ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๑ (สทฺธมฺม.๑)

                  ๓๒. อานนฺตริกสมาธิญาณนิทฺเทสวณฺณนา
     [๘๐] อานนฺตริกสมาธิญาณนิทฺเทเส เนกฺขมฺมวเสนาติอาทีสุ เนกฺขมฺม-
อพฺยาปาทอาโลกสญฺญาอวิกฺเขปธมฺมววตฺถานญาณปาโมชฺชานิ สุกฺขวิปสฺสกสฺส
อุปจารชฺฌานสมฺปยุตฺตา ตสฺส ตสฺส กิเลสสฺส วิปกฺขภูตา สตฺต ธมฺมา เอกจิตฺต-
สมฺปยุตฺตา เอว. จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อวิกฺเขโปติ เอกคฺคสฺส ภาโว เอกคฺคตา,
นานารมฺมเณ น วิกฺขิปติ เตน จิตฺตนฺติ อวิกฺเขโป, จิตฺตสฺส เอกคฺคตาสงฺขาโต
อวิกฺเขโปติ อตฺโถ. สมาธีติ เอการมฺมเณ สมํ อาธียติ เตน จิตฺตนฺติ สมาธิ
นามาติ อตฺโถ. ตสฺส สมาธิสฺส วเสนาติ อุปจารสมาธินาปิ สมาหิตจิตฺตสฺส
ยถาภูตาวโพธโต วุตฺตปฺปการสฺส สมาธิสฺส วเสน. อุปฺปชฺชติ ญาณนฺติ มคฺคญาณํ
ยถากฺกเมน อุปฺปชฺชติ. ขียนฺตีติ สมุจฺเฉทวเสน ขียนฺติ. อิตีติ วุตฺตปฺปการสฺส
อตฺถสฺส นิคมนํ. ปฐมํ สมโถติ ปุพฺพภาเค สมาธิ โหติ. ปจฺฉา ญาณนฺติ อปรภาเค
มคฺคกฺขเณ ญาณํ โหติ.
     กามาสโวติ ปญฺจกามคุณิโก ราโค. ภวาสโวติ รูปารูปภเวสุ ฉนฺทราโค
ฌานนิกนฺติ สสฺสตทิฏฺฐิสหชาโต ราโค ภววเสน ปตฺถนา. ทิฏฺฐาสโวติ ทฺวาสฏฺฐิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๕.

ทิฏฺฐิโย. อวิชฺชาสโวติ ทุกฺขาทีสุ อฏฺฐสุ ฐาเนสุ อญฺญาณํ. ภุมฺมวจเนน โอกาส- ปุจฺฉํ กตฺวา "โสตาปตฺติมคฺเคนา"ติอาทินา อาสวกฺขยกฺกเรน มคฺเคน อาสวกฺขยํ ทสฺเสตฺวา "เอตฺถา"ติ โอกาสวิสฺสชฺชนํ กตํ, มคฺคกฺขเณติ วุตฺตํ โหติ. อนวเสโสติ นตฺถิ เอตสฺส อวเสโสติ อนวเสโส. อปายคมนีโยติ นิรยติรจฺฉานโยนิ- เปตฺติวิสยาสุรกายา จตฺตาโร สุขสงฺขาตา อยา อเปตตฺตา อปายา, ยสฺส สํวิชฺชติ, ตํ ปุคฺคลํ อปาเย คเมตีติ อปายคมนีโย. อาสวกฺขยกถา ทุภโตวุฏฺฐานกถายํ วุตฺตา. อวิกฺเขปวเสนาติ วตฺตมานสฺส สมาธิสฺส อุปนิสฺสยภูตสมาธิวเสน. ปฐวีกสิณวเสนาติอาทีสุ ทส กสิณานิ ตทารมฺมณิกอปฺปนาสมาธิวเสน วุตฺตานิ, พุทฺธานุสฺสติอาทโย มรณสฺสติ อุปสมานุสฺสติ จ อุปจารชฺฌานวเสน วุตฺตา, อานาปานสฺสติ กายคตาสติ จ อปฺปนาสมาธิวเสน วุตฺตา, ทส อสุภา ปฐมชฺฌานวเสน วุตฺตา. พุทฺธํ อารพฺภ อุปฺปนฺนา อนุสฺสติ พุทฺธานุสฺสติ. "อิติปิ โส ภควา อรหนฺ"ติอาทิพุทฺธคุณารมฺมณาย ๑- สติยา เอตํ อธิวจนํ, ตสฺสา พุทฺธานุสฺสติยา วเสน. ตถา ธมฺมํ อารพฺภ อุปฺปนฺนา อนุสฺสติ ธมฺมานุสฺสติ. "สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโม"ติอาทิธมฺมคุณารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. สํฆํ อารพฺภ อุปฺปนฺนา อนุสฺสติ สํฆานุสฺสติ. "สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสํโฆ"ติอาทิสํฆคุณารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. สีลํ อารพฺภ อุปฺปนฺนา อนุสฺสติ สีลานุสฺสติ. อตฺตโน อขณฺฑตาทิสีลคุณารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. จาคํ อารพฺภ อุปฺปนฺนา อนุสฺสติ จาคานุสฺสติ. อตฺตโน มุตฺตจาคตาทิจาคคุณารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. เทวตา อารพฺภ อุปฺปนฺนา อนุสฺสติ เทวตานุสฺสติ. เทวตา สกฺขิฏฺฐาเน ฐเปตฺวา อตฺตโน สทฺธาทิคุณารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. อานาปาเน อารพฺภ อุปฺปนฺนา สติ อานาปานสฺสติ. อานาปานนิมิตฺตารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. มรณํ อารพฺภ @เชิงอรรถ: ม.มู. ๑๒/๗๔/๕๐, องฺ.ติก. ๒๐/๗๑/๒๐๑, องฺ.นว. ๒๓/๒๓๑/๔๒๐ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๖.

อุปฺปนฺนา สติ มรณสฺสติ. เอกภวปริยาปนฺนชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทสงฺขาตมรณารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. กุจฺฉิตานํ เกสาทีนํ ปฏิกูลานํ อายตฺตา อากรตฺตา กาโยติ สงฺขาเต สรีเร คตา ปวตฺตา, ตาทิสํ วา กายํ คตา สติ กายคตาสติ. "กายคตสตี"ติ วตฺตพฺเพ รสฺสํ อกตฺวา "กายคตาสตี"ติ วุตฺตา. ตเถว อิธาปิ กายคตาสติวเสนาติ วุตฺตํ. เกสาทิเกสุ กายโกฏฺฐาเสสุ ปฏิกูลนิมิตฺตารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. อุปสมํ อารพฺภ อุปฺปนฺนา อนุสฺสติ อุปสมานุสฺสติ. สพฺพทุกฺขูปสมารมฺมณาย สติยา เอตํ อธิวจนํ. ทส อสุภา เหฏฺฐา วุตฺตตฺถา. [๘๑] ทีฆํ อสฺสาสวเสนาติอาทีนิ อปฺปนูปจารสมาธิเภทํเยว ทสฺเสตุํ วุตฺตานิ. ทีฆํ อสฺสาสวเสนาติ ทีฆนฺติ วุตฺตอสฺสาสวเสน. "ทีฆํ วา อสฺสสนฺโต ทีฆํ อสฺสสามีติ ปชานาตี"ติ ๑- หิ วุตฺตํ. เอส นโย เสเสสุปิ สพฺพกายปฏิสํเวทีติ สพฺพสฺส อสฺสาสปสฺสาสกายสฺส ปฏิสํเวที. ปสฺสมฺภยํ กายสงฺขารนฺติ โอฬาริกํ อสฺสาสปสฺสาสสงฺขาตํ กายสงฺขารํ ปสฺสมฺเภนฺโต วูปสเมนฺโต. "ทีฆํ รสฺสํ สพฺพกายปฏิสํเวที ปสฺสมฺภยํ สงฺขารนฺ"ติ อิมินาว จตุกฺเกน อปฺปนาสมาธิ วุตฺโต. ปีติปฏิสํเวทีติ ปีตึ ปากฏํ กโรนฺโต. จิตฺตสงฺขาร- ปฏิสํเวทีติ สญฺญาเวทนาสงฺขาตํ จิตฺตสงฺขารํ ปากฏํ กโรนฺโต. อภิปฺปโมทยํ จิตฺตนฺติ จิตฺตํ โมเทนฺโต. สมาทหํ จิตฺตนฺติ อารมฺมเณ จิตฺตํ สมํ ฐเปนฺโต. วิโมจยํ จิตฺตนฺติ จิตฺตํ นีวรณาทีหิ วิโมเจนฺโต. ปีติปฏิสํเวที สุขปฏิสํเวที จิตฺตสงฺขารปฏิสํเวที ปสฺสมฺภยํ จิตฺตสงฺขารนฺติ จตุกฺกญฺจ จิตฺตปฏิสํเวที อภิปฺปโมทยํ จิตฺตํ สมาทหํ จิตฺตํ วิโมจยํ จิตฺตนฺติ จตุกฺกญฺจ อปฺปนาสมาธิ- วเสน จ วิปสฺสนาสมฺปยุตฺตสมาธิวเสน จ วุตฺตานิ. อนิจฺจานุปสฺสีติ อนิจฺจา- นุปสฺสนาวเสน. วิราคานุปสฺสีติ นิพฺพิทานุปสฺสนาวเสน นิโรธานุปสฺสีติ ภงฺคานุปสฺสนาวเสน. ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสีติ วุฏฺฐานคามินีวิปสฺสนาวเสน. สา หิ @เชิงอรรถ: ที.มหา. ๑๐/๓๗๔/๒๔๘, ม.มู. ๑๒/๑๐๗/๗๗, ม.อุ. ๑๔/๑๕๔/๑๓๗

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๒๗.

ตทงฺควเสน สทฺธึ ขนฺธาภิสงฺขาเรหิ กิเลเส ปริจฺจชติ. สงฺขตโทสทสฺสเนน จ ตพฺพิปรีเต นิพฺพาเน ตนฺนินฺนตาย ปกฺขนฺทติ. อิทํ จตุกฺกํ วิปสฺสนาสมฺปยุตฺต- สมาธิวเสเนว วุตฺตํ. อสฺสาสวเสน ปสฺสาสวเสนาติ เจตฺถ อสฺสาสปสฺสาสปฺปวตฺติมตฺตํ คเหตฺวา วุตฺตํ, น ตทารมฺมณกรณวเสน. วิตฺถาโร ปเนตฺถ อานาปานกถายํ อาวิภวิสฺสติ. อานนฺตริกสมาธิญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้า ๓๒๔-๓๒๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=7240&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=7240&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=211              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=2328              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=2757              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=2757              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]