บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๔๗

                   ๑๖. โคจรนานตฺตญาณนิทฺเทสวณฺณนา
     [๖๗] โคจรนานตฺตญาณนิทฺเทเส รูเป พหิทฺธา ววตฺเถตีติ อชฺฌตฺตโต
พหิทฺธาภูเต รูปายตนธมฺเม ววตฺถเปตีติ อตฺโถ. อวิชฺชาสมฺภูตาติอาทิ อตฺตภาว-
ปริยาปนฺนกมฺมชรูปตฺตา วุตฺตํ. อาหาโรปิ หิ กมฺมชรูปสฺส อุปตฺถมฺภกปจฺจโย
โหติ. สทฺทสฺส ปน อุตุจิตฺตสมุฏฺฐานตฺตา อวิชฺชาสมฺภูตาทิจตุกฺกํ น วุตฺตํ.
โผฏฺฐพฺพานํ สยํ มหาภูตตฺตา "จตุนฺนํ มหาภูตานํ อุปาทายา"ติ น วุตฺตํ. ธมฺมาติ
เจตฺถ ภวงฺคมโนสมฺปยุตฺตา ตโย อรูปิโน ขนฺธา, ธมฺมายตนปริยาปนฺนานิ สุขุม-
รูปานิ จ กมฺมสมุฏฺฐานานิปิ, สพฺพานิปิ รูปาทีนิ จ. อปิจ ยานิ ยานิ เยน
เยน สมุฏฺฐหนฺติ, ตานิ ตานิ เตน เตน เวทิตพฺพานิ. อิตรถา หิ สกสนฺตาน-
ปริยาปนฺนาปิ รูปาทโย ธมฺมา สพฺเพ น สงฺคณฺเหยฺยุํ. ยสฺมา อนินฺทฺริยพทฺธ-
รูปาทโยปิ วิปสฺสนูปคา, ตสฺมา เตสํ กมฺมสมฺภูตปเทน สงฺคโห เวทิตพฺโพ.
เตปิ หิ สพฺพสตฺตสาธารณกมฺมปจฺจยอุตุสมุฏฺฐานา. อญฺเญ ปน "อนินฺทฺริยพทฺธา
รูปาทโย น วิปสฺสนูปคา"ติ วทนฺติ. ตํ ปน:-
          "สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ     ยทา ปญฺญาย ปสฺสติ
           อถ นิพฺพินฺทติ ทุกฺเข         เอส มคฺโค วิสุทฺธิยา"ติ ^๑-
อาทิกาย ปาฬิยา วิรุชฺฌติ. วุตฺตญฺจ วิสุทฺธิมคฺเค "อิเธกจฺโจ อาทิโตว
อชฺฌตฺตสงฺขาเร อภินิวิสิตฺวา วิปสฺสติ, ยสฺมา ปน น สุทฺธอชฺฌตฺตทสฺสนมตฺเตเนว
มคฺควุฏฺฐานํ โหติ, พหิทฺธาปิ ทฏฺฐพฺพเมว, ตสฺมา ปรสฺส ขนฺเธปิ อนุปาทินฺน-
สงฺขาเรปิ อนิจฺจํ ทุกฺขนมตฺตาติ วิปสฺสตี"ติ ^๒- ตสฺมา ปเรสํ จกฺขาทิววตฺถานมฺปิ
อนินฺทฺริยพทฺธรูปาทิววตฺถานมฺปิ อิจฺฉิตพฺพเมว, ตสฺมา เตภูมกสงฺขารา
อวิปสฺสนูปคา นาม นตฺถิ.
                  โคจรนานตฺตญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้า ๓๐๖-๓๐๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=6839&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=6839&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=163
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=1864
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=2232
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=2232
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑
http://84000.org/tipitaka/read/?index_31