อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                       ๑๑. กมฺมูปจยกถาวณฺณนา
     [๗๓๗] อิทานิ กมฺมูปจยกถา นาม โหติ. ตตฺถ เยสํ กมฺมูปจโย นาม
กมฺมโต อญฺโญ จิตฺตวิปฺปยุตฺโต อพฺยากโต อนารมฺมโณติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ
อนฺธกานญฺเจว สมิติยานญฺจ, เต สนฺธาย อญฺญํ กมฺมนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส,
ปฏิญฺญา อิตรสฺส. อถ นํ "ยทิ กมฺมโต อญฺโญ กมฺมูปจโย, ผสฺสาทิโตปิ
อญฺเญน ผสฺสูปจยาทินา ภวิตพฺพนฺ"ติ โจเทตุํ อญฺโญ ผสฺโสติอาทิมาห. อิตโร
ลทฺธิยา อภาเวน ปฏิกฺขิปติ.
     [๗๓๘-๗๓๙] กมฺเมน สหชาโตติ ปเญฺหสุ จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ สนฺธาย
ปฏิกฺขิปติ, จิตฺตสมฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. กุสโลติ ๑- ปเญฺหสุ วิปฺปยุตฺตํ
สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, สมฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติ. ๑-  ปรโต อกุสโลติ ปเญฺหสุปิ
เอเสว นโย.
     [๗๔๐] สารมฺมโณติ ปุฏฺโฐ ปน เอกนฺตํ อนารมฺมณเมว อิจฺฉติ,
ตสฺมา ปฏิกฺขิปติ. จิตฺตํ ภิชฺชมานนฺติ ยทา จิตฺตํ ภิชฺชมานํ โหติ, ตทา กมฺมํ
ภิชฺชตีติ อตฺโถ. ภุมฺมตฺเถ วา ปจฺจตฺตํ, จิตฺเต ภิชฺชมาเนติ อตฺโถ. อยเมว วา
ปาโฐ. ตตฺถ ยสฺมา สมฺปยุตฺโต ภิชฺชติ, วิปฺปยุตฺโต น ภิชฺชติ, ตสฺมา
ปฏิชานาติ เจว ปฏิกฺขิปติ จ.
     [๗๔๑] กมฺมมฺหิ กมฺมูปจโยติ กมฺเม สติ กมฺมูปจโย กมฺเม วา
ปติฏฺฐิเต  กมฺมูปจโย, กมฺมูปจยโตว วิปาโก นิพฺพตฺตติ. ตสฺมึ ปน กมฺเม
@เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม. ปเญฺหสุปิ จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ สนฺธาย ปฏิชานาติ
นิรุทฺเธ ยาว องฺกุรุปฺปาทา พีชํ วิย ยาว วิปากุปฺปาทา กมฺมูปจโย ติฏฺฐตีติสฺส
ลทฺธิ, ตสฺมา ปฏิชานาติ. ตญฺเญว กมฺมํ, โส กมฺมูปจโย, โส กมฺมวิปาโกติ
ยสฺมา กมฺมมฺหิ กมฺมูปจโย, โส จ ยาว วิปากุปฺปาทา ติฏฺฐตีติสฺส ลทฺธิ,
ตสฺมา นํ เตสํ ติณฺณมฺปิ เอกตฺตํ ปุจฺฉติ. วิปาโก สารมฺมโณติ อิทํ วิปาโก
วิย วิปากธมฺมธมฺโมปิ อารมฺมณปฏิพทฺโธเยวาติ โจทนตฺถํ ปุจฺฉติ. อิตโร ปน
ลทฺธิวเสน เอกํ ปฏิชานาติ, เอกํ ปฏิกฺขิปติ. ปฏิโลเมปิ เอเสว นโย.
เสสเมตฺถ ยถาปาลิเมว นิยฺยาตีติ.
                      กมฺมูปจยกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       ปณฺณรสโม วคฺโค นิฏฺฐิโต.
                       ตติโย ปณฺณาสโก สมตฺโต.
                           ----------

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๒๘๓-๒๘๔.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=6378&modeTY=2
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=6378&modeTY=2
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=37&i=1634
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=37&A=16883
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=37&A=10955
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=37&A=10955
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_37