ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)

หน้าที่ ๒๑๑.

๑๐. มณฺฑเปยฺยกถาวณฺณนา [๒๓๘] อิทานิ ตสฺส มคฺคสฺส มณฺฑเปยฺยตฺตํ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย ภควโต วจเนกเทสปุพฺพงฺคมาย มณฺฑเปยฺยกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนา. ตตฺถ มณฺฑเปยฺยนฺติ ยถา สมฺปนฺนํ นิมฺมลํ วิปฺปสนฺนํ สปฺปิ สปฺปิมณฺโฑติ วุจฺจติ, เอวํ วิปฺปสนฺนฏฺเฐน มณฺโฑ, ปาตพฺพฏฺเฐน เปยฺยํ. ๑- ยํ หิ ปิวิตฺวา อนฺตรวีถิยํ ปติตา วิสญฺญิโน อตฺตโน สาฏกาทีนมฺปิ อสฺสามิกา โหนฺติ, ตํ ปสนฺนมฺปิ น ปาตพฺพํ. มยฺหํ ปน อิทํ สิกฺขตฺตยสงฺคหิตํ สาสนพฺรหฺมจริยํ สมฺปนฺนตฺตา นิมฺมลตฺตา วิปฺปสนฺนตฺตา มณฺฑญฺจ หิตสุขาวหตฺตา เปยฺยญฺจาติ มณฺฑเปยฺยนฺติ ทีเปติ. มณฺโฑ เปยฺโย เอตฺถาติ มณฺฑเปยฺยํ. กึ ตํ? สาสนพฺรหฺมจริยํ. กสฺมา สิกฺขตฺตยํ พฺรหฺมจริยํ นาม? อุตฺตมฏฺเฐน นิพฺพานํ พฺรหฺมํ นาม, สิกฺขตฺตยํ นิพฺพานตฺถาย ปวตฺตนโต พฺรหฺมตฺถาย จริยาติ พฺรหฺมจริยนฺติ วุจฺจติ. สาสนพฺรหฺมจริยนฺติ ตํเยว. สตฺถา สมฺมุขีภูโตติ อิทเมตฺถ การณวจนํ. ยสฺมา ปน สตฺถา สมฺมุขีภูโต, ตสฺมา วีริยปโยคํ กตฺวา ปิวเถตํ มณฺฑํ. พาหิรกํ หิ เภสชฺชมณฺฑํ เวชฺชสฺส อสมฺมุขา ปิวนฺตานํ ปมาณํ วา อุคฺคมนนิคฺคมนํ วา น ชานามาติ อาสงฺกา โหติ. เวชฺชสฺส สมฺมุขา ปน เวชฺโช ชานิสฺสตีติ นิราสงฺกา ปิวนฺติ. เอวเมวํ อมฺหากญฺจ ธมฺมสฺสามี สตฺถา สมฺมุขีภูโตติ วีริยํ กตฺวา ปิวถาติ มณฺฑปาเน สนฺนิโยเชติ. ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกปรมตฺเถหิ ยถารหํ อนุสาสตีติ สตฺถา. อปิจ "สตฺถาติ ภควา สตฺถวาโห"ติอาทินา ๒- นิทฺเทสนเยนเปตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. สนฺทิสฺสมาโน มุโข ภูโตติ สมฺมุขีภูโต. มณฺฑเปยฺยนิทฺเทเส ติธตฺตมณฺโฑติ ติธาภาโว ติธตฺตํ. ติธตฺเตน มณฺโฑ ติธตฺตมณฺโฑ, ติวิเธน มณฺโฑติ อตฺโถ. สตฺถริ สมฺมุขีภูเตติ อิทํ @เชิงอรรถ: ม. เปยฺโย ขุ.มหา. ๒๙/๘๘๕/๕๔๕ (สฺยา)

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๑๒.

สพฺพาการปริปุณฺณมณฺฑตฺตยทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. ปรินิพฺพุเตปิ ปน สตฺถริ เอกเทเสน มณฺฑตฺตยํ ปวตฺตติเยว. เตเนว จสฺส นิทฺเทเส "สตฺถริ สมฺมุขีภูเต"ติ อวตฺวา กตโม เทสนามณฺโฑติอาทิ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. เทสนามณฺโฑติ ธมฺมเทสนา เอว มณฺโฑ. ปฏิคฺคหมณฺโฑติ เทสนาปฏิคฺคาหโก เอว มณฺโฑ. พฺรหฺมจริยมณฺโฑติ มคฺคพฺรหฺมจริยเมว มณฺโฑ. อาจิกฺขนาติ เทเสตพฺพานํ สจฺจาทีนํ อิมานิ นามานีติ นามวเสน กถนา. เทสนาติ ทสฺสนา. ปญฺญาปนาติ ชานาปนา, ญาณมุเข ฐปนา วา. อาสนํ ฐเปนฺโต หิ "อาสนํ ปญฺญาเปตี"ติ วุจฺจติ. ปฏฺฐปนาติ ปญฺญาปนา, ปวตฺตนาติ อตฺโถ. ญาณมุเข ฐปนา วา. วิวรณาติ วิวฏกรณํ, วิวริตฺวา ทสฺสนาติ อตฺโถ. วิภชนาติ วิภาคกิริยา, วิภาคโต ทสฺสนาติ อตฺโถ. อุตฺตานีกมฺมนฺติ ปากฏภาวกรณํ. อถ วา อาจิกฺขนาติ เทสนาทีนํ ฉนฺนํ ปทานํ มูลปทํ. เทสนาทีนิ ฉ ปทานิ ตสฺส อตฺถวิวรณตฺถํ ๑- วุตฺตานิ. ตตฺถ เทสนาติ อุคฺฆฏิตญฺญูนํ วเสน สงฺเขปโต ปฐมํ อุทฺเทสวเสน เทสนา. อุคฺฆฏิตญฺญู หิ สงฺเขปโต ๒- วุตฺตํ ปฐมํ วุตฺตญฺจ ปฏิวิชฺฌนฺติ. ปญฺญาปนาติ วิปญฺจิตญฺญูนํ วเสน เตสํ จิตฺตโตสเนน พุทฺธินิสาเนน ๓- จ ปฐมํ สงฺขิตฺตสฺส วิตฺถารโต นิทฺเทสวเสน ปญฺญาปนา. ปฏฺฐปนาติ เตสํเยว นิทฺทิฏฺฐสฺส นิทฺเทสสฺส ปฏินิทฺเทสวเสน วิตฺถารตรวจเนน ๔- ปญฺญาปนา. วิวรณาติ นิทฺทิฏฺฐสฺสาปิ ปุนปฺปุนํ วจเนน วิวรณา. วิภชนาติ ปุนปฺปุนํ วุตฺตสฺสาปิ วิภาคกรเณน วิภชนา. อุตฺตานีกมฺมนฺติ วิวฏสฺส วิตฺถารตรวจเนน, วิภตฺตสฺส จ นิทสฺสนวจเนน อุตฺตานีกรณํ. อยํ เทสนา เนยฺยานมฺปิ ปฏิเวธาย โหติ. เย วา ปนญฺเญปิ ๕- เกจีติ ปิยงฺกรมาตาทิกา วินิปาติกา คหิตา. วิญฺญาตาโรติ ปฏิเวธวเสน โลกุตฺตรธมฺมํ @เชิงอรรถ: สี. วิวรณตฺถํ ฉ.ม. สงฺเขเปน @ พุทฺธินิสามเนน (คณฺฐิปเท) สี. วิตฺถารกรเณน ฉ.ม. เยวาปนญฺเญปิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๑๓.

วิญฺญาตาโร. เอเต หิ ภิกฺขุอาทโย ปฏิเวธวเสน ธมฺมเทสนํ ปฏิคฺคณฺหนฺตีติ ปฏิคฺคหา. อยเมวาติอาทีนิ ปฐมญาณนิทฺเทเส วุตฺตตฺถานิ. อริยมคฺโค นิพฺพาเนน สํสนฺทนโต พฺรหฺมตฺถาย จริยาติ พฺรหฺมจริยนฺติ วุจฺจติ. [๒๓๙] อิทานิ อธิโมกฺขมณฺโฑติอาทีหิ ตสฺมึ มคฺคกฺขเณ วิชฺชมานานิ อินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺคมคฺคงฺคานิ มณฺฑเปยฺยวิธาเน โยเชตฺวา ทสฺเสติ. ตตฺถ อธิโมกฺขมณฺโฑติ อธิโมกฺขสงฺขาโต มณฺโฑ. กสโฏติ ปสาทวิรหิโต อาวิโล. ฉฑฺเฑตฺวาติ สมุจฺเฉทวเสน ปหาย. สทฺธินฺทฺริยสฺส อธิโมกฺขมณฺฑํ ปิวตีติ มณฺฑเปยฺยนฺติ สทฺธินฺทฺริยโต อธิโมกฺขมณฺฑสฺส อนญฺญตฺเตปิ สติ อญฺญํ วิย กตฺวา โวหารวเสน วุจฺจติ, ยถา โลเก นิสทโปตโก นิสทโปตสรีรสฺส ๑- อนญฺญตฺเตปิ สติ นิสทโปตสฺส สรีรนฺติ วุจฺจติ, ยถา จ ปาฬิยํ "ผุสิตตฺตนฺ "ติอาทีสุ ๒- ธมฺมโต อนญฺโญปิ ภาโว อญฺโญ วิย วุตฺโต, ยถา จ อฏฺฐกถายํ "ผุสนลกฺขโณ ผสฺโส"ติอาทีสุ ๓- ธมฺมโต อนญฺญมฺปิ ลกฺขณํ อญฺญํ วิย วุตฺตํ, เอวมิทนฺติ เวทิตพฺพํ. ปิวตีติ เจตฺถ ตํสมงฺคิปุคฺคโลติ วุตฺตํ โหติ. ตํสมงฺคิปุคฺคโล ตํ มณฺฑํ ปิวตีติ กตฺวา เตน ปุคฺคเลน โส มณฺโฑ ปาตพฺพโต มณฺฑเปยฺยํ นาม โหตีติ วุตฺตํ โหติ. "มณฺฑเปยฺโย"ติ จ วตฺตพฺเพ "มณฺฑเปยฺยนฺ"ติ ลิงฺควิปลฺลาโส กโต. เสสานมฺปิ อิมินา นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อปุพฺเพสุ ปน ปริฬาโหติ ปีณนลกฺขณาย ปีติยา ปฏิปกฺโข กิเลสสนฺตาโป. ทุฏฺฐุลฺลนฺติ อุปสมปฏิปกฺโข กิเลสวเสน โอฬาริกภาโว อสนฺตภาโว. อปฺปฏิสงฺขาติ ปฏิสงฺขานปฏิปกฺโข กิเลสวเสน อสมวาหิตภาโว. [๒๔๐] ปุน อญฺเญน ปริยาเยน มณฺฑเปยฺยวิธึ นิทฺทิสิตุกาโม อตฺถิ มณฺโฑติอาทิมาห. ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมึ สทฺธินฺทฺริเย. อตฺถรโสติอาทีสุ สทฺธินฺทฺริยสฺส อธิมุจฺจนํ อตฺโถ, สทฺธินฺทฺริยํ ธมฺโม, ตเทว นานากิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา @เชิงอรรถ: อิ. นิสทโปตกสรีรสฺส อภิ.สงฺ. ๓๔/๒,๓๖๖/๒๒,๑๐๕ อภิ.อ. ๑/๑๕๗

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๑๔.

วิมุตฺติ, ตสฺส อตฺถสฺส สมฺปตฺติ อตฺถรโส. ตสฺส ธมฺมสฺส สมฺปตฺติ ธมฺมรโส. ตสฺสา วิมุตฺติยา สมฺปตฺติ วิมุตฺติรโส. อถ วา อตฺถปฏิลาภรติ อตฺถรโส, ธมฺมปฏิลาภรติ ธมฺมรโส, วิมุตฺติปฏิลาภรติ วิมุตฺติรโส. รตีติ จ ตํสมฺปยุตฺตา, ตทารมฺมณา วา ปีติ. อิมินา นเยน เสสปเทสุปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อิมสฺมึ ปริยาเย มณฺฑสฺส เปยฺยํ มณฺฑเปยฺยนฺติ อตฺโถ วุตฺโต โหติ. เอวํ อินฺทฺริยาทิโพธิปกฺขิยธมฺมปฏิปาฏิยา อินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺคมคฺคงฺคานํ วเสน มณฺฑเปยฺยํ ทสฺเสตฺวา ปุน อนฺเต ฐิตํ พฺรหฺมจริยมณฺฑํ ทสฺเสนฺโต มคฺคสฺส ปธานตฺตา มคฺคํ ปุพฺพงฺคมํ กตฺวา อุปฺปฏิปาฏิวเสน มคฺคงฺคโพชฺฌงฺคพลอินฺทฺริยานิ ทสฺเสสิ. อาธิปเตยฺยฏฺเฐน อินฺทฺริยา มณฺโฑติอาทโย ยถาโยคํ โลกิยโลกุตฺตรา มณฺฑา. ตํ เหฏฐา วุตฺตนเยน เวทิตพฺพํ. ตถฏฺเฐน สจฺจา มณฺโฑติ เอตฺถ ปน ทุกฺขสมุทยานํ มณฺฑตฺตาภาวา มหาหตฺถิปทสุตฺเต ๑- วิย สจฺจญาณานิ สจฺจาติ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพนฺติ. ๒- สทฺธมฺมปฺปกาสินิยา ปฏิสมฺภิทามคฺคฏฺฐกถาย มณฺฑเปยฺยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. นิฏฺฐิตา จ มหาวคฺควณฺณนา. ------------------ @เชิงอรรถ: ม.มู. ๑๒/๓๐๐/๒๖๒ ฉ.ม. เวทิตพฺพํ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้า ๒๑๑-๒๑๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=4760&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=4760&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=530              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=7373              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=8533              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=8533              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]