อรรถกถาเล่มที่ ๕๐ ภาษาบาลีอักษรไทย
 อป.อ.๒ (วิสุทฺธ.๒)

               ๕๔๐/๑๒๘. ๘. อุรุเวลกสฺสปตฺเถราปทานวณฺณนา
     อฏฺฐมาปทาเน ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิกํ อายสฺมโต อุรุเวลกสฺสปตฺ-
เถรสฺส อปทานํ. อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว
วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล กุลเคเห
นิพฺพตฺโต วยปฺปตฺโต สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ
มหาปริวารานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา สยมฺปิ ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถนฺโต
มหาทานํ ทตฺวา ปณิธานํ อกาสิ. ภควา จสฺส อนนฺตรายตํ ทิสฺวา "อนาคเต
โคตมพุทฺธสฺส สาสเน มหาปริวารานํ อคฺโค ภวิสฺสตี"ติ พฺยากาสิ. โส ตตฺถ
ยาวตายุกํ ปุญฺญานิ กตฺวา ตโต จวิตฺวา เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิโต
เทฺวนวุติกปฺปมตฺถเก ผุสฺสสฺส ภควโต เวมาติกกนิฏฺฐภาตา หุตฺวา นิพฺพตฺโต,
อญฺเญปิสฺส เทฺว กนิฏฺฐภาตโร อเหสุํ. เต ตโย พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ
นิมนฺเตตฺวา ปรมาย ปูชาย ปูเชตฺวา ยาวชีวํ กุสลํ กตฺวา เทวมนุสฺเสสุ
@เชิงอรรถ: ๑ องฺ.เอกก. ๒๐/๒๑๘/๒๕.
สํสรนฺโต อมฺหากํ ภควโต อุปฺปตฺติโต ปุเรตรเมว พาราณสิยํ พฺราหฺมณกุเล
ตโย ภาตโร หุตฺวา นิพฺพตฺตา โคตฺตวเสน ตโยปิ กสฺสปาติ เอวํนามกา อเหสุํ.
เต ตโย วยปฺปตฺตา เวเท อุคฺคณฺหึสุ. เตสํ เชฏฺฐภาติกสฺส ปญฺจมาณวกสตานิ
ปริวารา, มชฺฌิมสฺส ตีณิ, กนิฏฺฐสฺส เทฺว, เต อตฺตโน คนฺเถสุ สารํ
โอโลเกนฺตา ทิฏฺฐธมฺมิกเมว อตฺถํ ทิสฺวา ปพฺพชฺชํ โรเจสุํ. เตสุ เชฏฺฐภาตา
อตฺตโน ปริวาเรน สทฺธึ อุรุเวลํ คนฺตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา
อุรุเวลกสฺสโป นาม ชาโต, มชฺฌิโม คงฺคานทีวงฺเก ปพฺพชิโต นทีกสฺสโป
นาม ชาโต, กนิฏฺโฐ คยาสีเส ปพฺพชิโต คยากสฺสโป นาม ชาโต. เอวํ เตสุ
อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ตตฺถ ตตฺถ วสนฺเตสุ พหูนํ ทิวสานํ อจฺจเยน
อมฺหากํ โพธิสตฺโต มหาภินิกฺขมนํ นิกฺขมิตฺวา ปฏิวิทฺธสพฺพญฺญุตญฺญาโณ
อนุกฺกเมน ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตตฺวา ปญฺจวคฺคิยตฺเถเร อรหตฺเต ปติฏฺฐาเปตฺวา
ยสกุลปุตฺตปฺปมุเข ปญฺจปญฺญาสชเน สหายเก วิเนตฺวา สฏฺฐิ อรหนฺเต "จรถ
ภิกฺขเว จาริกนฺ"ติ ๑- วิสฺสชฺเชตฺวา ตึสภทฺทวคฺคิเย วิเนตฺวา อุรุเวลกสฺสปสฺส
วสนฏฺฐานํ คนฺตฺวา วสนตฺถาย อคฺยาคารํ ปวิสิตฺวา ตตฺถ คตนาคทมนาทีหิ
อฑฺฒุฑฺฒสหสฺเสหิ ปาฏิหาริเยหิ อุรุเวลกสฺสปํ สปริวารํ วิเนตฺวา ปพฺพาเชสิ.
ตสฺส ปพฺพชฺชาวิธานญฺจ อิทฺธิปาฏิหาริยกรณญฺจ สพฺพํ นทีกสฺสปสฺส
อปทานฏฺฐกถายํ อาวิ ภวิสฺสติ. ตสฺส ปพฺพชิตภาวํ สุตฺวา อิตเรปิ เทฺว
ภาตโร สปริสา อาคนฺตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชึสุ. สพฺเพว เต อิทฺธิมยปตฺต-
จีวรธรา เอหิภิกฺขุกา อเหสุํ. สตฺถา ตํ สมณสหสฺสํ อาทาย คยาสีสํ คนฺตฺวา
ปิฏฺฐิปาสาเณ นิสินฺโน อาทิตฺตปริยายเทสนาย ๒- เต สพฺเพ อรหตฺเต
ปติฏฺฐาเปสิ.
@เชิงอรรถ: ๑ วิ.มหา. ๔/๓๒/๒๗.          ๒ วิ.มหา. ๔/๕๔/๔๔-๕.
     [๒๕๑] โส เอวํ อรหตฺตํ ปตฺวา โสมนสฺสชาโต อตฺตโน ปุพฺพจริตาปทานํ
ปกาเสนฺโต ปทุมุตฺตโร นาม ชิโนติอาทิมาห. อนุตฺตานปทเมว วณฺณยิสฺสาม.
     [๒๖๘] โส จ สพฺพํ ตมํ หนฺตฺวาติ โส ผุสฺโส ภควา ราคโทส-
โมหาทิกิเลสนฺธการํ วิทฺธํเสตฺวา. วิชเฏตฺวา มหาชฏนฺติ ตณฺหามานาทีหิ
ทิยฑฺฒสหสฺเสหิ กิเลสคเณหิ มหาพฺยากุลํ ชฏํ วิชเฏตฺวา ปทาเลตฺวา
ผาเลตฺวาติ อตฺโถ. สเทวกํ เทวโลกสหิตํ สกลํ โลกสนฺนิวาสํ ตปฺปยนฺโต
สนฺตปฺปยนฺโต ปีเณนฺโต อมตํ วุฏฺฐึ มหานิพฺพานวุฏฺฐิธารํ วสฺสเต ปคฺฆราเปตีติ
โยชนา.
     [๒๖๙] ตทา หิ พาราณสิยนฺติ "พารส มนุสฺสา"ติอาทีสุ วิย พารส
ทฺวาทสราสี หุตฺวา ปุรา, หิมวนฺตโต อิสโย จ ปจฺเจกมุนิสงฺขาตา อิสโย จ
คนฺธมาทนโต อากาเสนาคนฺตฺวา เอตฺถ คจฺฉนฺติ โอตรนฺติ ปวิสนฺตีติ พาราณสี,
อถ วา สมฺมาสมฺพุทฺธสงฺขาตานํ อเนกสตสหสฺสานํ ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนตฺถาย
โอตรฏฺฐานํ นครํ ลิงฺควิปลฺลาสํ กตฺวา อิตฺถิลิงฺควเสน พาราณสีติ วุจฺจติ,
ติสฺสํ พาราณสิยํ.
     [๒๗๓] นิกฺขิตฺตสตฺถํ ปจฺจนฺตนฺติ ฉฑฺฑิตสตฺถํ ปาติตอาวุธํ ๑- ปจฺจนฺตชนปทํ
นิพฺพิเสวนํ กตฺวา ปุนรุปจฺจ ตนฺติ ปุน รปิ ตํ นครํ อุเปจฺจ อุปคมฺม
สมฺปตฺตาติ อตฺโถ. เสสํ สุวิญฺเญยฺยเมวาติ.
                 อุรุเวลกสฺสปตฺเถราปทานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          -------------
@เชิงอรรถ: ๑ สี. พาหิต...

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๐ หน้า ๒๙๖-๒๙๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=50&A=6362&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=50&A=6362&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=128
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=3212
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=4105
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=4105
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๒
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33