อรรถกถาเล่มที่ ๔๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 นิทฺ.อ.๑ (สทฺธมฺมปชฺ.)

                   ๑๓. มหาวิยูหสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา ๑-
    [๑๓๐] เตรสเม มหาวิยูหสุตฺตนิทฺเทเส เย เกจิเม ทิฏฺิปริพฺพสานาติ อิทมฺปิ
"กึ นุ โข อิเม ทิฏฺิปริพฺพสานา วิญฺูนํ สนฺติกา นินฺทเมว ลภนฺติ, อุทาหุ
ปสํสมฺปี"ติ อุปฺปนฺนจิตฺตานํ เอกจฺจานํ เทวตานํ ตมตฺถํ อาวิกาตุํ ปุริมนเยเนว
นิมฺมิตพุทฺเธน อตฺตานํ ปุจฺฉาเปตฺวา วุตฺตํ. ตตฺถ อนฺวานยนฺตีติ อนุ อานยนฺติ
ปุนปฺปุนํ อาหรนฺติ.
    นินฺทเมว อเนฺวนฺตีติ ครหเมว อุปคจฺฉนฺติ.
    [๑๓๑] อิทานิ ยสฺมา เต "อิทเมว สจฺจนฺ"ติ วทนฺตาปิ ทิฏฺิคติกวาทิโน
กทาจิ กตฺถจิ ปสํสมฺปิ ลภนฺติ, ยํ เอตํ ปสํสาสงฺขาตํ วาทผลํ, ตํ อปฺปํ, ราคาทีนํ
สมาย สมตฺถํ น โหติ, โก ปน วาโท ทุติเย นินฺทาผเล, ตสฺมา เอตมตฺถํ
ทสฺเสนฺโต อิมํ ตาว วิสฺสชฺชนคาถํ อาห "อปฺปํ หิ เอตํ น อลํ สมาย,
ทุเว วิวาทสฺส ผลานิ พฺรูมี"ติ. ตตฺถ ทุเว วิวาทสฺส ผลานีติ นินฺทา จ ปสํสา
จ ชยปราชยาทีนิ วา ตํสภาคานิ. เอตมฺปิ ทิสฺวาติ "นินฺทา อนิฏฺา เอว,
ปสํสา นาลํ สมายา"ติ เอตมฺปิ วิวาทผเล อาทีนวํ ทิสฺวา. เขมาภิปสฺสํ
อวิวาทภูมินฺติ อวิวาทภูมึ นิพฺพานํ เขมนฺติ ปสฺสมาโน.
    อปฺปกนฺติ มนฺทํ. ปริตฺตกนฺติ โถกํ. โอมกนฺติ เหฏฺิมกํ. ลามกนฺติ ปาปกํ.
สมายาติ ราคาทีนํ สมนตฺถาย. อุปสมายาติ อุปรูปริ สมนตฺถาย. วูปสมายาติ
สนฺนิสีทาปนตฺถาย. นิพฺพานายาติ อมตมหานิพฺพานตฺถาย. ปฏินิสฺสคฺคายาติ มคฺเคน
กิเลสานํ นิสฺสชฺชนตฺถาย. ปฏิปสฺสทฺธิยาติ ผเลน ปฏิปสฺสทฺธานํ อนุปฺปชฺชนตฺถาย
นาลํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. มหาพฺยูห... เอวมุปริปิ
    [๑๓๒] เอวํ หิ อวิวาทมาโน:- ยา กาจิมาติ คาถา. ตตฺถ สมฺมติโยติ ๑-
ทิฏฺิโย. ปุถุชฺชาติ ปุถุชฺชนสมฺภวา. โส อุปยํ กิเมยฺยาติ โส อุปคนฺตพฺพฏฺเน
อุปยํ รูปาทีสุ เอกมฺปิ ธมฺมํ กึ อุเปยฺย, เกน วา การเณน อุเปยฺย. ทิฏฺเ
สุเต ขนฺติมกุพฺพมาโนติ ทิฏฺสุตสุทฺธีสุ ขนฺตึ ๒- อกโรนฺโต.
    ปุถุชฺชเนหิ ชนิตา วาติ ปุถุชฺชเนหิ อุปฺปาทิตา วา. ตา สมฺมุติโยติ เอตา
ทิฏฺิโย. ปุถุ นานาชเนหิ ชนิตา วาติ อเนกวิเธหิ ทิฏฺิคติเกหิ อุปฺปาทิตา วา.
เนตีติ น เอติ. น อุเปตีติ สมีปํ น เอติ. น อุปคจฺฉตีติ นิวตฺตติ. นาภินิวิสตีติ
ปวิสิตฺวา น ปติฏฺาติ. ๓-
    [๑๓๓] อิโต พาหิรา ปน:- สีลุตฺตมาติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- สีลเมว
"อุตฺตมนฺ"ติ มญฺมานา สีลุตฺตมาติ เอเก โภนฺโต สญฺมมตฺเตน สุทฺธึ วทนฺติ,
หตฺถิวตาทิวตํ สมาทาย อุปฏฺิตาเส. อิเธว ทิฏฺิยํ อสฺส สตฺถุโน สุทฺธึ ภวูปนีตา
ภวชฺโฌสิตา สมานา วทนฺติ, อปิ จ เต กุสลาวทานา "กุสลา มยนฺ"ติ เอวํวาทา.
    [๑๓๔] เอวํ สีลุตฺตเมสุ จ เตสุ ตถา ปฏิปนฺโน โย โกจิ:- สเจ จุโตติ
คาถา. ตสฺสตฺโถ:- สเจ ตโต สีลวตโต ปรวิจฺฉินฺทเนน วา อสมฺภุณนฺโต ๔-
วา จุโต โหติ, โส ตํ สีลพฺพตกมฺมํ ปุญฺาภิสงฺขาราทิกมฺมํ วา วิราธยิตฺวา
เวธตี. น เกวลญฺจ เวธติ, อปิ จ โข ตํ สีลพฺพตสุทฺธึ ปชปฺปตี จ วิปฺปลปติ
จ ปตฺถยตี จ. กิมิว? สตฺถาว หีโน ปวสํ ฆรมฺหาติ, ฆรมฺหา ปวสนฺโต
สตฺถโต หีโน ยถา ตํ ฆรํ วา สตฺถํ วา ปตฺถยตีติ.
    ปรวิจฺฉินฺทนาย วาติ ปเรน วาริยมาโน วา. อนภิสมฺภุณนฺโต วาติ ตํ
ปฏิปตฺตึ อสมฺปาเทนฺโต วา.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. สมฺมุติโย. เอวมุปริปิ  ๒ ฉ.ม. เปมํ  ๓ ฉ.ม. นปฺปติฏฺติ  ๔ ฉ.ม.
@อนภิสมฺภุณนฺโต
    อญฺาย อปรทฺโธติ นิพฺพาเนน ปริหีโน มคฺคโต วา. ตํ วา สตฺถํ
อนุพนฺธตีติ ตํ วา สตฺถํ สพฺพตฺถ ปจฺฉโต คจฺฉติ.
    [๑๓๕] เอวํ ปน สีลุตฺตมานํ ปเวธนการณํ อริยสาวโก สีลพฺพตํ วาปิ ปหาย
สพฺพนฺติ คาถา. ตตฺถ สาวชฺชานวชฺชนฺติ สพฺพากุสลํ โลกิยกุสลญฺจ. เอตํ สุทฺธึ
อสุทฺธินฺติ อปตฺถยาโนติ ปญฺจกามคุณาทิเภทํ สุทฺธึ อกุสลาทิเภทํ อสุทฺธิญฺจ
อปตฺถยมาโน. วิรโต จเรติ สุทฺธิยา อสุทฺธิยา จ วิรโต จเรยฺย. สนฺติมนุคฺคหายาติ
ทิฏฺึ อคฺคเหตฺวา.
    กณฺหํ กณฺหวิปากนฺติ อกุสลกมฺมํ อกุสลวิปากทายกํ. สุกฺกํ สุกฺกวิปากนฺติ
โลกิยกุสลํ อตฺตนา สทิสํ สุกฺกวิปากทายกํ.
    นิยามาวกฺกนฺตินฺติ มคฺคปวิสนํ. เสกฺขาติ สตฺต เสกฺขา. อคฺคธมฺมนฺติ
อุตฺตมธมฺมํ, อรหตฺตผลํ.
    [๑๓๖] เอวํ อิโต พาหิรเก สีลุตฺตเม สํยเมน วิสุทฺธิวาเท เตสญฺจ วิฆาตํ ๑-
สีลพฺพตปฺปหายิโน อรหโต จ ปฏิปตฺตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ อญฺถาปิ สุทฺธิวาเท
พาหิรเก ทสฺเสนฺโต "ตมูปนิสฺสายา"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- สนฺตญฺเปิ
สมณพฺราหฺมณา, เต  ชิคุจฺฉิตํ อมรนฺตปํ วา ทิฏฺสุทฺธิอาทีสุ วา อญฺตรํ ๒-
อุปนิสฺสาย อกิริยทิฏฺิยา วา อุทฺธํสรา หุตฺวา ภวาภเวสุ อวีตตณฺหา สุทฺธึ
อนุตฺถุนนฺติ วทนฺติ กเถนฺตีติ.
    ตโปชิคุจฺฉวาทาติ กายปีฬนาทิตเปน ปาปหิรียนวาทา. ตโปชิคุจฺฉสาราติ
เตเนว ตเปน หิรียนสารวนฺโต. อุทฺธํสราวาทาติ สํสาเรน สุทฺธึ กถยนฺตา.
    [๑๓๗] เอวํ เตสํ อวีตตณฺหานํ สุทฺธึ อนุตฺถุนนฺตานํ โยปิ สุทฺธิปฺปตฺตเมว
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. วิปากํ  ๒ ฉ.ม. อญฺตรญฺตรํ
อตฺตานํ มญฺเยฺย, ตสฺสาปิ อวีตตณฺหตฺตา ภวาภเวสุ ตํ ตํ วตฺถุํ ปตฺถยมานสฺส
หิ ชปฺปิตานิ ปุนปฺปุนํ โหนฺติเยวาติ อธิปฺปาโย. ตณฺหา หิ อาเสวิตา ตณฺหํ
วฑฺฒยเตว, น เกวลญฺจ ชปฺปิตานิ, ปเวธิตํ วาปิ ปกปฺปิเตสุ, ตณฺหาทิฏฺีหิ
จสฺส ปกปฺปิเตสุ วตฺถูสุ ปเวทิตมฺปิ โหตีติ วุตฺตํ โหติ. ภวาภเวสุ ปน วีตตณฺหตฺตา
อายตึ จุตูปปาโต อิธ ยสฺส นตฺถิ, ส เกน เวเธยฺย กุหึว ชปฺเปติ อยเมติสฺสา
คาถาย สมฺพนฺโธ.
    อาคมนนฺติ ปุน อาคมนํ. คมนนฺติ อิโต อญฺตฺถ คมนํ. คมนาคมนนฺติ
อิโต คนฺตฺวา ปุน นิวตฺตนํ. กาลนฺติ มรณํ. คตีติ คมนวเสน คติยา คนฺตพฺพํ.
    [๑๓๘] ยมาหุ ธมฺมนฺติ ปุจฺฉาคาถา.
    [๑๓๙] อิทานิ ยสฺมา เอโกปิ เอตฺถ วาโท สจฺโจ นตฺถิ, เกวลํ ทิฏฺิมตฺตเกน
หิ เต วทนฺติ, ตสฺมา ตมตฺถํ ทสฺเสนฺโต "สกํ หี"ติ อิมํ  ตาว วิสฺสชฺชนคาถมาห.
ตตฺถ สมฺมุตินฺติ ทิฏฺึ. อโนมนฺติ อนูนํ.
    [๑๔๐] เอวเมเตสุ สกํ ธมฺมํ ปริปุณฺณํ พฺรูวนฺเตสุ อญฺสฺส ธมฺมํ ปน
หีนนฺติ วทนฺเตสุ ยสฺส กสฺสจิ:- ปรสฺส เจ วมฺภยิเตน หีโนติ คาถา.
ตสฺสตฺโถ:- ยทิ ปรสฺส นินฺทิตการณา หีโน ภเวยฺย, น โกจิ ธมฺเมสุ วิเสสิ
อคฺโค ภเวยฺย. กึการณา? ปุถู  หิ อญฺสฺส วทนฺติ ธมฺมํ นิหีนโต สพฺเพว
เต สมฺหิ ทฬฺหํ วทานา สกธมฺเม ทฬฺหวาทา เอว.
    วมฺภยิตการณาติ ธํสิตการณา. ครหิตการณาติ ลามกกตการณา.
อุปวทิตการณาติ อกฺโกสิตการณา. สกายนนฺติ สกมคฺคํ.
    [๑๔๑] กิญฺจิ ภิยฺโย:- สทฺธมฺมปูชาติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- เต จ ติตฺถิยา
ยถา ปสํสนฺติ สกายนานิ, สทฺธมฺมปูชาปิ เตสํ ตเถว วตฺตติ. เต หิ อติวิย
สตฺถาราทีนิ สกฺกโรนฺติ. ตตฺถ ยทิ เต ปมาณา สิยุํ, เอวํ สนฺเต สพฺเพว
วาทา ตถิยา ๑- ภเวยฺยุํ. กึการณา? สุทฺธิ หิ เตสํ ปจฺจตฺตเมว. น สา อญฺตฺถ
สิชฺฌติ, นาปิ ปรมตฺถโต อตฺถิ. ๒- อตฺตนิ ทิฏฺิคาหมตฺตเมว หิ ตํ เตสํ
ปรเนยฺยพุทฺธีนํ. ๓- ปจฺจตฺตเมวาติ ปาเฏกฺกเมว.
    [๑๔๒] โย ปน วิปรีตโต พาหิตปาปตฺตา พฺราหฺมโณ, ตสฺส น พฺราหฺมณสฺส
ปรเนยฺยมตฺถีติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- พฺราหฺมณสฺส หิ "สพฺเพ สงฺขารา
อนิจฺจา"ติอาทินา ๔- นเยน สุทิฏฺตฺตา ปเรน เนตพฺพํ าณํ นตฺถิ. ทิฏฺิธมฺเมสุ
"อิทเมว สจฺจนฺ"ติ นิจฺฉินิตฺวา สมุคฺคหิตมฺปิ นตฺถิ. ตํการณา โส ทิฏฺิกลหานิ
อติกฺ กนฺโต, น หิ โส เสฏฺโต ปสฺสติ ธมฺมมญฺ อญฺตฺร สติปฏฺานาทีหิ.
    น ปรเนยฺโยติ ปเรน เนตพฺโพ ชานาเปตพฺโพ น โหติ. น ปรปตฺติโย
น ปรปจฺจโยติ ปเรสํ ปจฺเจตพฺโพ น โหติ. น ปรปฏิพทฺธคูติ ปเรสํ ปฏิพทฺธคมโน
น โหติ.
    [๑๔๓] ชานามีติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- เอวํ ตาว ปรมตฺถพฺราหฺมโณ
น หิ เสฏฺโต ปสฺสติ ธมฺมมญฺ, อญฺเ ปน ติตฺถิยา ปรจิตฺตาณาทีหิ
ชานนฺตาปิ ปสฺสนฺตาปิ "ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตนฺ"ติ เอวํ วทนฺตาปิ
จ ทิฏฺิยา สุทฺธึ ปจฺเจนฺติ. กสฺมา? ยสฺมา เตสุ เอโกปิ อทฺทกฺขิ เจ อทฺทส
เจปิ เตน ปรจิตฺตาณาทินา ยถาภูตมตฺถํ, กิญฺหิ ตุมสฺส เตน ตสฺส เตน
ทสฺสเนน กึ กตํ, กึ ทุกฺขปริญฺา สาธิตา, อุทาหุ สมุทยปฺปหานาทีนํ อญฺตรํ,
ยโต สพฺพถาปิ อติกฺกมิตฺวา อริยมคฺคํ เต ติตฺถิยา อญฺเเนว วทนฺติ สุทฺธึ,
อติกฺกมิตฺวา วา เต ติตฺถิเย พุทฺธาทโย อญฺเเนว วทนฺติ สุทฺธินฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ตถิวา  ๒ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ
@๓ ฉ.ม. ปรปจฺจยเนยฺยพุทฺธีนํ  ๔ ที.มหา. ๑๐/๒๗๒/๑๗๑, สํ.ส. ๑๕/๑๘๖/๑๙๐, ขุ.เถร.
@๒๖/๑๑๖๘/๔๑๗
    [๑๔๔] ปสฺสํ นโรติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- กิญฺจิ ภิยฺโย?
ยฺวายํ ปรจิตฺตาณาทีหิ อทฺทกฺขิ. โส ปสฺสํ นโร ทกฺขติ นามรูปํ, น ตโต
ปรํ,  ทิสฺวาน วา สฺสติ ตานิเมว นามรูปานิ นิจฺจโต สุขโต วา, น อญฺถา,
โส เอวํ ปสฺสนฺโต กามํ พหุํ ปสฺสตุ อปฺปกํ วา นามรูปํ นิจฺจโต สุขโต
จ อถสฺส เอวรูเปน ทสฺสเนน  น หิ เตน สุทฺธึ กุสลา วทนฺติ.
    [๑๔๕] นิวิสฺสวาทีติ คาถาย สมฺพนฺโธ อตฺโถ จ:- เตน จ ทสฺสเนน
สุทฺธิยา อสติยาปิ โย "ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตนฺ"ติ เอวํ นิวิสฺสวาที, เอตํ
วา ทสฺสนํ ปฏิจฺจ ทิฏฺิยา สุทฺธึ ปจฺเจนฺโต "อิทเมว สจฺจนฺ"ติ เอวํ นิวิสฺสวาที,
โส สุพฺพินโย น โหติ ตํ ตถา ปกปฺปิตํ อภิสงฺขตํ ทิฏฺึ ปุรกฺขราโน. ๑- โส
หิ ยํ สตฺถาราทึ นิสฺสิโต, ตตฺเถว สุภํ วทาโน สุทฺธึ วโท, ๒- "ปริสุทฺธิวาโท
ปริสุทฺธิทสฺสโน วา อหนฺ"ติ อตฺตานํ มญฺมาโน ตตฺถ ตถทฺทสา โส, ตตฺถ
สกาย ทิฏฺิยา อวิปรีตเมว โส อทฺทส. ยถา สา ทิฏฺิ ปวตฺตติ, ตเถว ตํ
อทฺทส, น อญฺถา ปสฺสิตุํ อิจฺฉตีติ อธิปฺปาโย.
    นิวิสฺสวาทีติ ปติฏฺหิตฺวา กเถนฺโต. ทุพฺพินโยติ วิเนตุํ ทุกฺโข.
ทุปฺปญฺาปโยติ าเปตุํ จิตฺเตน ลพฺภาเปตุํ ทุกฺโข. ทุนฺนิชฺฌาปโยติ จิตฺเตน
วีมํสิตฺวา คหณตฺถํ ปุนปฺปุนํ นิชฺฌาปยิตุํ ทุกฺโข. ทุปฺเปกฺขาปโยติ อิกฺขาปยิตุํ
ทุกฺโข. ทุปฺปสาทโยติ จิตฺเต ปสาทํ อุปฺปาเทตุํ ทุกฺโข.
    อปสฺสีติ าเณน ปฏิเวธํ ปาปุณิ. ปฏิวิชฺฌีติ จิตฺเตน อวโพธํ ปาปุณิ.
    [๑๔๖] เอวํ ปกปฺปิตํ ทิฏฺึ ปุรกฺขราเนสุ ติตฺถิเยสุ:- น พฺราหฺมโณ
กปฺปมุเปติ สงฺขาติ คาถา. ตตฺถ สงฺขาติ สงฺขาย, ชานิตฺวาติ อตฺโถ. นปิ
าณพนฺธูติ สมาปตฺติาณาทินา อกตตณฺหาทิฏฺิพนฺธุ. ตตฺถ วิคฺคโห:- นาปิ
@เชิงอรรถ: ๑ ก. ทิฏฺิปุเรกฺขราโน  ๒ ก. สุทฺธํ วทาโน สุทฺธิวาโท
อสฺส าเณน กโต พนฺธุ อตฺถีติ นปิ าณพนฺธุ. สมฺมุติโยติ ทิฏฺิสมฺมุติโย.
ปุถุชฺชาติ ปุถุชฺชนสมฺภวา. อุคฺคหณนฺติ มญฺเติ อุคฺคหณนฺติ อญฺเ, อญฺเ ตา
สมฺมุติโย อุคฺคณฺหนฺตีติ วุตฺตํ  โหติ.
    อุเปกฺขตีติ อุปปตฺติโต อปกฺขปติโต หุตฺวา ปสฺสติ.
    [๑๔๗] กิญฺจิ ภิยฺโย:- วิสฺสชฺช คนฺถานีติ คาถา. ตตฺถ อนุคฺคโหติ
อุคฺคหณวิรหิโต, โสปิ นาสฺส อุคฺคโหติ อนุคฺคโห. น วา อุคฺคณฺหาตีติ อนุคฺคโห.
    คนฺเถ โวสฺสชฺชิตฺวา วาติ อภิชฺฌาทิเก คนฺเถ จชิตฺวา. วิสฺสชฺชาติ ปุน
อนาทิยนวเสน ชหิตฺวา. คธิเตติ ฆฏิเต. คนฺถิเตติ สุตฺเตน สงฺคหิเต วิย คนฺถิเต.
พนฺเธติ สุฏฺุ พนฺเธ. วิพนฺเธติ วิวิธา พนฺเธ. ปลิพุนฺเธติ สมนฺตโต พนฺธเนน
พนฺเธ. พนฺธเนติ กิเลสพนฺธเน. โผฏยิตฺวาติ ปปฺโผเฏตฺวา. สจฺจํ วิสฺสชฺชํ ๑-
กโรนฺตีติ วิสงฺขริตฺวา อปริโภคํ กโรนฺติ. วิโกเปนฺตีติ จุณฺณวิจุณฺณํ กโรนฺติ.
    [๑๔๘] กิญฺจิ ภิยฺโย:- โส เอวรูโป:- ปุพฺพาสเวติ คาถา. ตตฺถ ปุพฺพาสเวติ
อตีตรูปาทีนิ อารพฺภ อุปฺปชฺชนธมฺมกิเลเส. นเวติ ปจฺจุปฺปนฺนรูปาทีนิ อารพฺภ
อุปฺปชฺชนธมฺเม. น ฉนฺทคูติ ฉนฺทาทิวเสน น คจฺฉติ. อนตฺตครหีติ กตากตวเสน
อตฺตานํ อครหนฺโต.
    [๑๔๙] เอวํ อนตฺตครหี จ:- ส สพฺพธมฺเมสูติ คาถา. ตตฺถ สพฺพธมฺเมสูติ
ทฺวาสฏฺิทิฏฺิธมฺเมสุ "ยํ กิญฺจิ ทิฏฺ วา"ติ เอวํ ปเภเทสุ. ปนฺนภาโรติ
ปติตภาโร. น กปฺเปตีติ น กปฺปิโย, ทุวิธมฺปิ กปฺปํ น กโรตีติ อตฺโถ. นูปรโตติ
ปุถุชฺชนกลฺยาณกเสกฺขา วิย อุปรติสมงฺคีปิ โน  โหติ. น ปตฺถิโยติ นิตฺตโณฺห.
ตณฺหา หิ ปตฺถยตีติ ปตฺถิยา, นาสฺส ปตฺถิยาติ น ปตฺถิโย. อิโต ปรญฺจ
@เชิงอรรถ: ๑ ก. สชฺชํ วิสชฺชํ
เหฏฺา จ ตตฺถ ตตฺถ วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมว. เอวํ อรหตฺตนิกูเฏเนว เทสนํ
นิฏฺาเปสิ, เทสนาปริโยสาเน ปุราเภทสุตฺเต ๑- วุตฺตสทิโส เอวาภิสมโย อโหสีติ.
                  สทฺธมฺมปชฺโชติกาย มหานิทฺเทสฏฺกถาย
                   มหาวิยูหสุตฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา.
                       -------------------
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.มหา. ๒๙/๒๗๔/๒๕๑ (สฺยา)

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๕ หน้า ๓๖๗-๓๗๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=8477&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=8477&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=600
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=29&A=6833
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=29&A=7358
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=29&A=7358
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙
http://84000.org/tipitaka/read/?index_29