อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ปฏิสํ.อ.๑ (สทฺธมฺม.๑)

                        สมุทยสจฺจนิทฺเทสวณฺณนา
     [๓๔] สมุทยสจฺจนิทฺเทเส ยายํ ตณฺหาติ ยา อยํ ตณฺหา. โปโนพฺภวิกาติ ๑-
ปุนพฺภวกรณํ ปุนพฺภโว, ๒- ปุนพฺภโว สีลมสฺสาติ โปโนพฺภวิกา. อปิจ
ปุนพฺภวํ ๓- เทติ, ปุนพฺภวาย สํวตฺตติ, ปุนปฺปุนํ ภเว นิพฺพตฺเตตีติ โปโนพฺภวิกา.
สา ปเนสา ปุนพฺภวสฺส ทายิกาปิ อตฺถิ อทายิกาปิ, ปุนพฺภวาย สํวตฺตนิกาปิ
อตฺถิ อสํวตฺตนิกาปิ, ทินฺนาย ปฏิสนฺธิยา อุปธิเวปกฺกมตฺตาปิ. สา ติปฺปการาปิ
โปโนพฺภวิกาติ นามํ ลภติ. โปนพฺภวิกาติปิ ปาโ, โสเยวตฺโถ. อภินนฺทนสงฺขาเตน
นนฺทิราเคน สหคตาติ นนฺทิราคสหคตา, นนฺทิราเคน สทฺธึ อตฺถโต เอกตฺตเมว
คตาติ วุตฺตํ โหติ. ตตฺร ตตฺราภินนฺทินีติ ยตฺร ยตฺร อตฺตภาโว นิพฺพตฺตติ, ตตฺร
ตตฺร อภินนฺทินี, รูปาทีสุ วา อารมฺมเณสุ ตตฺร ตตฺราภินนฺทินี, รูปาภินนฺทินี
สทฺทคนฺธรสโผฏฺพฺพธมฺมาภินนฺทินีติ อตฺโถ. ตตฺร ตตฺราภินนฺทีติปิ ปาโ, ตตฺร
ตตฺร อภินนฺทยตีติ อตฺโถ. เสยฺยถิทนฺติ นิปาโต, ตสฺส สา กตมา อิติ เจติ
อตฺโถ. กามตณฺหาติ กาเม ตณฺหา, ปญฺจกามคุณิกราคสฺเสตํ อธิวจนํ. ภวตณฺหาติ
ภเว ตณฺหา. ภวปตฺถนาวเสน อุปฺปนฺนสฺส สสฺสตทิฏฺิสหคตสฺส ราคสฺส
รูปารูปภวราคสฺส จ ฌานนิกนฺติยา จ เอตํ อธิวจนํ. วิภวตณฺหาติ วิภเว ตณฺหา.
อุจฺเฉททิฏฺิสหคตราคสฺเสตํ อธิวจนํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. โปโนภวิกา... เอวมุปริปิ    ๒ ฉ.ม. ปุโนภโว      ๓ สี. ปุโนภวํ
     อิทานิ ตสฺสา ตณฺหาย วตฺถุํ วิตฺถารโต ทสฺเสตุํ สา โข ปเนสาติ-
อาทิมาห. ตตฺถ อุปฺปชฺชตีติ ชายติ. นิวิสตีติ ปุนปฺปุนํ ปวตฺติวเสน ปติฏาติ.
อุปฺปชฺชมานา กตฺถ อุปฺปชฺชติ, นิวิสมานา กตฺถ นิวิสตีติ สมฺพนฺโธ. ยํ โลเก
ปิยรูปํ สาตรูปนฺติ ยํ โลกสฺมึ ปิยสภาวญฺเจว มธุรสภาวญฺจ. จกฺขุ โลเกติอาทีสุ
โลกสฺมึ หิ จกฺขุอาทีสุ มมตฺเตน อภินิวิฏฺา สตฺตา สมฺปตฺติยํ ปติฏฺิตา อตฺตโน
จกฺขุํ อาทาสาทีสุ นิมิตฺตคฺคหณานุสาเรน วิปฺปสนฺนํ ปญฺจปฺปสาทํ สุวณฺณวิมาเน
อุคฺฆาฏิตมณิสีหปญฺชรํ วิย มญฺนฺติ, โสตํ รชตปนาฬิกํ วิย ปามงฺคสุตฺตกํ วิย
จ มญฺนฺติ, ตุงฺคนาสาติ ลทฺธโวหารํ ฆานํ วฏฺเฏตฺวา ปิตหริตาลวฏฺฏึ วิย
มญฺนฺติ, ชิวฺหํ รตฺตกมฺพลปฏลํ วิย มุทุสินิทฺธมธุรรสทํ มญฺนฺติ, กายํ สาลลฏฺึ
วิย สุวณฺณโตรณํ วิย จ มญฺนฺติ, มนํ อญฺเสํ มเนน อสทิสํ อุฬารํ มญฺนฺติ,
รูปํ สุวณฺณกณิการปุปฺผาทิวณฺณํ วิย, สทฺทํ มตฺตกรวีกโกกิลมนฺทธมิตมณิวํสนิโฆสํ
วิย, อตฺตนา ปฏิลทฺธานิ จตุสมุฏฺานิกคนฺธารมฺมณาทีนิ "กสฺสญฺสฺส เอวรูปานิ
อตฺถี"ติ มญฺนฺติ, เตสํ เอวํ มญฺมานานํ ตานิ จกฺขาทีนิ ปิยรูปานิ เจว
สาตรูปานิ จ โหนฺติ. อถ เนสํ ตตฺถ อนุปฺปนฺนา เจว ตณฺหา อุปฺปชฺชติ,
อุปฺปนฺนา จ ปุนปฺปุนํ ปวตฺติวเสน นิวิสติ. ตสฺมา เถโร "จกฺขุ โลเก
ปิยรูปํ สาตรูปํ, เอตฺเถสา ตณฺหา อุปฺปชฺชมานา อุปฺปชฺชตี"ติอาทิมาห. ตตฺถ
อุปฺปชฺชมานาติ ยทา อุปฺปชฺชติ, ตทา เอตฺถ อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ.
                    สมุทยสจฺจนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา.
                           -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้า ๑๗๐-๑๗๑.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=3804&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=3804&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=83
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=883
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=1123
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=1123
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_31