ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

    [๔๐๔] ทานํ ทตฺวาติ เทยฺยธมฺมํ จชิตฺวา. ยาย วา เจตนาย โส
ทิยฺยติ, สา เจตนา ทานํ. ทตฺวาติ ตํ เจตนํ ปริโยทาเปตฺวา วิสุทฺธํ กตฺวา.
สีลํ สมาทิยิตฺวาติ ปญฺจงฺคทสงฺคาทิวเสน ๒- นิจฺจสีลํ คณฺหิตฺวา. อิมินา
สมาทานวิรติเยว ทสฺสิตา. สมฺปตฺตวิรติสมุจฺเฉทวิรติโย ปน โลเก สีลนฺติ
อปากฏตฺตา น วุตฺตา. กิญฺจาปิ น วุตฺตา, อารมฺมณปจฺจยา ปน โหนฺติเยว. ตตฺถ
สมุจฺเฉทวิรติ เสกฺขานํเยว กุสลสฺส อารมฺมณํ โหติ, น อิตเรสํ. อุโปสถกมฺมํ
กตฺวาติ "ปาณํ น หญฺเญ *- น จาทินฺนมาทิเย"ติ ๓- เอวํ วุตฺตํ อุโปสถทิวเสสุ
อฏฺฐงฺคุโปสถกิริยํ กตฺวา. ตํ ปจฺจเวกฺขตีติ ตํ กุสลํ เสกฺโขปิ ปุถุชฺชโนปิ
ปจฺจเวกฺขติ, อรหาปิ ปจฺจเวกฺขเตว. อรหโตปิ หิ ปุพฺเพ กตํ กุสลํ กุสลเมว,
เยน ปน จิตฺเตน ปจฺจเวกฺขติ, ตํ กิริยาจิตฺตํ นาม โหติ. ตสฺมา เอตํ "กุสโล
ธมฺโม กุสลสฺส ธมฺมสฺสา"ติ อิมสฺมึ อธิกาเร น ลพฺภติ. ปุพฺเพ สุจิณฺณานีติ
"ทตฺวา สมาทิยิตฺวา กตฺวา"ติ หิ อาสนฺนกตานิ วุตฺตานิ, อิมานิ น อาสนฺนกตานิ ๔-
เวทิตพฺพานิ. ทานาทีหิ วา เสสานิ กามาวจรกุสลานิ ทสฺเสตุํ อิทํ วุตฺตํ.
ฌานา วุฏฺฐหิตฺวาติ ฌานา วุฏฺฐหิตฺวา. อยเมว วา ปาลิ. เสกฺขา โคตฺรภุนฺติ
โสตาปนฺนํ สนฺธาย วุตฺตํ. โส หิ โคตฺรภุํ ปจฺจเวกฺขติ. โวทานนฺติ อิทํ ปน
สกทาคามิอนาคามิโน สนฺธาย วุตฺตํ. เตสญฺหิ ตํ จิตฺตํ โวทานํ นาม โหติ.
เสกฺขาติ โสตาปนฺนสกทาคามิอนาคามิโน. มคฺคา วุฏฺฐหิตฺวาติ มคฺคผล-
ภวงฺคาติกฺกมวเสน อตฺตนา ปฏิลทฺธา มคฺคา วุฏฺฐหิตฺวา, สุทฺธมคฺคโตเยว ปน
วุฏฺฐาย ปจฺจเวกฺขณนฺนาม นตฺถิ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. สงฺคหํ คตํ       ฉ.ม. ปญฺจงฺคาทิวเสน
@ องฺ.ติก. ๒๐/๗๒/๒๐๘   ฉ.ม. น อาสนฺเน กตานีติ   * ฉ.ม. น หเน
     กุสลํ อนิจฺจโตติ เอตฺถ วิปสฺสนูปคํ เตภูมิกกุสลเมว เวทิตพฺพํ, วิปสฺสนา-
กุสลมฺปน กามาวจรเมว. เจโตปริยญาเณนาติ รูปาวจรกุสลํ ทสฺเสติ. อากาสา-
นญฺจายตนนฺติอาทีหิ อรูปาวจรกุสลารมฺมณวเสน อุปฺปชฺชมานํ อรูปาวจรกุสลเมว.
กุสลา ขนฺธา อิทฺธิวิธญาณสฺสาติอาทีหิ ปุคฺคลํ อนามสิตฺวา ธมฺมวเสเนว ๑-
ทสฺเสติ. เตเนเวตฺถ เหฏฺฐา คหิตมฺปิ เจโตปริยญาณํ ปุน วุตฺตํ.
    [๔๐๕] อสฺสาเทตีติ โสมนสฺสสหคตโลภสมฺปยุตฺตจิตฺเตหิ อนุภวติ เจว
รชฺชติ จ. อภินนฺทตีติ สปฺปีติกตณฺหาวเสน นนฺทติ, หฏฺฐปฺปหฏฺโฐ โหติ,
ทิฏฺฐาภินนฺทนาย วา อภินนฺทติ. ราโค อุปฺปชฺชตีติ อสฺสาเทนฺตสฺส ราโค
อุปฺปชฺชติ นาม. อิทํ อฏฺฐปิ โลภสหคตานิ คเหตฺวา วุตฺตํ. ทิฏฺฐิ อุปฺปชฺชตีติ
อภินนฺทนฺตสฺส อตฺตา อตฺตนิยนฺติอาทิวเสน จตูหิปิ จิตฺเตหิ สมฺปยุตฺตา ทิฏฺฐิ
อุปฺปชฺชติ. อสนฺนิฏฺฐานคตสฺส ปเนตฺถ วิจิกิจฺฉา อุปฺปชฺชติ. วิกฺเขปคตสฺส
อุทฺธจฺจํ, อกตํ วต เม กลฺยาณนฺติ วิปฺปฏิสาริโน โทมนสฺสํ. ตํ อารพฺภาติ ตานิ
ปุพฺเพ ๒- สุจิณฺณานิ อารมฺมณํ กตฺวาติ อตฺโถ. พหุวจนสฺส เหส เอกวจนาเทโส,
ชาติวเสน วา เอกวจนเมเวตํ.
    [๔๐๖] อรหา มคฺคา วุฏฺฐหิตฺวาติ มคฺควีถิยํ ผลานนฺตรสฺส ภวงฺคสฺส
อติกฺกมนวเสน วุฏฺฐหิตฺวา. ปจฺจเวกฺขณจิตฺตานิ ปนสฺส กิริยาพฺยากตานิ. เอวํ
กิริยาพฺยากตสฺส อารมฺมณปจฺจยํ ทสฺเสตฺวา ปุน วิปากาพฺยากตสฺส ทสฺเสตุํ
เสกฺขา วาติอาทิมาห. กุสเล นิรุทฺเธติ วิปสฺสนาชวนวีถิยา ปจฺฉินฺนาย. วิปาโกติ
กามาวจรวิปาโก. ตทารมฺมณตาติ ตทารมฺมณตาย, ตํ กุสลชวนสฺส อารมฺมณภูตํ
วิปสฺสิตกุสลํ อารมฺมณํ กตฺวา อุปฺปชฺชตีติ อตฺโถ. น เกวลญฺจ ตทารมฺมณวเสเนว,
ปฏิสนฺธิภวงฺคจุติวเสนาปิ. วิปาโก หิ กมฺมํ อารมฺมณํ กตฺวา คหิตปฏิสนฺธิกสฺส
กุสลารมฺมโณ โหติเยว, โส ปน ทุพฺพิญฺเญยฺยตฺตา อิธ น ทสฺสิโต.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ธมฺมวเสน      ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ
     กุสลํ อสฺสาเทตีติอาทิ อกุสลชวนาวสาเน กุสลารมฺมณํ วิปากํ ทสฺเสตุํ
วุตฺตํ. วิญฺญาณญฺจายตนวิปากสฺสาติ อิทํ ทุพฺพิญฺเญยฺยมฺปิ สมานํ มหคฺคตวิปากสฺส
ตทารมฺมณภาเวน อนุปฺปตฺติโต ลพฺภมานกวเสน วุตฺตํ. กิริยสฺสาติ อรหตฺตํ ปตฺวา
อสมาปนฺนปุพฺเพ อากาสานญฺจายตเน ปฏิโลมโต วา เอกนฺตริกวเสน วา
สมาปนฺนกิริยาย. เจโตปริยญาณสฺสาติอาทีนิ ปุรโต ๑- อาวชฺชนาย โยเชตพฺพานิ.
ยา เอเตสํ อาวชฺชนา, ตสฺสา กุสลา ขนฺธา อารมฺมณปจฺจเยน ปจฺจโยติ
อยญฺเจตฺถ อตฺโถ.
    [๔๐๗-๔๐๙] ราคนฺติ อตฺตโน วา ปรสฺส วา ราคํ. อตฺตโน ราควเสน
ปเนตฺถ วณฺณนา ปากฏา โหติ. อสฺสาเทตีติอาทีนิ วุตฺตตฺถาเนว. วิจิกิจฺฉาทีสุ
ปน ตีสุ อสฺสาเทตพฺพตาย อภาวโต ๒- "อสฺสาเทตี"ติ น วุตฺตํ. ทิฏฺฐิ ปเนตฺถ
อุปฺปชฺชติ, สา อสฺสาเทตีติ ปทสฺส ปริหีนตฺตา อาคตปฏิปาฏิยา ปฐมํ น วุตฺตา.
วิจิกิจฺฉาทีสุเยว ตํ ตํ สภาคํ ปฐมํ วตฺวา ตสฺส ตสฺส อนนฺตรา วุตฺตา. อิเมสุ
จ ปน ราคาทีสุ "กึ อิเม ๓- ปาปธมฺมา อุปฺปชฺชนฺตี"ติ อกฺขนฺติวเสน วา "กตํ
ปาปํ กตํ ลุทฺธนฺ"ติ วิปฺปฏิสาราทิวเสน วา โทมนสฺสุปฺปตฺติ เวทิตพฺพา.
    [๔๑๐] จกฺขุํ อนิจฺจโตติ วิปสฺสนานุกฺกเมน ทส ๔- โอฬาริกายตนานิ
วตฺถุรูปญฺจาติ เอกาทส รูปานิ ปากฏตฺตา คหิตานิ. ปุน รูปายตนาทีนิ
จกฺขุวิญฺญาณาทีนํ อารมฺมณตฺตา คหิตานิ. ยสฺมา ปเนสา วิญฺญาณกายวเสน
เทสนา กตา, น ธาตุวเสน, ตสฺมา มโนธาตุ น คหิตา. เอวํ สพฺพตฺถ
คหิตาคหิตํ เวทิตพฺพํ.
    [๔๑๑] ผลํ ปจฺจเวกฺขนฺติ นิพฺพานํ ปจฺจเวกฺขนฺตีติ ปจฺจเวกฺขณกุสลสฺส
อารมฺมณทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปรโต   ฉ.ม. อภาเวน   ฉ.ม. เม   ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๕๐๐-๕๐๒. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=11291&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=11291&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=40&i=487              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=40&A=5805              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=40&A=3064              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=40&A=3064              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_40

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]