บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๕๔

๙. นวกนิทฺเทสวณฺณนา [๙๖๐] นวกนิทฺเทเส นว อาฆาตวตฺถูนีติ สตฺเตสุ อุปฺปตฺติวเสเนว กถิตานิ. ปุริสานํ มลานีติ ปุริสมลานิ. นววิธาติ นวโกฏฺฐาสา นวปฺปเภทา วา. [๙๖๓] ตณฺหํ ปฏิจฺจาติ ตณฺหํ นิสฺสาย. ปริเยสนาติ รูปาทิอารมฺมณปริเยสนา. สา หิ ตณฺหาย สติ โหติ. ลาโภติ รูปาทิอารมฺมณปฏิลาโภ. โส หิ ปริเยสนาย สติ โหติ. วินิจฺฉโย ปน ญาณตณฺหาทิฏฺฐิวิตกฺกวเสน จตุพฺพิโธ. ตตฺถ "สุขวินิจฺฉยํ ชญฺญา, สุขวินิจฺฉยํ ญตฺวา อชฺฌตฺตํ สุขมนุยุญฺเชยฺยา"ติ ^๑- อยํ ญาณวินิจฺฉโย. "วินิจฺฉยาติ เทฺว วินิจฺฉยา ตณฺหาวินิจฺฉโย จ ทิฏฺฐิวินิจฺฉโย จา"ติ ^๒- เอวํ อาคตานิ อฏฺฐสตํ ตณฺหาวิจริตานิ ตณฺหาวินิจฺฉโย. ทฺวาสฏฺฐี ทิฏฺฐิโย ทิฏฺฐิวินิจฺฉโย. "ฉนฺโท โข เทวานมินฺท วิตกฺกนิทาโน"ติ ^๓- อิมสฺมึ ปน สุตฺเต อิธ วินิจฺฉโยติ วุตฺโต วิตกฺโกเยว อาคโต. ลาภํ ลภิตฺวา หิ อิฏฺฐานิฏฺฐํ สุนฺทราสุนฺทรญฺจ วิตกฺเกเนว วินิจฺฉินาติ "เอตฺตกํ เม รูปารมฺมณตฺถาย ภวิสฺสติ, เอตฺตกํ สทฺทาทิอารมฺมณตฺถาย, เอตฺตกํ มยฺหํ ภวิสฺสติ, เอตฺตกํ ปรสฺส, เอตฺตกํ ปริภุญฺชิสฺสามิ, เอตฺตกํ นิทหิสฺสามี"ติ. เตน วุตฺตํ "ลาภํ ปฏิจฺจ วินิจฺฉโย"ติ. ฉนฺทราโคติ เอวํ อกุสลวิตกฺเกน วิตกฺกิเต วตฺถุสฺมึ ทุพฺพลราโค จ พลวราโค จ อุปฺปชฺชติ. อิทญฺหิ อิธ ฉนฺโทติ ทุพฺพลราคสฺสาธิวจนํ. อชฺโฌสานนฺติ @เชิงอรรถ: ^๑ ม.อุ. ๑๔/๓๒๓/๒๙๖ ^๒ ขุ.มหา. ๒๙/๔๗๐/๓๑๙ (สฺยา) ^๓ ที.ม. ๑๐/๓๕๘/๒๓๗

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๕๕๗.

อหํ มมนฺติ พลวสนฺนิฏฺฐานํ. ปริคฺคโหติ ตณฺหาทิฏฺฐิวเสน ปริคฺคหกรณํ. มจฺฉริยนฺติ ปเรหิ สาธารณภาวสฺส อสหนตา. เตเนวสฺส โปราณา เอวํ วจนตฺถํ วทนฺติ "อิทํ อจฺฉริยํ มยฺหเมว โหตุ, มา อญฺญสฺส อจฺฉริยํ โหตูติ ปวตฺตตฺตา มจฺฉริยนฺติ วุจฺจตี"ติ. อารกฺโขติ ทฺวารปิทหนมญฺชุสโคปนาทิวเสน สุฏฺฐุ รกฺขนํ. อธิกโรตีติ อธิกรณํ, การณสฺเสตํ นามํ. อารกฺขาธิกรณนฺติ ภาวนปุํสกํ, อารกฺขเหตูติ อตฺโถ. ทณฺฑาทานาทีสุ ปรนิเสธนตฺถํ ทณฺฑสฺส อาทานํ ทณฺฑาทานํ. เอกโตธาราทิโน สตฺถสฺส อาทานํ สตฺถาทานํ. กลโหติ กายกลโหปิ วาจากลโหปิ. ปุริโม ปุริโม วิโรโธ วิคฺคโห. ปจฺฉิโม ปจฺฉิโม วิวาโท. ตุวํ ตุวนฺติ อคารววจนํ, ตฺวํ ตฺวนฺติ อตฺโถ. [๙๖๔] อิญฺชิตานีติ ผนฺทนานิ ^๑- จลนานิ. อสฺมีติ อิญฺชิตเมตนฺติอาทีหิ สพฺพปเทหิ มาโนว กถิโต. อหนฺติ ปวตฺโตปิ หิ ^๒- มาโน อิญฺชิตเมว, อยมหนฺติ ปวตฺโตปิ, เนวสญฺญีนาสญฺญี ภวิสฺสนฺติ ปวตฺโตปิ. เสสนวเกหิปิ มาโนว กถิโต. มาโน หิ อิญฺชนโต อิญฺชิตํ, มญฺญนโต มญฺญิตํ, ผนฺทนโต ผนฺทิตํ, ปปญฺจนโต ปปญฺจิตํ, เตหิ เตหิ การเณหิ สงฺขตตฺตา สงฺขตนฺติ จ วุจฺจติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติ. นวกนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้า ๕๕๖-๕๕๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=13061&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=13061&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=1020 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=13421 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=10635 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=10635 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_35