อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                             ขุทฺทกนิกาย
                           อปทานฏฺกถา
                           (ทุติโย ภาโค)
                           -----------
                นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส.
                            เถราปทาน
                          ๒. สีหาสนิยวคฺค
                 ๑๓. ๑. สีหาสนทายกตฺเถราปทานวณฺณนา
     นิพฺพุเต โลกนาถมฺหีติอาทิกํ อายสฺมโต สีหาสนทายกตฺเถรสฺส อปทานํ.
อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ๑- ปุญฺานิ
อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล วิภวสมฺปนฺเน สทฺธาสมฺปนฺเน เอกสฺมึ
กุเล นิพฺพตฺโต, ธรมาเน ภควติ เทวโลเก วสิตฺวา นิพฺพุเต ภควติ อุปฺปนฺนตฺตา
วิญฺุตํ ปตฺโต ภควโต สารีริกเจติยํ ทิสฺวา "อโห เม อลาภา,  ภควโต
ธรมาเน กาเล อสมฺปตฺโต"ติ จินฺเตตฺวา เจติเย จิตฺตํ ปสาเทตฺวา โสมนสฺสชาโต
สพฺพรตนมยํ เทวตานิมฺมิตสทิสํ ธมฺมาสเน สีหาสนํ กาเรตฺวา ชีวมานกพุทฺธสฺส
วิย ปูเชสิ. ตสฺสุปริ เคหมฺปิ ทิพฺพวิมานมิว กาเรสิ, ปาทฏฺปนปาทปีมฺปิ
กาเรสิ. เอวํ ยาวชีวํ ทีปธูปปุปฺผคนฺธาทีหิ อเนกวิธํ ปูชํ กตฺวา ตโต จุโต
เทวโลเก นิพฺพตฺโต ฉกามสคฺเค อปราปรํ ทิพฺพสมฺปตฺตึ อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ
จกฺกวตฺติสมฺปตฺตึ อเนกกฺขตฺตุํ อนุภวิตฺวา สงฺขฺยาติกฺกนฺตํ ปเทสรชฺชสมฺปตฺติญฺจ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ.
อนุภวิตฺวา กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา สมณธมฺมํ กตฺวา เอตฺถนฺตเร
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมึ วิภวสมฺปนฺเน กุเล
นิพฺพตฺติตฺวา วิญฺุตํ ปตฺโต สตฺถุ ธมฺมเทสนํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา
ลทฺธูปสมฺปโท กมฺมฏฺานํ คเหตฺวา ฆเฏนฺโต วายมนฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ
ปาปุณิ.
     [๑] เอวํ ปตฺตอรหตฺตผโล อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสํ
อุปฺปาเทตฺวา ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต นิพฺพุเต โลกนาถมฺหีติอาทิมาห.
ตตฺถ โลกสฺส นาโถ ปธาโนติ โลกนาโถ, โลกตฺตยสามีติ อตฺโถ. โลกนาเถ
สิทฺธตฺถมฺหิ นิพฺพุเตติ สมฺพนฺโธ. วิตฺถาริเต ๑- ปาวจเนติ ปาวจเน ปิฏกตฺตเย
วิตฺถาริเต ปตฺถเฏ ปากเฏติ อตฺโถ. พาหุชญฺมฺหิ สาสเนติ สิกฺขตฺตยสงฺคหิเต
พุทฺธสาสเน อเนกสตสหสฺสโกฏิขีณาสวสงฺขาเตหิ พหุชเนหิ าเต อธิคเตติ
อตฺโถ.
     [๒-๓] ปสนฺนจิตฺโต สุมโนติ ตทา อหํ พุทฺธสฺส ธรมานกาเล
อสมฺปตฺโต นิพฺพุเต ตสฺมึ เทวโลกา จวิตฺวา มนุสฺสโลกํ อุปปนฺโน ตสฺส
ภควโต สารีริกธาตุเจติยํ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต สทฺธาสมฺปยุตฺตมโน สุนฺทรมโน
"อโห มมาคมนํ สฺวาคมนนฺ"ติ สญฺชาตปสาทพหุมาโน "มยา นิพฺพานาธิคมาย
เอกํ ปุญฺ กาตุํ วฏฺฏตี"ติ จินฺเตตฺวา ภควโต เจติยสมีเป ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส
หิรญฺสุวณฺณรตนาทีหิ อลงฺกริตฺวาว สีหาสนํ อกาสิ. ตตฺร นิสินฺนสฺส
ปาทฏฺปนตฺถาย ปาทปีญฺจ กาเรสิ. สีหาสนสฺส อเตมนตฺถาย ตสฺสุปริ ฆรญฺจ
กาเรสิ. เตน วุตฺตํ "สีหาสนมกาสหํ ฯเปฯ ฆรํ ตตฺถ อกาสหนฺ"ติ. เตน
จิตฺตปฺปสาเทนาติ ธรมานสฺส วิย ภควโต สีหาสนํ มยา กตํ, เตน
จิตฺตปฺปสาเทน. ตุสิตํ อุปปชฺชหนฺติ ตุสิตภวเน อุปปชฺชินฺติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑. ปาฬิ. วิตฺถาริเก.
     [๔] อายาเมน จตุพฺพีสาติ ตตฺรุปปนฺนสฺส เทวภูตสฺส สโต มยฺหํ สุกตํ
ปุญฺเน นิพฺพตฺติตํ ปาตุภูตํ อายาเมน อุจฺจโต จตุพฺพีสโยชนํ วิตฺถาเรน
ติริยโต จตุทฺทสโยชนํ ตาวเทว นิพฺพตฺติกฺขเณเยว อาสิ อโหสีติ อตฺโถ. เสสํ
สุวิญฺเยฺยเมว.
     [๙] จตุนฺนวุเต ๑- อิโต กปฺเปติ อิโต กปฺปโต จตุนวุเต กปฺเป ยํ
กมฺมํ อกรึ อกาสึ, ตทา ตโต ปฏฺาย ปุญฺพเลน กญฺจิ ทุคฺคตึ นาภิชานามิ,
น อนุภูตปุพฺพา กาจิ ทุคฺคตีติ อตฺโถ.
     [๑๐] เตสตฺตติมฺหิโต ๒- กปฺเปติ อิโต กปฺปโต เตสตฺตติกปฺเป. อินฺทนามา
ตโย ชนาติ อินฺทนามกา ตโย จกฺกวตฺติราชาโน เอกสฺมึ กปฺเป ตีสุ ชาตีสุ
อินฺโท นาม จกฺกวตฺตี ราชา อโหสินฺติ อตฺโถ. เทฺว สตฺตติมฺหิโต ๓- กปฺเปติ
อิโต เทฺวสตฺตติกปฺเป. สุมนนามกา ตโย ชนา ติกฺขตฺตุํ จกฺกวตฺติราชาโน
อเหสุํ.
     [๑๑] สมสตฺตตีโต กปฺเปติ อิโต กปฺปโต อนูนาธิเก สตฺตติเม กปฺเป วรุณนามกา
วรุโณ จกฺกวตฺตีติ เอวํนามกา ตโย จกฺกวตฺติราชาโน จกฺกรตนสมฺปนฺนา จตุทีปมฺหิ
อิสฺสรา อเหสุนฺติ อตฺโถ. เสสํ สุวิญฺเยฺยเมวาติ.
                สีหาสนทายกตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา. ๔-
                        ----------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๑-๓.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=1&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=1&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=13
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1213
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1614
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1614
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32