ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)

                        ๘. วิปลฺลาสกถาวณฺณนา
     [๒๓๖] อิทานิ ตสฺส กมฺมสฺส ปจฺจยภูเต วิปลฺลาเส ทสฺเสนฺเตน กถิตาย
สุตฺตนฺตปุพฺพงฺคมาย วิปลฺลาสกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนา. สุตฺตนฺเต ตาว
สญฺญาวิปลฺลาสาติ สญฺญาย วิปลฺลตฺถภาวา วิปรีตภาวา, วิปรีตสญฺญาติ อตฺโถ.
เสสทฺวเยสุปิ เอเสว นโย. จิตฺตกิจฺจสฺส ทุพฺพลฏฺฐาเน ทิฏฺฐิวิรหิตาย อกุสลสญฺญาย
สกกิจฺจสฺส พลวกาเล สญฺญาวิปลฺลาโส. ทิฏฺฐิวิรหิตสฺเสว อกุสลจิตฺตสฺส สกกิจฺจสฺส
พลวกาเล จิตฺตวิปลฺลาโส. ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺเต จิตฺเต ทิฏฺฐิวิปลฺลาโส. ตสฺมา
สพฺพทุพฺพโล สญฺญาวิปลฺลาโส, ตโต พลวตโร จิตฺตวิปลฺลาโส, สพฺพพลวตโร
ทิฏฺฐิวิปลฺลาโส. อชาตพุทฺธิทารกสฺส กหาปณทสฺสนํ วิย หิ สญฺญา อารมฺมณสฺส
อุปฏฺฐานาการมตฺตคฺคหณโต. คามิกปุริสสฺส กหาปณทสฺสนํ วิย จิตฺตํ
ลกฺขณปฏิเวธสฺสาปิ สมฺปาปนโต. กมฺมารสฺส มหาสณฺฑาเสน อโยคหณํ วิย ทิฏฺฐิ
อภินิวิสฺส ปรามสนโต. อนิจฺเจ นิจฺจนฺติ สญฺญาวิปลฺลาโสติ อนิจฺเจ วตฺถุสฺมึ
"นิจฺจํ อิทนฺ"ติ เอวํ คเหตฺวา อุปฺปชฺชนกสญฺญา สญฺญาวิปลฺลาโส. อิมินา
นเยน สพฺพปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. น สญฺญาวิปลฺลาโส น จิตฺตวิปลฺลาโส
น ทิฏฺฐิวิปลฺลาโสติ จตูสุ วตฺถูสุ ทฺวาทสนฺนํ วิปลฺลาสคฺคาหานํ อภาวา
ยาถาวคฺคหณํ วุตฺตํ.
     คาถาสุ อนตฺตนิ จ อตฺตาติ อนตฺตนิ อตฺตาติ เอวํสญฺญิโนติ อตฺโถ.
มิจฺฉาทิฏฺฐิหตาติ น เกวลํ สญฺญิโนว, สญฺญาย วิย อุปฺปชฺชมานาย มิจฺฉาทิฏฺฐิยาปิ
หตา. ขิตฺตจิตฺตาติ สญฺญาทิฏฺฐีหิ วิย อุปฺปชฺชมาเนน ขิตฺเตน วิพฺภนฺเตน จิตฺเตน
สมนฺนาคตา. วิสญฺญิโนติ เทสนามตฺตเมตํ, วิปรีตสญฺญาจิตฺตทิฏฺฐิโนติ อตฺโถ. อถ
วา สญฺญาปุพฺพงฺคมตฺตา ทิฏฺฐิยา ปฐมํ จตูหิ ปเทหิ สญฺญาวิปลฺลาโส วุตฺโต,
ตโต มิจฺฉาทิฏฺฐิหตาติ ทิฏฺฐิวิปลฺลาโส, ขิตฺตจิตฺตาติ จิตฺตวิปลฺลาโส.
วิสญฺญิโนติ ตีหิ วิปลฺลาสคฺคาเหหิ ปกติสญฺญาวิรหิตา โมหํ คตา "มุจฺฉิโต
วิสเวเคน, วิสญฺญี
สมปชฺชถา"ติ เอตฺถ ๑- วิย. เต โยคยุตฺตา มารสฺสาติ เต ชนา สตฺตา มารสฺส
โยเค ยุตฺตา นาม โหนฺติ. อโยคกฺเขมิโนติ ๒- จตูหิ โยเคหิ อีตีหิ เขมํ
นิพฺพานํ อปฺปตฺตา. สตฺตา คจฺฉนฺติ สํสารนฺติ เตเยว ปุคฺคลา สํสารํ
สํสรนฺติ. กสฺมา? ชาติมรณคามิโน หิ เต, ตสฺมา สํสรนฺตีติ อตฺโถ. พุทฺธาติ
จตุสจฺจพุทฺธา สพฺพญฺญุโน. กาลตฺตยสาธารณวเสน พหุวจนํ. โลกสฺมินฺติ
โอกาสโลเก. ปภงฺกราติ โลกสฺส ปญฺญาโลกงฺกรา. อิมํ ธมฺมํ ปกาเสนฺตีติ
วิปลฺลาสปฺปหานํ ธมฺมํ โชเตนฺติ. ทุกฺขูปสมคามินนฺติ ทุกฺขวูปสมํ นิพฺพานํ
คจฺฉนฺตํ. เตสํ สุตฺวานาติ เตสํ พุทฺธานํ ธมฺมํ สุตฺวาน. สปฺปญฺญาติ
ภพฺพภูตา ปญฺญวนฺโต. สจิตฺตํ ปจฺจลทฺธูติ วิปลฺลาสวชฺชิตํ สกจิตฺตํ ปฏิลภิตฺวา.
ปฏิอลทฺธูติ ปทจฺเฉโท, อถ วา ปฏิลภึสุ ปฏิอลทฺธุนฺติ ปทจฺเฉโท. อนิจฺจโต
ทกฺขุนฺติ ๓- อนิจฺจวเสเนว อทฺทสํสุ. อนตฺตนิ อนตฺตาติ อนตฺตานํ ๔- อนตฺตาติ
อทฺทกฺขุํ. อถ วา อนตฺตนิ "วตฺถุสฺมึ อตฺตา นตฺถี"ติ อทฺทกฺขุํ.
สมฺมาทิฏฺฐิสมาทานาติ คหิตสมฺมาทสฺสนา. สพฺพํ ทุกฺขํ อุปจฺจคุนฺติ สกลํ
วฏฺฏทุกฺขํ สมติกฺกนฺตา.
     ปหีนาปหีนปุจฺฉาย ทิฏฺฐิสมฺปนฺนสฺสาติ โสตาปนฺนสฺส. ทุกฺเข สุขนฺติ
สญฺญา อุปฺปชฺชติ. จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ โมหกาลุสฺสิยสฺส อปฺปหีนตฺตา สญฺญามตฺตํ
วา จิตฺตมตฺตํ วา อุปฺปชฺชติ, อนาคามิสฺสปิ อุปฺปชฺชติ, กึ ปน โสตาปนฺนสฺส.
อิเม เทฺว อรหโตเยว ปหีนา. อสุเภ สุภนฺติ สญฺญา อุปฺปชฺชติ. จิตฺตํ
อุปฺปชฺชตีติ สกทาคามิสฺสปิ อุปฺปชฺชติ, กึ ปน โสตาปนฺนสฺส. อิเม เทฺว
อนาคามิสฺส ปหีนาติ อฏฺฐกถายํ วุตฺตํ. ตสฺมา อิทํ ทฺวยํ โสตาปนฺนสกทาคามิโน
สญฺญาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. อนาคามิโน กามราคสฺส ปหีนตฺตา "อสุเภ สุภนฺ"ติ
@เชิงอรรถ:  ขุ.ชา. ๒๘/๓๒๘/๑๕๗   อิ. อโยคกฺเขมคามิโน
@ ม. อนิจฺจตทฺทกฺขุนฺติ   อิ. อตฺตานํ
สญฺญาจิตฺตวิปลฺลาสานญฺจ ปหานํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. ทฺวีสุ วตฺถูสูติอาทีหิ
ปเทหิ ปหีนาปหีเน นิคเมตฺวา ทสฺเสติ. ตตฺถ "อนิจฺเจ นิจฺจนฺ"ติ, "อนตฺตนิ
อตฺตา"ติ อิเมสุ ทฺวีสุ วตฺถูสุ ฉ วิปลฺลาสา ปหีนา. "ทุกฺเข สุขนฺ"ติ, "อสุเภ
สุภนฺ"ติ อิเมสุ ทฺวีสุ วตฺถูสุ เทฺว ทิฏฺฐิวิปลฺลาสา ปหีนา. เกสุจิ โปตฺถเกสุ
เทฺวติ ปฐมํ ลิขิตํ, ปจฺฉา ฉาติ. จตูสุ วตฺถูสูติ จตฺตาริ เอกโต กตฺวา วุตฺตํ.
อฏฺฐาติ ทฺวีสุ ฉ, ทฺวีสุ เทฺวติ อฏฺฐ. จตฺตาโรติ ทุกฺขาสุภวตฺถูสุ เอเกกสฺมึ
เทฺว เทฺว สญฺญาจิตฺตวิปลฺลาสาติ จตฺตาโร. เกสุจิ โปตฺถเกสุ "ฉ ทฺวีสู"ติ
วุตฺตฏฺฐาเนสุปิ เอวเมว ลิขิตนฺติ.
                      วิปลฺลาสกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       ------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้า ๒๐๗-๒๐๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=4666&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=4666&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=525              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=7274              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=8386              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=8386              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]