ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)

                    ๗๐. ยมกปาฏิหีราณนิทฺเทสวณฺณนา
     [๑๑๖] ยมกปาฏิหีราณนิทฺเทเส ๑- อสาธารณํ สาวเกหีติ เสสาสาธารณ-
าณนิทฺเทเส อญฺวจเนหิ โอกาสาภาวโต น วุตฺตํ, อิธ ปน อญฺวจนาภาวโต
วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. อุปริมกายโตติ นาภิยา อุทฺธํ สรีรโต. อคฺคิกฺขนฺโธ
ปวตฺตตีติ เตโชกสิณารมฺมณํ ปาทกชฺฌานํ สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺาย "อุปริมกายโต
อคฺคิชาลา วุฏฺาตู"ติ อาวชฺชิตฺวา ปริกมฺมํ กตฺวา อนนฺตรํ อภิญฺาเณน
"อุปริมกายโต อคฺคิชาลา วุฏฺาตู"ติ อธิฏฺิเต สห อธิฏฺานา อุปริมกายโต
อคฺคิชาลา วุฏฺาติ. สา หิ ๒- อิธ ราสฏฺเน ขนฺโธติ วุตฺตา. เหฏฺิมกายโตติ
นาภิโต เหฏฺา สรีรโต. อุทกธารา ปวตฺตตีติ อาโปกสิณารมฺมณํ ปาทกชฺฌานํ
สมาปชฺชิตฺวา วุฏฺาย "เหฏฺิมกายโต อุทกธารา วุฏฺาตู"ติ อาวชฺชิตฺวา ปริกมฺมํ
กตฺวา อนนฺตรํ อภิญฺาเณน "เหฏฺิมกายโต อุทกธารา วุฏฺาตู"ติ  อธิฏฺิเต สห
อธิฏฺานา เหฏฺิมกายโต อุทกธารา วุฏฺาติ. อุภยตฺถาปิ อพฺโพจฺเฉทวเสน ปวตฺตตีติ
วุตฺตํ. อธิฏฺานสฺส จ อาวชฺชนสฺส จ อนฺตเร เทฺว ภวงฺคจิตฺตานิ วตฺตนฺติ ตสฺมาเยว
ยุคลา หุตฺวา อคฺคิกฺขนฺธอุทกธารา ปวตฺตนฺติ, อนฺตรํ น ปญฺายติ. อญฺเสํ
ปน ภวงฺคปริจฺเฉโท นตฺถิ. ปุรตฺถิมกายโตติ อภิมุขปสฺสโต. ปจฺฉิมกายโตติ
ปิฏฺิปสฺสโต. ทกฺขิณอกฺขิโต วามอกฺขิโตติอาทิ สมาสปาโเยว, น อญฺโ.
ทกฺขิณนาสิกาโสตโต วามนาสิกาโสตโตติ ปาโ สุนฺทโร. รสฺสํ กตฺวาปิ ปนฺติ.
อํสกูฏโตติ เอตฺถ อพฺภุคฺคตฏฺเน กูโฏ วิยาติ กูโฏ, อํโสเยว กูโฏ อํสกูโฏ.
องฺคุลงฺคุเลหีติ องฺคุลีหิ องฺคุลีหิ. องฺคุลนฺตริกาหีติ องฺคุลีนํ อนฺตริกาหิ.
เอเกกโลมโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ, เอเกกโลมโต อุทกธารา ปวตฺตตีติ อุภยตฺถาปิ
อาเมณฺฑิตวจเนน สพฺพโลมานํ ปริยาทินฺนตฺตา เอเกกโลมโตว อคฺคิกฺขนฺธอุทกธารา
ยุคลา ยุคลา หุตฺวา ปวตฺตนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. โลมกูปโต โลมกูปโต
@เชิงอรรถ:  สี.,อิ. ยมกปาฏิหาริยาณนิทฺเทเส   ม. สาปิ
อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ, โลมกูปโต โลมกูปโต อุทกธารา ปวตฺตตีติ เอตฺถาปิ
เอเสว นโย. เกสุจิ โปตฺถเกสุ "เอเกกโลมโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ. โลมกูปโต
โลมกูปโต อุทกธารา ปวตฺตติ, โลมกูปโต อคฺคิกฺขนฺโธ ปวตฺตติ, เอเกกโลมโต
อุทกธารา ปวตฺตตีติ ลิขิตํ. ตมฺปิ ยุชฺชติเยว. ปาฏิหีรสฺส อติสุขุมตฺตทีปนโต ปน
ปุริมปาโเยว สุนฺทรตโร.
     อิทานิ ฉนฺนํ วณฺณานนฺติ โก สมฺพนฺโธ? เหฏฺา "อุปริมกายโต"ติอาทีหิ
อเนเกหิ สรีราวยวา วุตฺตา. เตน สรีราวยวสมฺพนฺโธ ๑- ปวตฺตตีติ วจนสมฺพนฺเธน
จ ยมกปาฏิหีราธิกาเรน จ ฉนฺนํ วณฺณานํ สรีราวยวภูตานํ รสฺมิโย ยมกา
หุตฺวา ปวตฺตนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. สามิวจนสมฺพนฺเธน จ อวสฺสํ "รสฺมิโย"ติ ปาเสโส
อิจฺฉิตพฺโพเยว. นีลานนฺติ อุมาปุปฺผวณฺณานํ. ปีตกานนฺติ กณิการปุปฺผวณฺณานํ.
โลหิตกานนฺติ อินฺทโคปกวณฺณานํ. โอทาตานนฺติ โอสธิตารกาวณฺณานํ.
มญฺชิฏฺานนฺติ มนฺทรตฺตวณฺณานํ. ปภสฺสรานนฺติ ปภสฺสรปกติกานํ วณฺณานํ.
ปภสฺสรวณฺเณ วิสุํ อวิชฺชมาเนปิ, วุตฺเตสุ ปญฺจสุ วณฺเณสุ เย เย ปภา สมุชฺชลา,
เต เต ปภสฺสรา. ตถา หิ ตถาคตสฺส ยมกปาฏิหีรํ กโรนฺตสฺส
ยมกปาฏิหีราณพเลเนว เกสมสฺสูนญฺเจว อกฺขีนญฺจ นีลฏฺาเนหิ นีลรสฺมิโย
นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน คคนตลํ อญฺชนจุณฺณสโมกิณฺณํ วิย
อุมาปุปฺผนีลุปฺปลทลสญฺฉนฺนํ วิย วีติปตนฺตมณิตาลวณฺฏํ วิย ปสาริตเมจกปฏํ
วิย จ โหติ. ฉวิโต เจว อกฺขีนญฺจ ปีตกฏฺาเนหิ ปีตรสฺมิโย
นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน ทิสาภาคา สุวณฺณรสนิสิญฺจมานา วิย สุวณฺณปฏปสาริตา
วิย กุงฺกุมจุณฺณกณิการปุปฺผสมฺปริกิณฺณา วิย จ วิโรจนฺติ. มํสโลหิเตหิ
เจว อกฺขีนญฺจ รตฺตฏฺาเนหิ โลหิตรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน ทิสาภาคา
จีนปฏฺจุณฺณรญฺชิตา วิย สุปกฺกลาขารสนิสิญฺจมานา วิย รตฺตกมฺพลปริกฺขิตฺตา
วิย ชยสุมนปาลิภทฺทกพนฺธุชีวกกุสุมสมฺปริกิณฺณา วิย จ วิโรจนฺติ.
@เชิงอรรถ:  ม. สรีราวยวสมฺพนฺเธน จ
อฏฺีหิ เจว ทนฺเตหิ จ อกฺขีนญฺจ เสตฏฺาเนหิ โอทาตรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ, ยาสํ
วเสน ทิสาภาคา รชตกุเฏหิ อาสิญฺจมานขีรธาราสมฺปริกิณฺณา วิย
ปสาริตรชตปฏฺฏวิตานา วิย วีติปตนฺตรชตตาลวณฺฏา วิย
กุนฺทกุมุทสินฺทุวารสุมนมลฺลิกาทิกุสุมสญฺฉนฺนา วิย จ วิโรจนฺติ.
หตฺถตลปาทตลาทีหิ มนฺทรตฺตฏฺาเนหิ มญฺชิฏฺรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ,
ยาสํ วเสน ทิสาภาคา ปวาฬชาลปริกฺขิตฺตา วิย รตฺตกุรวกกุสุมสโมกิณฺณา
วิย จ วิโรจนฺติ. อุณฺณาทาานขาทีหิ ๑- ปภสฺสรฏฺาเนหิ
ปภสฺสรรสฺมิโย นิกฺขมนฺติ, ยาสํ วเสน ทิสาภาคา โอสธีตารกปุญฺชปุณฺณา วิย
วิชฺชุปฏลาทิปริปุณฺณา วิย จ วิโรจนฺติ.
     ภควา จงฺกมตีติอาทิ "ภควโต จ นิมฺมิตานญฺจ นานาอิริยาปถกรณํ
ยมกปาฏิหีเรเนว โหตี"ติ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. เตสํ หิ นิมฺมิตานํ อิริยาปถา ยุคลาว
หุตฺวา วตฺตนฺติ. ยทิ นิมฺมิตา พหุกา โหนฺติ "นิมฺมิโต"ติอาทิ กสฺมา เอกวจนํ
กตนฺติ เจ? นิมฺมิเตสุปิ เอเกกสฺส นานาอิริยาปถภาวทสฺสนตฺถํ. พหุวจเนน หิ
วุตฺเต สพฺเพปิ นิมฺมิตา สกึ เอเกกอิริยาปถิกา วิย โหนฺติ. เอกวจเนน ปน วุตฺเต
นิมฺมิเตสุ เอเกโก นานาอิริยาปถิโกติ ายติ. ตสฺมา เอกวจนนิทฺเทโส กโต.
จูฬปนฺถกตฺเถโรปิ ตาว นานาอิริยาปถิกภิกฺขูนํ สหสฺสํ มาเปสิ, กึ ปน ภควา
ยมกปาฏิหีเร พหู นิมฺมิเต น กริสฺสติ. จูฬปตฺถกตฺเถรํ มุญฺจิตฺวา อญฺเสํ สาวกานํ
เอกาวชฺชเนน นานาอิริยาปถิกานํ นานารูปานญฺจ นิมฺมานํ น อิชฺฌติ. อนิยเมตฺวา
หิ นิมฺมิตา อิทฺธิมตา สทิสาว โหนฺติ. านนิสชฺชาทีสุ วา ภาสิตตุณฺหีภาวาทีสุ
วา ยํ ยํ อิทฺธิมา กโรติ, ตํ ตเทว กโรนฺติ, วิสทิสกรณํ นานากิริยากรณญฺจ
"เอตฺตกา อีทิสา โหนฺตุ, เอตฺตกา อิมํ นาม กโรนฺตู"ติ วิสุํ วิสุํ อาวชฺชิตฺวา
อธิฏฺาเนน อิชฺฌติ. ตถาคตสฺส ปน เอกาวชฺชนาธิฏฺาเนเนว นานปฺปการนิมฺมานํ
อิชฺฌติ. เอวเมว อคฺคิกฺขนฺธอุทกธารานิมฺมาเน จ นานาวณฺณนิมฺมาเน จ เวทิตพฺพํ.
@เชิงอรรถ:  ม. อุณฺณานขาทีหิ
ตตฺถ ภควา จงฺกมตีติ อากาเส วา ปวิยํ วา จงฺกมติ. นิมฺมิโตติ อิทฺธิยา
มาปิตพุทฺธรูปํ. ติฏฺติ วาติอาทีนิปิ อากาเส วา ปวิยํ วา. กปฺเปตีติ กโรติ.
ภควา ติฏฺตีติอาทีสุปิ เอเสว นโยติ.
                  ยมกปาฏิหีราณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺิตา.
                        ----------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้า ๑๓-๑๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=275&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=275&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=284              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=3130              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=3633              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=3633              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]