อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

               ๑๙. ๗. อุปเสนวงฺคนฺตปุตฺตตฺเถราปทานวณฺณนา
     ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตนฺติอาทิกํ อายสฺมโต อุปเสนวงฺคนฺตปุตฺตตฺเถรสฺส
อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ
ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร กุลเคเห
นิพฺพตฺติตฺวา วยปฺปตฺโต สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ
@เชิงอรรถ: ๑ ปาฬิ. จามรีริว.           ๒ สี.,ม. ฉินฺทนภเยน.   ๓ ปาฬิ. ทกฺขิ.
ภิกฺขุํ สมนฺตปาสาทิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สตฺถุ อธิการกมฺมํ กตฺวา
ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถตฺวา ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ
พุทฺธุปฺปาเท นาลกคาเม รูปสารี พฺราหฺมณิยา กุจฺฉิมฺหิ นิพฺพตฺติ, อุปเสโนติสฺส
นามํ อโหสิ. โส วยปฺปตฺโต ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ
สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา อุปสมฺปทาย เอกวสฺสิโก "อริยคพฺภํ ๑-
วฑฺเฒมี"ติ เอกํ กุลปุตฺตํ อตฺตโน สนฺติเก อุปสมฺปาเทตฺวา เตน สทฺธึ สตฺถุ
สนฺติกํ คโต สตฺถารา จสฺส ตสฺส อวสฺสิกสฺส ภิกฺขุโน  สทฺธิวิหาริกภาวํ
สุตฺวา "อติลหุํ โข ตฺวํ โมฆปุริส พาหุลฺลาย อาวตฺโต"ติ ๒- ครหิโต "อิทานาหํ
ยทิ ปริสํ นิสฺสาย สตฺถารา ครหิโต, ปริสํเยว ปน นิสฺสาย สตฺถุ ปสาทํ
กริสฺสามี"ติ วิปสฺสนาย กมฺมํ กโรนฺโต นจิรสฺเสว อรหตฺตํ ปาปุณิ. อรหา ปน
หุตฺวา สยมฺปิ สพฺเพ ธุตงฺคธมฺเม สมาทาย วตฺตติ, อญฺเญปิ ตทตฺถาย สมาทเปสิ,
เตน นํ ภควา สมนฺตปาสาทิกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ, โส อปเรน สมเยน
โกสมฺพิยํ กลเห อุปฺปนฺเน ภิกฺขุสํเฆ จ ทฺวิธาภูเต เอเกน ภิกฺขุนา ตํ กลหํ
ปริวชฺชิตุกาเมน "เอตรหิ โข กลโห อุปฺปนฺโน, ภิกฺขุสํโฆ จ ทฺวิธา ภูโต,
กถํ นุ โข มยา ปฏิปชฺชิตพฺพนฺ"ติ ปุฏฺโฐ วิเวกวาสโต ปฏฺฐาย ตสฺส
ปฏิปตฺตึ กเถสิ เอวํ เถโร ตสฺส ภิกฺขุโน โอวาททานาปเทเสน อตฺตโน ตถา
ปฏิปนฺนภาวํ ทีเปนฺโต อญฺญํ พฺยากาสิ.
     [๘๖] โส เอวํ ปตฺตเอตทคฺคฏฺฐาโน อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา
โสมนสฺสวเสน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตรํ ภควนฺตนฺติอาทิมาห.
ปพฺภารมฺหิ นิสีทนฺตนฺติ ๓- ปุรโต ภารํ นมิตํ โอนมิตนฺติ ปพฺภารํ วิเวกกามํ
วนมชฺเฌ สยํชาตปพฺพตปพฺภาเร นิสินฺนํ นรุตฺตมํ ภควนฺตํ อหํ อุปคจฺฉึ สมีปํ
คโตติ อตฺโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. อาจริยคพฺภํ.            ๒ วิ.มหา. ๔/๗๕/๗๖.       ๓ ปาฬิ. นิสินฺนํ ตํ.
     [๘๗] กณิการปุปฺผ ๑- ทิสฺวาติ ตถา อุปคจฺฉนฺโต ตสฺมึ ปเทเส สุปุปฺผิตํ
กณิการํ ทิสฺวา. วณฺเฏ เฉตฺวานหํ ๒- ตทาติ ตสฺมึ ตถาคตสฺส ทิฏฺฐกาเล ตํ
ปุปฺผํ วณฺเฏ วณฺฏสฺมึ เฉตฺวาน ฉินฺทิตฺวาน. อลงฺกริตฺวา ฉตฺตมฺหีติ เตน
ปุปฺเผน ฉตฺตํ ฉาเทตฺวา. ๓- พุทฺธสฺส อภิโรปยินฺติ ปพฺภาเร นิสินฺนสฺส พุทฺธสฺส
มุทฺธนิ อกาสินฺติ อตฺโถ.
     [๘๘] ปิณฺฑปาตญฺจ ปาทาสินฺติ ตสฺมึเยว นิสินฺนสฺส ภควโต
ปิณฺฑปาตํ ปกาเรน อทาสึ โภเชสินฺติ อตฺโถ. ปรมนฺนํ สุโภชนนฺติ
สุนฺทรโภชนสงฺขาตํ ปรมนฺนํ อุตฺตมาหารํ. พุทฺเธน นวเม ตตฺถาติ ตสฺมึ
วิเวกฏฺฐาเน พุทฺเธน สห นวเม อฏฺฐ สมเณ สมิตปาเป ขีณาสวภิกฺขู
โภเชสินฺติ อตฺโถ.
     ยํ วทนฺติ สุเมโธติ ยํ โคตมสมฺมาสมฺพุทฺธํ ภูริปญฺญํ ปฐวิสมานํ
ปญฺญํ สุเมธํ สุนฺทรํ สพฺพญฺญุตาทิปญฺญวนฺตํ. สุเมโธ อิติ สุนฺทรปญฺโญ
อิติ วทนฺติ ปณฺฑิตา อิโต กปฺปโต สตสหสฺเส กปฺเป เอโส โคตโม
สมฺมาสมฺพุทฺโธ ภวิสฺสตีติ สมฺพนฺโธ. เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติ.
               อุปเสนวงฺคนฺตปุตฺตตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๐-๒๒.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=435&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=435&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=32&i=19
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=32&A=1380
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=32&A=1817
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=32&A=1817
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_32