ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                            ๕. สจฺจยมก
                        ๑. ปณฺณตฺติวารวณฺณนา
     [๑-๙] อิทานิ เตเยว มูลยมเก เทสิเต กุสลาทิธมฺเม สจฺจวเสน
สงฺคณฺหิตฺวา ธาตุยมกานนฺตรํ เทสิตสฺส สจฺจยมกสฺส วณฺณนา โหติ. ตตฺถาปิ
เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว ปณฺณตฺติวาราทโย ตโย มหาวารา อนฺตรวาราทโย จ
อวเสสปฺปเภทา เวทิตพฺพา. ปณฺณตฺติวาเร ปเนตฺถ จตุนฺนํ วเสน ปทโสธนวาโร
ปทโสธนมูลจกฺกวาโร สุทฺธสจฺจวาโร สุทฺธสจฺจมูลจกฺกวาโรติ อิเมสุ จตูสุ วาเรสุ
ยมกคณนา เวทิตพฺพา.
     [๑๐-๒๖] ปณฺณตฺติวารนิทฺเทเส ปน อวเสสํ ทุกฺขสจฺจนฺติ ทุกฺขเวทนาย
เจว ตณฺหาย จ วินิมุตฺตา เตภูมิกธมฺมา เวทิตพฺพา. อวเสโส สมุทโยติ สจฺจวิภงฺเค
นิทฺทิฏฺฐกามาวจรกุสลาทิเภโท ทุกฺขสจฺจสฺส ปจฺจโย. อวเสโส นิโรโธติ ตทงฺค-
วิกฺขมฺภนสมุจฺเฉทปฏิปสฺสทฺธินิโรโธ เจว ขณภงฺคนิโรโธ จ. อวเสโส มคฺโคติ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. พหุตฺตา    ฉ.ม. นิฏฺฐิตา
ตสฺมึ โข ปน สมเย ปญฺจงฺคิโก มคฺโค โหติ, อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค มิจฺฉามคฺโค
ชงฺฆมคฺโค สกฏมคฺโคติ เอวมาทิโก.
                      ปณฺณตฺติวารวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------
                         ๒. ปวตฺติวารวณฺณนา
     [๒๗-๑๖๔] ปวตฺติวาเร ปเนตฺถ ปจฺจุปฺปนฺนกาเล ปุคฺคลวารสฺส
อนุโลมนเย "ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชติ ตสฺส สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชติ, ยสฺส วา
ปน สมุทยสจฺจํ อุปฺปชฺชติ ตสฺส ทุกฺขสจฺจํ อุปฺปชฺชตี"ติ ทุกฺขสจฺจมูลเกหิ ตีหิ,
สมุทยสจฺจมูลเกหิ ทฺวีหิ, นิโรธสจฺจมูลเกน เอเกนาติ ลพฺภมานญฺจ อลพฺภมานญฺจ
คเหตฺวา ปาลิวเสน ฉหิ ยมเกหิ ภวิตพฺพํ. เตสุ ยสฺมา นิโรธสฺส เนว อุปฺปาโท
น นิโรโธ ยุชฺชติ, ตสฺมา ทุกฺขสจฺจมูลกานิ สมุทยสจฺจมคฺคสจฺเจหิ สทฺธึ เทฺว,
สมุทยสจฺจมูลกํ มคฺคสจฺเจน สทฺธึ เอกนฺติ ตีณิ ยมกานิ อาคตานิ. ตสฺส
ปฏิโลมนเยปิ โอกาสวาราทีสุปิ เอเสว  นโย. เอวเมตฺถ สพฺพวาเรสุ ติณฺณํ ติณฺณํ
ยมกานํ วเสน ยมกคณนา เวทิตพฺพา. อตฺถวินิจฺฉเย ปเนตฺถ อิทํ ลกฺขณํ:-
อิมสฺส หิ สจฺจยมกสฺส ปวตฺติวาเร นิโรธสจฺจํ ตาว น ลพฺภเตว, เสเสสุ
ปน ตีสุ สมุทยสจฺจมคฺคสจฺจานิ เอกนฺเตน ปวตฺติยํเยว ลพฺภนฺติ, ทุกฺขสจฺจํ
จุติปฏิสนฺธีสุปิ ปวตฺเตปิ ลพฺภติ, ปจฺจุปฺปนฺนกาลาทโย ปน ตโย กาลา
จุติปฏิสนฺธีนมฺปิ ปวตฺตสฺสปิ ลพฺภนฺติ. ๑- เอวเมตฺถ ยํ ยํ ลพฺภติ, ตสฺส ตสฺส
วเสน อตฺถวินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ.
     ตตฺริทํ นยมุขํ:- สพฺเพสํ อุปปชฺชนฺตานนฺติ อนฺตมโส สุทฺธาวาสานมฺปิ. เตปิ ๒-
หิ ทุกฺขสจฺเจเนว อุปปชฺชนฺติ. ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺตสฺสาติ อิทํ ทุกฺขสจฺจ-
สมุทยสจฺเจสุ เอกโกฏฺฐาสสฺส อุปฺปตฺติทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. ตสฺมา ปญฺจโวการวเสเนว
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปวตฺติยาปิ วเสน ลพฺภนฺติ    ม. เตสุปิ
คเหตพฺพํ. จตุโวกาเร ปน ตณฺหาวิปฺปยุตฺตสฺส ผลสมาปตฺติจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ
เอกมฺปิ สจฺจํ นุปฺปชฺชตีติ ๑- อิทํ อิธ น คเหตพฺพํ. เตสํ ทุกฺขสจฺจญฺจาติ
ตสฺมิญฺหิ ขเณ ตณฺหํ ฐเปตฺวา เสสํ ทุกฺขสจฺจํ นาม โหตีติ สนฺธาเยตํ วุตฺตํ.
มคฺคสฺส อุปฺปาทกฺขเณปิ เอเสว นโย. ตตฺถ ปน รูปเมว  ทุกฺขสจฺจํ นาม,
เสสา มคฺคสมฺปยุตฺตกา ธมฺมา สจฺจวินิมุตฺตา, เตเนว การเณน "อารุปฺเป
มคฺคสฺส อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ มคฺคสจฺจํ อุปฺปชฺชติ โน จ เตสํ ทุกฺขสจฺจํ
อุปฺปชฺชตี"ติ วุตฺตํ. สพฺเพสํ อุปปชฺชนฺตานํ ปวตฺเต ตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺตสฺส
อุปฺปาทกฺขเณ เตสํ ตตฺถาติ เตสํ ตสฺมึ อุปปตฺติกฺขเณ จ ตณฺหาวิปฺปยุตฺต-
จิตฺตุปฺปตฺติกฺขเณ จาติ เอวเมตฺถ ขณวเสน โอกาโส เวทิตพฺโพ. อญฺเญสุปิ
เอวรูเปสุ เอเสว นโย. อนภิสเมตาวีนนฺติ จตุสจฺจปฏิเวธสงฺขาตํ อภิสมยํ
อปฺปตฺตสตฺตานํ. อภิสเมตาวีนนฺติ อภิสมิตสจฺจานนฺติ. อิมินา นยมุเขน สพฺพตฺถ
อตฺถวินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ.
                       ปวตฺติวารวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                          ------------
                        ๓. ปริญฺญาวารวณฺณนา
     [๑๖๕-๑๗๐] ปริญฺญาวาเร ปน ญาตปริญฺญา ตีรณปริญฺญา ปหาน-
ปริญฺญาติ ติสฺโสเปตฺถ ปริญฺญาโย ลพฺภนฺติ. ยสฺมา จ โลกุตฺตรธมฺเมสุ ปริญฺญา
นาม นตฺถิ, ตสฺมา อิธ เทฺว สจฺจานิ คหิตานิ. ตตฺถ ทุกฺขสจฺจํ ปริชานาตีติ
ญาตตีรณปริญฺญาวเสน วุตฺตํ. สมุทยสจฺจํ ปชหตีติ ญาตปหานปริญฺญาวเสน.
อิติ อิมาสํ ปริญฺญานํ วเสน สพฺพปฺปเทสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพติ.
                      ปริญฺญาวารวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                       สจฺจยมกวณฺณนา สมตฺตา.
                          ------------
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อิติ-สทฺโท น ทิสฺสติ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๓๕๕-๓๕๗. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=7999&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=7999&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=38&i=817              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=38&A=7162              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=38&A=5455              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=38&A=5455              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_38

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]