ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย  
อรรถกถาเล่มที่ ๕๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ปญฺจ.อ. (ปรมตฺถที.)

                            ๙. ธมฺมยมก
                      ๑. ปณฺณตฺติอุทฺเทสวารวณฺณนา
     [๑-๑๖] อิทานิ เตสญฺเว มูลยมเก เทสิตานํ กุสลาทิธมฺมานํ มาติกํ
เปตฺวา จิตฺตยมกานนฺตรํ เทสิตสฺส ธมฺมยมกสฺส วณฺณนา โหติ. ตตฺถ
ขนฺธยมเก วุตฺตนเยเนว ปาลิววตฺถานํ เวทิตพฺพํ. ยเถว ๑- หิ ตตฺถ ปณฺณตฺติ-
วาราทโย ตโย มหาวารา อวเสสา อนฺตรวารา จ โหนฺติ, ตถา อิธาปิ. "โย
กุสลธมฺมํ ภาเวติ โส อกุสลธมฺมํ ปชหตี"ติ อาคตตฺตา ปเนตฺถ ปริญฺาวาโร
ภาวนาวาโร นามาติ เวทิตพฺโพ. ตตฺถ ยสฺมา อพฺยากโต ธมฺโม เนว ภาเวตพฺโพ,
น ปหาตพฺโพ, ตสฺมา ตํ ปทเมว น อุทฺธฏํ. ปณฺณตฺติวาเร ปเนตฺถ ติณฺณํ
กุสลาทีนํ ธมฺมานํ วเสน ปทโสธนวาโร ปทโสธนมูลจกฺกวาโร สุทฺธธมฺมวาโร
สุทฺธธมฺมมูลจกฺกวาโรติ อิเมสุ จตูสุ วาเรสุ ยมกคณนา เวทิตพฺพา.
                      ๑. ปณฺณตฺตินิทฺเทสวารวณฺณนา
     [๑๗-๓๒] ปณฺณตฺติวารนิทฺเทเส ปน กุสลา กุสลธมฺมาติ กุสลานํ
เอกนฺเตน กุสลธมฺมตฺตา "อามนฺตา"ติ วุตฺตํ. เสสวิสฺสชฺชเนสุปิ เอเสว นโย.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ยถา
อวเสสา ธมฺมา น อกุสลา ธมฺมาติ อวเสสา ธมฺมา อกุสลา น โหนฺติ, ธมฺมา
ปน โหนฺตีติ อตฺโถ. อิมินา นเยน สพฺพวิสฺสชฺชนานิ เวทิตพฺพานิ.
                      ปณฺณตฺติวารวณฺณนา นิฏฺิตา.
                          ------------
                         ๒. ปวตฺติวารวณฺณนา
     [๓๓-๓๔]  ปวตฺติวาเร ปเนตฺถ ปจฺจุปฺปนฺนกาเล ปุคฺคลวารสฺส อนุโลมนเย
"ยสฺส กุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ ตสฺส อกุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ, ยสฺส วา ปน
อกุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺติ ตสฺส กุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชนฺตี"ติ กุสลธมฺมมูลกานิ
เทวฺ ยมกานิ, อกุสลธมฺมมูลกํ เอกนฺติ ตีณิ ยมกานิ โหนฺติ. ตสฺส ปฏิโลมนเยปิ
โอกาสวาราทีสุปิ เอเสว นโย. เอวเมตฺถ สพฺพวาเรสุ ติณฺณํ ติณฺณํ ยมกานํ
วเสน ยมกคณนา เวทิตพฺพา. อตฺถวินิจฺฉเย ปเนตฺถ อิทํ ลกฺขณํ:- อิมสฺส
หิ ธมฺมยมกสฺส ปวตฺติมหาวาเร "อุปฺปชฺชนฺติ นิรุชฺฌนฺตี"ติ อิเมสุ อุปฺปาท-
นิโรเธสุ กุสลากุสลธมฺมา ตาว เอกนฺเตน ปวตฺติยํเยว ลพฺภนฺติ, น จุติปฏิสนฺธีสุ.
อพฺยากตธมฺมา ปน ปวตฺเต จ จุติปฏิสนฺธีสุ จาติ ตีสุปิ กาเลสุ ลพฺภนฺติ.
เอวเมตฺถ ยํ ยตฺถ ยตฺถ ลพฺภติ, ตสฺส วเสน ตตฺถ ตตฺถ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพ.
     ตตฺริทํ นยมุขํ:- กุสลากุสลานํ ตาว เอกกฺขเณ อนุปฺปชฺชนโต "โน"ติ
ปฏิเสโธ กโต. อพฺยากโต จาติ จิตฺตสมุฏฺานรูปวเสน วุตฺตํ.
     [๓๕-๓๖] ยตฺถ กุสลา ธมฺมา นุปฺปชฺชนฺตีติ อสญฺีภวํ ๑- สนฺธาย วุตฺตํ.
เตเนเวตฺถ "อามนฺตา"ติ วิสฺสชฺชนํ กตํ. อุปฺปชฺชนฺตีติ อิทมฺปิ อสญฺีภวํเยว
สนฺธาย วุตฺตํ. อพฺยากตานํ ปน อนุปฺปตฺติฏฺานสฺส อภาวา "นตฺถี"ติ
ปฏิกฺเขโป กโต.
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อสญฺภวํ. เอวมุปริปิ
     [๔๙] ทุติเย อกุสเลติ ภวํ อสฺสาเทตฺวา อุปฺปนฺเนสุ นิกนฺติชวเนสุ
ทุติเย ชวนจิตฺเต. ทุติเย จิตฺเต วตฺตมาเนติ ปฏิสนฺธิโต ทุติเย ภวงฺคจิตฺเต
วตฺตมาเน, สห วา ปฏิสนฺธิยา ภวงฺคํ วิปากจิตฺตวเสน ๑- เอกเมว กตฺวา
ภวนิกนฺติยา อาวชฺชนจิตฺเต. ตญฺหิ กิริยาจิตฺตตฺตา อพฺยากตชาติยํ วิปากโต
ทุติยํ นาม โหติ.
     [๕๗] ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคนฺติ โคตฺรภูจิตฺตํ สนฺธาย
วุตฺตํ. กุสลา ธมฺมา อุปฺปชฺชิสฺสนฺตีติ เต อคฺคมคฺคธมฺเมเยว สนฺธาย วุตฺตํ.
     [๗๙] ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ ตสฺส จิตฺตสฺส
อุปฺปาทกฺขเณติ อิทํ จิตฺตชาติวเสน วุตฺตํ. ตชฺชาติกสฺส หิ เอกาวชฺชเนน
อุปฺปนฺนสฺส ตโต โอริมจิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณปิ เอตํ ลกฺขณํ ลพฺภเตว.
     [๙๙] นิโรธวาเรปิ กุสลากุสลานํ เอกโต อนิรุชฺฌนโต "โน"ติ วุตฺตํ.
อิมินา นยมุเขน สพฺพตฺถ วินิจฺฉโย เวทิตพฺโพติ.
                       ธมฺมยมกวณฺณนา สมตฺตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕๕ หน้า ๓๘๔-๓๘๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=8662&modeTY=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=55&A=8662&modeTY=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=39&i=78              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=39&A=952              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=39&A=700              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=39&A=700              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_39

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]