อรรถกถาเล่มที่ ๕๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 จริยา.อ. (ปรมตฺถที.)

                    ๕. โสณนนฺทปณฺฑิตจริยาวณฺณนา ๒-
       [๔๒] ปุนาปรํ ยทา โหมิ        นคเร พฺรหฺมวฑฺฒเน
            ตตฺถ กุลวเร เสฏฺเฐ      มหาสาเล อชายหนฺติ. ๓-
     #[๔๒]  ปญฺจเม นคเร พฺรหฺมวฑฺฒเนติ พฺรหฺมวฑฺฒนนามเก นคเร. กุลวเรติ
อคฺคกุเล. เสฏฺเฐติ ปาสํสตเม. มหาสาเลติ มหาสาเร. อชายหนฺติ อชายึ อหํ. อิทํ
วุตฺตํ โหติ:- ตสฺมึ กาเล "พฺรหฺมวฑฺฒนนฺ"ติ ลทฺธนาเม พาราณสินคเร ยทา โหมิ
ภวามิ ปฏิวสามิ, ตทา อภิชาตสมฺปตฺติยา อุทิโตทิตภาเวน อคฺเค วิชฺชาวตสมฺปตฺติยา
เสฏฺเฐ อสีติโกฏิวิภวตาย มหาสาเล พฺราหฺมณกุเล อหํ อุปฺปชฺชินฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปจฺจปาที  ๒ ฉ.ม. โสณปณฺฑิต...  ๓ อชายิหํ, ขุ.จริยา. ๓๓/๔๒/๖๑๖
      ตทา หิ มหาสตฺโต พฺรหฺมโลกโต จวิตฺวา พฺรหฺมวฑฺฒนนคเร อสีติโกฏิวิภวสฺส
อญฺญตรสฺส พฺราหฺมณมหาสาลสฺส ปุตฺโต หุตฺวา นิพฺพตฺติ, ตสฺส นามคฺคหณทิวเส
"โสณกุมาโร"ติ นามํ กรึสุ. ตสฺส ปทสา คมนกาเล อญฺโญปิ สตฺโต พฺรหฺมโลกา จวิตฺวา
โพธิสตฺตสฺส มาตุยา กุจฺฉิมฺหิ ปฏิสนฺธึ คณฺหิ, ตสฺส ชาตสฺส "นนฺทกุมาโร"ติ
นามํ กรึสุ. เตสํ อุคฺคหิตเวทานํ สพฺพสิปฺปนิปฺผตฺติปตฺตานํ วยปฺปตฺตานํ
รูปสมฺปทํ ทิสฺวา ตุฏฺฐหฏฺฐา มาตาปิตโร "ฆรพนฺธเนน พนฺธิสฺสามา"ติ ปฐมํ
โสณกุมารํ อาหํสุ "ตาต เต ปติรูปกุลโต ทาริกํ อาเนสฺสาม, ตฺวํ กุฏุมฺพํ
ปฏิปชฺชาหี"ติ.
      มหาสตฺโต "อลํ มยฺหํ ฆราวาเสน, อหํ ยาวชีวํ ตุเมฺห ปฏิชคฺคิตฺวา
ตุมฺหากํ อจฺจเยน ปพฺพชิสฺสามี"ติ อาห, มหาสตฺตสฺส หิ ตทา ตโยปิ ภวา อาทิตฺตํ
อคารํ วิย องฺคารกาสุ วิย จ อุปฏฺฐหึสุ. วิเสสโต ปเนส เนกฺขมฺมชฺฌาสโย
เนกฺขมฺมาธิมุตฺโต อโหสิ. ตสฺส อธิปฺปายํ อชานนฺตา เต ปุนปฺปุนํ กเถนฺตาปิ
ตสฺส จิตฺตํ อลภิตฺวา นนฺทกุมารํ อามนฺเตตฺวา "ตาต เตน หิ ตฺวํ กุฏุมฺพํ
ปฏิปชฺชาหี"ติ วตฺวา เตนาปิ "นาหํ มม ภาตรา ฉฑฺฑิตเขฬํ สีเสน อุกฺขิปามิ,
อหมฺปิ ตุมฺหากํ อจฺจเยน ภาตรา สทฺธึ ปพฺพชิสฺสามี"ติ วุตฺเต "อิเม เอวํ ตรุณา
กาเม ชหนฺติ, กิมงฺคํ ปน มยนฺติ สพฺเพว ปพฺพชิสฺสามา"ติ จินฺเตตฺวา "ตาต กึ โว
อมฺหากํ อจฺจเยน ปพฺพชฺชาย, สพฺเพ สเหว ปพฺพชามา"ติ วตฺวา ญาตีนํ ทาตพฺพยุตฺตกํ
ทตฺวา ทาสชนํ ภุชิสฺสํ กตฺวา รญฺโญ อาโรเจตฺวา สพฺพํ ธนํ วิสฺสชฺเชตฺวา มหาทานํ
ปวตฺเตตฺวา จตฺตาโรปิ ชนา พฺรหฺมวฑฺฒนนครา นิกฺขมิตฺวา หิมวนฺตปฺปเทเส
ปทุมปุณฺฑรีกมณฺฑิตํ มหาสรํ นิสฺสาย รมณีเย วนสณฺเฑ อสฺสมํ มาเปตฺวา ปพฺพชิตฺวา
ตตฺถ วสึสุ. เตน วุตฺตํ:-
       [๔๓] "ตทาปิ ๑- โลกํ ทิสฺวา    อนฺธีภูตํ ๒- ตโมตฺถฏํ
            จิตฺตํ ภวโต ปติกุฏติ       ตุตฺตเวคหตํ วิย.
@เชิงอรรถ: ๑ ปาฬิ. ตทาสึ (สฺยา)  ๒ ปาฬิ. อนฺธภูตํ (สฺยา)
       [๔๔] ทิสฺวาน วิวิธํ ปาปํ        เอวํ จินฺเตสหํ ตทา
            ตทาหํ เคหา นิกฺขมฺม      ปวิสิสฺสามิ กานนํ.
       [๔๕] ตทาปิ มํ นิมนฺตึสุ         กามโภเคหิ ญาตโย
            เตสมฺปิ ฉนฺทมาจิกฺขึ       มา นิมนฺเตถ เตหิ มํ.
       [๔๖] โย เม กนิฏฺฐโก ภาตา    นนฺโท นามาสิ ปณฺฑิโต
            โสปิ มํ อนุสิกฺขนฺโต       ปพฺพชฺชํ สมโรจยิ.
       [๔๗] อหํ โสโณ จ นนฺโท จ     อุโภ มาตาปิตา มม
            ตทาปิ โภเค ฉฑฺเฑตฺวา    ปาวิสิมฺหา มหาวนนฺ"ติ.
     #[๔๓]  ตตฺถ ตทาปีติ ยทา อหํ พฺรหฺมวฑฺฒนนคเร โสโณ นาม พฺราหฺมณกุมาโร
อโหสึ, ตทาปิ. โลกํ ทิสฺวานาติ สกลมฺปิ สตฺตโลกํ ปญฺญาจกฺขุนา ปสฺสิตฺวา.
อนฺธีภูตนฺติ ปญฺญาจกฺขุวิรเหน อนฺธชาตํ อนฺธภาวํ ปตฺตํ. ตโมตฺถฏนฺติ
อวิชฺชนฺธกาเรน อภิภูตํ. จิตฺตํ ภวโต ปติกุฏตีติ ชาติอาทิสํเวควตฺถุปจฺจเวกฺขเณน
กามาทิภวโต มม จิตฺตํ สงฺกุฏติ สนฺนิลียติ น วิสรติ. ตุตฺตเวคหตํ วิยาติ ตุตฺตํ
วุจฺจติ อโยกณฺฏกสีโส ทีฆทณฺโฑ, โย ปโตโทติ วุจฺจติ, เตน เวคสา อภิหโต ยถา
หตฺถาชานีโย สํเวคปฺปตฺโต โหติ, เอวํ มม จิตฺตํ ตทา กามาทีนวปจฺจเวกฺขเณน
สํเวคปฺปตฺตนฺติ ทสฺเสติ.
     #[๔๔-๔๕]  ทิสฺวาน วิวิธํ ปาปนฺติ เคหํ อาวสนฺเตหิ ฆราวาสนิมิตฺตํ
ฉนฺทโทสาทิวเสน กรียมานํ นานาวิธํ ปาณาติปาตาทิปาปกมฺมญฺเจว ตนฺนิมิตฺตญฺจ เนสํ
ลามกภาวํ ปสฺสิตฺวา. เอวํ จินฺเตสหํ ตทาติ "กทา นุ โข อหํ มหาหตฺถี วิย อยพนฺธนํ
ฆรพนฺธนํ ฉินฺทิตฺวา เคหโต นิกฺขมนวเสน วนํ ปวิสิสฺสามี"ติ เอวํ ตทา
โสณกุมารกาเล จินฺเตสึ อหํ. ตทาปิ มํ นิมนฺตึสูติ น เกวลํ
อโยฆรปณฺฑิตาทิกาเลเยว, อถ โข ตทาปิ ตสฺมึ โสณกุมารกาเลปิ มํ มาตาปิตุอาทโย
ญาตโย กามโภคิโน กามชฺฌาสยา "เอหิ ตาต อิมํ อสีติโกฏิธนํ วิภวํ ปฏิปชฺช, กุลวํสํ
ปติฏฺฐาเปหี"ติ อุฬาเรหิ โภเคหิ นิมนฺตยึสุ. เตสมฺปิ ฉนฺทมาจิกฺขินฺติ เตสมฺปิ มม
ญาตีนํ เตหิ กามโภเคหิ มา มํ นิมนฺตยิตฺถาติ อตฺตโน ฉนฺทมฺปิ อาจิกฺขึ,
ปพฺพชฺชาย นินฺนชฺฌาสยมฺปิ กเถสึ, ยถาชฺฌาสยํ ปฏิปชฺชถาติ อธิปฺปาโย.
     #[๔๖-๔๗]  โสปิ มํ อนุสิกฺขนฺโตติ "อิเม กามา นาม อปฺปสฺสาทา พหุทุกฺขา
พหูปายาสา"ติอาทินา ๑- นเยน นานปฺปการํ กาเมสุ อาทีนวํ ปจฺจเวกฺขิตฺวา
ยถาหํ สีลาทีนิ สิกฺขนฺโต ปพฺพชฺชํ โรเจสึ, โสปิ นนฺทปณฺฑิโต ตเถว ตสฺส
เนกฺขมฺเมน มํ อนุสิกฺขนฺโต ปพฺพชฺชํ สมโรจยีติ. อหํ โสโณ จ นนฺโท จาติ ตสฺมึ
กาเล โสณนามโก อหํ มยฺหํ กนิฏฺฐภาตา นนฺโท จาติ. อุโภ มาตาปิตา มมาติ "อิเม นาม
ปุตฺตกา เอวํ ตรุณกาเลปิ กาเม ชหนฺติ, กิมงฺคํ ปน มยนฺ"ติ อุปฺปนฺนสํเวคา
มาตาปิตโร จ. โภเค ฉฑฺเฑตฺวาติ อสีติโกฏิวิภวสมิทฺเธ มหาโภเค อนเปกฺขจิตฺตา
เขฬปิณฺฑํ วิย ปริจฺจชิตฺวา มยํ จตฺตาโรปิ ชนา หิมวนฺตปฺปเทเส มหาวนํ
เนกฺขมฺมชฺฌาสเยน ปวิสิมฺหาติ อตฺโถ.
      ปวิสิตฺวา จ เต ตตฺถ รมณีเย ภูมิภาเค อสฺสมํ มาเปตฺวา ตาปสปพฺพชฺชาย
ปพฺพชิตฺวา ตตฺถ วสึสุ. เต อุโภปิ ภาตโร มาตาปิตโร ปฏิชคฺคึสุ. เตสุ
นนฺทปณฺฑิโต "มยา อาภตผลาผลาเนว มาตาปิตโร ขาทาเปสฺสามี"ติ หิยฺโย
จ ปุริมโคจรคหิตฏฺฐานโต จ ยานิ ตานิ อวเสสานิ ผลาผลานิ ปาโตว อาเนตฺวา
มาตาปิตโร ขาทาเปติ. เต ตานิ ขาทิตฺวา มุขํ วิกฺขาเลตฺวา อุโปสถิกา โหนฺติ.
โสณปณฺฑิโต ปน ทูรํ คนฺตฺวา มธุรมธุรานิ สุปกฺกานิ อาหริตฺวา อุปนาเมติ. อถ นํ เต
"ตาต กนิฏฺเฐน อาภตานิ มยํ ขาทิตฺวา อุโปสถิกา ชาตา, อิทานิ โน อตฺโถ นตฺถี"ติ
วทนฺติ. อิติ ตสฺส ผลาผลานิ ปริโภคํ น ลภนฺติ วินสฺสนฺติ, ปุนทิวสาทีสุปิ
ตเถวาติ เอวํ โส ปญฺจาภิญฺญตาย ทูรมฺปิ คนฺตฺวา อาหรติ, เต ปน น ขาทนฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ วิ.มหาวิ. ๒/๔๑๗/๓๐๖, ม.มู. ๑๒/๒๓๔/๑๙๘, ม.ม. ๑๓/๔๒/๒๙
      อถ มหาสตฺโต จินฺเตสิ "มาตาปิตโร สุขุมาลา, นนฺโท จ ยานิ ตานิ
อปกฺกานิ ทุปฺปกฺกานิ ผลาผลานิ อาหริตฺวา ขาทาเปติ, เอวํ สนฺเต อิเม น จิรํ
ปวตฺติสฺสนฺติ, วาเรสฺสามิ นนฺ"ติ. อถ นํ อามนฺเตตฺวา "นนฺท อิโต ปฏฺฐาย ผลาผลํ
อาหริตฺวา มมาคมนํ ปติมาเนหิ, อุโภ เอกโตว ขาทาเปสฺสามา"ติ อาห. เอวํ
วุตฺเตปิ อตฺตโน ปุญฺญํ ปจฺจาสีสนฺโต น ตสฺส วจนมกาสิ. มหาสตฺโต ตํ อุปฏฺฐานํ
อาคตํ "น ตฺวํ ปณฺฑิตานํ วจนํ กโรสิ, อหํ เชฏฺโฐ, มาตาปิตโร จ มเมว ภาโร,
อหเมว เน ปฏิชคฺคิสฺสามิ, ตฺวํ อิโต อญฺญตฺถ ยาหี"ติ ตสฺส อจฺฉรํ ปหริ.
      โส เตน ปณามิโต ตตฺถ ฐาตุํ อสกฺโกนฺโต ตํ วนฺทิตฺวา มาตาปิตูนํ ตมตฺถํ
อาโรเจตฺวา อตฺตโน ปณฺณสาลํ ปวิสิตฺวา กสิณํ โอโลเกตฺวา ตํทิวสเมว อฏฺฐ จ
สมาปตฺติโย ปญฺจ จ อภิญฺญาโย นิพฺพตฺเตตฺวา จินฺเตสิ "กึ นุ โข อหํ สิเนรุปาทโต
รตนวาลุกํ อาหริตฺวา มม ภาตุ ปณฺณสาลาปริเวณํ อากิริตฺวา ขมาเปสฺสามิ,
อุทาหุ อโนตตฺตโต อุทกํ อาหริตฺวา ขมาเปสฺสามิ. อถ วา เม ภาตา เทวตาวเสน
ขเมยฺย, จตฺตาโร มหาราชาโน สกฺกญฺจ เทวราชานํ อาเนตฺวา ขมาเปสฺสามิ,
เอวํ ปน น โสภิสฺสติ, อยํ โข มโนโช พฺรหฺมวฑฺฒนราชา สกลชมฺพุทีเป อคฺคราชา,
ตํ อาทึ กตฺวา สพฺเพ ราชาโน อาเนตฺวา ขมาเปสฺสามิ, เอวํ สนฺเต มม ภาตุ คุโณ
สกลชมฺพุทีปํ อวตฺถริตฺวา คมิสฺสติ, จนฺโท วิย สูริโย วิย จ ปญฺญายิสฺสตี"ติ.
      โส ตาวเทว อิทฺธิยา คนฺตฺวา พฺรหฺมวฑฺฒนนคเร ตสฺส รญฺโญ นิเวสนทฺวาเร
โอตริตฺวา "เอโก ตาปโส ตุเมฺห ทฏฺฐุกาโม"ติ รญฺโญ อาโรจาเปตฺวา เตน กโตกาโส
ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา อหํ อตฺตโน พเลน สกลชมฺพุทีเป รชฺชํ คเหตฺวา ตว
ทสฺสามีติ. กถํ ปน ตุเมฺห ภนฺเต สกลชมฺพุทีเป รชฺชํ คเหตฺวา ทสฺสถาติ. มหาราช
กสฺสจิ วธจฺเฉทํ อกตฺวา อตฺตโน อิทฺธิยาว คเหตฺวา ทสฺสามีติ มหติยา เสนาย
สทฺธึ ตํ อาทาย โกสลรฏฺฐํ คนฺตฺวา นครสฺส อวิทูเร ขนฺธาวารํ นิเวเสตฺวา
"ยุทฺธํ วา โน เทตุ, วเส วา วตฺตตู"ติ โกสลรญฺโญ ทูตํ ปาเหสิ. เตน กุชฺฌิตฺวา
ยุทฺธสชฺเชน หุตฺวา นิกฺขนฺเตน สทฺธึ ยุทฺเธ อารทฺเธ อตฺตโน อิทฺธานุภาเวน ยถา
ทฺวินฺนํ เสนานํ ปีฬนํ น โหติ, เอวํ กตฺวา ยถา จ โกสลราชา ตสฺส วเส วตฺตติ,
เอวํ วจนปฏิวจนหรเณหิ สํวิทหิ. เอเตนุปาเยน สกลชมฺพุทีเป ราชาโน ตสฺส วเส
วตฺตาเปสิ.
      โส เตน ปริตุฏฺโฐ นนฺทปณฺฑิตํ อาห "ภนฺเต ตุเมฺหหิ ยถา มยฺหํ ปฏิญฺญาตํ,
ตถา กตํ, พหูปการา เม ตุเมฺห, กิมหํ ตุมฺหากํ กริสฺสามิ, อหํ หิ เต สกลชมฺพุทีเป
อุปฑฺฒรชฺชมฺปิ ๑- ทาตุํ อิจฺฉามิ, กิมงฺคํ ปน หตฺถิอสฺสรถมณิมุตฺตาปวาฬ-
รชตสุวณฺณทาสิทาสปริชนปริจฺเฉทนฺ"ติ. ตํ สุตฺวา นนฺทปณฺฑิโต น เม เต
มหาราช รชฺเชน อตฺโถ, นาปิ หตฺถิยานาทีหิ, อปิ จ โข เต รฏฺเฐ อสุกสฺมึ นาม
อสฺสเม มม มาตาปิตโร ปพฺพชิตฺวา วสนฺติ, ตฺยาหํ อุปฏฺฐหนฺโต เอกสฺมึ อปราเธ
มม เชฏฺฐภาติเกน โสณปณฺฑิเตน นาม มเหสินา ปณามิโต, สฺวาหํ ตํ อาทาย
ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา ขมาเปสฺสามิ, ตสฺส เม ตฺวํ ขมาปเน สหาโย โหหีติ. ราชา
"สาธู"ติ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา จตุวีสติอกฺโขภนี ๒- ปริมาณาย เสนาย ปริวุโต เอกสตราชูหิ
สทฺธึ นนฺทปณฺฑิตํ ปุรกฺขตฺวา ตํ อสฺสมปทํ ปตฺวา จตุรงฺคุลปฺปเทสํ มุญฺจิตฺวา
อากาเส ฐิเตน กาเชน อโนตตฺตโต อุทกํ อาหริตฺวา ปานียํ ปฏิสาเมตฺวา ปริเวณํ
สมฺมชฺชิตฺวา มาตาปิตูนํ อาสนฺนปฺปเทเส นิสินฺนํ ฌานรติสมปฺปิตํ มหาสตฺตํ
อุปสงฺกมิตฺวา นนฺทปณฺฑิโต นํ ขมาเปสิ. มหาสตฺโต นนฺทปณฺฑิตํ มาตรํ
ปฏิจฺฉาเปตฺวา อตฺตนา ยาวชีวํ ปิตรํ ปฏิชคฺคิ. เตสํ ปน ราชูนํ:-
            "อานนฺโท จ ปโมโท จ    สทา หสิตกีฬิตํ
            มาตรํ ปริจริตฺวาน        ลพฺภเมตํ วิชานตา.
            อานนฺโท จ ปโมโท จ     สทา หสิตกีฬิตํ
            ปิตรํ ปริจริตฺวาน         ลพฺภเมตํ วิชานตา. ๓-
@เชิงอรรถ: ๑ ม. อุปรชฺชมฺปิ  ๒ สี., ม....อกฺโขภิณี  ๓ ขุ.ชา. ๒๘/๑๗๖-๗/๕๕
            ทานญฺจ เปยฺยวชฺชญฺจ      อตฺถจริยา จ ยา อิธ
            สมานตฺตตา จ ธมฺเมสุ     ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ
            เอเต โข สงฺคหา โลเก   รถสฺสาณีว ยายโต.
            เอเต จ สงฺคหา นาสฺสุ    น มาตา ปุตฺตการณา
            ลเภถ มานํ ปูชํ วา       ปิตา วา ปุตฺตการณา.
            ยสฺมา จ สงฺคหา เอเต    สมฺมเปกฺขนฺติ ๑- ปณฺฑิตา
            ตสฺมา มหตฺตํ ปปฺโปนฺติ     ปาสํสา จ ภวนฺติ เต.
            พฺรหฺมาติ มาตาปิตโร      ปุพฺพาจริยาติ วุจฺจเร
            อาหุเนยฺยา จ ปุตฺตานํ     ปชาย อนุกมฺปกา.
            ตสฺมา หิ เน นมสฺเสยฺย    สกฺกเรยฺย จ ปณฺฑิโต
            อนฺเนน อถ ปาเนน       วตฺเถน สยเนน จ
            อุจฺฉาทเนน นฺหาปเนน     ปาทานํ โธวเนน จ.
            ตาย นํ ปาริจริยาย       มาตาปิตูสุ ปณฺฑิตา
            อิเธว นํ ปสํสนฺติ         เปจฺจ สคฺเค ปโมทตี"ติ ๒-
พุทฺธลีฬาย ธมฺมํ เทเสสิ, ตํ สุตฺวา สพฺเพปิ เต ราชาโน สพลกายา ปสีทึสุ. อถ
เน ปญฺจสุ สีเลสุ ปติฏฺฐาเปตฺวา "ทานาทีสุ อปฺปมตฺตา โหถา"ติ โอวทิตฺวา
วิสฺสชฺเชสิ. เต สพฺเพปิ ธมฺเมน รชฺชํ กาเรตฺวา อายุปริโยสาเน เทวนครํ ปูรยึสุ.
โพธิสตฺโต "อิโต ปฏฺฐาย มาตรํ ปฏิชคฺคาหี"ติ มาตรํ นนฺทปณฺฑิตํ ปฏิจฺฉาเปตฺวา
อตฺตนา ยาวชีวํ ปิตรํ ปฏิชคฺคิ. เต อุโภปิ อายุปริโยสาเน พฺรหฺมโลกปรายณา
อเหสุํ. ตทา มาตาปิตโร มหาราชกุลานิ, นนฺทปณฺฑิโต อานนฺทตฺเถโร,
มโนโช ราชา สาริปุตฺตตฺเถโร, เอกสตราชาโน อสีติมหาเถรา เจว อญฺญตรตฺเถรา
จ, จตุวีสติอกฺโขภนีปริสา พุทฺธปริสา, โสณปณฺฑิโต โลกนาโถ.
@เชิงอรรถ: ๑ ปาฬิ. สมฺมเวกฺขนฺติ  ๒ ขุ.ชา. ๒๘/๑๗๘-๘๓/๕๕-๖
      ตสฺส กิญฺจาปิ สาติสยา เนกฺขมฺมปารมี, ตถาปิ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว
เสสปารมิโย จ นิทฺธาเรตพฺพา. ตถา อจฺจนฺตเมว กาเมสุ อนเปกฺขตา, มาตาปิตูสุ
ติพฺโพ สคารวสปฺปติสฺสภาโว, มาตาปิตุอุปฏฺฐาเนน อติตฺติ, สติปิ เนสํ อุปฏฺฐาเน
สพฺพกาลํ สมาปตฺติวิหาเรหิ วีตินามนนฺติ เอวมาทโย มหาสตฺตสฺส คุณานุภาวา
วิภาเวตพฺพาติ.
                   โสณนนฺทปณฺฑิตจริยาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                        เนกฺขมฺมปารมี นิฏฺฐิตา.
                          ------------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๒ หน้า ๒๔๓-๒๕๐.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=52&A=5386&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=52&A=5386&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=33&i=233
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=33&A=9255
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=33&A=12021
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=33&A=12021
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๓
http://84000.org/tipitaka/read/?index_33