อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                        ๓. ทุกติกปฏฺฐานวณฺณนา
     ทุกติกปฏฺฐาเน เหตุํ กุสลํ ธมฺมํ ปฏิจฺจ เหตุ กุสโล ธมฺโม อุปฺปชฺชติ
เหตุปจฺจยาติ เอวํ ปญฺหามตฺตุทฺธารวเสเนว สงฺเขปโต เทสนา กตา. "กุสลํ
อโลภํ ปฏิจฺจ อโทโส อโมโห"ติอาทินา ปน นเยน วิตฺถาโร วตฺตพฺโพ สิยา,
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม......อเหตุเกสุ
โส เหฏฺฐา ทสฺสิตนเยเนว สกฺกา อวุตฺโตปิ ชานิตุนฺติ เอกปเทปิ เอกปจฺจโย วา
น วุตฺโต. ยา ปเนสา สงฺเขปโต เทสนา กตา, สา เอวํ กตาติ เวทิตพฺพา.
เหตุทุเกน หิ สทฺธึ กุสลปทํ โยเชตฺวา ปฏิจฺจวาเร อนุโลมสฺส เจว ปจฺจนียสฺส
จ วเสน สพฺเพ ลพฺภมานกปจฺจยา ทสฺสิตา, อนุโลมปจฺจนียปจฺจนียานุโลมนยา เจว
สหชาตวาราทโย จ น ทสฺสิตา, เกวลํ "ปฏิจฺจวารสทิสํเยว วิตฺถาเรตพฺพนฺ"ติ
วุตฺตํ. ปญฺหาวาเร ปญฺหมฺปิ อวิสฺสชฺเชตฺวา เกวลํ ปจฺจยุทฺธารมตฺตํ ๑- กตฺวา
อนุโลมปจฺจนียวเสเนว ลพฺภมานปจฺจยา ทสฺสิตา. ยถา จ กุสลปทํ, เอวํ
อกุสลาพฺยากตปทานิปิ เหตุทุเกน สทฺธึ โยเชตฺวา เหตุกุสลทุกติกํ นิทฺทิสิตพฺพนฺติ
วุตฺตํ.
     ตโต ปรํ เหตุํ สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตํ ธมฺมนฺติอาทินา นเยน
เหตุเวทนาทุกติกาทีนิ เอกวีสติ ทุกติกานิ ทสฺสิตานิ. ยสฺมา ปน เหตุ นาม
สนิทสฺสนสปฺปฏิโฆ อนิทสฺสนสปฺปฏิโฆ วา นตฺถิ, ตสฺมา เหตุปเทน สทฺธึ
สนิทสฺสนสปฺปฏิฆอนิทสฺสนสปฺปฏิฆปทานิ น โยชิตานิ. เอวํ เหตุทุเกน สทฺธึ
ลพฺภมานวเสน ทฺวาวีสติ ติเก โยเชตฺวา ปุน เต สเหตุกทุกาทีหิ สรณทุกปริโยสาเนหิ
สพฺพทุเกหิ สทฺธึ โยชิตา. ตตฺถ ยํ ยํ ปทํ เยน เยน ปเทน สทฺธึ โยชนํ
น คจฺฉติ, ตํ ตํ ปาลิยํเยว น ลพฺภตีติ วุตฺตํ. เอวเมตฺถ เอเกน ทุเกน สทฺธึ
พาวีสติ ติเก โยเชตฺวา ปุน อปเรน พาวีสติ, อปเรน พาวีสตีติ ปฏิปาฏิยา
ทุกสเต ลพฺภมานทุกปเทหิ สทฺธึ พาวีสติ ติกา โยชิตาติ พาวีสติ ติเก คเหตฺวา
ทุกสเต ปกฺขิปิตฺวา ทุกติกปฏฺฐานํ นาม เทสิตํ. ตตฺถ เยสุ เยสุ ฐาเนสุ นยํ
ทสฺเสตฺวา ปาลิยา สงฺเขโป กโต, เตสุ เตสุ ฐาเนสุ ทสฺสิตนยานุรูเปน ตสฺสา
วิตฺถาโร เวทิตพฺโพติ.
                     ทุกติกปฏฺฐานวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                         -----------
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปญฺหุทฺธารมตฺตํ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๕๖๖-๕๖๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=12804&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=12804&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=44&i=869
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=44&A=4557
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=44&A=2803
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=44&A=2803
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_44