อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

                          ๕๔. กจฺจายนวคฺค
               ๕๓๓/๑๒๑. ๑. มหากจฺจายนตฺเถราปทานวณฺณนา
     จตุปญฺาสมวคฺเค ปมาปทาเน ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ
อายสฺมโต มหากจฺจายนตฺเถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร
ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส
ภควโต กาเล คหปติมหาสาลกุเล นิพฺพตฺติตฺวา วุทฺธิปฺปตฺโต เอกทิวสํ สตฺถุ
สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารา สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส วิตฺถาเรน อตฺถํ
วิภชนฺตานํ อคฺคฏฺาเน ปิยมานํ เอกํ ภิกฺขุํ ทิสฺวา สยมฺปิ ตํ านนฺตรํ
ปตฺเถนฺโต ปณิธานํ กตฺวา ทานาทีนิ ปุญฺานิ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต
สุเมธสฺส ภควโต กาเล วิชฺชาธโร หุตฺวา อากาเสน คจฺฉนฺโต เอกสฺมึ
วนสณฺเฑ นิสินฺนํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส กณิการปุปฺเผหิ ปูชํ
อกาสิ.
     โส เตน ปุญฺเน อปราปรํ สุคตีสุเยว ปริวตฺเตนฺโต กสฺสปทสพลสฺส
กาเล พาราณสิยํ กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา ปรินิพฺพุเต ภควติ สุวณฺณเจติย-
กมฺมฏฺาเน สตสหสฺสคฺฆนิกาย สุวณฺณิฏฺกาย ปูชํ ๑- กตฺวา "อิมสฺส
นิสฺสนฺเทน นิพฺพตฺตนิพฺพตฺตฏฺาเน สรีรํ เม สุวณฺณวณฺณํ โหตู"ติ ปตฺถนํ
อกาสิ. ตโต ยาวชีวํ กุสลกมฺมํ กตฺวา เอกพุทฺธนฺตรํ เทวมนุสฺเสสุ สํสริตฺวา
อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท อุชฺเชนิยํ รญฺโ จณฺฑปชฺโชตสฺส ปุโรหิตเคเห นิพฺพตฺติ,
ตสฺส นามคฺคหณทิวเส มาตา "มยฺหํ ปุตฺโต สุวณฺณวณฺโณ, อตฺตโน นามํ
คเหตฺวา อาคโต"ติ กญฺจนมาณโวเตฺวว นามํ อกาสิ. โส วุทฺธิมนฺวาย
ตโย เวเท อุคฺคณฺหิตฺวา ปิตุ อจฺจเยน ปุโรหิตฏฺานํ ลภิ. โส โคตฺตวเสน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. จยํ.
กจฺจายโนติ ปญฺายิตฺถ. อถ ราชา จณฺฑปชฺโชโต พุทฺธุปฺปาทํ สุตฺวา
"อาจริย ตุเมฺห ตตฺถ คนฺตฺวา สตฺถารํ อิธาเนถา"ติ เปเสสิ. โส อตฺตฏฺโม
สตฺถุ สนฺติกํ อุปคโต ตสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิ, เทสนาปริโยสาเน สตฺตหิ
ชเนหิ สทฺธึ สห ปฏิสมฺภิทาหิ อรหตฺเต ปติฏฺาสิ.
     [๑] โส เอวํ ปตฺตอรหตฺตผโล อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา
โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห.
ตํ เหฏฺา วุตฺตตฺถเมว. อถ สตฺถา "เอถ ภิกฺขโว"ติ หตฺถํ ปสาเรสิ. เต
ตาวเทว ทฺวงฺคุลมตฺตเกสมสฺสุอิทฺธิมยปตฺตจีวรธรา วสฺสสฏฺิกตฺเถรา วิย อเหสุํ.
เอวํ เถโร สทตฺถํ นิปฺผาเทตฺวา "ภนฺเต ราชา ปชฺโชโต ตุมฺหากํ ปาเท
วนฺทิตุํ ธมฺมญฺจ โสตุํ อิจฺฉตี"ติ อาโรเจสิ. สตฺถา "ตฺวํเยว กจฺจาน ตตฺถ
คจฺฉ, ตยิ คเต ราชา ปสีทิสฺสตี"ติ อาห. เถโร สตฺถุ อาณาย อตฺตฏฺโม
ตตฺถ คนฺตฺวา ราชานํ ปสาเทตฺวา อวนฺตีสุ สาสนํ ปติฏฺาเปตฺวา ปุน
สตฺถุ สนฺติกเมว อาคโต. อตฺตโน ปุพฺพปตฺถนาวเสน กจฺจายนปฺปกรณํ
มหานิรุตฺติปฺปกรณํ เนตฺติปฺปกรณนฺติ ปกรณตฺตยํ สํฆมชฺเฌ พฺยากาสิ. อถ
สนฺตุฏฺเน ภควตา "เอตทคฺคํ ภิกฺขเว มม สาวกานํ สงฺขิตฺเตน ภาสิตสฺส
วิตฺถาเรน อตฺถํ วิภชนฺตานํ ยทิทํ มหากจฺจาโน"ติ ๑- เอตทคฺคฏฺาเน ปิโต
อคฺคผลสุเขน วิหาสีติ.
                 มหากจฺจายนตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          -------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๖๓-๒๖๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=5601&modeTY=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=5601&modeTY=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=121
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=2713
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=3518
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=3518
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33