|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๑๔. สิกฺขาปทวิภงฺค ๑. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา [๗๐๓] อิทานิ ตทนนฺตเร สิกฺขาปทวิภงฺเค ปญฺจาติ คณนปริจฺเฉโท. สิกฺขาปทานีติ สิกฺขิตพฺพปทานิ, สิกฺขาโกฏฺฐาสาติ อตฺโถ. อปิจ อุปริ อาคตา สพฺเพปิ กุสลา ธมฺมา สิกฺขิตพฺพโต สิกฺขา, ปญฺจสุ ปน สีลงฺเคสุ ยงฺกิญฺจิ องฺคํ ตาสํ สิกฺขานํ ปติฏฺฐานฏฺเฐน ปทนฺติ สิกฺขานํ ปทตฺตาปิ สิกฺขาปทานิ. ปาณาติปาตาติ ปาณสฺส อติปาตา, ฆาตนา มารณาติ อตฺโถ. เวรมณีติ วิรติ. อทินฺนาทานาติ อทินฺนสฺส อาทานา, ปรปริคฺคหิตสฺส หรณาติ อตฺโถ. กาเมสูติ วตฺถุกาเมสุ. มิจฺฉาจาราติ กิเลสกามวเสน ลามกาจารา. มุสาวาทาติ อภูตวาทโต. สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานาติ เอตฺถ สุราติ ปิฏฺฐสุรา ปูวสุรา โอทนสุรา กิณฺณปกฺขิตฺตา สมฺภารสํยุตฺตาติ ปญฺจ สุรา. เมรยนฺติ ปุปฺผาสโว ผลาสโว คุฬาสโว มธฺวาสโว สมฺภารสํยุตฺโตติ ปญฺจ อาสวา. ตทุภยมฺปิ มทนียฏฺเฐน มชฺชํ. ยาย เจตนาย ตํ ปิวนฺติ, สา ปมาทการณตฺตา ปมาทฏฺฐานํ, ตสฺมา สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานา. อยํ ตาเวตฺถ มาติกานิกฺเขปสฺส อตฺโถ. [๗๐๔] ปทภาชนีเย ปน ยสฺมึ สมเย กามาวจรนฺติอาทิ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมว. ยสฺมา ปน น เกวลํ วิรติเยว สิกฺขาปทํ, เจตนาปิ สิกฺขาปทเมว, ตสฺมา ตํ ทสฺเสตุํ ทุติยนโย ทสฺสิโต. ยสฺมา จ น เกวลํ เอเตเยว เทฺว ธมฺมา สิกฺขาปทํ, เจตนาสมฺปยุตฺตา ปน ปโรปณฺณาส ธมฺมาปิ สิกฺขิตพฺพโกฏฺฐาสโต สิกฺขาปทเมว, ตสฺมา ตติยนโยปิ ทสฺสิโต. ตตฺถ ทุวิธํ สิกฺขาปทํ ปริยายสิกฺขาปทํ นิปฺปริยายสิกฺขาปทญฺจ. ตตฺถ วิรติ นิปฺปริยายสิกฺขาปทํ. สา หิ "ปาณาติปาตา เวรมณี"ติ ปาลิยํ อาคตา, โน เจตนา. วิรมนฺโต จ ตายเอว ตโต ตโต วิรมติ, น เจตนาย, เจตนํ ปน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๐๙.
อาหริตฺวา ทสฺเสสิ. ตถา เสสเจตนาสมฺปยุตฺตธมฺเม. วีติกฺกมกาเล หิ เวรเจตนา ทุสฺสีลฺยํ นาม. ตสฺมา สา วิรติกาเลปิ สุลีลฺยวเสน วุตฺตา, ผสฺสาทโย ตํสมฺปยุตฺตตฺตา คหิตาติ. อิทานิ เอเตสุ สิกฺขาปเทสุ ญาณสมุตฺเตชนตฺถํ อิเมสํ ปาณาติปาตาทีนํ ธมฺมโต โกฏฺฐาสโต อารมฺมณโต เวทนาโต มูลโต กมฺมโต สาวชฺชโต ปโยคโต จ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ. ตตฺถ ธมฺมโตติ ปญฺจเปเต ปาณาติปาตาทโย เจตนาธมฺมาว โหนฺติ. โกฏฺฐาสโต ปญฺจปิ กมฺมปถาเอว. อารมฺมณโต ปาณาติปาโต ชีวิตินฺทฺริยารมฺมโณ. อทินฺนาทานํ สตฺตารมฺมณํ วา สงฺขารารมฺมณํ วา. มิจฺฉาจาโร อิตฺถีปุริสารมฺมโณ. มุสาวาโท สตฺตารมฺมโณ วา สงฺขารารมฺมโณ วา. สุราปานํ สงฺขารารมฺมณํ. เวทนาโต ปาณาติปาโต ทุกฺขเวทโน. อทินฺนาทานํ ติเวทนํ. ตญฺหิ หฏฺฐตุฏฺฐสฺส อทินฺนํ อาทิยโต สุขเวทนํ โหติ, ภีตกาเล ทุกฺขเวทนํ, มชฺฌตฺตสฺส หุตฺวา คณฺหโต อทุกฺขมสุขเวทนํ. มิจฺฉาจาโร สุขเวทโน วา อทุกฺขมสุขเวทโน วา. มุสาวาโท อทินฺนาทานํ วิย ติเวทโน. สุราปานํ สุขมชฺฌตฺตเวทนํ. มูลโต ปาณาติปาโต โทสโมหมูโล. อทินฺนาทานํ กิญฺจิกาเล โลภโมหมูลํ, กิญฺจิกาเล โทสโมหมูลํ. มิจฺฉาจาโร โลภโมหมูโล. มุสาวาโท กิญฺจิกาเล โลภโมหมูโล, กิญฺจิกาเล โทสโมหมูโล. สุราปานํ โลภโมหมูลํ. กมฺมโต มุสาวาโท เจตฺถ วจีกมฺมํ, เสสา กายกมฺมเมว. สาวชฺชโต ปาณาติปาโต อตฺถิ อปฺปสาวชฺโช, อตฺถิ มหาสาวชฺโช. ตถา อทินฺนาทานาทีนิ. เตสํ นานากรณํ เหฏฺฐา ๑- ทสฺสิตเมว. อยํ ปน อปโร นโย:- กุนฺถกิปิลฺลิกสฺส หิ วโธ อปฺปสาวชฺโช, ตโต มหนฺตตรสฺส มหาสาวชฺโช. โสปิ อปฺปสาวชฺโช, ตโต มหนฺตตราย สกุณิกาย @เชิงอรรถ: ๑ สงฺคณี.อ. ๑/๑/๑๔๕--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑๐.
มหาสาวชฺโช. ตโต โคธาย, ตโต สสกสฺส, ตโต มิคสฺส, ตโต ควยสฺส, ตโต อสฺสสฺส, ตโต หตฺถิสฺส วโธ มหาสาวชฺโช. ตโตปิ ทุสฺสีลมนุสฺสสฺส, ตโต โครูปสีลกมนุสฺสสฺส, ตโต สรณคตสฺส, ตโต ปญฺจสิกฺขาปทิกสฺส, ตโต สามเณรสฺส, ตโต ปุถุชฺชนภิกฺขุโน, ตโต โสตาปนฺนสฺส, ตโต สกทาคามิสฺส, ตโต อนาคามิสฺส, ตโต ขีณาสวสฺส วโธ อติมหาสาวชฺโชเยว. อทินฺนาทานํ ทุสฺสีลสฺส สนฺตเก อปฺปสาวชฺชํ, ตโต โครูปสีลกสฺส สนฺตเก มหาสาวชฺชํ. ตโต สรณคตสฺส, ตโต ปญฺจสิกฺขาปทิกสฺส, สามเณรสฺส, ปุถุชฺชนภิกฺขุโน, โสตาปนฺนสฺส, สกทาคามิสฺส, ตโต อนาคามิสฺส สนฺตเก มหาสาวชฺชํ. ตโต ขีณาสวสฺส สนฺตเก อติมหาสาวชฺชํเยว. มิจฺฉาจาโรปิ ๑- ทุสฺสีลาย อิตฺถิยา วีติกฺกมเน ๒- อปฺปสาวชฺโช, ตโต โครูปสีลกาย มหาสาวชฺโช. ตโต สรณคตาย, ปญฺจสิกฺขาปทิกาย, สามเณริยา, ปุถุชฺชนภิกฺขุนิยา, โสตาปนฺนาย, สกทาคามินิยา, ตโต อนาคามินิยา วีติกฺกมเน มหาสาวชฺโช. ขีณาสวาย ปน ภิกฺขุนิยา เอกนฺตมหาสาวชฺโชว. มุสาวาโท กากณิกมตฺตสฺส อตฺถาย มุสากถเน อปฺปสาวชฺโช, ตโต อฑฺฒมาสกสฺส, มาสกสฺส, ปญฺจมาสกสฺส, อฑฺฒกหาปณสฺส, กหาปณสฺส, ตโต อนคฺฆนิยภณฺฑสฺส อตฺถาย มุสากถเน มหาสาวชฺโช. มุสา กเถตฺวา ปน สํฆํ ภินฺทนฺตสฺส เอกนฺตมหาสาวชฺโชว. สุราปานํ ปสตมตฺตสฺส ปาเน อปฺปสาวชฺชํ, อญฺชลิมตฺตสฺส ปาเน มหาสาวชฺชํ. กายจาลนสมตฺถํ ปน พหุํ ปิวิตฺวา คามฆาตนิคมฆาตกมฺมํ กโรนฺตสฺส เอกนฺตมหาสาวชฺชเมว. ปาณาติปาตญฺหิ ปตฺวา ขีณาสวสฺส วโธ มหาสาวชฺโช. อทินฺนาทานํ ปตฺวา ขีณาสวสนฺตกสฺส หรณํ, มิจฺฉาจารํ ปตฺวา ขีณาสวาย ภิกฺขุนิยา วีติกฺกมนํ, @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปิ-สทฺโท น ทิสฺสติ ๒ ฉ.ม. วีติกฺกเม--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑๑.
มุสาวาทํ ปตฺวา มุสาวาเทน สํฆเภโท, สุราปานํ ปตฺวา กายจาลนสมตฺถํ พหุํ ปิวิตฺวา คามนิคมฆาตนํ มหาสาวชฺชํ. สพฺเพหิปิ ปเนเตหิ มุสาวาเทน สํฆเภทนเมว มหาสาวชฺชํ. ตญฺหิ กปฺปํ นิรเย ปาจนสมตฺถํ มหากิพฺพิสํ. ปโยคโตติ ปาณาติปาโต สาหตฺถิโกปิ โหติ อาณตฺติโกปิ. ตถา อทินฺนาทานํ. มิจฺฉาจารมุสาวาทสุราปานานิ สาหตฺถิกาเนวาติ. เอวเมตฺถ ปาณาติปาตาทีนํ ธมฺมาทิวเสน วินิจฺฉยํ ญตฺวา ปาณาติปาตา เวรมณีติอาทีนมฺปิ ธมฺมโต โกฏฺฐาสโต อารมฺมณโต เวทนาโต มูลโต กมฺมโต ขณฺฑโต สมาทานโต ปโยคโต จ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ. ตตฺถ ธมฺมโตติ ปริยายสีลวเสน ปฏิปาฏิยา ปญฺจ เจตนาธมฺมาว. โกฏฺฐาสโตติ ปญฺจปิ กมฺมปถาเอว. อารมฺมณโตติ ปาณาติปาตา เวรมณี ปรสฺส ชีวิตินฺทฺริยํ อารมฺมณํ กตฺวา อตฺตโน เวรเจตนาย วิรมติ. อิตราสุปิ เอเสว นโย. สพฺพาปิ หิ เอตา วีติกฺกมิตพฺพวตฺถุํ อารมฺมณํ กตฺวา เวรเจตนาหิเยว วิรมนฺติ. เวทนาโตติ สพฺพาปิ สุขเวทนา วา โหนฺติ มชฺฌตฺตเวทนา วา. มูลโตติ ญาณสมฺปยุตฺตจิตฺเตน วิรมนฺตสฺส อโลภอโทสอโมหมูลา โหนฺติ, ญาณวิปฺปยุตฺตจิตฺเตน วิรมนฺตสฺส อโลภอโทสมูลา โหนฺติ. กมฺมโตติ มุสาวาทา เวรมณีเยเวตฺถ วจีกมฺมํ, เสสา กายกมฺมํ. ขณฺฑโตติ คหฏฺฐา ยํ ยํ วีติกฺกมนฺติ, ตํ ตเทว ขณฺฑํ โหติ ภิชฺชติ, อวเสสํ น ภิชฺชติ. กสฺมา? คหฏฺฐา หิ อนิพทฺธสีลา โหนฺติ, ยํ ยํ สกฺโกนฺติ, ตํ ตเทว โคเปนฺติ. สามเณรานํ ปน เอกสฺมิมฺปิ ๑- วีติกฺกมนฺเต สพฺพานิปิ ๑- ภิชฺชนฺติเยว. น เกวลญฺจ เอตานิ, เสสสีลานิปิ ภิชฺชนฺติเยว. เตสํ ปน วีติกฺกโม ทณฺฑกมฺมวตฺถุโก, "ปุน เอวรูปํ น กริสฺสามี"ติ ทณฺฑกมฺเม กเต สีลํ ปริปุณฺณํ โหติ. สมาทานโตติ สยเมว "ปญฺจ สีลานิ อธิฏฺฐหามี"ติ อธิฏฺฐหนฺเตนปิ ปาฏิเยกฺกํ ปาฏิเยกฺกํ สมาทิยนฺเตนปิ สมาทินฺนานิ โหนฺติ, อญฺญสฺส สนฺติเก นิสีทิตฺวา "ปญฺจ สีลานิ สมาทิยามี"ติ @เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปิ-สทฺโท น ทิสฺสติ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๑๒.
สมาทิยนฺเตนปิ ปาฏิเยกฺกํ ปาฏิเยกฺกํ สมาทิยนฺเตนปิ สมาทินฺนาเนว โหนฺติ. ปโยคโต สพฺพานิปิ สาหตฺถิกปโยคาเนวาติ เวทิตพฺพานิ. [๗๑๒] อิทานิ ยาสํ สิกฺขานํ โกฏฺฐาสภาเวน อิมานิ ปญฺจ สิกฺขาปทานิ วุตฺตานิ, ตานิ ทสฺเสตุํ กตเม ธมฺมา สิกฺขาติ อยํ สิกฺขาวาโร อารทฺโธ. ตตฺถ ยสฺมา สพฺเพปิ จตุภูมิกา กุสลา ธมฺมา สิกฺขิตพฺพภาวโต สิกฺขา, ตสฺมา เต ทสฺเสตุํ ยสฺมึ สมเย กามาวจรนฺติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ เหฏฺฐา จิตฺตุปฺปาทกณฺเฑ ๑- วุตฺตนเยเนว ปาลึ วิตฺถาเรตฺวา อตฺโถ เวทิตพฺโพ, อิธ ปน มุขมตฺตเมว ทสฺสิตนฺติ. อภิธมฺมภาชนียวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๔ หน้า ๔๐๘-๔๑๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=54&A=9640&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=54&A=9640&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=767 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=35&A=9795 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=35&A=7816 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=35&A=7816 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕ http://84000.org/tipitaka/read/?index_35
![อ่านหน้า[ต่าง] แรก](go1.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้ว](go2.gif)   ![อ่านหน้า[ต่าง] ถัดไป](go3.gif) ![อ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย](go4.gif)   |
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]