อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                  ๓๕. ๓. มหากจฺจานตฺเถราปทานวณฺณนา
     ปทุมุตฺตรนาถสฺสาตฺยาทิกํ อายสฺมโต มหากจฺจานตฺเถรสฺส อปทานํ.
อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺานิ
อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล คหปติมหาสาลกุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา
วุทฺธิปฺปตฺโต เอกทิวสํ สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารา สงฺขิตฺเตน
ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ วิภชนฺตานํ อคฺคฏฺาเน ปิยมานํ เอกํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. กปฺปสตสหสฺสเทวมนุสฺเสสุ อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา.
@๒-๒ ฉ.ม. ปตฺตอรหตฺตผโล.  ๓ ฉ.ม. อยํ ปาโ น ทิสฺสติ.
สยมฺปิ ตํ านนฺตรํ ปตฺเถนฺโต ปณิธานํ กตฺวา ๑- ทานาทีนิ ปุญฺานิ กตฺวา
เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต สุเมธสฺส ภควโต กาเล วิชฺชาธโร หุตฺวา อากาเสน
คจฺฉนฺโต สุเมธํ ภควนฺตํ ๒- วนสณฺเฑ นิสินฺนํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส
กณิการปุปฺเผหิ ปูชํ อกาสิ.
     โส เตน ปุญฺกมฺเมน อปราปรํ สุคตีสุเยว ปริวตฺเตตฺวา กสฺสปสฺส
ทสพลสฺส กาเล พาราณสิยํ กุลฆเร นิพฺพตฺติตฺวา ปรินิพฺพุเต ภควติ
สุวณฺณเจติยกรณฏฺานํ สตสหสฺสคฺฆนิกาย ๓- สุวณฺณิฏฺกาย ปูชํ กตฺวา "ภควา
มยฺหํ เอตสฺส นิสฺสนฺเทน ๔- นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺาเน สรีรํ สุวณฺณวณฺณํ
โหตู"ติ ปตฺถนํ อกาสิ. ตโต ยาวชีวํ กุสลกมฺมํ กตฺวา เอกพุทฺธนฺตรํ
เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท อุชฺเชนิยํ รญฺโ จณฺฑปชฺโชตสฺส
ปุโรหิตสฺส เคเห นิพฺพตฺติ, ตสฺส นามคฺคหณทิวเส มาตาปิตโร "อมฺหากํ
ปุตฺโต สุวณฺณวณฺโณ อตฺตโน นามํ คเหตฺวา อาคโต"ติ กญฺจนมาณโวเตฺวว
นามํ กรึสุ. โส วุทฺธิมนฺวาย ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา ปิตุ อจฺจเยน
ปุโรหิตฏฺานํ ลภิ. โส โคตฺตวเสน กจฺจาโนติ ปญฺายิตฺถ.
     ราชา จณฺฑปชฺโชโต พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา "อาจริย ตฺวํ ตตฺถ คนฺตฺวา
สตฺถารํ อิธาเนหี"ติ เปเสสิ. โส อตฺตฏฺโม สตฺถุ สนฺติกํ อุปคโต. ตสฺส
สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิ. เทสนาปริโยสาเน โส สตฺตหิ ชเนหิ สทฺธึ สห
ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺเต ปติฏฺาสิ. อถ สตฺถา "เอถ ภิกฺขโว"ติ หตฺถํ ปสาเรสิ.
เต ตาวเทว ทฺวงฺคุลมตฺตเกสมสฺสุกา อิทฺธิมยปตฺตจีวรธรา วสฺสสติกตฺเถรา ๕- วิย
อเหสุํ. เอวํ เถโร สทตฺถํ นิปฺผาเทตฺวา "ภนฺเต ราชา จณฺฑปชฺโชโต ตุมฺหากํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปณิธานํ กตฺวาติ น ทิสฺสติ.  ๒ ฉ.ม. สตฺถารํ.  ๓ ฉ.ม. ทสสหสฺสคฺฆนิกาย.
@๔ ฉ.ม. เอตสฺส นิสฺสนฺเทนาติ น ทิสฺสติ.  ๕ ฉ.ม. วสฺสสฏฺิกตฺเถรา.
ปาเท วนฺทิตุํ ธมฺมญฺจ โสตุํ อิจฺฉตี"ติ สตฺถุ อาโรเจสิ. สตฺถา "ตฺวํเยว ภิกฺขุ
ตตฺถ คจฺฉ, ตยิ คเตปิ ราชา ปสีทิสฺสตี"ติ อาห. เถโร อตฺตฏฺโม ตตฺถ
คนฺตฺวา ราชานํ ปสาเทตฺวา อวนฺตีสุ สาสนํ ปติฏฺาเปตฺวา ปุน สตฺถุ
สนฺติกเมว คโต.
     [๓๑] เอวํ โส ปตฺตอรหตฺตผโล "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ ภิกฺขูนํ
สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ วิภชนฺตานํ ยทิทํ มหากจฺจายโน"ติ ๑-
เอตทคฺคฏฺานํ ปตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา ปุพฺพจริตาปทานํ
ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตรนาถสฺสาตฺยาทิมาห. ตตฺถ ปทุมํ นาม เจติยนฺติ ปทุเมหิ
ฉาทิตตฺตา วา ปทุมากาเรหิ กตตฺตา วา ภควโต วสนคนฺธกุฏิวิหาโรว
ปูชนียภาเวน เจติยํ, ยถา "โคตมกเจติยํ, อาฬวกเจติยนฺ"ติ วุตฺเต เตสํ
ยกฺขานํ นิวาสนฏฺานํ ปูชนียฏฺานตฺตา เจติยนฺติ วุจฺจติ, เอวมิทํ ภควโต
วสนฏฺานํ เจติยนฺติ วุจฺจติ, น ธาตุนิธายกเจติยนฺติ เวทิตพฺพํ. น หิ
อปรินิพฺพุตสฺส ภควโต สรีรธาตูนํ อภาวา ธาตุเจติยํ อกริ. สิลาปฏํ ๒-
การยิตฺวาติ ตสฺสา ปทุมนามิกาย คนฺธกุฏิยา ปุปฺผาธารตฺถาย เหฏฺา ผลิกมยํ
สิลาปฏํ กาเรตฺวา. สุวณฺเณนาภิเลปยินฺติ ตํ สิลาปฏํ ชมฺโพนทสุวณฺเณน
อภิวิเสเสน เลปยึ ฉาเทสินฺติ อตฺโถ.
     [๓๒] รตนามยํ สตฺตหิ รตเนหิ กตํ ฉตฺตํ ปคฺคยฺห มุทฺธนิ ธาเรตฺวา
วาฬวีชนิญฺจ เสตปวรจามรีวีชนึ ๓- ปคฺคยฺห พุทฺธสฺส อภิโรปยึ. โลกพนฺธุสฺส
ตาทิโนติ สกลโลกพนฺธุสทิสสฺส ตาทิคุณสมงฺคิโน พุทฺธสฺส ธาเรสินฺติ อตฺโถ.
เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติ.
                  มหากจฺจานตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา.
                           -----------
@เชิงอรรถ: ๑ องฺ.เอกก. ๒๐/๑๙๗/๒๓.  ๒ ฉ.ม. สิลาสนํ.
@๓ ฉ.ม. เสตปวรจามริญฺจ.

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๖๓-๖๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=1396&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=1396&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=35
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1934
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=2490
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=2490
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32