|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๒. อายตนวิภงฺค ๑. สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา [๑๕๔] อิทานิ ตทนนฺตรํ ๑- อายตนวิภงฺคนิทฺเทเส สุตฺตนฺตภาชนียํ ตาว ทสฺเสนฺโต ทฺวาทสายตนานิ จกฺขฺวายตนํ รูปายตนนฺติอาทิมาห. ตตฺถ ปาลิมุตฺตเกน ตาว นเยน:- อตฺถลกฺขณตาวตฺถ ๒- กมสงฺเขปวิตฺถารา ตถา ทฏฺฐพฺพโต เจว วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. ตตฺถ วิเสสโต ตาว จกฺขตีติ จกฺขุ, รูปํ อสฺสาเทติ วิภาเวติ จาติ อตฺโถ. รูปยตีติ รูปํ, วณฺณวิการํ อาปชฺชมานํ หทยคตภาวํ ปกาเสตีติ อตฺโถ. สุณาตีติ โสตํ. สปฺปตีติ สทฺโท, อุทาหริยตีติ อตฺโถ. ฆายตีติ ฆานํ. คนฺธยตีติ คนฺโธ, อตฺตโน วตฺถุํ สูจยตีติ อตฺโถ. ชีวิตํ อวหายตีติ ชิวฺหา. รสนฺติ ตํ สตฺตาติ รโส, อสฺสาเทนฺตีติ อตฺโถ. กุจฺฉิตานํ สาสวธมฺมานํ อาโยติ กาโย. อาโยติ อุปฺปตฺติเทโส. ผุสฺสิยตีติ ๓- โผฏฺฐพฺพํ. มนุยตีติ ๔- มโน. อตฺตโน ลกฺขณํ ธารยนฺตีติ ธมฺมา. อวิเสสโต ปน อายตนโต อายานํ ตนนโต อายตสฺส จ นยนโต อายตนนฺติ เวทิตพฺพํ. จกฺขุรูปาทีสุ หิ ตํตํทฺวารารมฺมณา จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา เสน เสน อนุภวนาทินา กิจฺเจน อายตนฺติ อุฏฺฐหนฺติ ฆเฏนฺติ วายมนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. เต จ ปน อายภูเต ธมฺเม เอตานิ ตนนฺติ, ๕- วิตฺถาเรนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. อิทํ จ อนมตคฺเค สํสาเร ปวตฺตํ อติวตฺตํ อตีตอายตํ ๖- สํสารทุกฺขํ ยาว น นิวตฺตติ, ตาว นยนฺเตว, ปวตฺตยนฺตีติ วุตฺตํ โหติ. อิติ สพฺเพปิเม ธมฺมา อายตนโต อายานํ ตนนโต อายตสฺส จ นยนโต อายตนํ อายตนนฺติ วุจฺจนฺติ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ตทนนฺตเร ๒ ฉ.ม. อตฺถลกฺขณตาวตฺว @๓ ฉ.ม. ผุสียตีติ ๔ ฉ.ม. มนตีติ @๕ ฉ.ม. ตโนนฺติ ๖ ฉ. อตีว อายตํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๑.
อปิจ นิวาสนฏฺฐานฏฺเฐน ๑- อากรฏฺเฐน สโมสรณฏฺฐานฏฺเฐน สญฺชาติเทสฏฺเฐน การณฏฺเฐน จ อายตนนฺติ ๒- เวทิตพฺพํ. ตถา หิ โลเก "อิสฺสรายตนํ วาสุเทวายตนนฺ"ติอาทีสุ นิวาสนฏฺฐานํ อายตนนฺติ วุจฺจติ. "สุวณฺณายตนํ รตนายตนนฺ"ติอาทีสุ ๓- อากโร. สาสเน ปน "มโนรเม อายตเน, เสวนฺติ นํ วิหงฺคมา"ติอาทีสุ ๔- สโมสรณฏฺฐานํ. "ทกฺขิณาปโถ คุนฺนํ อายตนนฺ"ติอาทีสุ สญฺชาติเทโส. "ตตฺร ตเตฺรว สกฺขิภพฺพตํ ปาปุณาติ สติ สติอายตเน"ติอาทีสุ ๕- การณํ. จกฺขุอาทีสุ จาปิ เต เต จิตฺตเจตสิกา ธมฺมา นิวสนฺติ ตทายตฺตวุตฺติตายาติ จกฺขฺวาทโย เนสํ นิวาสนฏฺฐานํ. จกฺขฺวาทีสุ จ เต อากิณฺณา ตนฺนิสิตตฺตา ตทารมฺมณตฺตา จาติ จกฺขฺวาทโย เนสํ อากโร. จกฺขฺวาทโย จ เนสํ สโมสรณฏฺฐานํ ตตฺถ ตตฺถ วตฺถุทฺวารารมฺมณวเสน สโมสรณโต. จกฺขฺวาทโย จ เนสํ สญฺชาติเทโส ตนฺนิสฺสยารมฺมณภาเวน ตตฺเถว อุปฺปตฺติโต. จกฺขฺวาทโย จ เนสํ การณํ เตสํ อภาเว อภาวโตติ. อิติ นิวาสนฏฺฐานฏฺเฐน อากรฏฺเฐน สโมสรณฏฺฐานฏฺเฐน สญฺชาติเทสฏฺเฐน การณฏฺเฐนาติ อิเมหิปิ ๖- การเณหิ เอเต ธมฺมา อายตนนฺติ วุจฺจนฺติ. ตสฺมา ยถาวุตฺเตนตฺเถน จกฺขุญฺจ ตํ อายตนญฺจาติ จกฺขฺวายตนํ ฯเปฯ ธมฺมา จ เต อายตนญฺจาติ ธมฺมายตนนฺติ เอวํ ตาเวตฺถ อตฺถโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. ลกฺขณโตติ จกฺขฺวาทีนํ ลกฺขณโตเปตฺถ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. ตานิ จ ปน เตสํ ลกฺขณานิ เหฏฺฐา รูปกณฺฑนิทฺเทเส วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิ. @เชิงอรรถ: ๑ ฉ. นิวาสฏฺฐานฏฺเฐน ๒ ฉ.ม. อายตนํ @๓ ฉ.ม. รชตายตนนฺติ.... ๔ องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๓๘/๔๖ (สฺยา) @๕ องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๒๓/๒๐ (สฺยา) ๖ ฉ.ม. อิเมหิ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๒.
ตาวตฺถโตติ ๑- ตาวภาวโต. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- จกฺขฺวาทโยปิ หิ ธมฺมาเอว. เอวํ สติ ธมฺมายตนมิจฺเจว อวตฺวา กสฺมา ทฺวาทสายตนานิ วุตฺตานีติ เจ. ฉวิญฺญาณกายุปฺปตฺติทฺวารารมฺมณววตฺถานโต. อิธ หิ ฉนฺนํ วิญฺญาณกายานํ ทฺวารภาเวน อารมฺมณภาเวน จ ววตฺถานโต อยเมว เตสํ เภโท โหตีติ ทฺวาทส วุตฺตานิ. จกฺขุวิญฺญาณวีถิปริยาปนฺนสฺส หิ วิญฺญาณกายสฺส จกฺขฺวายตนเมว อุปฺปตฺติทฺวารํ, รูปายตนเมว จารมฺมณํ. ตถา อิตรานิ อิตเรสํ. ฉฏฺฐสฺส ปน ภวงฺคมนสงฺขาโต มนายตเนกเทโสว อุปฺปตฺติทฺวารํ อสาธารณญฺจ ธมฺมายตนํ อารมฺมณนฺติ. อิติ ฉนฺนํ วิญฺญาณกายานํ อุปฺปตฺติทฺวารารมฺมณววตฺถานโต ทฺวาทส วุตฺตานีติ เอวเมตฺถ ตาววตฺถโต ๑- วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. กมโตติ อิธาปิ ปุพฺเพ วุตฺเตสุ อุปฺปตฺติกฺกมาทีสุ เทสนากฺกโมว ยุชฺชติ. อชฺฌตฺติเกสุ หิ อายตเนสุ สนิทสฺสนสปฺปฏิฆวิสยตฺตา จกฺขฺวายตนํ ปากฏนฺติ ปฐมํ เทสิตํ. ตโต อนิทสฺสนสปฺปฏิฆวิสยานิ โสตายตนาทีนิ. อถวา ทสฺสนานุตฺตริยสวนานุตฺตริยเหตุภาเวน พหูปการตฺตา อชฺฌตฺติเกสุ จกฺขฺวายตนโสตายตนานิ ปฐมํ เทสิตานิ, ตโต ฆานายตนาทีนิ ตีณิ, ปญฺจนฺนมฺปิ โคจรวิสยตฺตา อนฺเต มนายตนํ. จกฺขฺวายตนาทีนํ ปน โคจรตฺตา ตสฺส ตสฺส อนนฺตรานิ พาหิเรสุ รูปายตนาทีนิ. อปิจ วิญฺญาณุปฺปตฺติการณววตฺถานโตปิ อยเมว เตสํ กโม เวทิตพฺโพ. วุตฺตํ เหตํ "จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํ ฯเปฯ มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณนฺ"ติ. ๒- เอวํ กมโตเปตฺถ วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. สงฺเขปวิตฺถาราติ สงฺเขปโต หิ มนายตนสฺส เจว ธมฺมายตเนกเทสสฺส จ นาเมน ตทวเสสานญฺจ อายตนานํ รูเปน สงฺคหิตตฺตา ทฺวาทสาปิ อายตนานิ นามรูปมตฺตเมว โหนฺติ. วิตฺถารโต ปน อชฺฌตฺติเกสุ ตาว จกฺขฺวายตนํ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ตาวตฺวโต ๒ ม.อุ. ๑๔/๔๒๑/๓๖๑--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๓.
ชาติวเสน จกฺขุปสาทมตฺตเมว, ปจฺจยคตินิกายปุคฺคลเภทโต ปน อนนฺตปฺปเภทํ. ตถา โสตายตนาทีนิ จตฺตาริ. มนายตนํ เตภูมิกกุสลากุสลวิปากกิริยาวิญฺญาณเภเทน เอกาสีติปฺปเภทํ, วตฺถุปฏิปทาทิเภทโต ปน อนนฺตปฺปเภทํ. รูปคนฺธรสายตนานิ สมุฏฺฐานเภทโต จตุปฺปเภทานิ, สทฺทายตนํ ทฺวิปฺปเภทํ. สภาควิสภาคเภทโต ปน สพฺพานิปิ อนนฺตปฺปเภทานิ. โผฏฺฐพฺพายตนํ ปฐวีธาตุเตโชธาตุวาโยธาตุวเสน ติปฺปเภทํ, สมุฏฺฐานโต จตุปฺปเภทํ, สภาควิสภาคโต อเนกปฺปเภทํ. ธมฺมายตนํ เตภูมิกธมฺมารมฺมณวเสน อเนกปฺปเภทนฺติ เอวํ สงฺเขปวิตฺถารา วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย. ทฏฺฐพฺพโตติ เอตฺถ ปน สพฺพาเนว ตานิ อายตนานิ อนาคมนโต อนิคฺคมนโต จ ทฏฺฐพฺพานิ. น หิ ตานิ ปุพฺเพ อุทยา กุโตจิ อาคจฺฉนฺติ, นาปิ อุทฺธํ วยา กุหิญฺจิ คจฺฉนฺติ. อถโข ปุพฺเพ อุทยา อปฺปฏิลทฺธสภาวานิ, อุทฺธํ วยา ปริภินฺนสภาวานิ. ปุพฺพนฺตาปรนฺตเวมชฺเฌ ปจฺจยายตฺตวุตฺติตาย อวสานิ ปวตฺตนฺติ. ตสฺมา อนาคมนโต จ อนิคฺคมนโต จ ทฏฺฐพฺพานิ. ตถา นิรีหโต อพฺยาปารโต จ. น หิ จกฺขุรูปาทีนํ เอวํ โหติ "อโห วต อมฺหากํ สามคฺคิยํ วิญฺญาณํ นาม อุปฺปชฺเชยฺยา"ติ, น จ ตานิ วิญฺญาณุปฺปาทนตฺถํ ทฺวารภาเวน วตฺถุภาเวน อารมฺมณภาเวน วา อีหนฺติ, น พฺยาปารมาปชฺชนฺติ. อถโข ธมฺมตาเวสา, ยํ จกฺขุรูปาทีนํ สามคฺคิยํ จกฺขุวิญฺญาณาทีนิ สมฺภวนฺติ. ตสฺมา นิรีหโต อพฺยาปารโต จ ทฏฺฐพฺพานิ. อปิจ อชฺฌตฺติกานิ สุญฺญคาโม วิย ทฏฺฐพฺพานิ ธุวสุภสุขตฺตภาววิรหิตตฺตา, พาหิรานิ คามฆาตกโจรา วิย อชฺฌตฺติกานํ อภิฆาตกตฺตา. วุตฺตํ เหตํ "จกฺขุํ ภิกฺขเว หญฺญติ มนาปามนาเปหิ รูเปหี"ติ ๑- วิตฺถาโร. อปิจ อชฺฌตฺติกานิ ฉ ปาณกา วิย ทฏฺฐพฺพานิ, พาหิรานิ เตสํ โคจรวิสยานิ ๒- วิยาติ เอวเมตฺถ ๓- ทฏฺฐพฺพโต วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ. @เชิงอรรถ: ๑ ปาลิ. มนาปามนาเปสุ รูเปสุ, สํ.สฬา. ๑๘/๓๑๖/๒๑๙ (สฺยา) ๒ ฉ.ม. โคจรา @๓ ฉ.ม. เอวมฺเปตฺถ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๔.
อิทานิ เตสํ วิปสฺสิตพฺพาการํ ทสฺเสตุํ จกฺขุํ อนิจฺจนฺติอาทิ อารทฺธํ. ตตฺถ จกฺขุ ตาว หุตฺวา อภาวฏฺเฐน อนิจฺจนฺติ เวทิตพฺพํ. อปเรหิปิ จตูหิ การเณหิ อนิจฺจํ อุปฺปาทวยวนฺตโต วิปริณามโต ตาวกาลิกโต นิจฺจปฏิกฺเขปโตติ. ตเทว ปฏิปีฬนฏฺเฐน ทุกฺขํ. ยสฺมา วา เอตํ อุปฺปนฺนํ ฐิตึ ปาปุณาติ, ฐิติยํ ชราย กิลมติ, ชรํ ปตฺวา อวสฺสํ ภิชฺชติ, ตสฺมา อภิณฺหสมฺปฏิปีฬนโต ทุกฺขมโต ทุกฺขวตฺถุโต สุขปฏิกฺเขปโตติ อิเมหิ จตูหิ การเณหิ ทุกฺขํ. อวสวตฺตนฏฺเฐน ปน อนตฺตา. ยสฺมา วา เอตํ อุปฺปนฺนํ ฐิตึ มา ปาปุณาตุ, ฐานปฺปตฺตํ มา ชิรตุ, ชรปฺปตฺตํ มา ภิชฺชตูติ อิเมสุ ตีสุ ฐาเนสุ กสฺสจิ วสวตฺติภาโว นตฺถิ, สุญฺญํ เตน วสวตฺตนากาเรน. ตสฺมา สุญฺญโต อสฺสามิกโต อกามการิยโต อตฺตปฏิกฺเขปโตติ อิเมหิ จตูหิ การเณหิ อนตฺตา. วิภวคติกโต ปุพฺพาปรวเสน ภวสงฺกนฺติคมนโต ปกติภาววิชหนโต จ วิปริณามธมฺมํ. อิทํ อนิจฺจเววจนเมว. รูปา อนิจฺจาติอาทีสุปิ เอเสว นโย. อปิเจตฺถ ฐเปตฺวา จกฺขุํ เตภูมิกธมฺมา อนิจฺจา, โน จกฺขุ. จกฺขุ ปน จกฺขุ เจว อนิจฺจญฺจ. ตถา เสสธมฺมา ทุกฺขา, โน จกฺขุ. จกฺขุ ปน จกฺขุ เจว ทุกฺขญฺจ. เสสธมฺมา อนตฺตา, โน จกฺขุ. จกฺขุ ปน จกฺขุ เจว อนตฺตา จาติ. รูปาทีสุปิ เอเสว นโย. อิมสฺมึ ปน สุตฺตนฺตภาชนีเย ตถาคเตน กึ ทสฺสิตนฺติ. ทฺวาทสนฺนํ อายตนานํ อนตฺตลกฺขณํ. สมฺมาสมฺพุทฺโธ หิ อนตฺตลกฺขณํ. ทสฺเสนฺโต อนิจฺเจน วา ทสฺเสติ ทุกฺเขน วา อนิจฺจทุกฺเขหิ วา. ตตฺถ "จกฺขุ อตฺตาติ โย วเทยฺย, ตํ น อุปปชฺชติ. จกฺขุสฺส อุปฺปาโทปิ วโยปิ ปญฺญายติ. ยสฺส โข ปน อุปฺปาโทปิ วโยปิ ปญฺญายติ อตฺตา เม อุปฺปชฺชติ จ เวติ จาติ อิจฺจสฺส เอวมาคตํ โหติ, ตสฺมา ตํ น อุปปชฺชติ, จกฺขุ อตฺตาติ โย วเทยฺย, อิติ จกฺขุ อนตฺตา"ติ ๑- อิมสฺมึ สุตฺเต อนิจฺเจน อนตฺตลกฺขณํ ทสฺเสสิ. "รูปํ ภิกฺขเว อนตฺตา, รูปญฺจ หิทํ ภิกฺขเว อตฺตา อภวิสฺส, น ยิทํ รูปํ อาพาธาย @เชิงอรรถ: ๑ ม.อุ. ๑๔/๔๒๒/๓๖๓--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๕.
สํวตฺเตยฺย, ลพฺเภถ จ รูเป `เอวํ เม รูปํ โหตุ, เอวํ เม รูปํ มา อโหสี'ติ, ยสฺมา จ โขภิกฺขเว รูปํ อนตฺตา, ตสฺมา รูปํ อาพาธาย สํวตฺตติ, น จ ลพฺภติ รูเป `เอวํ เม รูปํ โหตุ, เอวํ เม รูปํ มา อโหสี"ติ ๑- อิมสฺมึ สุตฺเต ทุกฺเขน อนตฺตลกฺขณํ ทสฺเสสิ. "รูปํ ภิกฺขเว อนิจฺจํ, ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขํ, ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา, ยทนตฺตา ตํ เนตํ มม, เนโสหมสฺมิ, น เม โส อตฺตา"ติอาทีสุ ๒- อนิจฺจทุกฺเขหิ อนตฺตลกฺขณํ ทสฺเสสิ. กสฺมา? อนิจฺจทุกฺขานํ ปากฏตฺตา. หตฺถโต หิ ตฏฺฏเก วา สรเก วา กิสฺมิญฺจิเทว วา ปติตฺวา ภินฺเน "อโห อนิจฺจนฺ"ติ วทนฺติ. เอวํ อนิจฺจํ ปากฏํ นาม. อตฺตภาวสฺมึ ปน คณฺฑปีฬกาทีสุ วา อุฏฺฐิตาสุ ขาณุกณฺฏกาทีหิ วา วิทฺธาสุ "อโห ทุกฺขนฺ"ติ วทนฺติ. เอวํ ทุกฺขํ ปากฏํ นาม. อนตฺตลกฺขณํ อปากฏํ อนฺธการํ อวิภูตํ ทุปฺปฏิวิชฺฌํ ทุทฺทีปนํ ทุปฺปญฺญาปนํ. อนิจฺจทุกฺขลกฺขณานิ อุปฺปาทา วา ตถาคตานํ อนุปฺปาทา วา ปญฺญายนฺติ, อนตฺตลกฺขณํ วินา พุทฺธุปฺปาทา น ปญฺญายติ, พุทฺธุปฺปาเทเยว ปญฺญายติ. มหิทฺธิกา หิ มหานุภาวา ตาปสปริพฺพาชกา สรภงฺคสตฺถาราทโยปิ อนิจฺจํ ทุกฺขนฺติ วตฺตุํ สกฺโกนฺติ, อนตฺตาติ วตฺตุํ น สกฺโกนฺติ. สเจปิ ๓- เต สมฺปตฺตปริสาย อนตฺตาติ วตฺตุํ สกฺกุเณยฺยุํ, สมฺปตฺตปริสาย มคฺคผลปฏิเวโธ ภเวยฺย. อนตฺตลกฺขณปญฺญาปนํ หิ อญฺญสฺส กสฺสจิ อวิสโย, สพฺพญฺญุพุทฺธานเมว วิสโย. เอวเมตํ อนตฺตลกฺขณํ อปากฏํ. ตสฺมา สตฺถา อนตฺตลกฺขณํ ทสฺเสนฺโต อนิจฺเจน วา ทสฺเสสิ ทุกฺเขน วา อนิจฺจทุกฺเขหิ วา. อิธ ปน ตํ อนิจฺจทุกฺเขหิ ทสฺเสสีติ เวทิตพฺพํ. อิมานิ ปน ลกฺขณานิ กิสฺส อมนสิการา อปฺปฏิเวธา เกน ปฏิจฺฉนฺนตฺตา น อุปฏฺฐหนฺติ? อนิจฺจลกฺขณํ ตาว อุทยพฺพยานํ อมนสิการา อปฺปฏิเวธา สนฺตติยา ปฏิจฺฉนฺนตฺตา น อุปฏฺฐาติ. ทุกฺขลกฺขณํ อภิณฺหสมฺปฏิปีฬนสฺส อมนสิการา อปฺปฏิเวธา อิริยาปเถหิ ปฏิจฺฉนฺนตฺตา น อุปฏฺฐาติ. อนตฺตลกฺขณํ @เชิงอรรถ: ๑ วินย. ๔/๒๐/๑๗ สํ.ข. ๑๗/๕๙/๕๕ @๒ สํ.ข. ๑๗/๑๕/๑๙ ๓ ฉ.ม. สเจ หิ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๖.
นานาธาตุวินิพฺโภคสฺส อมนสิการา อปฺปฏิเวธา ฆเนน ปฏิจฺฉนฺนตฺตา น อุปฏฺฐาติ. อุทยพฺพยํ ปน ปริคฺคเหตฺวา สนฺตติยา วิโกปิตาย อนิจฺจลกฺขณํ ยาถาวสรสโต อุปฏฺฐาติ. อภิณฺหสมฺปฏิปีฬนํ มนสิกริตฺวา ๑- อิริยาปเถ อุคฺฆาฏิเต ทุกฺขลกฺขณํ ยาถาวสรสโต อุปฏฺฐาติ. นานาธาตุโย วินิพฺภุชิตฺวา ฆนวินิพฺโภเค กเต อนตฺตลกฺขณํ ยาถาวสรสโต อุปฏฺฐาติ. เอตฺถ จ อนิจฺจํ อนิจฺจลกฺขณํ ทุกฺขํ ทุกฺขลกฺขณํ อนตฺตา อนตฺตลกฺขณนฺติ อยํ วิภาโค เวทิตพฺโพ. ตตฺถ อนิจฺจนฺติ ขนฺธปญฺจกํ. กสฺมา? อุปฺปาทวยญฺญถตฺตภาวา, หุตฺวา อภาวโต วา. อุปฺปาทวยญฺญถตฺตํ อนิจฺจลกฺขณํ, หุตฺวา อภาวสงฺขาโต อาการวิกาโร วา. "ยทนิจฺจํ ตํ ทุกฺขน"ติ วจนโต ปน ตเทว ขนฺธปญฺจกํ ทุกฺขํ. กสฺมา? อภิณฺหสมฺปฏิปีฬนโต. อภิณฺหสมฺปฏิปีฬนากาโร ทุกฺขลกฺขณํ. "ยํ ทุกฺขํ ตทนตฺตา"ติ ปน วจนโต ตเทว ขนฺธปญฺจกํ อนตฺตา. กสฺมา? อวสวตฺตนโต. อวสวตฺตนากาโร อนตฺตลกฺขณํ. อิติ อญฺญเทว อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา, อญฺญานิ อนิจฺจทุกฺขานตฺตลกฺขณานิ. ปญฺจกฺขนฺธา ทฺวาทสายตนานิ อฏฺฐารส ธาตุโยติ อิทํ หิ สพฺพมฺปิ อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา นาม. วุตฺตปฺปการา อาการวิการา อนิจฺจทุกฺขานตฺตลกฺขณานีติ. สงฺเขปโต ปเนตฺถ ทสายตนานิ กามาวจรานิ. เทฺว เตภูมิกานิ สพฺเพสุปิ สมฺมสนวาโร ๒- กถิโตติ เวทิตพฺโพ. สุตฺตนฺตภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ---------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้า ๕๐-๕๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=1134&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=1134&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=97 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=1727 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=1734 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=1734 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_35
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]