อรรถกถาเล่มที่ ๔๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 นิทฺ.อ.๑ (สทฺธมฺมปชฺ.)

                     ๕. ปรมฏฺกสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา
    [๓๑] ปญฺจเม ปรมฏฺกสุตฺเต ปรมนฺติ ทิฏฺีสุ ปริพฺพสาโนติ อิทํ ปรมนฺติ
คเหตฺวา สกาย สกาย ทิฏฺิยา วสมาโน. ยทุตฺตรึ กุรุเตติ ยํ อตฺตโน สตฺถาราทึ
เสฏฺ กโรติ. หีนาติ อญฺเ ตโต สพฺพมาหาติ ตํ อตฺตโน สตฺถาราทึ เปตฺวา
ตโต อญฺเ สพฺเพ "หีนา อิเม"ติ อาห. ตสฺมา วิวาทานิ อวีติวตฺโตติ เตน
การเณน ตานิ ทิฏฺิกลหานิ ๑- อวีติวตฺโตว โหติ.
    วสนฺตีติ ปมุปฺปนฺนทิฏฺิวเสน วสนฺติ. ปวสนฺตีติ ปวิสิตฺวา วสนฺติ.
อาวสนฺตีติ วิเสเสน วสนฺติ. ปริวสนฺตีติ สพฺพภาเคน วสนฺติ. ตํ อุปมาย สาเธนฺโต
"ยถา อาคาริกา วา"ติอาทิมาห. อาคาริกา วาติ ฆรสามิกา. ฆเรสุ วสนฺตีติ อตฺตโน
ฆเรสุ อาสงฺกวิรหิตา หุตฺวา นิวสนฺติ. สาปตฺติกา วาติ อาปตฺติพหุลา. สกิเลสาติ ๒-
ราคาทิกิเลสพหุลา. อุตฺตรึ กโรตีติ อติเรกํ กโรติ. อยํ สตฺถา สพฺพญฺูติ อยํ
อมฺหากํ สตฺถา สพฺพํ ชานาติ.
    สพฺเพ ปรปฺปวาเท ขิปตีติ สพฺพาปรลทฺธิโย ฉฑฺเฑติ. อุกฺขิปตีติ นีหรติ.
ปริกฺขิปตีติ ปรมฺมุเข กโรติ. ทิฏฺิเมธคานีติ ทิฏฺิวิเหสกานิ.
    [๓๒] ทุติยคาถายตฺโถ:- เอวํ อวีติวตฺโตว ยํ ทิฏฺเ สุเต สีลวเต มุเตติ
เอเตสุ จตูสุ วตฺถูสุ อุปฺปนฺนทิฏฺิสงฺขาเต อตฺตนิ ปุพฺเพ วุตฺตปฺปการํ อานิสํสํ
ปสฺสติ, ตเทว โส ตตฺถ สกาย ทิฏฺิยา อานิสํสํ "อิทํ เสฏฺนฺ"ติ อภินิวิสิตฺวา
อญฺ สพฺพํ ปรสตฺถาราทิกํ นิหีนโต ปสฺสติ.
    เทฺว อานิสํเส ปสฺสตีติ เทฺว คุเณ โอโลเกติ. ทิฏฺธมฺมิกญฺจาติ ทิฏฺเ
ปจฺจกฺเข อตฺตภาเว วิปจฺจนกคุณํ. ๓- สมฺปรายิกญฺจาติ ปรโลเก ปฏิลภิตพฺพคุณญฺจ.
ยํทิฏฺิโก สตฺถาติ ยํลทฺธิโก ติตฺถายตนสามิโก. อลํ นาคตฺตาย วาติ นาคภาวาย ๔-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. โส ทิฏฺิกลเห  ๒ ฉ.ม. สกิเลสา วาติ  ๓ ฉ.ม. วิปจฺจนกรณํ
@๔ ฉ.ม. นาคราชภาวาย
วา ปริยตฺตํ. สุปณฺณตฺตาทีสุปิ เอเสว นโย. เทวตฺตาย วาติ สมฺมุติเทวาทิภาวาย.
อายตึ ผลปาฏิกงฺขี โหตีติ อนาคเต วิปากผลํ ปตฺถยาโน โหติ. ทิฏฺสุทฺธิยาปิ
เทฺว อานิสํเส ปสฺสตีติ จกฺขุวิญฺาเณน ทิฏฺรูปายตนสฺส วเสน สุทฺธิยา เหตุตฺตาปิ
อตฺตโน คหิตคฺคหเณน เทฺว คุเณ โอโลเกติ. สุตสุทฺธิยาทีสุปิ เอเสว นโย.
    [๓๓] ตติยคาถายตฺโถ:- เอวํ ปสฺสโต ปสฺส ๑- ยํ อตฺตโน สตฺถาราทึ
นิสฺสิโต อญฺ ปรสตฺถาราทึ หีนํ ปสฺสติ, ตํ ปน ทสฺสนํ คนฺถเมว กุสลา
วทนฺติ, พนฺธนนฺติ วุตฺตํ โหติ. ยสฺมา เอตเทว, ตสฺมา หิ ทิฏฺว สุตํ มุตํ
วา, สีลพฺพตํ ภิกฺขุ น นิสฺสเยยฺย, นาภินิวิเสยฺยาติ ๒- วุตฺตํ โหติ.
    กุสลาติ ขนฺธาทิชานเน เฉกา. ขนฺธกุสลาติ รูปาทีสุ ปญฺจสุ ขนฺเธสุ กุสลา.
ธาตุอายตนปฏิจฺจสมุปฺปาทสติปฏฺานสมฺมปฺปธานอิทฺธิปาทอินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺคมคฺค-
ผลนิพฺพาเนสุปิ เอเสว นโย. ตตฺถ มคฺคกุสลาติ จตูสุ มคฺเคสุ. ผลกุสลาติ จตูสุ
ผเลสุ. นิพฺพานกุสลาติ ทุวิเธ นิพฺพาเน เฉกา. เต กุสลาติ เต เอเตสุ
วุตฺตปฺปกาเรสุ เฉกา. เอวํ วทนฺตีติ เอวํ กเถนฺติ. คนฺโถ เอโสติ ปสฺสโต จ อตฺตโน
สตฺถาราทินิสฺสิตญฺจ  อญฺ ปรสตฺถาราทึ หีนโต ทสฺสนญฺจ คนฺโถ พนฺธโน เอโสติ
วทนฺติ. ลมฺพนํ ๓- เอตนฺติ เอตํ วุตฺตปฺปการํ นาคทนฺเต ลคฺคิตํ วิย อโธลมฺพนํ.
พนฺธนํ เอตนฺติ นิจฺฉินฺทิตุํ ทุกฺขฏฺเน สงฺขลิกาทิพนฺธนํ วิย เอตํ พนฺธนํ.
ปลิโพโธ เอโสติ สํสารโต นิกฺขมิตุํ อปฺปทานฏฺเน เอโส ปลิโพโธ.
    [๓๔] จตุตฺถคาถายตฺโถ:- น เกวลํ ทิฏฺสุตาทึ ๔- น นิสฺสเยยฺย, อปิ
จ โข ปน อสญฺชาตํ อุปรูปริ ทิฏฺิมฺปิ โลกสฺมึ น กปฺปเยยฺย, น ชเนยฺยาติ
วุตฺตํ โหติ. กีทิสํ? าเณน วา สีลพฺพเตน วาปิ, สมาปตฺติาณาทินา าเณน
วา สีลพฺพเตน วา ยํ กปฺปยิสฺสติ, ๕- เอตํ ทิฏฺึ น กปฺปเยยฺย. ๖- น เกวลญฺจ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. เอวํ ปสฺสนฺโตปิ, ฉ.ม. จ  ๒ ฉ.ม. นาภินิเวเสยฺยาติ  ๓ สี.,ฉ.ม. ลคฺคนํ
@๔ ฉ.ม. ทิฏฺสุตาทีสุ  ๕ ฉ.ม. ยา กปฺปิยติ  ๖ ฉ.ม. กปฺเปยฺย
ทิฏฺึ น กปฺปเยยฺย, อปิ จ โข ปน มาเนนปิ ชาติอาทีหิ วตฺถูหิ สโมติ
วา อตฺตานํ อนูปเนยฺย, หีโน น มญฺเถ วิเสสิ วาปีติ.
    อฏฺสมาปตฺติาเณน วาติ ปมชฺฌานาทีนํ อฏฺนฺนํ สมาปตฺตีนํ สมฺปยุตฺตปญฺาย
วา. ปญฺจาภิญฺาาเณน วาติ โลกิยานํ ปญฺจนฺนํ อภิญฺานํ สมฺปยุตฺตปญฺาย วา.
มิจฺฉาาเณน วาติ วิปรีตสภาเวน ปวตฺตาย ปญฺาย อมุตฺเต มุตฺตมฺมยาติ ๑-
เอวํ อุปฺปนฺเนน มิจฺฉาาเณน วา.
    [๓๕] ปญฺจมคาถายตฺโถ:- เอวํ หิ ทิฏฺึ อกปฺเปนฺโต อมญฺมาโน จ
อตฺตํ ปหาย อนุปาทิยาโน ยํ ปุพฺเพ คหิตํ, ตํ ปหาย ปรํ อคฺคณฺหนฺโต ตสฺมิมฺปิ
วุตฺตปฺปกาเร าเณปิ ทุวิธํ นิสฺสยํ โน กโรติ, อกโรนฺโต จ ส เว วิยตฺเตสุ
นานาทิฏฺิวเสน ภินฺเนสุ สตฺเตสุ น วคฺคสารี ฉนฺทาทิวเสน อคจฺฉนธมฺโม หุตฺวา
ทฺวาสฏฺิยา ทิฏฺีสุ กิญฺจิ ทิฏฺึ น ปจฺเจติ, น ปจฺจาคจฺฉตีติ วุตฺตํ โหติ.
    จตูหิ อุปาทาเนหีติ กามุปาทานาทีหิ จตูหิ ภุสํ คหเณหิ. ส เว ววตฺถิเตสูติ ๒-
โส ปุคฺคโล นิจฺฉิเตสุ. ภินฺเนสูติ ทฺวิธา ภินฺเนสุ.
    [๓๖] อิทานิ โย โส อิมาย คาถาย วุตฺโต ขีณาสโว, ตสฺส วณฺณภณนตฺถํ
"ยสฺสูภยนฺเต"ติอาทิกา ติสฺโส คาถาโย อาห. เตสุ ๓- ปมคาถาย ยสฺสูภยนฺเตติ
ปุพฺเพ วุตฺตผสฺสาทิเภเท. ปณิธีติ ตณฺหา. ภวาภวายาติ ปุนปฺปุนํ ภวาย. อิธ
วา หุรํ วาติ สกตฺตภาวาทิเภเท อิธ วา ปรตฺตภาวาทิเภเท ปรตฺถ วา.
    ผสฺโส เอโก อนฺโตติ จกฺขุสมฺผสฺสาทิโก เอโก โกฏฺาโส. ผสฺสสมุทโยติ
วตฺถารมฺมโณ. ยโต สมุเทติ อุปฺปชฺชติ, โส สมุทโย. ทุติโย อนฺโตติ ทุติโย
โกฏฺาโส. อตีตนฺติ อติ อิตํ อตีตํ, อติกฺกนฺตนฺติ วุตฺตํ โหติ. อนาคตนฺติ น
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. มุตฺตํ ปสฺสาติ  ๒ ฉ.ม. วิยตฺเตสูติ  ๓ ฉ.ม. ตตฺถ
อาคตํ อนาคตํ, อนุปฺปนฺนนฺติ วุตฺตํ โหติ. สุขเวทนาทโย วิสภาควเสน. นามรูปทุกํ
นมนรุปฺปนวเสน. อชฺฌตฺติกาทโย อชฺฌตฺตพาหิรวเสน. สกฺกายาทโย ขนฺธปญฺจกานํ
ปวตฺติสมุทยวเสน วุตฺตาติ เวทิตพฺพา.
    สกตฺตภาโวติ อตฺตโน อตฺตภาโว. ปรตฺตภาโวติ ปรสฺส อตฺตภาโว.
    [๓๗] ทุติยคาถาย ทิฏฺเ วาติ ทิฏฺสุทฺธิยา วา. เอส นโย สุตาทีสุ.
สญฺาติ สญฺาสมุฏฺาปิกา ทิฏฺิ.
    อปรามสนฺตนฺติ ตณฺหามานทิฏฺีหิ น ปรามสนฺตํ. อนภินิวิสนฺตนฺติ ๑- เตเหว
อนภินิวิสนฺตํ.
    "วินิพนฺโธ"ติ วาติ ๒- มาเนน วินิพนฺโธติ วา. "ปรามฏฺโ"ติ วาติ ปรโต
นิจฺจสุขสุภาทีหิ ปรามฏฺโติ วา. วิกฺเขปคโตติ อุทฺธจฺจวเสน. อนิฏฺงฺคโตติ
วิจิกิจฺฉาวเสน. ถามคโตติ อนุสยวเสน. คติยาติ คนฺตพฺพวเสน.
    [๓๘] ตติยคาถาย ธมฺมาปิ เตสํ น ปฏิจฺฉิตา เสติ ทฺวาสฏฺิทิฏฺิคตธมฺมาปิ
เตสํ "อิทเมว สจฺจํ, โมฆมญฺนฺ"ติ ๓- เอวํ น ปฏิจฺฉิตา. ปารงฺคโต น ปจฺเจติ
ตาทีติ นิพฺพานปารงฺคโต เตน เตน มคฺเคน ปหีเน กิเลเส ปุน นาคจฺฉติ  ปญฺจหิ
จ อากาเรหิ ตาทิ โหตีติ. เสสํ ปากฏเมว.
    วีสติวตฺถุกา สกฺกายทิฏฺีติ "รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสตี"ติอาทินา ๔-
นเยน เอเกกสฺมึ ขนฺเธ จตูหิ จตูหิ อากาเรหิ ปญฺจกฺขนฺเธ ปติฏฺ กตฺวา
ปวตฺตา วิชฺชมาเน กาเย ทิฏฺิ. ทสวตฺถุกา มิจฺฉาทิฏฺีติ "นตฺถิ
ทินฺนนฺ"ติอาทินยปฺปวตฺตา ๕- ทิฏฺิ. อนฺตคคาหิกา ทิฏฺีติ "สสฺสโต โลโก
อิทเมว สจฺจํ, โมฆมญฺนฺ"ติอาทินยปฺปวตฺตา ๖- เอเกกํ อนฺตํ อตฺถีติ คเหตฺวา
ปวตฺตา ทิฏฺิ. ยา เอวรูปา ทิฏฺีติ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อนภินิเวสนฺตนฺติ. เอวมุปริปิ  ๒ ฉ.ม. วินิพทฺโธติ วา
@๓ ขุ.อุ. ๒๕/๕๖/๑๙๔  ๔ ขุ.ปฏิ. ๓๑/๑๓๑/๑๔๘  ๕ อภิ.สงฺ. ๓๔/๑๒๒๑/๒๗๙
@๖ ม.อุ. ๑๔/๒๗/๒๒
อิทานิ วุจฺจมานานํ เอกูนวีสปทานํ สาธารณํ มูลปทํ. ยา ทิฏฺิ, ตเทว
ทิฏฺิคตํ, ยา ทิฏฺิ, ตเทว ทิฏฺิคฺคหณนฺติ สพฺโพปิ ๑- สมฺพนฺโธ กาตพฺโพ. ยา
อยาถาวทสฺสนฏฺเน ทิฏฺิ, ตเทว ทิฏฺีสุ คตํ ทสฺสนํ ทฺวาสฏฺิทิฏฺิยา
อนฺโตคตตฺตาติ ทิฏฺิคตํ. เหฏฺาปิสฺส อตฺโถ วุตฺโตเยว.
    ทฺวินฺนํ อนฺตานํ เอกนฺตคตตฺตาติปิ ทิฏฺิคตํ. ตตฺถ สสฺสโตติ นิจฺโจ. โลโกติ
อตฺตา. อิธ สรีรํเยว นสฺสติ, อตฺตา ปน อิธ ปรตฺถ จ โสเยวาติ มญฺนฺติ. โส หิ
สามญฺเว อาโลเกตีติ กตฺวา โลโกติ มญฺติ. อสสฺสโตติ อนิจฺโจ. อตฺตา สรีเรเนว
สห นสฺสตีติ มญฺนฺติ. อนฺตวาติ ปริตฺเต กสิเณ ฌานํ อุปฺปาเทตฺวา ตํ
ปริตฺตกสิณารมฺมณเจตนํ สปริยนฺโต "อตฺตา"ติ มญฺนฺติ. อนนฺตวาติ น
อนฺตวา อปฺปมาเณ กสิเณ ฌานํ อุปฺปาเทตฺวา ตํ อปฺปมาณกสิณารมฺมณเจตนํ
อปริยนฺโต "อตฺตา"ติ มญฺนฺติ. ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ ชีโว จ สรีรญฺจ
ตํเยว. ชีโวติ อตฺตา, ลิงฺควิปลฺลาเสน นปุํสกวจนํ กตํ. สรีรนฺติ
ราสฏฺเน ขนฺธปญฺจกํ. อญฺ ชีวํ อญฺ สรีรนฺติ อญฺโ ชีโว อญฺ ขนฺธปญฺจกํ.
โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณาติ ขนฺธา อิเธว วินสฺสนฺติ, สตฺโต มรณโต ปรํ
โหติ วิชฺชติ น นสฺสติ, ตถาคโตติ เจตํ สตฺตาธิวจนํ ภวติ. ๒- เกจิ ปน
"ตถาคโตติ อรหา"ติ วทนฺติ. อิเม น โหตีติ ปกฺเข โทสํ ทิสฺวา เอวํ คณฺหนฺติ.
น โหติ ตถาคโต ปรมฺมรณาติ ขนฺธาปิ อิเธว นสฺสนฺติ, ตถาคโต จ มรณโต
ปรํ น โหติ อุจฺฉิชฺชติ. อิเม โหตีติ ปกฺเข โทสํ ทิสฺวา เอวํ คณฺหนฺติ. โหติ
จ น จ โหตีติ อิเม เอเกกปกฺขปริคฺคเห โทสํ ทิสฺวา อุภยปกฺขํ คณฺหนฺติ.
เนว โหติ น น โหตีติ อิเม อุภยปกฺขปริคฺคเห อุภยโทสาปตฺตึ ทิสฺวา "โหติ
จ น โหตี"ติ จ "เนว โหติ น น โหตี"ติ จ อมราวิกฺเขปปกฺขํ คณฺหนฺติ.
    อยมฺปเนตฺถ อฏฺกถานโย ๓-:- "สสฺสโต โลโก"ติ วาติอาทีหิ ทสหากาเรหิ
ทิฏฺิปฺปเภโทว วุตฺโต. ตตฺถ สสฺสโต โลโกติ จ ขนฺธปญฺจกํ โลโกติ คเหตฺวา
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,ฉ.ม. สพฺเพสํ  ๒ ฉ.ม. สตฺตาธิวจนนฺติ  ๓ ปฏิสํ.อ. ๒/๖
"อยํ โลโก นิจฺโจ ธุโว สพฺพกาลิโก"ติ คณฺหนฺตสฺส สสฺสตนฺติ คหณาการปฺปวตฺตา
ทิฏฺิ. อสสฺสโตติ ตเมว โลกํ "อุจฺฉิชฺชติ วินสฺสตี"ติ คณฺหนฺตสฺส อุจฺเฉทคฺคหณา-
การปฺปวตฺตา ทิฏฺิ. อนฺตวาติ ปริตฺตกสิณลาภิโน สุปฺปมตฺเต วา สราวมตฺเต
วา กสิเณ สมาปนฺนสฺส อนฺโตสมาปตฺติยํ วตฺติตรูปารูปธมฺเม "โลโก"ติ จ
กสิณปริจฺเฉทนฺเตน "อนฺตวา"ติ จ คณฺหนฺตสฺส "อนฺตวา โลโก"ติ คหณาการปฺปวตฺตา
ทิฏฺิ. สา สสฺสตทิฏฺิปิ โหติ อุจฺเฉททิฏฺิปิ. วิปุลกสิณลาภิโน ปน ตสฺมึ กสิเณ
สมาปนฺนสฺส อนฺโตสมาปตฺติยํ วตฺติตรูปารูปธมฺเม "โลโก"ติ จ กสิณปริจฺเฉทนฺเตน
จ "อนนฺโต"ติ คณฺหนฺตสฺส "อนนฺตวา โลโก"ติ คหณาการปฺปวตฺตา ทิฏฺิ. สา
สสฺสตทิฏฺิปิ โหติ อุจฺเฉททิฏฺิปิ. ตํ ชีวํ ตํ สรีรนฺติ "เภทนธมฺมสฺส
สรีรสฺเสว ชีวนฺ"ติ คหิตตฺตา "สรีเร อุจฺฉิชฺชมาเน ชีวมฺปิ อุจฺฉิชฺชตี"ติ
อุจฺเฉทคฺคหณาการปฺปวตฺตา ทิฏฺิ. ทุติยปเทน สรีรโต อญฺสฺส ชีวสฺส คหิตตฺตา
"สรีเร จ อุจฺฉิชฺชมาเนปิ ชีวํ น อุจฺฉิชฺชตี"ติ สสฺสตคฺคหณาการปฺปวตฺตา ทิฏฺิ.
โหติ ตถาคโตติอาทีสุ "สตฺโต ตถาคโต นาม, โส ปรมฺมรณา โหตี"ติ คณฺหโต  ปมา
สสฺสตทิฏฺิ. "น โหตี"ติ คณฺหโต ทุติยา อุจฺเฉททิฏฺิ. "โหติ จ น จ โหตี"ติ
คณฺหโต ตติยา เอกจฺจสสฺสตทิฏฺิ. "เนว โหติ น น โหตี"ติ คณฺหโต จตุตฺถา
อมราวิกฺเขปทิฏฺีติ วุตฺตปฺปการา ทสวิธา ทิฏฺิ. ยถาโยคํ ภวทิฏฺิ จ วิภวทิฏฺิ
จาติ ทฺวิธา โหติ. ตาสุ เอกาปิ เตสํ ขีณาสวานํ น ปฏิจฺฉิตาติ อตฺโถ.
    เย กิเลสาติ เย กิเลสา โสตาปตฺติมคฺเคน ปหีนา, เต กิเลเส. น ปุเนตีติ
น ปุน เอติ. น ปจฺเจตีติ ปุน นิพฺพตฺเตตฺวา น ปฏิเอติ, น ปจฺจาคจฺฉตีติ
ปจฺจภเว นาคจฺฉติ. ปญฺจหากาเรหิ ตาทีติ ปญฺจหิ การเณหิ โกฏฺาเสหิ วา
สทิโส. อิฏฺานิฏฺเ ตาทีติ อิฏฺารมฺมเณ จ อนิฏฺารมฺมเณ จ อนุนยปฏิฆํ
มุญฺจิตฺวา ิตตฺตา ทฺวีสุ สทิโส. จตฺตาวีติ กิเลเส จชิตวา. ติณฺณาวีติ สํสารํ
อติกฺกมิตวา. มุตฺตาวีติ ราคาทิโต มุตฺตวา. ตํนิทฺเทสา ตาทีติ เตน เตน
สีลสทฺธาทินา นิทฺทิสิตฺวา นิทฺทิสิตฺวา กเถตพฺพโต สทิโส.
    ตํ ปญฺจวิธํ วิตฺถาเรตฺวา กเถตุกาโม "กถํ อรหา อิฏฺานิฏฺเ ตาที"ติอาทิมาห.
ตตฺถ ลาเภปีติ จตุนฺนํ ปจฺจยานํ ลาเภปิ. อลาเภปีติ เตสํ อลาเภปิ. ยเสปีติ
ปริวาเรปิ. อยเสปีติ ปริวารวิปตฺติยาปิ. ปสํสายปีติ วณฺณภณนายปิ. นินฺทายปีติ
ครหายปิ. สุเขปีติ กายิกสุเขปิ. ทุกฺเขปีติ กายิกทุกฺเขปิ. เอกํ เจ พาหํ
คนฺเธน ลิมฺเปยฺยุนฺติ สเจ เอกํ พาหํ จตุชาติยคนฺเธน เลปํ อุปรูปริ ทเทยฺยุํ.
วาสิยา ตจฺเฉยฺยุนฺติ ยทิ เอกํ พาหํ วฑฺฒกี วาสิยา ตจฺเฉตฺวา ตจฺเฉตฺวา ตนุํ
กเรยฺยุํ. อมุสฺมึ นตฺถิ ราโคติ อมุสฺมึ คนฺธเลปเน สิเนโห นตฺถิ น สํวิชฺชติ.
อมุสฺมึ นตฺถิ ปฏิฆนฺติ อมุสฺมึ วาสิยา ตจฺฉเน ปฏิหนนสงฺขาตํ ปฏิฆํ โกปํ นตฺถิ
น สํวิชฺชติ. อนุนยปฏิฆวิปฺปหีโนติ สิเนหญฺจ โกปญฺจ ปชหิตฺวา ิโต.
อุคฺฆาตินิคฺฆาติวีติวตฺโตติ อนุนยวเสน อนุคฺคหญฺจ ปฏิฆวเสน นิคฺคหญฺจ
อติกฺกมิตฺวา ิโต. อนุโรธวิโรธสมติกฺกนฺโตติ อนุนยญฺจ ปฏิฆญฺจ สมฺมา อติกฺกนฺโต.
    สีเล สตีติ สีเล สํวิชฺชมาเน. สีลวาติ สีลสมฺปนฺโน. เตน นิทฺเทสํ กถนํ
ลภตีติ ตาที. สทฺธาย สติ สทฺโธติ เอวมาทีสุปิ เอเสว นโย.
                  สทฺธมฺมปชฺโชติกาย มหานิทฺเทสฏฺกถาย
                   ปรมฏฺกสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา.
                              ปญฺจมํ.
                       -------------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๕ หน้า ๒๓๗-๒๔๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=5510&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=5510&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=146
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=29&A=2240
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=2417
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=2417
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙
http://84000.org/tipitaka/read/?index_29