ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๗ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๑ (สทฺธมฺม.๑)

                    ๕๕. อาสวกฺขยญาณนิทฺเทสวณฺณนา
     [๑๐๗] อาสวกฺขยญาณนิทฺเทเส อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยาทีนิ วุตฺตตฺถานิ.
กติ ฐานานิ คจฺฉตีติ เอเกกสฺส อุปฺปตฺติฏฺฐานนิยมนตฺถํ ปุจฺฉา. เอกํ ฐานํ
คจฺฉตีติ เอกสฺมึ ฐาเน อุปฺปชฺชตีติ วุตฺตํ โหติ. อุปฺปตฺติโอกาสฏฺฐานํ หิ
ติฏฺฐติ เอตฺถาติ ฐานนฺติ วุจฺจติ. ฉ ฐานานีติ ฉ มคฺคผลกฺขเณ. อินฺทฺริยานํ
อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยาทีสุ ตีสุ เอเกกเมว อธิกํ โหตีติ ทสฺสนตฺถํ
สทฺธินฺทฺริยํ อธิโมกฺขปริวารํ โหตีติอาทิ วุตฺตํ. ยถา "สทฺธินฺทฺริยสฺส
อธิโมกฺขฏฺโฐ"ติอาทีสุ ๑- อธิโมกฺขาทโย สทฺธินฺทฺริยาทีนํ กิจฺจวเสน วุตฺตา,
อวมิธาปิ "อธิโมกฺขปริวารํ
@เชิงอรรถ:  ขุ. ปฏิ. ๓๑/๑๒/๑๘
โหตี"ติ สทฺธินฺทฺริยํ อธิโมกฺขตฺเถน ปริวารํ โหตีติ วุตฺตํ โหติ. เอส นโย
เสเสสุปิ. ปริวารนฺติ จ ลิงฺควิปลฺลาโส กโต. ปญฺญินฺทฺริยนฺติ อนญฺญาตญฺญสฺสามี-
ตินฺทฺริยเมว ปชานนสภาวทสฺสนตฺถํ วิสุํ กตฺวา วุตฺตํ. อภิธมฺเมปิ ๑- หิ ปญฺญาย
กิจฺจวิเสสทสฺสนตฺถํ มคฺคกฺขเณ ผลกฺขเณ จ เอกาว ปญฺญา อฏฺฐธา วิภตฺตา.
อภิสนฺทนปริวารนฺติ นฺหานิยจุณฺณานํ อุทกํ วิย จิตฺตเจตสิกานํ สิเนหนกิจฺเจน
ปริวารํ โหติ. อิทํ โสมนสฺสสมฺปยุตฺตมคฺควเสเนว วุตฺตํ. อุเปกฺขาสมฺปยุตฺตมคฺเค
ปน โสมนสฺสินฺทฺริยฏฺฐาเน อุเปกฺขินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ. ตมฺปน สมฺปยุตฺตานํ
นาติอุปพฺรูหนปริวารนฺติ คเหตพฺพํ. ปวตฺตสนฺตตาธิปเตยฺยปริวารนฺติ ปวตฺตา
สนฺตติ ปวตฺตสนฺตติ, วตฺตมานสนฺตานนฺติ อตฺโถ. อธิปติภาโว อาธิปเตยฺยํ,
ปวตฺตสนฺตติยา อาธิปเตยฺยํ ปวตฺตสนฺตตาธิปเตยฺยํ. วตฺตมานชีวิตินฺทฺริยสฺส อุปริ
ปวตฺติยา จ ปจฺจยตฺตา ปุพฺพาปรวเสน ปวตฺตสนฺตติยา อธิปติภาเวน
อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยสฺส ปริวารํ โหติ.
     โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ ชาตา ธมฺมาติอาทิ สพฺเพสํ มคฺคสมฺปยุตฺตานํ
วณฺณภณนตฺถํ วุตฺตํ. ตตฺถ มคฺคกฺขเณ ชาตาติ มคฺคสมุฏฺฐิตา เอว. น อญฺเญ.
ยสฺมา ปน มคฺคสมุฏฺฐิตมฺปิ รูปํ กุสลาทินามํ น ลภติ, ตสฺมา ตํ อปเนนฺโต
ฐเปตฺวา จิตฺตสมุฏฺฐานํ รูปนฺติ อาห. สพฺเพว หิ เต ธมฺมา กุจฺฉิตานํ สลนาทีหิ
อตฺเถหิ กุสลา. เต อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตมานา. นตฺถิ เอเตสํ อาสวาติ
อนาสวา. วฏฺฏมูลํ ฉินฺทนฺตา นิพฺพานํ อารมฺมณํ กตฺวา วฏฺฏโต นิยฺยนฺตีติ
นิยฺยานิกา. กุสลากุสลสงฺขาตา จ ยา อเปตตฺตา อปจยสงฺขาตํ นิพฺพานํ อารมฺมณํ
กตฺวา ปวตฺตนโต อปจยํ คจฺฉนฺตีติ อปจยคามิโน, ปวตฺตํ อปจินนฺตา
วิทฺธํเสนฺตา คจฺฉนฺตีติปิ อปจยคามิโน. โลเก อปริยาปนฺนภาเวน โลกโต อุตฺตรา
อุตฺติณฺณาติ โลกุตฺตรา. นิพฺพานํ อารมฺมณํ เอเตสนฺติ นิพฺพานารมฺมณา.
@เชิงอรรถ:  อภิ.วิ. ๓๕/๒๑๙,๒๒๐/๑๔๕
     อิมานิ อฏฺฐินฺทฺริยานีติอาทิ ปุพฺเพ วุตฺตปริวารภาวสฺส จ เตน สหคตาทิ-
ภาวสฺส จ อาทิวุตฺตอาการานญฺจ ทีปนตฺถํ วุตฺตํ. ตตฺถ อฏฺฐินฺทฺริยานีติ ปุพฺเพ
วุตฺตนเยน ปญฺญินฺทฺริเยน สห อฏฺฐ สหชาตปริวาราติ อฏฺฐสุ เอเกน สห
อิตเร อิตเร สตฺต สหชาตา หุตฺวา ตสฺส สหชาตปริวารา โหนฺติ. ตเถว
อญฺญํ อญฺญสฺส อญฺญํ อญฺญสฺสาติ เอวํ อญฺญมญฺญปริวารา โหนฺติ. ตเถว
อญฺญมญฺญํ นิสฺสยปริวารา สมฺปยุตฺตปริวารา จ โหนฺติ. สหคตาติ เตน
อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริเยน สห เอกุปฺปาทาทิภาวํ คตา. สหชาตาติ เตน
สหชาตา. สํสฏฺฐาติ เตเนว สห มิสฺสิตา. สมฺปยุตฺตาติ เตเนว สมํ
เอกุปฺปาทาทิปฺปกาเรหิ ยุตฺตา. เตวาติ เต เอว อฏฺฐ อินฺทฺริยธมฺมา. ตสฺสาติ
อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยสฺส. อาการาติ ปริวารา โกฏฺฐาสา.
     ผลกฺขเณ ชาตา ธมฺมา สพฺเพว อพฺยากตา โหนฺตีติ รูปสฺสปิ อพฺยากตตฺตา
จิตฺตสมุฏฺฐานรูเปน สห วุตฺตา. มคฺคสฺเสว กุสลตฺตา นิยฺยานิกตฺตา อปจยคามิตฺตา
จ ผลกฺขเณ "กุสลา"ติ จ "นิยฺยานิกา"ติ จ "อปจยคามิโน"ติ จ น วุตฺตํ.
อิตีติอาทิ วุตฺตปฺปการนิคมนํ. ตตฺถ อฏฺฐฏฺฐกานีติ อฏฺฐสุ มคฺคผเลสุ เอเกกสฺส
อฏฺฐกสฺส วเสน อฏฺฐ อินฺทฺริยอฏฺฐกานิ. จตุสฏฺฐิ โหนฺตีติ จตุสฏฺฐิ อาการา
โหนฺติ. อาสวาติ อาทิ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมว. อิธ อรหตฺตมคฺควชฺเฌเยว อาสเว
อวตฺวา เสสมคฺคตฺตยวชฺฌานมฺปิ วจนํ อาสวกฺขยวจนสามญฺญมตฺเตน วุตฺตนฺติ
เวทิตพฺพํ. อรหตฺตมคฺคญาณเมว หิ เกจิ อาสเว อเสเสตฺวา อาสวานํ เขปนโต
"ขเย ญาณนฺ"ติ วุจฺจติ. ตสฺมาเยว จ อรหาเยว ขีณาสโวติ วุจฺจตีติ.
                   อาสวกฺขยญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๗ หน้า ๓๙๕-๓๙๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=47&A=8828&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=47&A=8828&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=258              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=2907              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=3377              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=3377              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]