ อสุโก จ อสุโก จ กโรตูติ วตฺวา กามรติมตฺโตว อโหสิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๗.

ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ตโต รตฺยา วิวสเน อุปฏฺฐานมฺหิ องฺคติ อมจฺเจ สนฺนิปาเตตฺวา อิทํ วจนมพฺรวิ จนฺทเก เม วิมานสฺมึ สทา กาเม วิเธนฺตุ เม มา มุปาคญฺฉุํ อตฺเถสุ คุยฺหปากาสิเยสุ จ วิชโย จ สุณาโม จ เสนาปติ อลาตโก เอเต อตฺเถ นิสีทนฺตุ โวหารกุสลา ตโย อิทํ วตฺวาน เวเทโห กาเมว พหุ มญฺญถ น จาปิ พฺราหฺมณิพฺเภสุ อตฺเถ กิสฺมิญฺจิ ปาวโฏติ ฯ ตตฺถ อุปฏฺฐานมฺหีติ อตฺตโน อุปฏฺฐานฏฺฐาเน ฯ จนฺทเก เมติ มม สนฺตเก จนฺทกปาสาเท ฯ วิเธนฺตุ เมติ นิจฺจํ มยฺหํ กาเม สํวิทหนฺตุ อุปฏฺฐเปนฺตุ ฯ คุยฺหปากาสิเยสูติ คุยฺเหสุปิ ปกาสิเยสุปิ อตฺเถสุ อุปฺปนฺเนสุ มํ เกจิ มา อุปคญฺฉุํ ฯ อตฺเถติ อตฺถการณวินิจฺฉยฏฺฐาเน ฯ นิสีทนฺตูติ มยา กตฺตพฺพกิจฺจสฺส กรณตฺถํ เสสามจฺเจหิ สทฺธึ นิสีทนฺตุ ฯ ตโต เทฺวสตฺตรตฺตสฺส เวเทหสฺสตฺรชา ปิยา ราชกญฺญา รุจา นาม ธาติมาตรมพฺรวิ อลงฺกโรถ มํ ขิปฺปํ สขิโย จ อลงฺกโรนฺตุ เม สุเว ปณฺณรโส ทิโพยฺ คจฺฉํ อิสฺสรสนฺติเก ตสฺสา มาลฺยํ อภิหรึสุ จนฺทนญฺจ มหารหํ มณิสงฺขมุตฺตารตนํ นานารตฺเต จ อมฺพเร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๘.

ตญฺจ โสวณฺณมเย ปีเฐ นิสินฺนํ พหุกิตฺถิโย ปริกีริย อโสภึสุ รุจํ รุจิรวณฺณินินฺติ ฯ ตตฺถ ตโตติ ตโต รญฺโญ กามปงฺเก ลคฺคทิวสโต ปฏฺฐาย ฯ เทฺวสตฺตรตฺตสฺสาติ จุทฺทสเม ทิวเส ฯ ธาติมาตรมพฺรวีติ ปิตุ สนฺติกํ คนฺตุกามา หุตฺวา ธาติมาตโร อาห ฯ สา กิร จาตุทฺทเส นานาวณฺณานิ จ วตฺถานิ นิวาเสตฺวา ปญฺจกุมารีสตาหิ ปริวุตา ธาติคณํ อาทาย มหนฺเตน สิริวิลาเสน อตฺตโน สตฺตภูมิกา รติวฑฺฒนปาสาทา โอรุยฺห ปิตุ ทสฺสนตฺถํ จนฺทกปาสาทํ คจฺฉติ ฯ อถ นํ ปิตา ทิสฺวา ตุฏฺฐมานโส มหาสกฺการํ กาเรตฺวา อุยฺโยเชนฺโต อมฺม ทานํ เทหีติ สหสฺสํ ทตฺวา อุยฺโยเชสิ ฯ สา อตฺตโน นิเวสนํ คนฺตฺวา ปุน ทิวเส อุโปสถิกา หุตฺวา กปณทฺธิกวนิพฺพกยาจกานํ มหาทานํ เทติ ฯ รญฺญา กิรสฺสา เอโก ชนปโท ทินฺโน ฯ ตโต อาเยน สพฺพกิจฺจานิ กโรติ ฯ ตทา ปน รญฺญา กิร คุณาชีวกํ นิสฺสาย มิจฺฉาทสฺสนํ คหิตนฺติ สกลนคเร เอกโกลาหลมโหสิ ฯ ตํ รุจาย ธาติโย สุตฺวา ราชธีตาย อาโรจยึสุ อยฺเย ปิตรา กิร เต อาชีวกสฺส กถํ สุตฺวา มิจฺฉาทสฺสนํ คหิตํ โส กิร ราชา จตูสุ นครทฺวาเรสุ ทานสาลาโย วิทฺธํสาเปตฺวา ปรปริคฺคหิตา อิตฺถิโย จ กุมาริกาโย จ ปสยฺหากาเรน อาณาเปสิ รชฺชํ น วิจาเรสิ กามมทมตฺโตเยว ชาโตติ ฯ สา ตาสํ กถํ สุตฺวา อนตฺตมนา หุตฺวา กถํ หิ นาม เม ปิตา ตาทิสํ อปคตสุกฺกธมฺมํ นิลฺลชฺชํ นคฺคโภคํ คุณํ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉติ นนุ ธมฺมิกสมณพฺราหฺมโณ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๕๙.

กมฺมวาที อุปสงฺกมิตฺวา ปุจฺฉิตพฺโพ สิยา ฐเปตฺวา โข ปน มํ อญฺโญ มยฺหํ ปิตรํ มิจฺฉาทสฺสนา โมเจตฺวา สมฺมาทสฺสเน ปติฏฺฐเปตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิ อหมฺหิ อตีตา สตฺต อนาคตา สตฺตาติ จุทฺทสชาติโย สรามิ ตสฺมา ปุพฺเพ อตฺตนา กตํ ปาปกมฺมํ กเถตฺวา ปาปกมฺมสฺส ผลํ ทสฺเสตฺวา มม ปิตรํ โพเธสฺสามิ สเจ ปน อชฺเชว คมิสฺสามิ อถ มม ปิตา มํ อมฺม ตฺวํ ปุพฺเพ อฑฺฒมาสํ อาคจฺฉสิ อชฺช กสฺมา ลหุํ อาคตาสีติ วกฺขติ ตตฺร เจ อหํ ตุมฺเหหิ กิร มิจฺฉาทสฺสนํ คหิตนฺติ สุตฺวา อาคตมฺหีติ วกฺขามิ น เม วจนํ ครุกํ กตฺวา คณฺหิสฺสติ ตสฺมา อชฺช อคนฺตฺวา อิโต จุทฺทสเม ทิวเส กาฬปกฺเข จาตุทฺทเสเยว กิญฺจิ อชานนฺตี วิย ปุพฺเพ คมนากาเรเนว คนฺตฺวา อาคมนกาเล ทานวตฺตตฺถาย สหสฺสํ ยาจิสฺสามิ ตทา เม ปิตา ทิฏฺฐิยา คหิตภาวํ กเถสฺสติ อถ นํ อหํ อตฺตโน พเลน มิจฺฉาทิฏฺฐึ ฉฑฺฑาเปสฺสามีติ จินฺเตสิ ฯ ตสฺมา จุทฺทสเม ทิวเส ปิตุ สนฺติกํ คนฺตุกามา หุตฺวา เอวมาห ฯ ตตฺถ สขิโย จาติ สหายิกาโยปิ เม ปญฺจสตา กุมาริกาโย เอกาเยกํ อสทิสํ กตฺวา สพฺพา นานาลงฺกาเรหิ นานาวณฺเณหิ ปุปฺผคนฺธวิเลปเนหิ อลงฺกโรนฺตุ ฯ ทิพฺโยติ ทิพฺพทิวโส ฯ เทวตาสนฺนิปาตปฏิมณฺฑิโตติปิ ทิพฺโพ ฯ คจฺฉนฺติ มม ทานวตฺตํ อาหราเปตุํ วิเทหราชสฺส ปิตุ สนฺติกํ คมิสฺสามิ ฯ อภิหรึสูติ โสฬสหิ คนฺโธทกฆเฏหิ นหาเปตฺวา มณฺเฑตฺวา กุมาริกานํ มณฺฑนตฺถาย กิร อภิหรึสุ ฯ ปริกีริยาติ ปริวาเรตฺวา ฯ อโสภึสูติ จํรุ ปริวาเรตฺวา ราชธีตรํ เทวกญฺญา วิย ตํ ทิวสํ อติวิย โสภึสุ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๐.

สา จ สขีมชฺฌคตา สพฺพาภรณภูสิตา สเตริตา อพฺภมิว จนฺทกํ ปาวิสี รุจา อุปสงฺกมิตฺวา เวเทหํ วนฺทิตฺวา วินเย รตา สุวณฺณขจิเต ปีเฐ เอกมนฺตํ อุปาวิสีติ ฯ ตตฺถ สเตริตาติ วิชฺชุลตา วิย ฯ อพฺภมิวาติ เมฆอพฺภนฺตรโต นิสฺสิตา ฯ ปาวิสีติ ปิตุ วสนฏฺฐานํ จนฺทกปสาทํ ปาวิสิ ฯ สุวณฺณขจิเตติ สตฺตรตนวิจิตฺเต สุวณฺณมเย ปีเฐ ฯ ตญฺจ ทิสฺวาน เวเทโห อจฺฉรานํว สงฺคมํ รุจํ สขิมชฺฌคตํ อิทํ วจนมพฺรวิ กจฺจิ รมสิ ปาสาเท อนฺโต โปกฺขรณึ ปติ กจฺจิ พหุวิธํ ขชฺชํ สทา อภิหรนฺติ เต กจฺจิ พหุวิธํ มาลฺยํ โอจินิตฺวา กุมาริกาโย ฆรเก กโรถ ปจฺเจกํ ขิฑฺฑา รติรตา พหุํ เกน วา วิกลํ ตุยฺหํ กึ ขิปฺปํ อภิหรนฺติ เต มนํ กรสฺสุ กุฏมุขี อปิ จนฺทสมํ หิ เตติ ฯ ตตฺถ อจฺฉรานํว สงฺคมนฺติ อจฺฉรานํ สงฺคมํ วิย ตํ สมาคมํ ทิสฺวา ฯ ปาสาเทติ อมฺม มยา ตุยฺหํ เวชยนฺตสทิโส รติวฑฺฒนปาสาโท การิโต กจฺจิ ตตฺถ รมสิ ฯ อนฺโต โปกฺขรณึ ปตีติ อนฺโต วตฺถุสฺมึเยว เต มยา นนฺทโปกฺขรณีปติภาคา โปกฺขรณี การิตา กจฺจิตํ โปกฺขรณึ ปฏิจฺจ อุทกกีฬํ กีฬนฺตี รมสิ ฯ มาลฺยนฺติ อมฺม ตุยฺหํ เทวสิกํ เทวสิกํ ปญฺจวีสติปุปฺผสมุคฺเค ปหิณามิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๑.

กจฺจิ ตุมฺเห สพฺพาปิ กุมาริกาโย ตํ มาลฺยํ โอจินิตฺวา คนฺถิตฺวา อภิณฺหํ ขิฑฺฑา รติรตา หุตฺวา กจฺจิ ปจฺเจกํ ฆรเก กโรถ อหํ สุนฺทรํ อหํ สุนฺทรตรนฺติ เอวํ ปาฏิเยกฺกํ สารมฺเภน วิย ปุปฺผฆรกานิ ปุปฺผคพฺเภ จ ปุปฺผาสนปุปฺผสยนานิ จ กจฺจิ กโรถาติ ปุจฺฉติ ฯ วิกลนฺติ เวกลฺลํ ฯ มนํ กรสฺสูติ จิตฺตํ อุปฺปาเทหิ ฯ กุฏมุขีติ สาสปกุเฏน ปสาทิตมุขตาย ตํ เอวมาห ฯ อิตฺถิโย หิ มุขวณฺณํ ปสาเทนฺติโย ทุฏฺฐโลหิตมุขทูสิตปิฬกาหรณตฺถํ ปฐมํ สาสปกุเฏน มุขํ วิลิมฺปนฺติ ฯ ตโต โลหิตสฺส สมกรณตฺถํ มตฺติกจุณฺเณน ฯ ตโต ฉวีปสาทนตฺถํ ติลกุเฏน ฯ จนฺทสมํ หิ เตติ จนฺทโต ทุลฺลภตโร นาม นตฺถิ ตาทิเสปิ รุจึ กตฺวา มม อาจิกฺข สมฺปาเทสฺสามิ เตติ ฯ เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา รุจา ปิตรมพฺรวิ สพฺพเมตํ มหาราช ลพฺภติสฺสรสนฺติเก สุเว ปณฺณรโส ทิโพยฺ สหสฺสํ อภิหรนฺตุ เม ยถาทินฺนญฺจ ทสฺสามิ ทานํ สพฺพวนิสฺวหนฺติ ฯ ตตฺถ สพฺพวนิสฺวหนฺติ สพฺพวนิพฺพเกสุ อหํ ทสฺสามิ ฯ รุจาย วจนํ สุตฺวา ราชา องฺคติมพฺรวิ พหุํ วินาสิตวิตฺตํ นิรตฺถํ อผลํ ตยา อุโปสเถว ยํ นิจฺจํ อนฺนปานํ น ภุญฺชสิ นิยเตตํ อภุตฺตพฺพํ นตฺถิ ปุญฺญํ อภุญฺชโตติ ฯ ตตฺถ องฺคติมพฺรวีติ ภิกฺขเว โส องฺคติ ราชา ปุพฺเพ อยาจิโตปิ อมฺม ทานํ เทหีติ สหสฺสํ ทตฺวา ตํ ทิวสํ ยาจิโตปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๒.

มิจฺฉาทสฺสนสฺส คหิตตฺตา อทตฺวา อิทํ พหุํ วินาสิตนฺติ อาทิวจนมพฺรวิ ฯ นิยเตตํ อภุตฺตพฺพนฺติ เอตํ นิยตวเสน ตยา อภุญฺชิตพฺพํ ภวิสฺสติ ภุญฺชนฺตานํปิ อภุญฺชนฺตานํปิ นตฺถิ ปุญฺญํ สพฺเพหิ จุฬาสีติมหากปฺเป อนติกฺกมิตฺวาว สุชฺฌิตพฺพนฺติ ฯ วีชโกปิ หิ สุตฺวาน ตทา กสฺสปภาสิตํ อสฺสสนฺโต มหุํ อุณฺหํ รุทํ อสฺสูนิ วตฺตยิ ยาว รุเจ ชีวสิ โน มา ภตฺตมุปนาสยิ นตฺถิ ภทฺเท ปโร โลโก กึ นิรตฺถํ วิหญฺญสีติ ฯ ตตฺถ วีชโกปีติ วีชโกปิ ปุพฺเพ กลฺยาณกมฺมํ กตฺวา ตสฺส นิสฺสนฺเทน ทาสิกุจฺฉิยํ นิพฺพตฺโตติ วีชกวตฺถุํปิสฺสา อุทาหรณํ อาหริ ฯ นตฺถิ ภทฺเทติ ภทฺเท คุณาจริโย เอวมาห นตฺถิ อยํ โลโก นตฺถิ ปรโลโก นตฺถิ มาตา นตฺถิ ปิตา นตฺถิ สตฺตา อุปปาติกา นตฺถิ โลเก สมณพฺราหฺมณา สมคฺครตา สมฺมาปฏิปนฺนาติ ปรโลเก หิ สติ อิธโลโก นาม ภเวยฺย โสเยว นตฺถิ มาตาปิตูสุ จ สนฺเตสุ ปุตฺตธีตโร นาม ภเวยฺยุํ เตเยว นตฺถิ ธมฺเม สติ ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณา ภเวยฺยุํ เตเยว นตฺถิ กึ ทานํ เทสิ กึ สีลํ รกฺขสิ นิรตฺถํ กึ วิหญฺญสีติ ฯ เวเทหสฺส วโจ สุตฺวา รุจา รุจิรวณฺณินี ชานํ ปุพฺพาปรํ ธมฺมํ ปิตรํ เอตทพฺรวิ สุตเมว ปุเรอาสิ ปจฺจกฺขํ ทิฏฺฐมิทํ มยา พาลูปเสวี โย โหติ พาโลว สมปชฺชถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๓.

มุฬฺโห หิ มุฬฺหมาคมฺม ภิยฺโย โมหํ นิคจฺฉติ ปฏิรูปํ อลาเตน วีชเกน จ มุฬฺหิตุนฺติ ฯ ตตฺถ ปุพฺพาปรํ ธมฺมนฺติ ภิกฺขเว ปิตุ วจนํ สุตฺวา รุจา ราชธีตา อตีเต สตฺตชาติวเสน ปุพฺพธมฺมํ อนาคเต สตฺตชาติวเสน อนาคตธมฺมญฺจ ชานนฺตี ปิตรํ มิจฺฉาทิฏฺฐิโต โมเจตุกามา เอตํ สุตเมวาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ สมปชฺชถาติ โย ปุคฺคโล พาลุปเสวี โหติ โส พาโลว สมปชฺชตีติ เอตํ มยา ปุพฺเพ สุตเมว อชฺช ปน ปจฺจกฺขโต ทิฏฺฐนฺติ ฯ มุฬฺโห หีติ มคฺคมุฬฺหามคมฺม มคฺคมุฬฺโห วิย ทิฏฺฐิมุฬฺโหปิ ทิฏฺฐิมุฬฺหมาคมฺม อุตฺตรึปิ มุฬฺหํ นิคจฺฉติ มุฬฺหตโร โหติ ฯ อลาเตนาติ เทว ตุมฺเหหิ ชาติโคตฺตกุลปฺปเทสอิสฺสริย ปญฺญาสมฺปนฺเนหิ ๑- ปริหีเนน อลาตเสนาปตินา อจฺจนฺตหีเนน นิปฺปญฺเญน วิชกทาเสน จ คามทารกสทิสํ อหิริกํ พาลํ คุณาชีวกํ อาคมฺม มุฬฺหิตุํ ปฏิรูปํ อนุจฺฉวิกํ กินฺเตน มุฬฺหิสฺสสีติ ฯ เอวํ เต อุโภปิ ครหิตฺวา ทิฏฺฐิโต โมเจตุกามตาย ปิตรํ วณฺเณนฺตี อาห ตฺวญฺจ เทวาสิ สปฺปญฺโญ ธีโร อตฺถสฺส โกวิโท กถํ พาเลหิ สทิโส หีนทิฏฺฐิมุปาคมิ สเจ หิ สํสารปเถน สุชฺฌนฺติ นิรตฺถิยา ปพฺพชฺชา คุณสฺส กีโฏว อคฺคึ ชลิตํ อปาปตํ @เชิงอรรถ: ชาติ ฯลฯ ปญฺญาหีติปิ ปาโฐ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๔.

อาปชฺชติ โมหมุฬฺเห นคฺคภาวํ สํสารสุทฺธีติ ปุเร นิวิฏฺฐา กมฺมํ วิทูเสนฺติ พหู อชานํ ปุพฺเพ กลี ทุคฺคหิตาวนตฺถา ทุมฺโมจยา พลิสา อมฺพุโชวาติ ฯ ตตฺถ สปฺปญฺโญติ ตฺวํ หิ ยสวยปุญฺญธิติโยนิโสมนสิการ- ธมฺมสากจฺฉวเสน ลทฺธาย ปญฺญาย สปญฺโญ เตเนว การเณน ธีโร ธีรตาย อตฺถานตฺถสฺส การณา การณสฺส โกวิโท ฯ พาเลหิ สทิโสติ ยถา เต พาลา อุปคตา กถํ ตถา ตฺวํ หีนทิฏฺฐึ อุปคโต ฯ อปาปตนฺติ อปิ อาปตํ ฯ ปตนฺโตติ อตฺโถ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ตาต สํสาเรน สุทฺธิยา สติ ยถา ปฏงฺคกีโฏ รตฺติภาเค ชลิตํ อคฺคึ ทิสฺวา ตปฺปจฺจยํ ทุกฺขํ อชานิตฺวา โมเหน ตตฺถ ปตนฺโต มหาทุกฺขํ อาปชฺชติ ตถา คุโณปิ ปญฺจกามคุเณ ปหาย โมหมุฬฺเหน นิสฺสิริกํ นิลฺลชฺชํ นิรสฺสาทํ นคฺคภาวํ อาปชฺชตีติ ฯ ปุเร นิวิฏฺฐาติ ตาต สํสาเรน สุทฺธีติ กสฺสปวจนํ สุตฺวา ปฐมเมว นิวิฏฺฐา นตฺถิ สุกตทุกฺกฏานํ กมฺมานํ ผลนฺติ คหิตตฺตา พหู ชนา อชานนฺตา มิจฺฉาทสฺสเนน อนตฺถํ คเหตฺวา กมฺมํ วิทูเสนฺติ ฯ ตํ วิทูเสนฺตา กมฺมผลํ วิทูเสนฺติเยว เอวํ เตสํ ปุพฺเพ คหิโต กลิปราชยคฺคาโห ทุคฺคหิโตว โหตีติ อตฺโถ ฯ ทุมฺโมจยา พลิสา อมฺพุโช วาติ เต ปน เอวํ อชานนฺตา มิจฺฉาทสฺสเนน อนตฺถํ คเหตฺวา ฐิตา @เชิงอรรถ: อนตฺถาติปทํ ทุมฺโมจยาติปเท อปาทานํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๕.

พาลา ยถา นาม พลิสํ คิลิตฺวา ฐิโต มจฺโฉ พลิสา ทุมฺโมจโย โหติ เอวํ ตมฺหา อนตฺถา ทุมฺโมจยา โหนฺติ ฯ เอวํ วตฺวา สา อุตฺตรึ ราชานํ อนุสาสนฺตี อิมา คาถา อภาสิ อุปมนฺเต กริสฺสามิ มหาราช ตวตฺถิยา อุปมายปิเธกจฺเจ อตฺถํ ชานนฺติ ปณฺฑิตา วาณิชานํ ยถา นาวา อปฺปมาณภารา ครุ อติภารํ สมาทาย อณฺณเว อวสีทติ เอวเมว นโร ปาปํ โถกํ โถกํปิ อาจินํ อติภารํ สมาทาย นิรเย อวสีทติ น ตาว ภาโร ปริปูโร อลาตสฺส มหีปติ อาจินาติ จ ตํ ปาปํ เยน คจฺฉติ ทุคฺคตึ ปุพฺเพวสฺส กตํ ปุญฺญํ อลาตสฺส มหีปติ ตสฺสายํ เทว นิสฺสนฺโท ยญฺเจโส ลภเต สุขํ ขียเตวสฺส ตํ ปุญฺญํ ตถา หิ อคุเณ รโต อุชุมคฺคํ อวหาย กุมฺมคฺคํ อนุธาวติ ตุลา ยถา ปคฺคหิตา โอหิเต ตุลมณฺฑเล อุนนฺเมติ ตุลาสีสํ ภาเร โอโรปิเต สติ เอวเมว นโร ปุญฺญํ โถกํ โถกมฺปิ อาจินํ สคฺคาติมาโน ทาโส ว วีชโก สาตเว รโตติ ฯ ตตฺถ นิรเยติ อฏฺฐวิเธ มหานิรเย โสฬสวิเธ อุสฺสุทนิรเย โลกนฺตนิรเย จ ฯ ภาโรติ ตาต น ตาวสฺส อกุสลภาโร ปูรติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๖.

ตสฺสาติ ตสฺส ปุพฺเพ กตสฺส ปุญฺญสฺส เอส นิสฺสนฺโท ยํ โส อลาตเสนาปติ ตปฺปจฺจยํ สุขํ ลภติ ฯ น หิ ตาต เอตํ โคฆาตกกมฺมสฺส ผลํ ปาปสฺส หิ นาม วิปาโก อิฏฺโฐ กนฺโต ภวิสฺสตีติ อฏฺฐานเมตํ ฯ อคุเณ รโตติ ตถา เหส อิทานิ อกุสลกมฺเม รโต ฯ อุชุมคฺคนฺติ ทส กุสลกมฺมปถมคฺคํ ปหาย ฯ กุมฺมคฺคนฺติ นิรยคามึ ทส อกุสลกมฺมปถมคฺคํ อนุธาวติ ฯ โอหิเต ตุลมณฺฑเลติ ภณฺฑสมฺปฏิจฺฉนตฺถาย ตุลามณฺฑเล ลคฺเคตฺวา ฐปิเต ฯ อุนนฺเมตีติ อุทฺธํ อุกฺขิปติ ฯ อาจินนฺติ โถกํ โถกํ ปุญฺญํ อาจินนฺโต ปาปภารํ โอตาเรตฺวา นโร กลฺยาณกมฺมสีสํ อุกฺขิปิตฺวา เทวโลกํ คจฺฉติ ฯ สคฺคาติมาโนติ สคฺเค อติมาโน สคฺคสมฺปาปเก สาตผเล กลฺยาณกมฺเม อภิรโต ฯ สคฺคาธิมาโนติปิ ปาโฐ ฯ สคฺคํ อธิการํ กตฺวา ฐิตจิตฺโตติ อตฺโถ ฯ สาตเว รโตติ เอส วีชกทาโส สาตเว มธุรวิปาเก กุสลกมฺเมเยว รโต โส อิมสฺส ปาปกมฺมสฺส ขีณกาเล กลฺยาณกมฺมสฺส ผเลน เทวโลเก นิพฺพตฺติสฺสติ ฯ ยํ ปเนส อิทานิ ทาสตฺตํ อุปคโต เนว ตํ กลฺยาณกมฺมสฺส ผเลน ตถตฺตสํวตฺตนิกํ หิสฺส ปุพฺเพ กตํ ปาปํ ภวิสฺสตีติ นิฏฺฐเมตฺถ คนฺตพฺพนฺติ ฯ สา อิมมตฺถํ ปกาเสนฺตี อาห ยญฺจชฺช วีชโก ทาโส ทุกฺขํ ปสฺสติ อตฺตนิ ปุพฺเพวสฺส กตํ ปาปํ ตเมโส ปฏิเสวติ ขียเตวสฺส ตํ ปาปํ ตถา หิ วินเย รโต กสฺสปญฺจ สมาปชฺช มา เหวุปฺปถมาคมาติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๗.

ตตฺถ มา เหวุปฺปถมาคมาติ ตาต ตฺวํ ปน อิมํ นคฺคํ กสฺสปาชีวกํ อุปคนฺตฺวา มา เหว นิรยคามึ อุปถํ อาคม มา ปาปมกาสีติ ปิตรํ โอวทิ ฯ สา อิทานิสฺส ปาปุปเสวนาย โทสํ กลฺยาณมิตฺตุปเสวนาย จ คุณํ ทสฺเสนฺตี อาห ยํ ยํ หิ ราช ภชติ สนฺตํ วา ยทิ วา อสํ สีลวนฺตํ วิสีลํ วา วสํ ตสฺเสว คจฺฉติ ยาทิสํ กุรุเต มิตฺตํ ยาทิสญฺจูปเสวติ โสปิ ตาทิสโก โหติ สหวาโส หิ ตาทิโส เสวมาโน เสวมานํ สํผุฏฺโฐ สํผุสํ ปรํ สโร ทุฏฺโฐ กลาปํว อลิตฺตมุปลิมฺปติ อุปเลปภยา ธีโร เนว ปาปสขา สิยา ปูติมจฺฉํ กุสคฺเคน โย นโร อุปนยฺหติ กุสาปิ ปูตี วายนฺติ เอวํ พาลูปเสวนา ตครญฺจ ปลาเสน โย นโร อุปนยฺหติ ปตฺตาปิ สุรภี วายนฺติ เอวํ ธีรูปเสวนา ตสฺมา ปตฺตปุฏสฺเสว ญตฺวา สมฺปากมตฺตโน อสนฺเต นูปเสเวยฺย สนฺเต เสเวยฺย ปณฺฑิโต อสนฺโต นิรยํ เนนฺติ สนฺโต ปาเปนฺติ สุคตินฺติ ฯ ตตฺถ สนฺตํ วาติ สปฺปุริสํ วา ฯ ยทิ วา อสนฺติ อสปฺปุริสํ วา ฯ สโร ทุฏฺโฐ กลาปํวาติ มหาราช ยถา นาม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๘.

หลาหลวิสลิตฺโต สโร สรกลาเป ปกฺขิตฺโต สพฺพนฺตํ วิเสน อลิตฺตมฺปิ สรกลาปํ ลิมฺปติ วิสทุฏฺฐเมว กโรติ เอวเมว ปาปมิตฺโต ปรํ เสวมาโนว ตํ เสวมานํ ปรํ เตน จ สมฺผุฏฺโฐ ตํ สมฺผุสฺสนฺโต อลิตฺตํ ปาเปน ปุริสํ อตฺตโน เอกชฺฌาสยํ กโรนฺโต อุปลิมฺปติ ปาปเมว กโรติ ฯ วายนฺตีติ ตสฺส เต กุสาปิ ทุคฺคนฺธา วายนฺติ ฯ ตครญฺจาติ ตครญฺจ อญฺญญฺจ คนฺธสมฺปนฺนํ คนฺธชาตํ ปลิเวฐนานิ ปณฺณานิ สุคนฺธานิ โหนฺติ ฯ เอวนฺติ เอวเมว ธีรูปเสวนา ฯ ธีโร หิ อตฺตานํ เสวมานํ ธีรเมว กโรติ ฯ ตสฺมา ปตฺตปุฏสฺเสวาติ ยสฺมา ตคราทิปลิเวฐิตานิ ปณฺณานิ สุคนฺธานิ โหนฺติ ตสฺมา ปลาสปตฺตปุฏสฺเสว ปณฺฑิตุปเสวเนน อหํปิ ปณฺฑิโต ภวิสฺสามีติ เอวํ ญตฺวา ฯ สมฺปากมตฺตโนติ อตฺตโน ปริปากํ ปริณามํ ปณฺฑิตภาวํ ญตฺวา อสนฺเต ปหาย ปณฺฑิเต สนฺเต อุปเสเวยฺย ฯ นิรยํ เนนฺตีติ เอตฺถ เทวทตฺตาทีหิ นิรยํ สาริปุตฺตตฺเถราทีหิ จ สุคตินฺติ นิทานวเสน อุทาหรณานิ อาหริตพฺพานีติ ฯ เอวํ ราชธีตา ฉหิ คาถาหิ ปิตุ ธมฺมํ กเถตฺวา อิทานิ อตีเต อตฺตนา อนุภูตํ ทุกฺขํ ทสฺเสนฺตี อาห อหมฺปิ ชาติโย สตฺต สเร สํสริตตฺตโน อนาคเตปิ สตฺเตว ยา คมิสฺสํ อิโต จุตา ยา เม สา สตฺตมี ชาติ อหุ ปุพฺเพ ชานาธิป กมฺมารปุตฺโต มคเธสุ อหุ ราชคเห ปุเร ปาปํ สหายํ อาคมฺม พหุ ปาปํ กตํ มยา ปรทารสฺส เหเฐนฺตา จริมฺหา อมรา วิย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๖๙.

ตํ กมฺมํ นิหิตํ อฏฺฐา ภสฺมจฺฉนฺโนว ปาวโก อถ อญฺเญหิ กมฺเมหิ อชายึ วํสภูมิยํ โกสมฺพิยํ เสฏฺฐิกุเล อิทฺเธ ผิเต มหทฺธเน เอกปุตฺโต มหาราช นิจฺจํ สกฺกตปูชิโต ตตฺถ มิตฺตํ อเสวิสฺสํ สหายํ สาตเว รตํ ปณฺฑิตํ สุตสมฺปนฺนํ โส มํ อตฺเถ นิเวสยิ จาตุทฺทสึ ปญฺจทสึ พหุํ รตฺติมุปาวิสึ ตํ กมฺมํ นิหิตํ อฏฺฐา นิธีว อุทกนฺติเก อถ ปาปานํ กมฺมานํ ยเมตํ มคเธ กตํ ผลํ ปริยาคตํ ปจฺฉา ภุตฺวา ทุฏฺฐวิสํ ยถา ตโต จุตาหํ เวเทห โรรุเว นิรเย จิรํ สกมฺมุนา อปจิสฺสํ ตํ สรํ น สุขํ ลเภ พหุวสฺส คเณ ตตฺถ เขปยิตฺวา พหุํ ทุกฺขํ ภิณฺณาคเต อหุ ราช ฉกโล อุทฺธตปฺผโลติ ฯ ตตฺถ สตฺตาติ มหาราช อิธโลกปรโลโก นาม สุกตทุกฺกฏานญฺจ ผลํ อตฺถิ น สํสาโร สตฺเต โสเธตุํ สกฺโกติ ฯ กมฺมุนา เอว หิ สตฺตา สุชฺฌนฺติ อลาตเสนาปติ จ วีชกทาโส จ เอกเมว ชาตึ อนุสฺสรนฺติ น เกวลํ เอเตว ชาติสฺสรา อหมฺปิ อตีเต สตฺต ชาติโย อตฺตโน สํสริตํ สรามิ อนาคเตปิ อิโต คนฺตพฺพา สตฺเตว ชานามิ ฯ ยา เม สาติ ยา สา มม อตีเต สตฺตมี ชาติ อาสิ ฯ กมฺมารปุตฺโตติ ตาย ชาติยา อหํ มคเธสุ ราชคหนคเร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๐.

สุวณฺณการปุตฺโต อโหสึ ฯ ปรทารสฺส เหเฐนฺตาติ ปรทารํ วิเหเฐนฺตา ปเรสํ รกฺขิตโคปิตภณฺเฑ อปรชฺฌนฺตา ฯ อฏฺฐาติ ตํ ตทา มยา กตํ ปาปกมฺมํ โอกาสํ อลภิตฺวา โอกาเส สติ วิปากทายกํ หุตฺวา ภสฺมจฺฉนฺโน อคฺคิ วิย นิหิตํ อฏฺฐาสิ ฯ วํสภูมิยนฺติ วํสรฏฺเฐ ฯ เอกปุตฺโตติ อสีติโกฏิวิภเว เสฏฺฐิกุเล อหํ เอกปุตฺโตว อโหสึ ฯ สาตเว รตนฺติ กลฺยาณกมฺเม อภิรตํ ฯ โส มนฺติ โส สหายโก มํ อตฺเถ กุสลกมฺเม ปติฏฺฐเปสิ ฯ ตํ กมฺมนฺติ ตํปิ เม กลฺยาณกมฺมํ ตทา โอกาสํ อลภิตฺวา โอกาเส สติ วิปากทายกํ หุตฺวา ฯ อุทกนฺติเกติ อุทเก นิหิตํ อฏฺฐาสิ ฯ ยเมตนฺติ อถ มม เอตฺตเกสุ ปาปกมฺเมสุ ยํ เอตํ มยา มคเธ ปรทารกมฺมํ กตํ ตสฺส ผลํ ปจฺฉา มํ ปริยาคตํ อุปคตนฺติ อตฺโถ ฯ ยถา กึ ฯ ภุตฺวา ทุฏฺฐวิสํ ยถาติ ยถา สวิสํ โภชนํ ภุตฺวา ฐิตสฺส ตํ ทุฏฺฐํ กกฺขลํ หลาหลํ วิสํ กุปฺปติ ตถา มํ ปริยาคตนฺติ อตฺโถ ฯ ตโตติ ตโต โกสมฺพิยํ เสฏฺฐิกุลโต ฯ ตํ สรนฺติ ตํ ตสฺมึ นิรเย อนุภูตํ ทุกฺขํ สรนฺตี จิตฺตสุขนฺนาม น ลภามิ ภยเมว เม อุปฺปชฺชติ ฯ ภิณฺณาคเตติ ภินฺนาคกรฏฺเฐ ภิณฺณาคเต นาม นคเร วา ฯ อุทฺธตปฺผโลติ อุทฺธตพีโช ฯ โส ปน ฉกลโก พลสมฺปนฺโน อโหสิ ฯ ปิฏฺฐิยํ อภิรุหิตฺวาปิ นํ วาหยึสุ ฯ ตํ ยานเกปิ โยชยึสุ ฯ สา ตมตฺถํ ปกาเสนฺตี อาห สาตปุตฺตา มยา วุฬฺหา ปิฏฺฐิยา จ รเถน จ ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺโท ปรทารคมนสฺส เมติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๑.

ตตฺถ สาตปุตฺตาติ อมจฺจปุตฺตา ฯ ตสฺส กมฺมสฺสาติ เทว โรรุวมหานิรเย ปจนญฺจ ฉกลกาเล อณฺฑวีชุปฺปาตนญฺจ ปิฏฺฐิวาหนยานกโยชนานิ จ สพฺโพเปส ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺโท ปรทารคมนสฺส เมติ ฯ ตโต ปน จวิตฺวา อรญฺเญ กปิโยนิยํ ปฏิสนฺธึ คณฺหึ อถ เต มํ ชาตทิวเส ยูถปติโน ทสฺเสสุํ โส อาเนถ เม ปุตฺตนฺติ ทฬฺหํ คเหตฺวา ตสฺส วิรวนฺตสฺเสว ทนฺเตหิ ผลานิ อุปฺปาเฏสิ ฯ อิมมตฺถํ ปกาเสนฺตี อาห ตโต จุตาหํ เวเทห กปิ อาสึ พฺรหาวเน นิลุจฺฉิตผโลเยว ยูถเปน ปคพฺภินา ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺโท ปรทารคมนสฺส เมติ ฯ ตตฺถ นิลุจฺฉิตผโลเยวาติ ตตฺราหํ ปคพฺเภน ยูถปตินา ลุญฺจิตฺวา อุปฺปาฏิตผโลเยว อโหสินฺติ อตฺโถ ฯ อถ อปราปิ ชาติโย ทสฺเสนฺตี อาห ตโต จุตาหํ เวเทห ทสนฺเนสุ ปสุ อหุํ นิลุจฺฉิโต ชโว ภโทฺร โยคํ วุฬฺหํ จิรํ มยา ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺโท ปรทารคมนสฺส เม ตโต จุตาหํ เวเทห วชฺชีสุ กุลมาคโต เนวิตฺถี น ปุมา อาสึ มนุสฺสตฺเต สุทุลฺลเภ ตสฺส กมฺมสฺส นิสฺสนฺโท ปรทารคมนสฺส เม ตโต จุตาหํ เวเทห อชายึ นนฺทเน วเน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๒.

ภวเน ตาวตึสาหํ อจฺฉรา กามวณฺณินี วิจิตฺรวตฺถาภรณา อามุตฺตมณิกุณฺฑลา กุสลา นจฺจคีตสฺส สกฺกสฺส ปริจาริกา ตตฺถ ฐิตาหํ เวเทห สรามิ ชาติโย อิมา อนาคเตปิ สตฺเตว ยา คมิสฺสํ อิโต จุตา ปริยาคตนฺตํ กุสลํ ยํ เม โกสมฺพิยํ กตํ เทเว เจว มนุสฺเส จ สนฺธาวิสฺสํ อิโต จุตา สตฺต ชจฺจา มหาราช นิจฺจํ สกฺกตปูชิตา อิตฺถีภาวา น มุญฺจิสฺสํ ฉฏฺฐาว คติโย อิมา สตฺตมี จ คติ เจว เทวปุตฺโต มหิทฺธิโก ปุมา เทโว ภวิสฺสามิ เทวกายสฺมิมุตฺตโม อชฺชาปิ สนฺตานมยํ มาลํ คนฺเถนฺติ นนฺทเน เทวปุตฺโต ชโว นาม โส เม มาลํ ปฏิจฺฉติ มุหุตฺโต วิย โส ทิพฺโย มนุสฺเส อิธ โสฬส รตฺตินฺทิโว จ โส ทิพฺโย มานุสึ สรโทสตํ อิติ กมฺมานิ อนฺเวนฺติ อสํเขยฺยาปิ ชาติโย กลฺยาณํ ยทิวา ปาปํ น หิ กมฺมํ วินสฺสตีติ ฯ ตตฺถ ทสนฺเนสูติ ทสนฺนรฏฺเฐ ฯ ปสูติ โคโณ ฯ อหุนฺติ อโหสึ ฯ นิลุจฺฉิโตติ วจฺฉกกาเลเยว มํ เอวํ มนาโป ภวิสฺสตีติ นิพฺพีชมกํสุ ฯ โสหํ นิลุจฺฉิโต อุทฺธตวีโชว ชโว ภโทฺร อโหสึ ฯ วชฺชีสุ กุลมาคโตติ โคโยนิโต จวิตฺวา วชฺชีรฏฺเฐ เอกสฺมึ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๓.

มหาโภคกุเล นิพฺพตฺตมฺหีติ ทสฺเสติ ฯ เนวิตฺถี น ปุมาติ นปุํสกตฺตํ สนฺธายาห ฯ ภวเน ตาวตึสาหนฺติ ตาวตึสภวเน อหํ ฯ ตตฺถ ฐิตาหํ เวเทห สรามิ ชาติโย อิมาติ สา กิร ตสฺมึ เทวโลเก ฐิตา อหํ เอวรูปํ เทวโลกํ อาคจฺฉนฺตี กุโต นุ โข อาคตาติ โอโลเกนฺตี วชฺชีรฏฺเฐ มหาโภคกุเล นปุํสกตฺตภาวโต จวิตฺวา ตตฺถ นิพฺพตฺตภาวํ ปสฺสิ ฯ ตโต เกน นุ โข กมฺเมน เอวรูเป รมณียฏฺฐาเน นิพฺพตฺตมฺหีติ โอโลเกนฺตี โกสมฺพิยํ เสฏฺฐิกุเล นิพฺพตฺติตฺวา กตทานาทีนิ กุสลานิ ทิสฺวา เอตสฺส ผเลน นิพฺพตฺตมฺหีติ ญตฺวา อนนฺตราตีเต นปุํสกตฺตภาเว นิพฺพตฺตมานา กุโต อาคตมฺหีติ โอโลเกนฺตี ทสนฺนรฏฺเฐสุ โคโยนิยํ มหาทุกฺขสฺส อนุภูตภาวํ อญฺญาสิ ฯ ตโต อนนฺตรํ ชาตึ อนุสฺสรมานา วานรโยนิยํ อุทฺธตผลภาวํ อทฺทส ฯ ตโต อนนฺตรํ อนุสฺสรนฺตี ภินฺนาคกรฏฺเฐ ฉกลโยนิยํ อุทฺธตวีชภาวํ อนุสฺสริ ฯ ตโต อนนฺตรํ อนุสฺสรมานา โรรุเว นิพฺพตฺตภาวํ อนุสฺสริ ฯ อถสฺสา นิรเย ปจนภาวญฺจ ติรจฺฉานโยนิยํ อนุภูตํ ทุกฺขญฺจ อนุสฺสรนฺติยา ภยํ อุปฺปชฺชิ ฯ ตโต เกน นุ โข กมฺเมน เอวรูปํ ทุกฺขํ อนุภูตํ มยาติ ฉฏฺฐํ ชาตึ โอโลเกนฺตี ตาย ชาติยา โกสมฺพินคเร กตกลฺยาณกมฺมํ ทิสฺวา สตฺตมํ โอโลเกนฺตี มคธรฏฺเฐ ปาปสหายํ นิสฺสาย กตปรทารกมฺมํ ทิสฺวา เอตสฺส ผเลน ตํ เม มหาทุกฺขํ อนุภูตนฺติ อญฺญาสิ ฯ อถาหํ อิโต จวิตฺวา อนาคเต กุหึ นิพฺพตฺติสฺสามีติ โอโลเกนฺตี ยาวตายุกํ ฐตฺวา ปุน สกฺกสฺเสว ปริจาริกา หุตฺวา นิพฺพตฺติสฺสามีติ อญฺญาสิ ฯ เอวํ ปุนปฺปุนํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๔.

โอโลกิยมานา ตติเยปิ อตฺตภาเว สกฺกสฺเสว ปริจาริกา หุตฺวา นิพฺพตฺติสฺสามีติ ฯ ตถา จตุตฺเถ ปญฺจเม ปน ตสฺมึเยว เทวโลเก ชวนเทวปุตฺตสฺส อคฺคมเหสี หุตฺวา นิพฺพตฺติสฺสามีติ ญตฺวา ตโต อนนฺตรํ โอโลเกนฺตี ฉฏฺเฐ อตฺตภาเว อิโต ตาวตึสภวนโต จวิตฺวา องฺคติรญฺโญ อคฺคมเหสิยา กุจฺฉิสฺมึ นิพฺพตฺติสฺสามิ รุจาติ เม นามํ ภวิสฺสตีติ ญตฺวา ตโต อนนฺตรํ กุหึ นิพฺพตฺติสฺสามีติ โอโลเกนฺตี สตฺตมาย ชาติยา ตโต จวิตฺวา ตาวตึสภวเน มหิทฺธิโก เทวปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติสฺสามิ อิตฺถีภาวโต มุญฺจิสฺสามีติ อญฺญาสิ ฯ ตสฺมา อาห ตตฺถ ฐิตาหํ เวเทห สรามิ สตฺต ชาติโย อนาคเตปิ สตฺเตว ยา คมิสฺสํ อิโต จุตาติ ฯ ปริยาคตนฺติ ปริยาเยน อตฺตโน วาเรน อาคตํ ฯ สตฺต ชจฺจาติ วชฺชีรฏฺเฐ นปุํสกชาติยา สทฺธึ เทวโลเก ปญฺจ อยญฺจ ฉฏฺฐาติ สตฺต ชาติโย วุจฺจนฺติ ฯ เอตา สตฺต ชาติโย นิจฺจํ สกฺกตปูชิตา อโหสินฺติ ทสฺเสติ ฯ ฉฏฺฐาว คติโยติ เทวโลเก ปญฺจ อยญฺจ เอกาติ อิมา ฉ คติโย อิตฺถีภาวา น มุญฺจิสฺสนฺติ วทติ ฯ สตฺตมี จาติ ตโต จวิตฺวา อนนฺตรํ ฯ สนฺตานมยนฺติ เอกโต วณฺฏิกาทิวเสน กตสนฺตานํ คนฺเถนฺติ ยถา สนฺตานมยา โหนฺติ ฯ เอวํ อชฺชาปิ มม ปริจาริกาโย นนฺทนวเน เม จุติภาวํ อชานนฺตา มมตฺถาย มาลํ คนฺเถนฺติเยว ฯ โส เม มาลํ ปฏิจฺฉตีติ มหาราช อนนฺตรชาติยา มม สามิโก ชโว นาม เทวปุตฺโต โย รุกฺขโต ปาติตํ มาลํ ปฏิจฺฉติ ฯ โสฬสาติ มหาราช มม ชาติยา อิทานิ โสฬสวสฺสานิ เอตฺตโก ปน กาโล

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๕.

เทวานํ เอโก มุหุตฺโต วิย ฯ เตน ตา ปน มม จุติภาวํปิ อชานนฺตา มมตฺถาย มาลํ คนฺเถนฺติเยว ฯ มานุสินฺติ มนุสฺสานํ วสฺสคณนํ อาคมฺม ฯ สรโทสตนฺติ วสฺสสตํ โหติ ฯ เอวํ ทีฆายุกา เทวา อิมินา การเณน ปรโลกสฺส จ กลฺยาณปาปกานญฺจ กมฺมานํ อตฺถิตํ ชานาหิ เทวาติ ฯ อนฺเวนฺตีติ ยถา มํ อนุพนฺธึสุ เอวํ อนุพนฺธนฺติ ฯ น หิ กมฺมํ วินสฺสตีติ ทิฏฺฐธมฺมเวทนียํ ตสฺมึเยว อตฺตภาเว อุปปชฺชเวทนียํ อนนฺตรตฺตภาเว วิปากํ เทติ อปราปร เวทนียํ ปน วิปากํ อทตฺวา น นสฺสติ ฯ ตํ สนฺธาย น หิ กมฺมํ วินสฺสตีติ วตฺวา เทว อหํ ปรทารกมฺมสฺส นิสฺสนฺเทน นิรเย ปจิตฺวา ติรจฺฉานโยนิยญฺจ มหนฺตํ ทุกฺขํ อนุภวึ สเจ ตุมฺเหปิ อิทานิ คุณสฺส กถํ คเหตฺวา เอวํ กริสฺสถ มยา อนุภูตสทิสเมว ทุกฺขํ อนุภวิสฺสถ ตสฺมา มา เอวํ อกริตฺถาติ อาห ฯ อถสฺส อุตฺตรึ ธมฺมํ เทเสนฺตี อาห โย อิจฺเฉ ปุริโส โหตุํ ชาตึ ชาตึ ปุนปฺปุนํ ปรทารํ วิวชฺเชยฺย โธตปาโทว กทฺทมํ ยา อิจฺเฉ ปุริโส โหตุํ ชาตึ ชาตึ ปุนปฺปุนํ สามิกํ อปจาเยยฺย อินฺทํว ปริจาริกา โย อิจฺเฉ ทิพฺพโภคญฺจ ทิพฺพมายุํ ยสํ สุขํ ปาปานิ ปริวชฺเชยฺย ติวิธํ ธมฺมมาจเร กาเยน วาจา มนสา ปฺปมตฺโต วิจกฺขโณ อตฺตโน โหติ อตฺถาย อิตฺถี วา ยทิ วา ปุมา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๖.

เยเกจิเม มนุชา ชีวโลเก ยสสฺสิโน สพฺพสมนฺตโภคา อสํสยนฺเตหิ ปุเร สุจิณฺณํ กมฺมสฺสกา เส ปุถุ สพฺพสตฺตา อิงฺฆานุจินฺเตสิ สยมฺปิ เทว กุโตนิทานา อิมา เต ชนินฺท ยา เต อิมา อจฺฉรสนฺนิกาสา อลงฺกตา กาญฺจนชาลฉนฺนาติ ฯ ตตฺถ โหตุนฺติ ภวิตุํ ฯ สพฺพสมนฺตโภคาติ ปริปุณฺณสพฺพโภคา ฯ สุจิณฺณนฺติ สุฏฺฐุ อาจิณฺณํ กลฺยาณกมฺมํ กตํ ฯ กมฺมสฺสกา เสติ กมฺมสฺสกา อตฺตนา กตกมฺมสฺเสว วิปากปฏิสํเวทิโน น หิ มาตาปิตูหิ กตํ กมฺมํ ปุตฺตธีตานํ นาปิ เตหิ กตํ มาตาปิตูนํ วิปากํ เทติ เสเสหิ กตํ เสสานํ กิเมว ทสฺสติ ฯ อิงฺฆาติ โจทนตฺเถ นิปาโต ฯ อนุจินฺเตสีติ ปุนปฺปุนํ จินฺเตยฺยาสิ ฯ ยา เต อิมาติ ยา อิมา โสฬสสหสฺสา อิตฺถิโย ตํ อุฏฺฐหนฺติ อิมา เต กุโตนิทานา กึ ปน นิปชฺชิตฺวา นิทฺทายนฺเตน ลทฺธา อุทาหุ ปนฺถทูหนสนฺธิจฺเฉทาทีนิ ปาปานิ กตฺวา อาทู กลฺยาณกมฺมํ นิสฺสาย ลทฺธาติ อิทนฺตาวจินฺเตยฺยาสิ อตฺตนาปิ เทวาติ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห อิจฺเจวํ ปิตรํ กญฺญา รุจา โตเสติ องฺคตึ มุฬฺหสฺส มคฺคมาจิกฺขิ ธมฺมมกฺขาสิ สุพฺพตาติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๗.

ตตฺถ อิจฺเจวนฺติ ภิกฺขเว อิติ อิเมหิ เอวรูเปหิ มธุรวจเนหิ สา ราชกญฺญา ปิตรํ โตเสติ ฯ มุฬหสฺส มคฺคํ วิย ตสฺส สุคติมคฺคํ อาจิกฺขิ ฯ นานานเยหิ สุจริตธมฺมํ อกฺขาสิ ธมฺมํ กเถนฺตี เยว จสฺส ฯ สุพฺพตาติ สุนฺทรวตา ฯ สา อตฺตโน อตีตชาติโยปิสฺส กเถสิ ฯ เอวํ ปุพฺพณฺหโต ปฏฺฐาย สพฺพรตฺตึ ปิตุ ธมฺมํ เทเสตฺวา เทว มา นคฺคสฺส มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส วจนํ คณฺหิ อตฺถิ อยํ โลโก อตฺถิ ปรโลโก อตฺถิ สมณพฺราหฺมณา อตฺถิ สุกตทุกฺกฏานํ กมฺมานํ ผลนฺติ วทนฺตสฺส มาทิสสฺส กลฺยาณมิตฺตสฺส วจนํ คณฺห มา อติตฺเถ ปกฺขนฺทาติ อาห ฯ เอวํ สนฺเตปิ ปิตรํ มิจฺฉาทสฺสนา โมเจตุํ นาสกฺขิ ฯ โส หิ เกวลํ ตสฺสา มธุรวจนํ สุตฺวา ตุสิ ฯ มาตาปิตโร หิ ปิยปุตฺตานํ วจนํ ปิยายนฺติ ฯ น ปน ตํ มิจฺฉาทสฺสนํ วิสชฺเชติ ฯ นคเรปิ รุจา กิร ราชธีตา ปิตุ ธมฺมํ เทเสตฺวา มิจฺฉาทสฺสนํ วิสชฺชาเปตีติ เอกโกลาหลมโหสิ ฯ ปณฺฑิตา ราชธีตา อชฺช ปิตรํ มิจฺฉาทสฺสนา โมเจสตฺวา นครวาสีนํ โสตฺถิภาวํ กริสฺสตีติ มหาชโน ตุสิ ฯ สา ปิตรํ โพเธตุํ อสกฺโกนฺตี วิริยํ อวิสชฺเชตฺวาว เยน เกนจิ อุปาเยน ปิตุ โสตฺถิภาวํ กริสฺสามีติ สิรสิ อญฺชสึ ปติฏฺฐเปตฺวา ทส ทิสา นมสฺสิตฺวา อิมสฺมึ โลเก โลกสนฺธารกา ธมฺมิกสมณพฺราหฺมณา นาม โลกปาลา เทวตา นาม มหาพฺรหฺมาโน นาม อตฺถิ เต อาคนฺตฺวา อตฺตโน พเลน มม ปิตรํ มิจฺฉาทสฺสนํ วิสชฺชาเปนฺตุ เอตสฺส ปิตุโน คุเณ อสติ มม คุเณน มม พเลน มม

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๘.

สจฺเจน อาคนฺตฺวา อิมํ มิจฺฉาทสฺสนํ วิสชฺชาเปตฺวา สกลโลกสฺส โสตฺถิภาวํ กโรนฺตูติ อธิฏฺฐหิตฺวา นมสฺสิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต นารโท นาม มหาพฺรหฺมา อโหสิ ฯ โพธิสตฺโต จ นาม อตฺตโน เมตฺตาภาวนาย อนุทยาย มหนฺตภาเวน สุปฏิปนฺนทุปฺปฏิปนฺเน สตฺเต ทสฺสนตฺถํ กาลานุกาลํ โลกํ โอโลเกนฺโต วิจรติ ฯ โส ตํ ทิวสํ โลกํ โวโลเกนฺโตเยว ตํ ราชธีตรํ ปิตุ มิจฺฉาทิฏฺฐิวิโมจนตฺถํ โลกสนฺธารกเทวตาโย นมสฺสมานํ ทิสฺวา ฐเปตฺวา มํ อญฺโญ เอตํ ราชานํ มิจฺฉาทสฺสนํ วิสชฺชาเปตุํ สมตฺโถ นาม นตฺถิ อชฺช มยา ราชธีตุ สงฺคหํ รญฺโญ จ สปริชนสฺส โสตฺถิภาวํ กตฺวา อาคนฺตุํ วฏฺฏติ เกน นุโข เวเสน คมิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา มนุสฺสานํ ปพฺพชิตา ปิยา เจว ครุกา จ อาเทยฺยวจนา จ ตสฺมา ปพฺพชิตเวเสน คมิสฺสามีติ สนฺนิฏฺฐานํ กตฺวา ปาสาทิกํ สุวณฺณวณฺณํ มนุสฺสตฺตภาวํ มาเปตฺวา มนุญฺญํ ชฏามณฺฑลํ พนฺธิตฺวา ชฏนฺตเร กาญฺจนสูจึ โอทหิตฺวา อนฺโต รตฺตปฏํ อุปริ รตฺตวากจิรํ นิวาเสตฺวา สุวณฺณตารขจิตํ รชตมยํ อชินจมฺมํ เอกํสํ กตฺวา มุตฺตาสิกฺกาย ปกฺขิตฺตํ สุวณฺณมยํ ภิกฺขาภาชนํ ตีสุ ฐาเนสุ วงฺกํ สุวณฺณกาชํ ขนฺเธ กตฺวา มุตฺตาสิกฺกาย เอกํ ปวาฬมยํ กมณฺฑลุํ อาทาย อิมินา อิสิเวเสน คคณตเล จนฺโท วิย วิโรจมาโน อากาเสนาคนฺตฺวา อลงฺกตจนฺทกปาสาทมหาตลํ ปวิสิตฺวา รญฺโญ ปุรโต อฏฺฐาสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๗๙.

อถาคมา พฺรหฺมโลกา นารโท มานุสึ ปถํ ชมฺพูทีปํ อเปกฺขนฺโต อทฺทส ราชานมงฺคตึ ตโต ปติฏฺฐ ปาสาเท เวเทหสฺส ปุรกฺขโต ตญฺจ ทิสฺวา อนุปฺปตฺตํ รุจา อิสิมวนฺทถาติ ฯ ตตฺถ อทฺทสาติ พฺรหฺมโลเก ฐิโตว ชมฺพูทีปํ อเปกฺขนฺโต คุณาชีวกสฺส สนฺติเก คหิตมิจฺฉาทสฺสนํ ราชานํ องฺคตึ อทฺทส ฯ ตสฺมา อาคโตติ อตฺโถ ฯ ตโต ปติฏฺฐาติ ตโต โส พฺรหฺมา ตสฺส รญฺโญ อมจฺจคณปริวุตสฺส นิสินฺนสฺส ปุรโต ตสฺมึ ปาสาเท อปเท ปทํ ทสฺเสนฺโต อากาเส ปติฏฺฐหิ ฯ อนุปฺปตฺตนฺติ ปตฺตํ อาคตํ ฯ อิสินฺติ อิสิเวเสนาคตตฺตา สตฺถา อิสินฺติ อาห ฯ อวนฺทถาติ สา มมานุคฺคเหน มม ปิตริ การุญฺญํ กตฺวา เอโส เทวราชา อาคโต ภวิสฺสตีติ ตุฏฺฐปหฏฺฐา วาตาภิหตา สุวณฺณกทฺทลี วิย โอนมิตฺวา นารทํ มหาพฺรหฺมานํ วนฺทิ ฯ ราชาปิ ตํ ทิสฺวาว พฺรหฺมเตเชน ตชฺชิโต อตฺตโน อาสเน สณฺฐาตุํ อสกฺโกนฺโต อาสนา โอรุยฺห ภูมิยํ ฐตฺวา อาคตฏฺฐานญฺจ นามโคตฺตญฺจ ปุจฺฉิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห อถาสนมฺหา โอรุยฺห ราชา พฺยมฺหิตมานโส นารทํ ปริปุจฺฉนฺโต อิทํ วจนมพฺรวิ กุโต นุ อาคจฺฉสิ เทววณฺณี โอภาสยํ สํวรึ จนฺทิมาว

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๐.

อกฺขาหิ เม ปุจฺฉิโต นาม โคตฺตํ กถนฺนุ ชานนฺติ มนุสฺสโลเกติ ฯ ตตฺถ พฺยมฺหิตมานโสติ ภีตจิตฺโต ฯ กุโต นูติ กจฺจิ นุ โข วิชฺชาธโร ภเวยฺยาติ มญฺญมาโน อวนฺทิตฺวาว เอวํ ปุจฺฉิ ฯ อถ โส อยํ ราชา ปรโลโก นตฺถีติ มญฺญติ ปรโลกเมว ตาวสฺส อาจิกฺขิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา คาถมาห อหมฺปิ เทวาโต อิทานิ เอมิ โอภาสยํ สํวรึ จนฺทิมาว อกฺขามิ เต ปุจฺฉิโต นาม โคตฺตํ ชานนฺติ มํ นารโท กสฺสโป จาติ ฯ ตตฺถ เทวาโตติ เทวโลกโต ฯ นารโท กสฺสโป จาติ มํ นาเมน นารโท โคตฺเตน กสฺสโปติ ชานนฺติ ฯ อถ ราชา อิมํ ปจฺฉาปิ ปรโลกํ ปุจฺฉิสฺสามิ อิทฺธิยา ลทฺธการณนฺตาว ปุจฺฉิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา คาถมาห อจฺฉริยรูปํ ตว ยาทิสญฺจ เวหายสํ คจฺฉสิ ติฏฺฐสิ จ ปุจฺฉามิ ตํ นารท เอตมตฺถํ อถ เกน วณฺเณน ตวายมิทฺธีติ ฯ ตตฺถ ยาทิสญฺจาติ ยาทิสญฺจ ตว สณฺฐานํ ยญฺจ ตฺวํ อากาเสน คจฺฉสิ จ ติฏฺฐสิ จ อิทํ อจฺฉริยํ ชาตํ ฯ อถ นํ นารโท อาห

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๑.

สจฺจญฺจ ธมฺโม จ ทโม จ จาโค คุณา มเมเต ปกตา ปุราณา เตเหว ธมฺเมหิ สุเสวิเตหิ มโนชโว เยน กามํ คโตสฺมีติ ฯ ตตฺถ สจฺจนฺติ วจีสจฺจํ ฯ ธมฺโม จาติ ติวิธสุจริตธมฺโม เจว กสิณปริกมฺมชฺฌานธมฺโม จ ฯ ทโมติ อินฺทฺริยทมนํ ฯ จาโคติ กิเลสปริจฺจาโค จ เทยฺยธมฺมปริจฺจาโค จ ฯ ปกตา ปุราณาติ มยา ปุริมภเว กตาติ ทสฺเสติ ฯ เตเหว ธมฺเมหิ สุเสวิเตหีติ เตหิ สพฺพคุเณหิ สุเสวิเตหิ ปริจาริเตหิ ฯ มโนชโวติ มโนชวสทิชโว ฯ เยน กามํ คโตสฺมิติ เยน เทวฏฺฐาเน จ มนุสฺสฏฺฐาเน จ คนฺตุํ อิจฺฉนํ เตน คโตสฺมีติ อตฺโถ ฯ ราชา ตสฺมึ เอวํ กเถนฺเตปิ มิจฺฉาทสฺสนสฺส สุคหิตตฺตา ปรโลกํ อสทฺทหนฺโต อตฺถิ นุ โข ปุญฺญานํ วิปาโกติ วตฺวา คาถมาห อจฺฉจริยมาจิกฺขสิ ปุญฺญสิทฺธึ สเจ หิ เอวํ ยถา ตฺวํ วเทสิ ปุจฺฉามิ ตํ นารท เอตมตฺถํ ปุฏฺโฐ จ เม สาธุ วิยากโรหีติ ฯ ตตฺถ ปุญฺญสิทฺธินฺติ ปุญฺญานํ สิทฺธึ ผลทายกตฺตํ อาจิกฺขนฺโต อจฺฉริยํ อาจิกฺขสีติ ฯ นารโท อาห ปุจฺฉสฺสุ มํ ราช ตเวส อตฺโถ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๒.

ยํ สํสยํ กุรุเต ภูมิปาล อหนฺตํ นิสฺสํสยตํ คเมมิ นเยหิ ญาเยหิ จ เหตุภิ จาติ ตตฺถ ตเวส อตฺโถติ ปุจฺฉิตพฺโพ นาม ตว เอส อตฺโถ ฯ สํสยนฺติ ยํ กิสฺมิญฺจิเทว อตฺเถ สํสยํ กโรสิ ตํ มํ ปุจฺฉ ฯ นิสฺสํสยตนฺติ อหํ ตํ นิสฺสํสยภาวํ คเมมิ ฯ นเยหีติ การณวจเนหิ ฯ ญาเยหีติ ญาเณหิ ฯ เหตุภีติ ปจฺจเยหิ ฯ ปฏิญฺญามตฺเตเนว อวตฺวา ญาเณน ปริจฺฉินฺทิตฺวา การณวจเนน จ เตสํ ธมฺมานํ สมุฏฺฐาปกปจฺจเยหิ จ ตํ นิสํสยํ กริสฺสามีติ อตฺโถ ฯ ราชา อาห ปุจฺฉามิ ตํ นารท เอตมตฺถํ ปุฏฺโฐ จ เม นารท มา มุสา ภณิ อตฺถิ นุ เทวา ปิตโร นุ อตฺถิ โลโก ปโร อตฺถิ ชโน ยมาหาติ ฯ ตตฺถ ชโน ยมาหาติ ยํ ชโน เอวมาห ฯ อตฺถิ เทวา อตฺถิ ปิตโร อตฺถิ ปรโลโกติ ตํ สพฺพํ อตฺถิ นุ โขติ ปุจฺฉติ ฯ นารโท อาห อตฺเถว เทวา ปิตโร จ อตฺถิ โลโก ปโร อตฺถิ ชโน ยมาห กาเมสุ คิทฺธา จ นรา ปมุฬฺหา โลกํ ปรํ น วิทู โมหยุตฺตาติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๓.

ตตฺถ อตฺเถวาติ มหาราช เทวา จ ปิตโร จ อตฺถิ ฯ ยํปิ ชโน ปรโลกมาห โสปิ อตฺเถว ฯ น วิทูติ กาเมสุ คิทฺธา จ โมหมุฬฺหชนา ปรโลกํ น วิทู น ชานนฺติ ฯ ตํ สุตฺวา ราชา ปริหาสํ กโรนฺโต อาห อตฺถีติ เจ นารท สทฺทหาสิ นิเวสนํ ปรโลเก มตานํ อิเธว เม ปญฺจสตานิ เทหิ ทสฺสามิ เต ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ นิเวสนนฺติ นิเวสนฏฺฐานํ ฯ ปญฺจสตานีติ ปญฺจกหาปณสตานิ ฯ อถ นํ มหาสตฺโต ปริสมชฺเฌเยว ครหนฺโต อาห ทชฺเชมุ โข ปญฺจสตานิ โภโต ชญฺญาม เจ สีลวนฺตํ วทญฺญุํ ลุทฺทนฺตํ โภนฺตํ นิรเย วสนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสํ อิเธว โย โหติ อธมฺมสีโล ปาปาจาโร อลโส ลุทฺทกมฺโม น ปณฺฑิตา ตสฺมึ อิณํ ททนฺติ น หิ อาคโม โหติ ตถาวิธมฺหา ทกฺขญฺจ โปสํ มนุชา วิทิตฺวา อุฏฺฐานกํ สีลวนฺตํ วทญฺญุํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๔.

สยเมว โภเคหิ นิมนฺตยนฺติ กมฺมํ กริตฺวา ปุนมาหเรสีติ ฯ ตตฺถ ชญฺญาม เจติ ยทิ มยํ ภวนฺตํ สีลวา เอส วทญฺญู ธมฺมิกสมณพราหฺมณานํ อิมสฺมึ กาเล อิมินา อตฺโถติ ชานิตฺวา ตสฺส ตสฺส กิจฺจสฺส การโก วทญฺญูติ ชาเนยยาม อถ เต วฑฺฒิยา ปญฺจสตานิ ทเทยฺยาม ฯ ตฺวํ ปน ลุทฺโท สาหสิโก มิจฺฉาทสฺสนํ คเหตฺวา ทานสาลํ วิทฺธํเสตฺวา ปรทาเรสุ อปรชฺชสิ อิโต จุโต นิรเย อุปปชฺชิสฺสส ฯ เอวํ ลุทฺทนฺตํ โภนฺตํ นิรเย วสนฺตํ ตตฺถ คนฺตฺวา โก สหสฺสํ เม เทหีติ โจทิสฺสติ ฯ ตถาวิธมฺหาติ ตาทิสา ปุริสา กุสิตา ทินฺนสฺส อิณสฺส ปุน อาคโม นาม น โหติ ฯ ทกฺขนฺติ ธนุปฺปาทนกุสลํ ฯ ปุนมาหเรสีติ อตฺตโน กมฺมํ กริตฺวา ธนํ อุปฺปาเทตฺวา ปุน อมฺหากํ สนฺตกํ อาหเรยฺยาสิ ฯ นิมนฺตยนฺตีติ สยเมว โภเคหิ นิมนฺเตนฺตีติ ฯ อิติ ราชา เตน นิคฺคยฺหมาโน อปฺปฏิภาโณ อโหสิ ฯ มหาชโน หฏฺฐตุฏฺโฐ หุตฺวา มหิทฺธิโก เทโว นารโท อิสิ อชฺช ราชานํ มิจฺฉาทสฺสนํ วิสชฺชาเปสฺสตีติ สกลนครํ เอกโกลาหลมกาสิ ฯ มหาสตฺตสฺสานุภาเวน ตทา สตฺตโยชนิกาย มิถิลาย นครวาสี ตสฺส ธมฺมเทสนํ อสุณนฺโต นาม นาโหสิ ฯ อถ มหาสตฺโต อยํ ราชา อติวิย ทฬฺหํ กตฺวา มิจฺฉาทสฺสนํ คณฺหิ นิรยภเยน นํ สนฺตชฺเชตฺวา มิจฺฉาทิฏฺฐึ วิสชฺชาเปตฺวา ปุน เทวโลเกน อสฺสาเสสฺสามีติ จินฺเตตฺวา มหาราช สเจ ตฺวํ มิจฺฉาทิฏฺฐึ น

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๕.

วิสชฺเชสฺสสิ เอวํ อนนฺตทุกฺขํ นิรยํ คมิสฺสสีติ วตฺวา นิรยกถํ ปฏฺฐเปสิ อิโต คโต ทกฺขสิ ตตฺถ ราช กาโกลุสํเฆหิ วิกสฺสมานํ ตํ ขชฺชมานํ นิรเย วสนฺตํ กาเกหิ คิชฺเฌหิ จ โสนเขหิ สญฺฉนฺนคตฺตํ รุธิรํ สวนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ กาโกลุสํเฆหีติ โลหตุณฺเฑหิ กาโกลุสํเฆหิ ฯ วิกสฺสมานนฺติ อตฺตานํ อากฑฺฒิยมานํ ตตฺถ นิรเย ปสฺสิสฺสสิ ฯ ตนฺติ ตํ ภวนฺตํ ฯ โส ปนสฺส กาโกลุสํฆนิรยํ วณฺเณตฺวา สเจ เอตฺถ น นิพฺพตฺติสฺสสิ โลกนฺตนิรเย นิพฺพตฺติสฺสสีติ วตฺวา ตํ นิรยํ ทสฺเสตุํ คาถมาห อนฺธตมํ ตตฺถ น จนฺทสุริยา นิรโย สทา ตุมุโล โฆรรูโป สา เนว รตฺติ น ทิวา ปญฺญายติ ตถาวิเธ โก วิจเร ธนตฺถิโกติ ฯ ตตฺถ อนฺธตมนฺติ มหาราช ยมฺหิ โลกนฺตนิรเย มิจฺฉาทิฏฺฐิกา นิพฺพตฺตนฺติ ตตฺถ จกฺขุวิญฺญาณสฺส อุปฺปตฺตินิวารณํ อนฺธตมํ ฯ สทา ตุมุโลติ โส นิรโย นิจฺจํ พหลนฺธกาโร ฯ โฆรรูโปติ ภึสนกรูโป ภึสนกชาติโก ฯ สา เนว รตฺติ น ทิวาติ สา อิธ รตฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๖.

วา ทิวโส วา เนว ตตฺถ ปญฺญายติ ฯ โก วิจเรติ โก อุฏฺฐานวิริยํ สาเธนฺโต วิจริสฺสติ ฯ ตํ ปิสฺส โลกนฺตนิรยํ วิตฺถาเรน วณฺเณตฺวา มหาราช สเจ ตฺวํ มิจฺฉาทิฏฺฐึ อวิสฺสชฺเชนฺโต น เกวลํ เอตเทว อญฺญมฺปิ ทุกฺขํ อนุภวิสฺสสีติ ทสฺเสนฺโต อิมํ คาถมาห สวโล จ สาโม จ ทุเว สุวาณา ปวฑฺฒกายา พลิโน มหนฺตา ขาทนฺติ ทนฺเตหิ อโยมเยหิ อิโต ปนุณฺณํ ปรโลเก ปตนฺตนฺติ ฯ ตตฺถ อิโต ปนุณฺณนฺติ อิมมฺหา มนุสฺสโลกา จุตํ ฯ ปุรโต นิรเยสุปิ เอเสว นโย ฯ ตสฺมา สพฺพานิ ตานิ นิรยฏฺฐานานิ นิรยปาลานํ อุปกฺกเมหิ สทฺธึ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว วิตฺถาเรตฺวา ตาสํ ตาสํ คาถานํ อนุตฺตานานิ ปทานิ วณฺเณตพฺพานิ ตํ ขชฺชมานํ นิรเย วสนฺตํ ลุทฺเทหิ พาเลหิ อฆมฺมิเกหิ สญฺฉินฺนคตฺตํ รุธิรํ สวนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ ลุทฺเทหีติ ทารุเณหิ ฯ พาเลหีติ ทุฏฺเฐหิ ฯ อฆมฺมิเกหีติ อฆาวเหหิ ทุกฺขาวเหหีติ อตฺโถ ฯ อุสูหิ สตฺตีหิ สุนิสฺสิตาหิ หนนฺติ วิชฺฌนฺติ จ ปจฺจามิตฺตา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๗.

กาลูปกาลา นิรยมฺหิ โฆเร ปุพฺเพ นรํ ทุกฺกฏกมฺมการินฺติ ฯ ตตฺถ หนนฺติ วิชฺฌนฺติ จาติ ชลิตาย อยปฐวิยา ปาเตตฺวา สกลสรีรํ ฉิทฺทาวฉิทฺทํ กโรนฺตา ปหรนฺติ เจว วิชฺฌนฺติ จ ฯ กาลูปกาลาติ เอวํ นามกา นิรยปาลา ฯ นิรยมฺหีติ นิรเย ตสฺมิญฺเญว วสนฺตา กาลูปกาลสํขาตา นิรยปาลา ฯ ทุกฺกฏกมฺมการินฺติ มิจฺฉาทิฏฺฐิวเสน ทุกฺกฏานํ กมฺมานํ การกํ ฯ ตํ หญฺญมานํ นิรเย วชนฺตํ กุจฺฉิสฺมึ ปสฺสสฺมึ วิปฺผาลิตูทรํ สญฺฉินฺนคตฺตํ รุธิรํ สวนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ ตนฺติ ตํ ภวนฺตํ ตตฺถ นิรเย ตถา หญฺญมานํ ฯ วชนฺตนฺติ อิโต จิโต จ ธาวนฺตํ ฯ กุจฺฉิสฺมินฺติ กจฺฉิยญฺจ ปสฺเส จ หญฺญมานนฺติ อตฺโถ ฯ สตฺติอุสุโตปรภิณฺฑิวาลา วิวิธาวุธวสฺสานิ ตตฺถ เทเห ปตนฺติ องฺคารมิวจฺฉิมนฺโต สิลาสนี วสฺสติ ลุทฺทกมฺเมติ ฯ ตตฺถ องฺคารมิวจฺฉิมนฺโตติ ชลิตองฺคารา วิย อจฺฉิมนฺโต อาวุธวสฺสา สีเส ปตนฺติ ฯ สีลาสนีติ ชลิตสิลาสนี วสฺสติ ฯ ลุทฺทกมฺเมติ ยถา นาม เทเว วสฺสนฺเต อสนิโย ปตนฺติ เอวเมว อากาเส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๘.

สมุฏฺฐาย วิจิตายมานา ชลิตสิลาสนีวสฺสา เตสํ ลุทฺทกมฺมานํ อุปริ ปตนฺติ ฯ อุณฺโห จ วาโต นิรยมฺหิ ทุสฺสโห น ตมฺหิ สุขํ ลภสิ อิตรํปิ ตตฺตํ ธาวนฺตมเลณมาตุรํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ อิตรํปีติ ปริตฺตกํปิ ฯ ธาวนฺตนฺติ วิธาวนฺตํ ฯ สนฺธาวมานํปิ รเถสุ ยุตฺตํ สญฺโชติภูตํ ปฐวึ กมนฺตํ ปโตทลฏฺฐีหิ สุโจทยนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ รเถสุ ยุตฺตนฺติ วาเรน วารํ เตสุ เตสุ ชลิตโลหรเถสุ ยุตฺตํ ฯ กมนฺตนฺติ อกฺกมมานํ ฯ สุโจทยนฺตนฺติ สุฏฺฐุ โจทยนฺตํ ฯ ตมารุหนฺตํ ขุรสญฺจิตํ คิรึ วิภึสนํ ปชฺชลิตํ ภยานกํ สญฺฉินฺนคตํ รุธิรํ สวนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ ตมารุหนฺตนฺติ ตํ ภวนฺตํ ชลิตาวุธปฺปหาเร อสหิตฺวา ชลิตขุเรหิ สญฺฉนฺนํ ชลิตโลหปพฺพตํ อารุหนฺตํ ฯ ตมารุหนฺตํ ปพฺพตสนฺนิกาสํ องฺคารราสึ ชลิตํ ภยานกํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๘๙.

สนฺทฑฺฒคตฺตํ กปณํ รุทนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ สนฺทฑฺฒคตฺตนฺติ สุฏฺฐุ ทฑฺฒสรีรํ ฯ อพฺภกูฏสมา อุจฺจา กณฺฏกาหิ จิตา ทุมา อโยมเยหิ ติกฺเขหิ นรโลหิตปายิภีติ ฯ ตตฺถ กณฺฏกาหิ จิตาติ ชลิตกณฺฏเกหิ จิตา ฯ อโยมเยหีติ อิทํ เยหิ อโยมเยหิ กณฺฏเกหิ อาจิตา เต ทสฺเสตุํ วุตฺตํ ฯ ตมารุหนฺติ นาริโย นรา จ ปรทารคู โจทิตา สตฺติหตฺเถหิ ยมนิทฺเทสการิภีติ ฯ ตตฺถ ตมารุหนฺตีติ ตํ เอวรูปํ สิมฺพลิรุกฺขํ อารุหนฺติ ฯ ยมนิทฺเทสการิภีติ ยมสฺส วจนการเกหิ นิรยปาเลหีติ อตฺโถ ฯ ตมารุหนฺตํ นิรเย สิมฺพลึ รุธิรมกฺขิตํ วิททฺธกายํ วิตจํ อาตุรํ คาฬฺหเวทนํ อสฺสสนฺตํ มหุํ อุณฺหํ ปุพฺพกมฺมาปราธิกํ ทุมฺมคฺคํ วิกตํ ภคฺคํ ๑- โก ตํ ยาเจยฺย ตํ ธนนฺติ ฯ ตตฺถ วิททฺธกายนฺติ วิทฺธํสิตกายํ ฯ วิตจนฺติ จมฺมมํสานํ ฉินฺนตาย โกวิฬารปุปฺผํ วิย กึสุกปุปฺผํ วิย จ ฯ อพฺภกูฏสมา อุจฺจา อสิปตฺตจิตา ทุมา อโยมเยหิ ติกฺเขหิ นรโลหิตปายิภีติ ฯ ตตฺถ อสิปตฺตจิตาติ อสิมเยหิ ปตฺเตหิ จิตา ฯ @เชิงอรรถ: ทุมฺมคฺเค วิตจคตฺตนฺติปิ ปาโฐ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๐.

ตมานุปตฺตํ อสิปตฺตปาทปํ อสีหิ ติกฺเขหิ จ ฉิชฺชมานํ สญฺฉินฺนคตฺตํ รุธิรํ สวนฺตํ โก โจทเย ปรโลเก สหสฺสนฺติ ฯ ตตฺถ ตมานุปตฺตนฺติ ตํ ภวนฺตํ นิรยปาลานํ อาวุธปฺปหาเร อสหิตฺวา อนุปฺปตฺตํ ฯ ตโต นิกฺขนฺตมคฺคนฺตํ ๑- อสิปตฺตนิรยา ภยา สมฺปติตํ เวตรณึ โก ตํ ยาเจยฺย ตํ ธนนฺติ ฯ ตตฺถ สมฺปติตนฺติ ปติตํ ฯ ขรา ขาโรทกา อุณฺหา ทุคฺคา เวตรณี นที อโยโปกฺขรสญฺฉนฺนา ติกฺขปตฺเตหิ สนฺทตีติ ฯ ตตฺถ ขราติ ผรุสา กฏุกา ฯ อโยโปกฺขรสญฺฉนฺนาติ อโยมเยหิ ติขิณปริยนฺเตหิ โปกฺขรปตฺเตหิ สญฺฉนฺนา ฯ ปตฺเตหีติ เตหิ ปตฺเตหิ สา นที ติกฺขา หุตฺวา สนฺทติ ฯ ตตฺถ สญฺฉินฺนคตฺตนฺตํ วุยฺหนฺตํ รุธิรมกฺขิตํ เวตรญฺเญ อนาลมฺเพ โก ตํ ยาเจยฺย ตํ ธนนฺติ ฯ ตตฺถ เวตรญฺเญติ เวตรณีอุทกสํขาเต เวตรณีอุทเกติ ฯ นิรยกณฺฑํ นิฏฺฐิตํ ฯ อิมํ ปน มหาสตฺตสฺส นิรยกถํ สุตฺวา ราชา สํวิคฺคมานหทโย มหาสตฺตญฺเญว ตาณํ คเวสี หุตฺวา อาห @เชิงอรรถ: นิกฺขนฺตมตฺตนฺตนฺติปิ ปาโฐ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๑.

เวธามิ รุกฺโข วิย ฉิชฺชมาโน ทิสํ น ชานามิ ปมุฬฺหสญฺญี ภยสานุตปฺปามิ มหา จ เม ภยา สุตฺวาน คาถา ตว ภาสิตา อิเส อาทิตฺเต วาริมชฺฌํว ทีปํโวเฆริวณฺณเว อนฺธกาเรว ปชฺโชโต ตวนฺโนสิ สรณํ อิเส อตฺถญฺจ ธมมญฺจ อนุสาส มํ อิเส อตีตมทฺธา อปราธิตํ มยา อาจิกฺข เม นารท สุทฺธิมคฺคํ ยถา อหํ โน นิรยํ ปเตยฺยนฺติ ฯ ตตฺถ ภยสานุตปฺปามีติ อตฺตนา กตสฺส ปาปสฺส ภเยน อนุตปฺปามิ ฯ มหา จ เม ภยาติ มหนฺตญฺจ เม นิรยภยํ อุปฺปนฺนํ ฯ ทีปํโวเฆติ ทีปํ วิย โอเฆ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ อาทิตฺเต กาเย วาริมชฺฌํ วิย ภินฺนนาวานํ โอเฆ วา อณฺณเว วา ปติฏฺฐํ อลภมานานํ ทีปํ วิย อนฺธกาเร คตานํ ปชฺโชโต วิย ตฺวํ โน อิเส สรณํ ภว ฯ อตีตมทฺธา อปราธิตํ มยาติ เอกํเสน มยา อตีตกมฺมํ อปราธิตํ กุสลํ อติกฺกมิตฺวา อกุสลเมว กตนฺติ ฯ อถสฺส มหาสตฺโต วิสุทฺธิมคฺคํ อาจิกฺขนฺโต สมฺมา ปฏิปนฺเน โปราณกราชาโน อุทาหรณวเสน ทสฺเสนฺโต อาห ยถา อหุ ธตรฏฺโฐ เวสฺสามิตฺโต จ อฏฺฐโก ยมทตฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๒.

อุสินฺนโร จาปิ สิวี จ ราชา ปริจาริกา สมณ พฺรหฺมณานํ เอเต จญฺเญ จ ราชาโน เย สกฺกวิสยํ ๑- คตา อธมฺมํ ปริวชฺเชตฺวา ธมฺมญฺจร มหีปติ อนฺนหตฺถา จ เต พฺยมฺเห โฆสยนฺตุ ปุเร ตว โก ฉาโต โก จ ตสิโต โก มาลํ โก วิเลปนํ นานารตฺตานํ วตฺถานํ โก นคฺโค ปริทหิสฺสติ โก ปนฺเถ ฉตฺตมาเทติ ปาทุกา จ มุทู สุภา อิติ สายญฺจ ปาโต จ โฆสยนฺตุ ปุเร ตว ชิณฺณํ โปสํ ควสฺสญฺจ มาสฺสุ ยุญฺช ยถา ปุเร ปริหารญฺจ ทชฺชาสิ อธิการกโต พลีติ ฯ ตตฺถ เอเต จาติ ยถา เอเต ธตรฏฺโฐ เวสฺสามิตฺโต อฏฺฐโก ยมทตฺติ อุสินฺนโร สิวิราชาติ ฉ ราชาโน อญฺเญ จ ธมฺมํ จริตฺวา สกฺกวิสยํ คตา เอวํ ตฺวํปิ อธมฺมํ ปริวชฺเชตฺวา ธมฺมญฺจร ฯ โก ฉาโตติ มหาราช ตว พฺยมฺเห จ ปุเร จ ราชนิเวสเน เจว นคเร จ อนฺนหตฺถา ปุริสา โก ฉาโต โก ตสิโตติ เตสํ ทาตุกามตาย โฆเสนฺตุ ฯ โก มาลนฺติ โก มาลํ อิจฺฉติ โก วิเลปนํ อิจฺฉติ นานารตฺตานํ วตฺถานํ ยํ ยํ อิจฺฉติ ตํ ตํ ททนฺตุ โก นคฺโค ปริทหิสฺสตีติ โฆเสนฺตุ ฯ โก ปนฺเถ ฉตฺตมาเทตีติ โก ปนฺเถ ฉตฺตมาทิยติ ฯ ปาทุกา จาติ อุปาหนา จ มุทุ สุภา โก อิจฺฉติ ฯ @เชิงอรรถ: สคฺควิสยํ?

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๓.

ชิณฺณํ โปสนฺติ โย เต อุปฏฺฐาโก อมจฺโจ วา อญฺโญ วา ปุพฺพกตูปกาโร ชราชิณฺณกาเล ยถา โปราณํ กมฺมํ กาตุํ น สกฺโกติ ฯ เยปิ เต ควสฺสาทโย ชิณฺณกาเล กมฺมํ กาตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ เตสุ เอกํปิ ปุพฺเพ วิย กมฺเมสุ มา โยชยิ ฯ ชิณฺณกาลสฺมึ หิ เต ตานิกมฺมานิ กาตุํ น สกฺโกนฺติ ฯ ปริหารญฺจาติ อิธ ปริหาโร สกฺกาโรติ วุตฺโต ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ โย จ เต พลี หุตฺวา อธิการกโต ปุพฺเพ กตูปกาโร โหติ ตสฺส ยถาโปราณํ ปริหารํ ทเทยฺยาสิ ฯ อสปฺปุริสา หิ อตฺตโน อุปการํ กาตุํ สมตฺถกาเลเยว สมฺมานํ กโรนฺติ อสมตฺถกาเล น ตํ โอโลเกนฺติ สปฺปุริสา ปน สมตฺถกาเลปิ อสมตฺถกาเลปิ เตสํ ตเถว สกฺการํ กโรนฺติ ตสฺมา ตฺวํปิ เอวํ กเรยฺยาสีติ ฯ อิติ มหาสตฺโต รญฺโญ ทานกถญฺจ สีลกถญฺจ กเถตฺวา อิทานิ ยสฺมา อยํ ราชา อตฺตโน อตฺตภาเว รเถน อุปเมตฺวา วณฺณิยมาเน ตุสตีติ ตสฺมา สพฺพกามทุหรโถปมาย ธมฺมํ เทเสนฺโต อาห กาโย เต รถสญฺญาโต มโนสารถิโก ลหุ อวิหึสาสาริตกฺโข สํวิภาคปฏิจฺฉโท ปาทสญฺญมเนมิโย หตฺถสญฺญมปกฺขโร กุจฺฉิสญฺญมนพฺภนฺโต วาจาสญฺญมกูชโน สจฺจวากฺยสมตฺตงฺโค อเปสุญฺญสุสญฺญโต คิราสขิลเนลงฺโค มิตภาณิสิเลสิโต สทฺธาโลภสุสํขาโร นิวาตญฺชลิกุพฺพโร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๔.

อถทฺธตานตีสาโก สีลสํวรนทฺธโน อกฺโกธนมนุคฺฆาฏี ธมฺมปณฺฑรฉตฺตโก พาหุสจฺจมุปาลมฺโพ ฐิติจิตฺตมุปาธิโย กาลญฺญุตาจิตฺตสาโร เวสารชฺชติทณฺฑโก นิวาตวุตฺติโยตฺตงฺโค อนติมานยุโค ลหุ อลีนจิตฺตสนฺถาโร วุฑฺฒิเสวี รโชหโต สติ ปโตโท ธีรสฺส ธิติ โยโค จ รสฺมิโย มโน ทนฺตํ ปถํ เนติ สมทนฺเตหิ วาชิภิ อิจฺฉา โลโภ จ กุมฺมคฺโค อุชุมคฺโคว สญฺญโม รูเป สทฺเท รเส คนฺเธ วาหนสฺส ปธาวโต ปญฺญา อาโกฏนี ราช ตตฺถ อตฺตาว สารถิ สเจ เอเตน ยาเนน สมจริยา ทฬฺหา ธิติ สพฺพกามทุโห ราช น ชาตุ นิรยํ วเชติ ฯ ตตฺถ รถสญฺญาโตติ มหาราช ตว กาโย รโถติ สญฺญาโต โหตุ ฯ มโนสารถิโกติ มนสํขาเตน กุสลจิตฺเตน สารถินา สมนฺนาคโต ฯ ลหูติ วิคตถีนมิทฺธตาย สลฺลหุโก ฯ อวิหึสาสาริตกฺโขติ อวิหึสามเยน สาริเตน สุปรินิฏฺฐิเตน อกฺเขน สมนฺนาคโต ฯ สํวิภาค- ปฏิจฺฉโทติ ทานสํวิภาคมเยน ปฏิจฺฉเทน สมนฺนาคโต ฯ ปาทสญฺญมเนมิโยติ ปาทสญฺญมมยาย เนมิยา สมนฺนาคโต ฯ หตฺถสญฺญมปกฺขโรติ หตฺถสญฺญมมเยน ปกฺขเรน สมนฺนาคโต ฯ กุจฺฉิสญฺญมนพฺภนฺโตติ กุจฺฉิสญฺญมสํขาเตน มิตโภชนมเยน เตเลน อพฺภญฺชนฺโต ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๕.

วาจาสญฺญมกูชโนติ วาจาสญฺญเมน อกูชโน ฯ สจฺจวากฺยสมตฺตงฺโคติ สจฺจวากฺเยน ปริปุณฺณองฺโค อขณฺฑรถงฺโค ฯ อเปสุญฺญสุสญฺญโตติ อเปสุญฺเญน สุฏฺฐุ สญฺญโต สุผุสิโต ฯ คิราสขิลเนลงฺโคติ สขิลาย สณฺหวาจาย นิทฺโทสงฺโค มฏฺฐรถงฺโค ฯ มิตภาณิสิเลสิโตติ มิตภาณีสํขาเตน สิเลเสน สุฏฺฐุ สํพนฺโธ ฯ สทฺธาโลภสุสํขาโรติ กมฺมผลสทฺทหนสํขาเตน สทฺธามเยน จ อโลภมเยน จ สุนฺทเรน อลงฺกาเรน สมนฺนาคโต ฯ นิวาตญฺชลิกุพฺพโรติ สีลวนฺตานํ นิวาตวุตฺติมเยน เจว อญฺชลิกมฺมมเยน จ กุพฺพเรน สมนฺนาคโต ฯ อถทฺธตานตีสาโกติ สขิลสมฺโมทกภาวสํขาตาย อถทฺธตาย อานตอีโส โถกานตอีโสติ อตฺโถ ฯ สีลสํวรนทฺธโนติ อขนฺฑปญฺจสีลจกฺขุนฺทฺริยาทิสํวรสํขาตาย นทฺธนรชฺชุยา สมนฺนาคโต ฯ อกฺโกธนมนุคฺฆาฏีติ อกฺโกธนภาวสํขาเตน อนุคฺฆาเฏน สมนฺนาคโต ฯ ธมฺมปณฺฑรฉตฺตโกติ ทสกุสลกมฺมปถธมฺมสํขาเตน ปณฺฑรฉตฺเตน สมนฺนาคโต ฯ พาหุสจฺจมุปาลมฺโพติ อตฺถสนฺนิสฺสิตพหุสฺสุตภาวมเยน อุปาลมฺเพน สมนฺนาคโต ฯ ฐิติจิตฺตมุปาธิโยติ โลกธมฺเมหิ อวิกมฺปนภาเวน สุฏฺฐุ ฐิตเอกคฺคตาภาวปฺปตฺตจิตฺตสํขาเตน อุปาธินา อุตฺตรตฺถรเณน วา ราชาสเนน วา สมนฺนาคโต ฯ กาลญฺญุตาจิตฺตสาโรติ อยํ ทานสฺส ทินฺนกาโล อยํ สีลสฺส รกฺขนกาโลติ เอวํ กาลญฺญุตาสํขาเตน กาลํ ชานิตฺวา กเตน จิตฺเตน กุสลจิตฺตสาเรน สมนฺนาคโต ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ ยถา มหาราช รถสฺส นาม อาณึ อาทึ กตฺวา สพฺพํ ทพฺพสมฺภารชาตํ ปริสุทฺธํ สารมยญฺจ อิจฺฉิตพฺพํ เอวํ หิ โส รโถ อทฺธานกฺขโม โหติ ฯ เอวํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๖.

ตว กายรโถปิ กาลํ ชานิตฺวา กเตน จิตฺเตน ปริสุทฺเธน ทานาทินา กุสลสาเรน สมนฺนาคโต โหตุ ฯ เวสารชฺชติทณฺฑโกติ ปริสมชฺเฌ กเถนฺตสฺสาปิ วิสารทภาวสํขาเตน ติทณฺเฑน สมนฺนาคโต ฯ นิวาตวุตฺติโยตฺตงฺโคติ โอวาเท วตฺตนสํขาเตน มุทุนา ธุรโยตฺเตน สมนฺนาคโต ฯ มุทุนา หิ ธุรโยตฺเตน พทฺธรถํ สินฺธวา สุขํ วหนฺติ เอวํ ตวปิ กายรโถ ปณฺฑิตานํ โอวาทวุตฺติตาย อาพนฺโธ สุขํ ยาตีติ อตฺโถ ฯ อนติมานยุโค ลหูติ อนติมานสํขาเตน ลหุเกน ยุเคน สมนฺนาคโต อลีนจิตฺตสนฺถาโรติ ยถา นาม รโถ ทนฺตมเยน อุฬาเรน สนฺถเรน โสภติ เอวํ ตว กายรโถ ทานาทินา อลีนอสงฺกุฏิตจิตฺตสนฺถาโร โหตุ ฯ วุฑฺฒิเสวี รโชหโตติ ยถา นาม รโถ วิสเมน รชฏฺฐานมคฺเคน คจฺฉนฺโต รโชกิณฺโณ น โสภติ สเมน วิรเชน มคฺเคน คจฺฉนฺโต โสภติ ฯ เอวํ ตว กายรโถปิ ปญฺญาวุฑฺฒิเสวิตาย สมตลํ อุชุมคฺคํ ปฏิปชฺชิตฺวา หตรโช โหตุ ฯ สติ ปโตโท ธีรสฺสาติ ธีรสฺส ปณฺฑิตสฺส ตว ตสฺมึ รเถ สุปติฏฺฐิตสติ ปโตโท โหตุ ฯ ธิติ โยโค จ รสฺมิโยติ อพฺโภจฺฉินฺนวิริยสํขาตา ธิติ หิตปฏิปตฺติยํ ยุชฺชนภาวสํขาโต โยโค จ ตว ตสฺมึ รเถ สุวตฺติตา ถิรา รสฺมิโย โหนฺตุ ฯ มโน ทนฺตํ ปถํ เนติ สมทนฺเตหิ วาชิภีติ ยถา นาม รโถ วิสมทนฺเตหิ สินฺธเวหิ อุปฺปถํ ภชติ สมทนฺเตหิ สมสิกฺขิเตหิ ยุตฺโต อุชุปถเมว อนฺเวติ เอวํ ตว มโนปิ ทนฺตํ นิพฺพิเสวนํ กุมฺมคฺคํ ปหาย อุชุมคฺคํ คณฺหติ ฯ ตสฺมา สุทนฺตํ อาจารสมฺปนฺนํ จิตฺตํ ตว กายรถสฺส สินฺธวกิจฺจํ สาเธตุ ฯ อิจฺฉา โลโภ จาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๗.

ตตฺถ อปฺปตฺเตสุ วตฺถูสุ อิจฺฉา ปตฺเตสุ โลโภติ อยํ อิจฺฉา จ โลโภ จ กุมฺมคฺโค นาม กุฏิโล อนุชุมคฺโค อปายเมว เนติ ทสกุสลกมฺมปถวเสน ปน อฏฺฐงฺคิกมคฺเคน วา ปวตฺโต สีลสญฺญโม อุชุมคฺโค นาม ฯ โส ตว กายรถสฺส มคฺโค โหตุ ฯ รูเปติ เอเตสุ มนาปิเยสุ รูปาทีสุ กามคุเณสุ นิมิตฺตํ คเหตฺวา ธาวนฺตสฺส ตว กายรถสฺส อุปฺปถํ ปฏิปนฺนสฺส ราชรถสฺส สินฺธเว อาโกเฏตฺวา นิวารณปโตทลฏฺฐิ วิย ปญฺญา อาโกฏนี โหตุ ฯ สา หิ นํ อุปฺปถคมนโต นิวาเรตฺวา อุชุํ สุจริตมคฺคํ อาโรเปสฺสติ ฯ ตตฺถ อตฺตาวาตี ตสฺมึ ปน ตว กายรเถ อญฺโญ สารถิ นาม นตฺถิ ตว อตฺตาว สารถิ ฯ สเจ เอเตน ยาเนนาติ มหาราช ยสฺเสตํ เอวรูปํ ยานํ สเจ เอเตน ยาเนน สมจริยา ทฬฺหา ธิตีติ ยสฺส สมจริยา จ ธิติ จ ทฬฺหา โหติ ถิรา โส เอเตน ยาเนน ยสฺมา เอส รโถ สพฺพกามทุโห ราช ยถาปตฺถิเต สพฺพกาเม เทติ ตสฺมา น ชาตุ นิรยํ วเชติ เอกํเสน ตํ ธาเรหิ เอวรูเปน ยาเนน นิรยํ น คจฺฉสิ ฯ อิติ โข มหาราช ยํ มํ อวจ อาจิกฺข เม นารท วิสุทฺธิมคฺคํ ยถา อหํ โน นิรยํ ปเตยฺยนฺติ อยนฺเต โส มยา อเนกปริยาเยน อกฺขาโตติ ฯ เอวมสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา มิจฺฉาทิฏฺฐึ โอหาเรตฺวา สีเล ปติฏฺฐเปตฺวา อิโต ปฏฺฐาย ปาปมิตฺเต ปหาย กลฺยาณมิตฺเต อุปสงฺกมฺม นิจฺจํ อปฺปมตฺโต โหหีติ ราชานํ โอวทิตฺวา ราชธีตุ คุเณ วณฺเณตฺวา ราชปริสาย จ ราโชโรธานญฺจ โอวาทํ ทตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๙๘.

มหนฺเตนานุภาเวน เตสํ ปสฺสนฺตานํเยว พฺรหฺมโลกํ คโต ฯ ราชา ตสฺส โอวาเท ฐิโต มิจฺฉาทิฏฺฐึ ปหาย ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กตฺวา สคฺคปรายโน อโหสิ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพปิ มยา ทิฏฺฐิชาลํ ภินฺทิตฺวา อุรุเวลกสฺสโป ทมิโตเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนนฺโต โอสาเน อิมา คาถา อภาสิ อลาโต เทวทตฺโตสิ สุนาโม อาสิ ภทฺทชิ วิชโย สาริปุตฺโตสิ โมคฺคลฺลาโนสิ วีชโก สุนกฺขตฺโต ลิจฺฉวิปุตฺโต คุโณ อาสิ อเจลโก อานนฺโทว รุจา อาสิ ยา ราชานํ ปสาสยิ อุรุเวลกสฺสโป ราชา ปาปทิฏฺฐิ ตทา อหุ มหาพฺรหฺมา โพธิสตฺโต เอวํ ธาเรถ ชาตกนฺติ ฯ ฯ มหานารทชาตกํ อฏฺฐมํ นิฏฺฐิตํ ฯ -------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๔ หน้า ๑๓๙-๑๙๘. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=44&A=2853&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=44&A=2853&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=834              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=5180              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=6105              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=6105              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]