ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)

                       ๖. ปาฏิหาริยกถาวณฺณนา
     [๓๐] อิทานิ โลกตฺถจริยาปริโยสานาย จริยากถาย อนนฺตรํ
โลกตฺถานุสาสนปริโยสานํ ปาฏิหาริยํ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย สุตฺตนฺตปุพฺพงฺคมาย
ปาฏิหาริยกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนา. ตตฺถ สุตฺตนฺเต ๑- ตาว ปาฏิหาริยานีติ
ปจฺจนีกปฏิหรณวเสน ปาฏิหาริยานิ. อิทฺธิปาฏิหาริยนฺติ อิชฺฌนวเสน อิทฺธิ,
ปฏิหรณวเสน ปาฏิหาริยํ, อิทฺธิ เอว ปาฏิหาริยํ อิทฺธิปาฏิหาริยํ. อิตเรสุ ปน
อาทิสฺสนวเสน อาเทสนํ, อนุสาสนวเสน ๒- อนุสาสนี. เสสํ วุตฺตนยเมว.
     อิธาติ อิมสฺมึ โลเก. เอกจฺโจติ เอโก โปโส. อิทฺธิปาฏิหาริยนิทฺเทโส เหฏฺฐา
วุตฺตตฺโถเยว. นิมิตฺเตน อาทิสตีติ อาคตนิมิตฺเตน วา คตนิมิตฺเตน วา ฐิตนิมิตฺเตน
วา กเถติ. เอวมฺปิ เต มโนติ เอวมฺปิ ตว มโน โสมนสฺสิโต วา โทมนสฺสิโต
วา กามวิตกฺกาทิสมฺปยุตฺโต วา. อปิสทฺโท สมฺปิณฺฑนตฺโถ. อิตฺถมฺปิ เต
มโนติ โสมนสฺสิตาทิโต เอเกกวิเธปิ จิตฺเต นานปฺปการปริทีปนํ. อิติปิ เต
จิตฺตนฺติ อิติปิ ตว จิตฺตํ, อิมญฺจ อิมญฺจ อตฺถํ จินฺตยมานํ ปวตฺตตีติ ๓- อตฺโถ.
พหุญฺเจปิ อาทิสตีติ จิตฺตโต อญฺญํ วา อิทญฺจ อิทญฺจ นาม อโหสิ ภวติ
ภวิสฺสตีติ พหุกมฺปิ กเถติ. ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถาติ ตํ สพฺพมฺปิ
ยถา กถิตํ, ตเถว โหติ, อญฺญถา น โหติ.
@เชิงอรรถ:  องฺ.ติก. ๒๐/๖๑/๑๖๕   ม. อนุสาสนิวเสน   ม. ปวตฺตนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๑.

น เหว โข นิมิตฺเตน อาทิสตีติ นิมิตฺตํ ชานนฺโตปิ เกวลํ นิมิตฺเตเนว น กเถติ. อปิจาติ อปรปริยายทสฺสนํ. มนุสฺสานนฺติ จิตฺตํ ชานนกมนุสฺสานํ. อมนุสฺสานนฺติ สาวิตานํ วา อสฺสาวิตานํ วา ยกฺขปิสาจาทีนํ. เทวตานนฺติ จาตุมหาราชิกาทีนํ. สทฺทํ สุตฺวาติ อญฺญสฺส จิตฺตํ ญตฺวา กเถนฺตานํ สทฺทํ สุณิตฺวา. ปนาติ นิปาโต ปุน อารมฺเภ. วิตกฺกยโตติ ยํ วา ตํ วา วิตกฺเกน วิตกฺเกนฺตสฺส. วิจารยโตติ วิตกฺกสมฺปยุตฺเตเนว วิจาเรน วิจาเรนฺตสฺส. วิตกฺกวิปฺผารสทฺทํ สุตฺวาติ วิตกฺกเวควเสน อุปฺปนฺนํ วิปฺปลปนฺตานํ สุตฺตปฺปมตฺตาทีนํ กูชนสทฺทํ สุตฺวา. ยํ วิตกฺกยโต โส สทฺโท อุปฺปนฺโน, ตสฺส วเสน "เอวมฺปิ เต มโน"ติอาทีนิ อาทิสติ. อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธินฺติ วิตกฺกวิจารกฺโขภวิรหิตสนฺตจิตฺตสฺสาปิ ชานนสมตฺถํ ๑- ทสฺเสนฺเตน วุตฺตํ, เสเส จิตฺตชานเน ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิ. เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานาตีติ เจโตปริยญาณลาภี. โภโตติ ภวนฺตสฺส. มโนสงฺขารา ปณิหิตาติ จิตฺตสงฺขารา ฐปิตา. อมุกํ นาม วิตกฺกํ วิตกฺกยิสฺสตีติ ๒- กุสลาทิวิตกฺกํ วิตกฺกยิสฺสติ ปวตฺตยิสฺสตีติ ปชานาติ. ปชานนฺโต จ อาคมเนน ชานาติ, ปุพฺพภาเคน ชานาติ, อนฺโตสมาปตฺติยํ จิตฺตํ โอโลเกตฺวา ๓- ชานาติ. อาคมเนน ชานาติ นาม กสิณปริกมฺมกาเลเยว "เยนากาเรน เอส กสิณภาวนํ อารทฺโธ ปฐมชฺฌานํ วา ทุติยาทิชฺฌานํ วา อฏฺฐ สมาปตฺติโย วา อุปฺปาเทสฺสตี"ติ ชานาติ. ปุพฺพภาเคน ชานาติ นาม ปฐมวิปสฺสนาย อารทฺธาย เอวํ ชานาติ, "เยนากาเรน เอส วิปสฺสนํ อารทฺโธ โสตาปตฺติมคฺคํ วา อุปฺปาเทสฺสติ ฯเปฯ อรหตฺตมคฺคํ วา อุปฺปาเทสฺสตี"ติ ชานาติ. อนฺโตสมาปตฺติยํ จิตฺตํ โอโลเกตฺวา ชานาติ นาม "เยนากาเรน อิมสฺส มโนสงฺขารา ฐปิตา, อิมสฺส นาม จิตฺตสฺส อนนฺตรา อิมํ นาม วิตกฺกํ วิตกฺเกสฺสติ, อิโต วุฏฺฐิตสฺส เอตสฺส หานภาคิโย @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ชานนสมตฺถตํ ก. อมุนฺนาม วิตกฺกํ วิตกฺเกสฺสตีติ องฺ.อ. ๒/๑๗๑

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๒.

วา สมาธิ ภวิสฺสติ, ฐิติภาคิโย วา วิเสสภาคิโย วา นิพฺเพธภาคิโย วา, อภิญฺญาโย วา อุปฺปาเทสฺสตี"ติ ชานาติ. พหุญฺเจปิ อาทิสตีติ เจโตปริยญาณสฺส จิตฺตเจตสิกานํเยว อารมฺมณกรณโต สราคาทิโสฬสปเภทวเสเนว พหุญฺเจปิ กเถติ, น อญฺญวเสนาติ เวทิตพฺพํ. ตเถว ตํ โหตีติ อิทํ เอกํเสน ตเถว โหติ. เจโตปริยญาณวเสน ญาตํ หิ ๑- อญฺญถาภาวี นาม นตฺถิ. เอวํ วิตกฺเกถาติ เอวํ เนกฺขมฺมวิตกฺกาทโย ปวตฺเตนฺตา วิตกฺเกถ. มา เอวํ วิตกฺกยิตฺถาติ เอวํ กามวิตกฺกาทโย ปวตฺเตนฺตา มา วิตกฺกยิตฺถ. เอวํ มนสิ กโรถาติ เอวํ อนิจฺจสญฺญเมว, ทุกฺขสญฺญาทีสุ วา อญฺญตรํ มนสิ กโรถ. มา เอวํ มนสากตฺถาติ ๒- เอวํ นิจฺจนฺติอาทินา นเยน มา มนสิ อกตฺถ. อิทํ ปชหถาติ อิทํ ปญฺจกามคุณราคาทึ ปชหถ. อิทํ อุปสมฺปชฺช วิหรถาติ อิทํ จตุมคฺคผลปฺปเภทํ โลกุตฺตรธมฺมเมว ปาปุณิตฺวา นิปฺผาเทตฺวา วิหรถ. [๓๑] อิทานิ อิทฺธิปาฏิหาริเย อปรํ ปริยายํ วิเสเสน ทสฺเสนฺโต เนกฺขมฺมํ อิชฺฌตีติ อิทฺธีติอาทิมาห. ตตฺถ กามจฺฉนฺทํ ปฏิหรตีติ อตฺตโน ปฏิปกฺขภูตํ กามจฺฉนฺทํ ปฏิพลํ หุตฺวา หรติ ปชหตีติ ตเทว เนกฺขมฺมํ ปาฏิหาริยํ นามาติ อตฺโถ. เย เตน เนกฺขมฺเมน สมนฺนาคตาติ เอวํ กามจฺฉนฺทปฏิหารเกน เตน ๓- เนกฺขมฺเมน เย ปุคฺคลา ปฏิลาภวเสน สมนฺนาคตา. วิสุทฺธจิตฺตาติ กามจฺฉนฺทาภาวโต วิสุทฺธจิตฺตา. อนาวิลสงฺกปฺปาติ กามสงฺกปฺเปน อนาลุลิตเนกฺขมฺมสงฺกปฺปา. อิติ อาเทสนาปาฏิหาริยนฺติ ปรจิตฺตกุสเลน วา อญฺเญน วา สมฺมาสมฺพุทฺเธน วา พุทฺธสาวเกหิ วา เอวํ อาเทสนา ปาฏิหาริยนฺติ อตฺโถ. อถ วา อิติ เอวํ อาทิสนํ อาเทสนาปาฏิหาริยนฺติ อาเทสนสทฺโท ปาฐเสสํ กตฺวา ปยุชฺชิตพฺโพ. เอวํ อาเสวิตพฺพนฺติ อิมินา จ ปกาเรน อิมินา จ ปกาเรน จ อาทิโต เสวิตพฺพํ. เสสตฺตเยปิ เอเสว นโย. ตทนุธมฺมตา สติ @เชิงอรรถ: ก. โหติ ก. มนสากริตฺถาติ อิ. เตน เตน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๓๖๓.

อุปฏฺฐเปตพฺพาติ ตสฺส เนกฺขมฺมสฺส อนุกูลภูตา สติ ภุสํ ฐเปตพฺพา. อิติ อนุสาสนีปาฏิหาริยนฺติ เอตฺถ อาเทสนาปาฏิหาริยโยชนาย วิย โยชนา กาตพฺพา. อพฺยาปาทาทีสุปิ ๑- เอเสว นโย. ปาโฐ ปน ฌานาทีนิ สงฺขิปิตฺวา อนฺเต อรหตฺตมคฺคเมว ทสฺเสตฺวา ลิขิโต. ตตฺถ จตูสุปิ มคฺเคสุ "เอวํ อาเสวิตพฺโพ"ติอาทิ เอกจิตฺตกฺขณิกตฺตา มคฺคสฺส ปุพฺพภาควเสน วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ. มคฺคสฺส หิ ปุพฺพภาคภูตาย โลกิยมคฺคสงฺขาตาย วุฏฺฐานคามินิยา วิปสฺสนาย มคฺคุปฺปาทนตฺถํ อาเสวนาทีสุ กเตสุ ตาย อุปฺปนฺโน มคฺโคปิ อาเสวิโต ภาวิโต พหุลีกโต นาม โหตีติ เวทิตพฺพํ. สพฺพตฺถิกวาทาจริยา ปน "เอเกกมคฺโค โสฬสกฺขณิโก"ติ วทนฺติ. ตทนุธมฺมตาสติอุปฏฺฐาปนํ ปน ปุพฺพภาเค ยุชฺชติเยวาติ. [๓๒] ปุน เนกฺขมฺมํ อิชฺฌตีติ อิทฺธีติอาทีนิ "อิทฺธิปาฏิหาริยนฺ"ติ ปทสฺส กมฺมธารยสมาสตฺตทีปนตฺถํ วุตฺตานิ. สุตฺตนฺเต วุตฺเตสุ ตีสุ อิทฺธิปาฏิหาริยสฺเสว สมาสตฺเต ๒- วุตฺเต เสสานํ ทฺวินฺนมฺปิ วุตฺโตว โหตีติ อิมสฺมึ ปริยาเย มูลภูตสฺส อิทฺธิปาฏิหาริยสฺเสว สมาสตฺโถ วุตฺโตติ เวทิตพฺพนฺติ. ปาฏิหาริยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้า ๓๖๐-๓๖๓. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=8137&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=8137&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=718              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=31&A=10593              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=12399              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=12399              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ http://84000.org/tipitaka/read/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]