|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๑๒. จูฬวิยูหสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา ๑- ทฺวาทสเม จูฬวิยูหสุตฺตนิทฺเทเส สกํ สกํ ทิฏฺฐิปริพฺพสานาติ อิทมฺปิ ตสฺมึเยว มหาสมเย "สพฺเพปิเม ทิฏฺฐิคติกา `สาธุรูปามฺหา'ติ ภณนฺติ, กินฺนุ โข สาธุรูปาว อิเม อตฺตโน เอว ทิฏฺฐิยา ปติฏฺฐหนฺติ, อุทาหุ อญฺญมฺปิ ทิฏฺฐึ คณฺหนฺตี"ติ อุปฺปนฺนจิตฺตานํ เอกจฺจานํ เทวตานํ ตมตฺถํ ปกาเสตุํ ปุริมนเยเนว นิมฺมิตพุทฺเธน อตฺตานํ ปุจฺฉาเปตฺวา วุตฺตํ. [๑๑๓] ตตฺถ อาทิโต เทฺวปิ คาถา ปุจฺฉาคาถาเยว. ตาสุ สกํ สกํ ทิฏฺฐิปริพฺพสานาติ อตฺตโน อตฺตโน ทิฏฺฐิยา วสมานา. วิคฺคยฺห นานา กุสลา วทนฺตีติ ตํ ทิฏฺฐึ พลวคฺคาหํ คเหตฺวา "ตตฺถ กุสลามฺหา"ติ ปฏิชานมานา ปุถุ ปุถุ วทนฺติ, เอกํ น วทนฺติ. โย เอวํ ชานาติ ส เวทิ ธมฺมํ, อิทํ ปฏิกฺโกสมเกวลี โสติ ตญฺจ ทิฏฺฐึ สนฺธาย โย เอวํ ชานาติ, โส ธมฺมํ เวทิยิ. อิทํ ปน ปฏิกฺโกสนฺโต หีโน โหตีติ จ วทนฺติ. นานา วทนฺตีติ นานาการณํ ภณนฺติ. วิวิธํ วทนฺตีติ นานาวิธํ ภณนฺติ. อญฺโญญฺญํ วทนฺตีติ เอกํ อวตฺวา อญฺญํ อญฺญํ คเหตฺวา วทนฺติ. อเกวลี โสติ โส ๒- อกุสโล อยํ. อสมตฺโตติ น ปริปูโร. อปริปุณฺโณติ น สมฺปุณฺโณ. [๑๑๔] พาโลติ หีโน. อกุสโลติ อจฺเฉโก. ๓- [๑๑๕] อิทานิ ติสฺโส วิสฺสชฺชนคาถา โหนฺตีติ. ตา ปุริมฑฺเฒน วุตฺตมตฺถํ ปจฺฉิมฑฺเฒน ปฏิพฺยูหิตฺวา ฐิตา. เตน พฺยูเหน อุตฺตรสุตฺตโต จ อปฺปกตฺตา อิทํ สุตฺตํ "จูฬวิยูหนฺ"ติ นามํ ลภิ. ตตฺถ ปฐมคาถายํ ตาว ปรสฺส เจ ธมฺมนฺติ ปรสฺส ทิฏฺฐึ. สพฺเพวิเม พาลาติ เอวํ สนฺเต สพฺเพว อิเม พาลา โหนฺตีติ อธิปฺปาโย. กึการณา? สพฺเพวิเม ทิฏฺฐิปริพฺพสานาติ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. จูฬพฺยูห..., เอวมุปริปิ ๒ ฉ.ม. โย ๓ ฉ.ม. อกฺกุสโลติ อวิทฺวา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๒.
[๑๑๖] สนฺทิฏฺฐิยา เจว น วีวทาตา, สํสุทฺธปญฺญา กุสลา มตีมาติ ๑- สกาย ทิฏฺฐิยา อนวีวทาตา อโวทาตา สํกิลิฏฺฐาว สมานา สํสุทฺธปญฺญา จ กุสลา จ มติมนฺโต จ เต โหนฺติ เจ. อถ วา "สนฺทิฏฺฐิยา เจ วทาตา"ติปิ ๒- ปาโฐ, ตสฺสตฺโถ:- สกาย ปน ทิฏฺฐิยา โวทาตา สํสุทฺธปญฺญา กุสลา มติมนฺโต โหนฺติ เจ, น เตสํ โกจีติ เอวํ สนฺเต เตสํ เอโกปิ นิหีนปญฺโญ น โหติ, กึการณา? ทิฏฺฐี หิ เตสมฺปิ ตถา สมตฺตา, ยถา อิตเรสนฺติ. [๑๑๗] น วาหเมตนฺติ คาถาย สงฺเขปตฺโถ:- ยํ เต มิถุ เทฺว ๓- ชนา อญฺญมญฺญํ "พาโล"ติ อาหุ, อหํ เอตํ ตถิยนฺติ ตจฺฉนฺติ เนว พฺรูมิ. กึการณา? ยสฺมา สพฺเพว เต สกํ สกํ ทิฏฺฐึ "อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺ"ติ อกํสุ, เตน จ การเณน ปรํ "พาโล"ติ ทหนฺติ. เอตฺถ จ ตจฺฉํ ตเถวนฺติ ๔- เทฺวปิ ปาฐา. ตจฺฉนฺติ อตุจฺฉํ. ตถนฺติ อวิปรีตํ. ภูตนฺติ สนฺตํ. ยาถาวนฺติ สํวิชฺชมานํ. อวิปรีตนฺติ น วิสงฺเกตํ. [๑๑๘] ยมาหูติ ปุจฺฉาคาถาย "ยํ ทิฏฺฐิสจฺจํ ตถิยนฺ"ติ เอเก อาหุ. [๑๑๙] เอกํ หิ สจฺจนฺติ วิสฺสชฺชนคาถาย เอกํ สจฺจํ นิโรโธ มคฺโค วา. ยสฺมึ ปชา โน วิวเท ปชานนฺติ ยสฺมึ สจฺเจ ปชานนฺโต ปชา โน วิวเทยฺยุํ. สยํ ถุนนฺตีติ อตฺตนา วทนฺติ. [๑๒๐] กสฺมา นูติ ปุจฺฉาคาถาย ปวาทิยาเสติ วาทิโน. อุทาหุ เต ตกฺกมนุสฺสรนฺตีติ เต วาทิโน อุทาหุ อตฺตโน ตกฺกมตฺตํ อนุคจฺฉนฺติ. ตกฺกปริยาหฏนฺติ วิตกฺเกน สมนฺตโต อาหฏํ. วีมํสานุจริตนฺติ อตฺตโน อุปฏฺฐิตปญฺญาย วิจริตํ. สยํ ปฏิภานนฺติ อตฺตโน ปฏิภานํ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. มุตีมาติ ๒ สี. เจ ปน วีวทาตาติ ๓ ฉ.ม. เทฺว เทฺว ๔ ฉ.ม. ตถิยํ, @ตเถวนฺติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๓.
[๑๒๑] น เหวาติ วิสฺสชฺชนคาถาย อญฺญตฺร สญฺญาย นิจฺจานีติ ฐเปตฺวา สญฺญามตฺเตน นิจฺจนฺติ คหิตคฺคหณานิ. ตกฺกญฺจ ทิฏฺฐีสุ ปกปฺปยิตฺวาติ อตฺตโน นิจฺจสงฺกปฺปมตฺตํ ทิฏฺฐีสุ ชเนตฺวา. ยสฺมา ปน ทิฏฺฐีสุ วิตกฺกํ ชเนนฺตา ทิฏฺฐิโยปิ สญฺชเนนฺติ, ตสฺมา วุตฺตํ "ทิฏฺฐิคตานิ ชเนนฺติ สญฺชเนนฺตี"ติอาทิ. ชเนนฺตีติ อุปรูปริ ทิฏฺฐึ อุปฺปาเทนฺตา ชเนนฺติ. สญฺชเนนฺตีติอาทีนิ อุปสคฺควเสน ปทํ วฑฺเฒตฺวา วุตฺตานิ. มยฺหํ สจฺจนฺติ มม วจนํ ตจฺฉํ. [๑๒๒] อิทานิ เอวํ นานาสจฺเจสุ อสนฺเตสุ ตกฺกมตฺตํ อนุสฺสรนฺตานํ ทิฏฺฐิคติกานํ วิปฺปฏิปตฺตึ ทสฺเสตุํ "ทิฏฺเฐ สุเต"ติอาทิกา คาถาโย อภาสิ. ตตฺถ ทิฏฺเฐติ ทิฏฺฐํ, ทิฏฺฐสุทฺธินฺติ อธิปฺปาโย. เอส นโย สุตาทีสุ. เอเต จ นิสฺสาย วิมานทสฺสีติ เอเต ทิฏฺฐิธมฺเม นิสฺสยิตฺวา สุทฺธิอภาวสงฺขาตํ ๑- วิมานํ อสมฺมานํ ปสฺสนฺโตปิ. วินิจฺฉเย ฐตฺวา ปหสฺสมาโน, พาโล ปโร อกุสโลติ จาหาติ เอวํ วิมานทสฺสีปิ ตสฺมึ ทิฏฺฐิวินิจฺฉเย ฐตฺวา ตุฏฺฐิชาโต หาสชาโต หุตฺวา ปโร "หีโน จ อวิทฺวา จา"ติ เอวํ วทติเยว. น สมฺมาเนตีติปิ วิมานทสฺสีติ น พหุมานํ กโรตีติ เอวมฺปิ วิมานทสฺสี น พหุมานทสฺสี. โทมนสฺสํ ชเนตีติปีติ ๒- ปฐมํ ทิฏฺฐินิสฺสยํ อลฺลียิตฺวา โทมนสฺสํ ปตฺวา ปจฺฉา ทิฏฺฐิวินิจฺฉเย ฐิตกาเล โสมนสฺสํ อุปฺปาเทตีติ อตฺโถ. วินิจฺฉิตทิฏฺฐิยา ๓- ฐตฺวาติ สนฺนิฏฺฐานํ กตฺวา คหิตทิฏฺฐิยา ฐตฺวา. [๑๒๓] เอวํ สนฺเต เยเนวาติ คาถา. ตตฺถ สยมตฺตนาติ สยเมว อตฺตานํ. วิมาเนตีติ ครหติ. ตเทว ปาวาติ ตเทว วจนํ ทิฏฺฐึ วทติ, ตํ วา ปุคฺคลํ. @เชิงอรรถ: ๑ สี. สุทิฏฺฐิสภาวาขฺยํ, ฉ.ม. สุทฺธิภาวสงฺขาตํ ๒ ฉ.ม. ชเนตีติ ๓ ฉ.ม. @วินิจฺฉย...--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๔.
[๑๒๔] อติสารทิฏฺฐิยาติ คาถายตฺโถ:- โส เอวํ ตาย ลกฺขณาติสารินิยา อติสารทิฏฺฐิยา สมตฺโต ปริปุณฺโณ อุทฺธุมาโต, เตน จ ทิฏฺฐิมาเนน มตฺโต "ปริปุณฺโณ อหํ เกวลี"ติ เอวํ ปริมุณฺณมานี. สยเมว อตฺตานํ มนสา "อหํ ปณฺฑิโต"ติ อภิสิญฺจติ. กึการณา? ทิฏฺฐี หิ สา ตสฺส ตถา สมตฺตาติ สพฺพา ตา ทิฏฺฐิโย ลกฺขณาติกฺกนฺตาติ ตา สพฺพา ทฺวาสฏฺฐิทิฏฺฐิโย ลกฺขณํ อตีตา อติยนฺตีติ ๑- อติกฺกนฺตา. อโนโมติ อนูโน. [๑๒๕] ปรสฺส เจติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- กิญฺจิ ภิยฺโย? โส ๒- วินิจฺฉเย ฐตฺวา ปหสฺสมาโน "พาโล ปโร อกุสโล"ติ จาห, ตสฺส ปรสฺส เจ หิ วจสา โส เตน วุจฺจมาโน นิหีโน โหติ, ตุโม สหา โหติ นิหีนปญฺโญติ โสปิ เตเนว สห นิหีนปญฺโญ โหติ. โสปิ หิ ตํ "พาโล"ติ วทติ. อถ ตสฺส วจนํ อปฺปมาณํ, โส ปน สยเมว เวทคู จ ธีโร จ โหติ. เอวํ สนฺเต น โกจิ พาโล สมเณสุ อตฺถิ. สพฺเพปิ หิ เต อตฺตโน อิจฺฉาย ปณฺฑิตา. วาจายาติ กถเนน. วจเนนาติ ภาสิเตน. นินฺทิตการณาติ ครหเหตุนา. ครหิตการณาติ อวญฺญาตเหตุนา. อุปวทิตการณาติ อุปวาทเหตุนา. [๑๒๖] อญฺญํ อิโตติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- "อถ เจ สยํ เวทคู โหติ ธีโร. น โกจิ พาโล สมเณสุ อตฺถี"ติ เอวํ หิ วุตฺเตปิ สิยา กสฺสจิ "กสฺมา"ติ. ตตฺถ วุจฺจเต:- ยสฺมา อญฺญํ อิโต ยาภิวทนฺติ ธมฺมํ, อปรทฺธา สุทฺธิมเกวลี เต. เอวมฺปิ ติตฺถฺยา ปุถุโส วทนฺติ, เย อิโต อญฺญํ ทิฏฺฐึ อภิวทนฺติ, เต อปรทฺธา วิรทฺธา สุทฺธิมคฺคํ, อเกวลิโน จ เตติ เอวํ ปุถุติตฺถิยา ยสฺมา วทนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. กสฺมา ปเนวํ วทนฺตีติ เจ? สนฺทิฏฺฐิราเคน หิ ตฺยาภิรตฺตา, ๓- ยสฺมา สเกน ทิฏฺฐิราเคน เต อภิรตฺตาติ วุตฺตํ โหติ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อติสรนฺตีติ ๒ ฉ.ม. โย โส ๓ ฉ.ม. เต'ภิรตฺตา--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๕.
เต สุทฺธิมคฺคนฺติ เต อญฺญติตฺถิยา อกิลิฏฺฐมคฺคํ. วิสุทฺธิมคฺคนฺติ นิทฺโทสมคฺคํ. ปริสุทฺธิมคฺคนฺติ สุกฺกมคฺคํ. โวทาตมคฺคนฺติ ปณฺฑรมคฺคํ. ปริโยทาตมคฺคนฺติ ปภาวนฺตมคฺคํ. วิรทฺธาติ วุตฺตวิธินา มคฺเคน วิรชฺฌิตฺวา ฐิตา. อปรทฺธาติ อปรชฺฌิตฺวา ฐิตา. ขลิตาติ ปริหีนา. คลิตาติ ตโต ภฏฺฐา. อญฺญายาติ อญฺญาเณน. อปรทฺธาติ ปราชยมาปนฺนา. อถ วา "ญายาปรทฺธา"ติปิ ปาโฐ. ญาเยน มคฺเคน วิรทฺธาติ อตฺโถ. [๑๒๗] เอวํ อภิรตฺตาปิ จ:- อิเธว สุทฺธินฺติ คาถา. ตตฺถ สกายเนติ สกมคฺเค. ทฬฺหํ วทานาติ ทฬฺหวาทา. ถิรวาทาติ สนฺนิฏฺฐานวาทา. พลิกวาทาติ พลวนฺตวาทา. อวฏฺฐิตวาทาติ ปติฏฺฐหิตฺวา กถิตวาทา. [๑๒๘] เย เอวญฺจ ทฬฺหวาทา, เตสุ โย โกจิ ติตฺถิโย สกายเน วาปิ ทฬฺหํ วทาโน กเมตฺถ พาโลติ ปรํ ทเหยฺยาติ สงฺเขปโต ตตฺถ สสฺสตุจฺเฉทสงฺขาเต วิตฺถารโต นตฺถิกอเหตุกอกิริยาติอาทิเภเท ๑- สเก อยเน "อิทเมว สจฺจนฺ"ติ ทฬฺหํ วทาโน กํ ปรํ เอตฺถ ทิฏฺฐิคเต "พาโล"ติ สห ธมฺเมน ปสฺเสยฺย, นนุ สพฺโพปิ ตสฺส มเตน ปณฺฑิโต เอว สุปฺปฏิปนฺโน เอว จ. เอวํ สนฺเต สยเมว โส เมธคํ อาวเหยฺย, ปรํ วทํ พาลมสุทฺธิธมฺมํ (ปรํ พาลํ จ อสุทฺธธมฺมํ วทนฺโต) โสปิ ปรํ "พาโล จ อสุทฺธธมฺโม ๒- จ อยนฺ"ติ วทนฺโต อตฺตนาว กลหํ อาวเหยฺย. กสฺมา? ยสฺมา สพฺโพปิ ตสฺส มเตน ปณฺฑิโตเยว สุปฺปฏิปนฺโนเยว จ. [๑๒๙] เอวํ สพฺพถาปิ วินิจฺฉเย ฐตฺวา สยํ ปมาย, อุทฺธํ ส โลกสฺมึ วิวาทเมตีติ ทิฏฺฐิยํ ฐตฺวา สยํ ปมินิตฺวา ๓- โส ภิยฺโย วิวาทเมตีติ. เอวํ ปน วินิจฺฉเยสุ อาทีนวํ ญตฺวา อริยมคฺเคน หิตฺวาน สพฺพานิ วินิจฺฉยานิ, น เมธคํ กุรุเต ๔- ชนฺตุ โลเกติ อรหตฺตนิกูเฏน เทสนํ นิฏฺฐาเปสิ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. นตฺถิกอิสฺสรการกนิยติอาทิเภเท ๒ ฉ.ม. อสุทฺธิธมฺโม @๓ ฉ.ม. ทิฏฺฐิยา ฐตฺวา สยญฺจ สตฺถาราทึ มินิตฺวา ๔ ฉ.ม. กุพฺพติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๖.
สยํ ปมายาติ อตฺตนา มินิตฺวา. ปมินิตฺวาติ ปมาณํ กตฺวา. "ปจินิตฺวา"ติปิ ๑- ปาโฐ, ตํ น สุนฺทรํ. อุทฺธํ วาเทน สทฺธินฺติ อตฺตโน อุปริ กเถนฺเตน สห. เทสนาปริโยสาเน ปุราเภทสุตฺเต ๒- วุตฺตสทิโส เอวาภิสมโย อโหสีติ. สทฺธมฺมปชฺโชติกาย มหานิทฺเทสฏฺฐกถาย จูฬวิยูหสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ----------------- @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปวิเนตฺวาติปิ ๒ ขุ.มหา. ๒๙/๒๕๑ (สฺยา)อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๕ หน้า ๓๖๑-๓๖๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8358&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8358&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=519 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=29&A=6385 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=6869 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=6869 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ http://84000.org/tipitaka/read/?index_29
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]