ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๓ ภาษาบาลีอักษรไทย สงฺคณี.อ. (อฏฺฐสาลินี)

                      รูปวิภตฺติเอกกนิทฺเทสวณฺณนา
     [๕๙๔] อิทานิ ตสฺสา อตฺถํ ภาเชตฺวา ทสฺเสตุํ "สพฺพํ รูปํ น เหตุเมวา"ติอาทิ
อารทฺธํ, กสฺมา ปเนตฺถ "กตมํ ตํ สพฺพํ รูปํ น เหตู"ติ ปุจฺฉา น
กตาติ. เภทาภาวโต. ยถา หิ ทุกาทีสุ อุปาทารูปมฺปิ อตฺถิ โน อุปาทารูปมฺปิ, เอวมิธ
๑- นเหตุปิ สเหตุปีติ ๑- เภโท นตฺถิ, ตสฺมา ปุจฺฉํ อกตฺวาว วิภตฺตํ. ตตฺถ
สพฺพนฺติ สกลํ นิรวเสสํ. รูปนฺติ อยมสฺส สีตาทีหิ รุปฺปนภาวทีปโน
สามญฺญลกฺขณนิทฺเทโส. น เหตุเมวาติ สาธารณเหตุปฏิกฺเขปนิทฺเทโส.
     ตตฺถ เหตุเหตุ ปจฺจยเหตุ อุตฺตมเหตุ สาธารณเหตูติ จตุพฺพิโธ เหตุ.
เตสุ "ตโย กุสลเหตู, ตโย อกุสลเหตู, ตโย อพฺยากตเหตู"ติ ๒- อยํ เหตุเหตุ
นาม. "จตฺตาโร โข ภิกฺขุ มหาภูตา เหตุ จตฺตาโร มหาภูตา ปจฺจโย
รูปกฺขนฺธสฺส ปญฺญาปนายา"ติ ๓- อยํ ปจฺจยเหตุ นาม. กุสลากุสลํ อตฺตโน
วิปากฏฺฐาเน ๔- อุตฺตมํ, อิฏฺฐารมฺมณํ กุสลวิปากฏฺฐาเน อุตฺตมํ, อนิฏฺฐารมฺมณํ
อกุสลวิปากฏฺฐาเนติ อยํ อุตฺตมเหตุ นาม. ยถาห "อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนานํ
กมฺมสมาทานานํ ฐานโส เหตุโส วิปากํ ยถาภูตํ ปชานาตี"ติ. ๕- "เอเสว เหตุ
เอส ปจฺจโย สงฺขารานํ, ยทิทํ อวิชฺชาติ อวิชฺชา สงฺขารานมฺปิ สาธารณเหตุ
หุตฺวา ปจฺจยฏฺฐํ ผรตี"ติ อยํ สาธารณเหตุ นาม. ยถา หิ ปฐวีรโส อาโปรโส
จ มธุรสฺสาปิ อมธุรสฺสาปิ ปจฺจโย, เอวํ อวิชฺชา กุสลสงฺขารานมฺปิ อกุสล-
สงฺขารานมฺปิ สาธารณปจฺจโย โหติ. อิมสฺมึ ปนตฺเถ เหตุเหตุ อธิปฺเปโต. อิติ "เหตู
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. เหตุ, น เหตูติปิ สเหตุกมเหตุกนฺติปิ      อภิ. ๓๔/๑๐๖๙/๒๕๒
@ ม.อุ. ๑๔/๘๖/๖๘, สํ.ข. ๑๗/๘๒/๘๒           สี. วิปากทาเน
@ ม.มู. ๑๒/๑๔๘/๑๐๗, ขุ.ปฏิ. ๓๑/๔๔/๓๘๘, อภิ. ๓๕/๗๖๐/๓๘๔
ธมฺมา น เหตู ธมฺมา"ติ ๑- มาติกาย อาคตํ เหตุภาวํ รูปสฺส นิยเมตฺวา
ปฏิกฺขิปนฺโต "น เหตุเมวา"ติ อาห. อิมินา นเยน สพฺพปเทสุ ปฏิกฺเขปนิทฺเทโส
จ อปฺปฏิกฺเขปนิทฺเทโส จ เวทิตพฺโพ. วจนตฺโถ ปน สพฺพปทานํ มาติกาวณฺณนาย
วุตฺโตเยว.
     สปฺปจฺจยเมวาติ เอตฺถ ปน กมฺมสมุฏฺฐานํ กมฺมปจฺจยเมว โหติ, อาหาร-
สมุฏฺฐานาทีนิ อาหาราทิปจฺจยาเนวาติ เอวํ รูปสฺเสว วุตฺตจตุปจฺจยวเสน อตฺโถ
เวทิตพฺโพ. รูปเมวาติ "รูปิโน ธมฺมา อรูปิโน ธมฺมา"ติ ๒- มาติกาย วุตฺตํ
อรูปิภาวํ ๓- ปฏิกฺขิปติ. อุปฺปนฺนํ ฉหิ วิญฺญาเณหีติ ปจฺจุปฺปนฺนํ รูปเมว
จกฺขุวิญฺญาณาทีหิ ฉหิ เวทิตพฺพํ. นิยโม ๔- ปน จกฺขุวิญฺญาณาทีนิ สนฺธาย
คหิโต. น หิ ตานิ อตีตานาคตํ วิชานนฺติ, มโนวิญฺญาณํ ปน อตีตมฺปิ
อนาคตมฺปิ วิชานาติ. ตํ อิมสฺมึ ปญฺจวิญฺญาณโสเต ปติตฺวา ๕- โสตปติตเมว
หุตฺวา คตํ. หุตฺวา อภาวฏฺเฐน ปน อนิจฺจเมว. ชราย อภิภวิตพฺพธมฺมกตฺตา
ชราภิภูตเมว. ยสฺมา วา รูปกาเย ชรา ปากฏา โหติ, ตสฺมาปิ "ชราภิภูตเมวา"ติ
วุตฺตํ.
     เอวํ เอกวิเธน รูปสงฺคโหติ เอตฺถ วิธสทฺโท มานสณฺฐานโกฏฺฐาเสสุ
ทิสฺสติ. "เสยฺโยหมสฺมีติ วิธา, สทิโสหมสฺมีติ วิธา"ติอาทีสุ ๖- หิ มาโน วิธา
นาม. "กถํวิธํ สีลวนฺตํ วทนฺติ, กถํวิธํ ปญฺญวนฺตํ วทนฺตี"ติอาทีสุ ๗- สณฺฐานํ.
กถํวิธนฺติ หิ ปทสฺส กถํสณฺฐิตนฺติ อตฺโถ, "เอกวิเธน ญาณวตฺถุ, ทุวิเธน
ญาณวตฺถู"ติอาทีสุ ๘- โกฏฺฐาโส วิธา นาม. อิธาปิ โกฏฺฐาโสว อธิปฺเปโต.
     สงฺคหสทฺโทปิ ชาติสญฺชาติกิริยาคณนาย วเสน จตุพฺพิโธ. ตตฺถ "สพฺเพ
ขตฺติยา อาคจฺฉนฺตุ, สพฺเพ พฺราหฺมณา, สพฺเพ เวสฺสา, สพฺเพ สุทฺทา
อาคจฺฉนฺตุ", "ยา จาวุโส วิสาข สมฺมาวาจา, โย จ สมฺมากมฺมนฺโต, โย จ
@เชิงอรรถ:  อภิ. ๓๔/๑/๕           อภิ. ๓๔/๑๑/๖       สี. อรูปภาวํ
@ ฉ.ม. นิยาโม           ฉ. ปติตตฺตา         อภิ. ๓๕/๘๖๗/๔๓๑-๔๓๓
@ สํ.ส. ๑๕/๙๕/๖๕        อภิ. ๓๔/๗๕๑-๒/๓๗๗-๘
สมฺมาอาชีโว, อิเม ธมฺมา สีลกฺขนฺเธ สงฺคหิตา"ติ ๑- อยํ ชาติสงฺคโห นาม.
"เอกชาติกา อาคจฺฉนฺตู"ติ วุตฺตฏฺฐาเน วิย หิ อิธ สพฺเพ ชาติยา เอกสงฺคหํ
คตา. "สพฺเพ โกสลฺลกา อาคจฺฉนฺตุ, สพฺเพ มาคธิกา, สพฺเพ ทารุตจฺฉกา ๒-
อาคจฺฉนฺตุ ", "โย จาวุโส วิสาข สมฺมาวายาโม, ยา จ สมฺมาสติ, โย จ
สมฺมาสมาธิ, อิเม ธมฺมา สมาธิกฺขนฺเธ สงฺคหิตา"ติ ๑- อยํ สญฺชาติสงฺคโห นาม.
"เอกฏฺฐาเน สาตา ชาติสมฺพนฺธา ๓- สพฺพทา อาคจฺฉนฺตู"ติ วุตฺตฏฺฐาเน วิย
หิ อิธ สพฺเพ สญฺชาติฏฺฐาเนน ๔- นิวุตฺโถกาเสน เอกสงฺคหํ คตา. "สพฺเพ
หตฺถาโรหา อาคจฺฉนฺตุ, สพฺเพ อสฺสาโรหา, สพฺเพ รถิกา อาคจฺฉนฺตุ ", "ยา
จาวุโส วิสาข สมฺมาทิฏฺฐิ, โย จ สมฺมาสงฺกปฺโป, อิเม ธมฺมา ปญฺญากฺขนฺเธ
สงฺคหิตา"ติ ๑- อยํ กิริยาสงฺคโห นาม. สพฺเพว เหเต อตฺตโน กิริยากรเณน
เอกสงฺคหํ คตา. "จกฺขายตนํ กตมกฺขนฺธคณนํ ๕- คจฺฉติ? จกฺขายตนํ
รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ. หญฺจิ จกฺขายตนํ รูปกฺขนฺธคณนํ คจฺฉติ, เตน วต เร
วตฺตพฺเพ `จกฺขายตนํ รูปกฺขนฺเธน สงฺคหิตนฺ"ติ ๖- อยํ คณนสงฺคโห นาม. อยมิธ
อธิปฺเปโต, เอกโกฏฺฐาเสน รูปคณนาติ อยํ เหตฺถ อตฺโถ. เอส นโย สพฺพตฺถ.
                       ------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๓ หน้า ๓๖๒-๓๖๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=53&A=9023&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=53&A=9023&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=34&i=514              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=34&A=4394              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=34&A=3911              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=34&A=3911              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_34

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]