อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                     ๗. ปฐวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา
     [๔๙๒] อิทานิ ปฐวี กมฺมวิปาโกติกถา นาม โหติ. ตตฺถ ยสฺมา "อตฺถิ
อิสฺสริยสํวตฺตนิยํ กมฺมํ, อาธิปจฺจสํวตฺตนิยํ กมฺมนฺ"ติ เอตฺถ ๕- อิสฺสรานํ ภาโว
อิสฺสริยํ นาม, อธิปตีนญฺจ ภาโว อาธิปจฺจํ นาม, ๕- ปฐวิสฺสริยาธิปจฺจสํวตฺตนิกญฺจ
กมฺมํ อตฺถีติ วุตฺตํ, ตสฺมา เยสํ "ปฐวี กมฺมวิปาโก"ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ,
เต สนฺธาย ปฐวีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส. สุขเวทนียาติอาทิ
กมฺมวิปากสภาวทสฺสนวเสน วุตฺตํ. "ผสฺโส โหตี"ติอาทินา นเยน นิทฺทิฏฺเฐสุ
วิปาเกสุ ผสฺโส สุขเวทนียาทิเภโท โหติ. โส จ สญฺญาทโย จ สุขเวทนาทีหิ
สมฺปยุตฺตา, เวทนาทโย สญฺญาทีหิ, สพฺเพปิ สารมฺมณา, อตฺถิ จ เนสํ
ปุเรจาริกาวชฺชนาทิสงฺขาตํ อาวชฺชนํ, กมฺมปจฺจยภูตา เจตนา, โย ตตฺถ อิฏฺฐวิปาโก,
ตสฺส ปตฺถนา, ปณิธานวเสน ปวตฺตา มูลตณฺหา, กินฺเต เอวรูปา ปฐวีติ ปุจฺฉติ.
อิตโร ปฏิกฺขิปติ. ปฏิโลมปุจฺฉาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนว.
     [๔๙๓] กมฺมวิปาโก ปเรสํ สาธารโณติ ปเญฺห ผสฺสาทโย สนฺธาย
ปฏิกฺขิปติ, กมฺมสมุฏฺฐานํ รูปญฺจ ปฐวีอาทีนํเยว จ สาธารณภาวํ สนฺธาย
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ลทฺธิ ปติฏฐเปนฺติยาปิ    ๒ ฉ.ม. ทินฺเนเนว  ๓ ม. ทินฺนาเนว วตฺถูนิ
@๔ ฉ.ม. ยาเปนฺติ  ๕-๕ สี.,ม. อิสฺสรานํ อิสฺสริยํ นาม, อธิปตีนญฺจ อาธิปจฺจํ นาม
ปฏิชานาติ. อสาธารณมญฺเญสนฺติ สุตฺตํ ปรสมยโต อาหริตฺวา ทสฺสิตํ. สพฺเพ
สตฺตา ปฐวึ ปริภุญฺชนฺตีติ ปเญฺห ปฐวึ อนิสฺสิเต สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, นิสฺสิเต
สนฺธาย ปฏิชานาติ. ปฐวึ อปริภุญฺชิตฺวา ปรินิพฺพายนฺตีติ ปเญฺห อารุปฺเป
ปรินิพฺพายนฺตานํ วเสน ปฏิชานาติ. กมฺมวิปากํ อเขเปตฺวาติ อิทํ ปรสมยวเสน
วุตฺตํ. กมฺมวิปากญฺหิ เขเปตฺวาว ปรินิพฺพายนฺตีติ เตสํ ลทฺธิ. สกสมเย ปน
กโตกาสสฺส กมฺมสฺส อุปฺปนฺนวิปากํ อเขเปตฺวา ปรินิพฺพานํ นตฺถิ. เตสญฺจ
ลทฺธิยา ปฐวี สาธารณวิปากตฺตา อุปฺปนฺนวิปาโกเยว โหติ, ตํ วิปากภาเวน
ฐิตํ อเขเปตฺวา ปรินิพฺพานํ น ยุชฺชตีติ โจเทตุํ วฏฺฏติ. อิตโร ลทฺธิวเสน
ปฏิกฺขิปติ. จกฺกวตฺติสตฺตสฺส กมฺมวิปากนฺติ ปเญฺห อสาธารณผสฺสาทึ สนฺธาย
ปฏิกฺขิปติ, สาธารณํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. ปฐวีสมุทฺทจนฺทสุริยาทโย หิ สพฺเพสํ
สาธารณกมฺมวิปาโกติ เตสํ ลทฺธิ.
     [๔๙๔] อิสฺสริยสํวตฺตนิยนฺติ เอตฺถ อิสฺสริยํ นาม พหุธนตา, อาธิปจฺจํ
นาม เสสชเน อตฺตโน วเส วตฺเตตฺวา เตหิ ครุกาตพฺพฏฺเฐน อธิปติภาโว.
ตตฺถ กมฺมํ ปฏิลาภวเสน ตํสํวตฺตนิกํ นาม โหติ, น ชนกวเสน, ตสฺมา
กมฺมวิปากภาเว ๑- อสาธกเมตนฺติ.
                   ปฐวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๒๒๗-๒๒๘.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=5109&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=5109&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=1158
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=11419
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=7572
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=7572
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_37