ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๘ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๒)

                       ๔. จูฬโคปาลกสุตฺตวณฺณนา
    [๓๕๐] เอวมฺเม สุตนฺติ จูฬโคปาลกสุตฺตํ. ตตฺถ อุกฺกเจลายนฺติ ๔- เอวํนามเก
นคเร. ตสฺมึ กิร มาปิยมาเน รตฺตึ คงฺคาโสตโต มจฺโฉ ถลํ ปตฺโต, มนุสฺสา
เจลานิ เตลปาติยํ ๕- เตเมตฺวา อุกฺกา กตฺวา มจฺฉํ คณฺหึสุ, นคเร นิฏฺฐิเต
ตสฺส นามํ กโรนฺเต อเมฺหหิ นครฏฺฐานสฺส คหิตทิวเส เจลุกฺกาหิ มจฺโฉ คหิโตติ
อุกฺกเจลาเตฺววสฺส นามํ อกํสุ. ภิกฺขู อามนฺเตสีติ ยสฺมึ ฐาเน นิสินฺนสฺส
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. ปูเชตา    ฉ.ม. ปูเชติ    ๓-๓ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ
@ อุกฺกเวลายนฺติ ปาลิ. อุปริ ปาโฐ ปน ฏีกาสเมโต    สี. เตลจาฏิยํ
สพฺพา คงฺคา ปากฏา หุตฺวา ปญฺญายติ, ตาทิเส วาลิกุสฺสเท คงฺคาติตฺเถ
สายณฺหสมเย มหาภิกฺขุสํฆปริวุโต นิสีทิตฺวา มหาคงฺคํ ปริปุณฺณํ สนฺทมานํ
โอโลเกนฺโต "อตฺถิ นุ โข อิมํ คงฺคํ นิสฺสาย โกจิ ปุพฺเพ วุฑฺฒิปริหานึ
ปตฺโต"ติ อาวชฺชิตฺวา ปุพฺเพ เอกํ พาลโคปาลกํ นิสฺสาย อเนกสตสหสฺสา
โคคณา อิมิสฺสา คงฺคาย อาวฏฺเฏ ปติตฺวา สมุทฺทเมว ปวิฏฺฐา, อปรํ ปน
ปณฺฑิตโคปาลกํ นิสฺสาย อเนกสตสหสฺสโคคณสฺส โสตฺถิ ชาตา วุฑฺฒิ ชาตา
อาโรคฺยํ ชาตนฺติ อทฺทส, ทิสฺวา อิมํ การณํ นิสฺสาย ภิกฺขูนํ ธมฺมํ เทเสสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ.
    มาคธโกติ มคธรฏฺฐวาสี. ทุปฺปญฺญชาติโกติ นิปฺปญฺญสภาโว ทนฺโธ
มหาชโฬ. ๑- อสมเวกฺขิตฺวาติ อสลฺลกฺเขตฺวา อนุปธาเรตฺวา. ปตาเรสีติ ตาเรตุํ
อารภิ. อุตฺตรํ ตีรํ สุวิเทหานนฺติ คงฺคาย โอริเม ตีเร มคธรฏฺฐํ, ปาริเม ตีเร
วิเทหรฏฺฐํ, คาโว มคธรฏฺฐโต วิเทหรฏฺฐํ เนตฺวา รกฺขิสฺสามีติ อุตฺตรํ ตีรํ
ปตาเรสิ. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ "อุตฺตรํ ตีรํ สุวิเทหานนฺ"ติ. อามณฺฑลิกํ กริตฺวาติ
มณฺฑลิกํ กตฺวา. อนยพฺยสนํ อาปชฺชึสูติ อวุฑฺฒึ วินาสํ ปาปุณึสุ, มหาสมุทฺทเมว
ปวิสึสุ. เตน หิ โคปาลเกน คาโว โอตาเรนฺเตน คงฺคาย โอริเม ตีเร สมติตฺถญฺจ
อสมติตฺถญฺจ ๒- โอโลเกตพฺพํ อสฺส, มชฺเฌ คงฺคาย คุนฺนํ วิสมฏฺฐานตฺถํ เทฺว
ตีณิ วาลิกตฺถลานิ สลฺลกฺเขตพฺพานิ อสฺสุ. ตถา ปาริมตีเร ตีณิ จตฺตาริ ติตฺถานิ,
อิมสฺมา ติตฺถา ภฏฺฐา อิมํ ติตฺถํ คณฺหิสฺสนฺติ, อิมสฺมา ภฏฺฐา อิมนฺติ. อยํ
ปน พาลโคปาลโก โอริมตีเร คุนฺนํ โอตรณติตฺถํ สมํ วา วิสมํ วา อโนโลเกตฺวาว
มชฺเฌ คงฺคาย คุนฺนํ วิสมฏฺฐานตฺถํ เทฺว ตีณิ วาลิกตฺถลานิปิ อสลฺลกฺเขตฺวาว
ปรตีเร จตฺตาริ ปญฺจ อุตฺตรณติตฺถานิ อสมเวกฺขิตฺวา อติตฺเถเนว คาโว
โอตาเรสิ. อถสฺส มหาอุสโภ ชวสมฺปนฺนตาย ๓- เจว ถามสมฺปนฺนตาย จ ติริยํ
คงฺคาย โสตํ เฉตฺวา ปาริมํ ตีรํ ปตฺวา ฉินฺนตฏญฺเจว กณฺฏกคุมฺพคหณญฺจ
ทิสฺวา "ทุพฺพินิวิชฺฌํ ๔- เอตนฺ"ติ ญตฺวา ธุรคฺคปติฏฺฐาโนกาสํปิ อลภิตฺวา
@เชิงอรรถ:  ก. มหาชโน    ฉ.ม. วิสมติตฺถญฺจ   ฉ.ม. ชวนสมฺปนฺนตาย
@ ฉ.ม. ทุพฺพินิวิฏฺฐํ
ปฏินิวตฺติ. คาโว มหาอุสโภ นิวตฺโต มยํปิ นิวตฺติสฺสามาติ นิวตฺตา. มหโต ๑-
โคคณสฺส นิวตฺตฏฺฐาเน อุทกํ ฉิชฺชิตฺวา มชฺเฌ คงฺคาย อาวฏฺฏํ อุฏฺฐเปสิ.
โคคโณ อาวฏฺฏํ ปวิสิตฺวา สมุทฺทเมว ปตฺโต. เอโกปิ โคโณ อโรโค นาม ๒-
นาโหสิ. เตนาห "ตตฺเถว อนยพฺยสนํ อาปชฺชึส"ติ.
    อกุสลา อิมสฺส โลกสฺสาติ อิธ โลเก ขนฺธธาตายตเนสุ อกุสลา อจฺเฉกา,
ปรโลเกปิ เอเสว นโย. มารเธยฺยํ วุจฺจติ เตภูมิกธมฺมา. อมารเธยฺยํ นว
โลกุตฺตรธมฺมา. มจฺจุเธยฺยํปิ เตภูมิกธมฺมาว. อมจฺจุเธยฺยํ นว โลกุตฺตรธมฺมา.
ตตฺถ อกุสลา อจฺเฉกา. วจนตฺถโต ปน มารสฺส เธยฺยํ มารเธยฺยํ. เธยฺยนฺติ
ฐานํ วตฺถุ นิวาโส โคจโร. มจฺจุเธยฺเยปิ เอเสว นโย. เตสนฺติ เตสํ เอวรูปานํ
สมณพฺราหฺมณานํ, อิมินา ฉ สตฺถาโร ทสฺสิตาติ เวทิตพฺพา.
    [๓๕๑] เอวํ กณฺหปกฺขํ นิฏฺฐเปตฺวา สุกฺกปกฺขํ ทสฺเสนฺโต ภูตปุพฺพํ
ภิกฺขเวติอาทิมาห. ตตฺถ พลวคาโวติ ทนฺตโคเณ เจว เธนุโย จ. ทมฺมคาโวติ
ทเมตพฺพโคเณ เจว อวิชาตคาโว จ. วจฺฉตเรติ วจฺฉภาวํ ตริตฺวา ฐิเต
พลววจฺเฉ. วจฺฉเกติ เธนุปเค ๓- ตรุณวจฺฉเก. กิสพลเกติ ๔- อปฺปมํสโลหิเต
มนฺทถาเม. ตาวเทว ชาตโกติ ตํทิวเส ชาตโก. ๕- มาตุโครวเกน วุยฺหมาโนติ
มาตา ปุรโต ปุรโต หุํหุนฺติ โครวํ กตฺวา สญฺญํ ททมานา อุเรน อุทกํ ฉินฺทมานา
คจฺฉติ, วจฺฉโก ตาย  โครวสญฺญาย เธนุยา วา อุเรน ฉินฺโนทเกน คจฺฉมาโน
"มาตุโครวเกน วุยฺหมาโน"ติ วุจฺจติ.
    [๓๕๒] มารสฺส โสตํ เฉตฺวาติ อรหตฺตมคฺเคน มารสฺส ตณฺหาโสตํ เฉตฺวา.
ปารํ คตาติ มหาอุสภา นทีปารํ วิย สํสารปารํ นิพฺพานํ คตา. ปารํ อคมํสูติ
มหาอุสภานํ ปารํ คตกฺขเณ คงฺคาย โสตสฺส ตโย โกฏฺฐาเส อติกฺกมฺม
ฐิตา มหาอุสเภ ปารปฺปตฺเต ทิสฺวา เตสํ คตมคฺคํ ปฏิปชฺชิตฺวา ปารํ อคมํสุ.
ปารํ คมิสฺสนฺตีติ จตุมคฺควชฺฌานํ กิเลสานํ ตโย โกฏฺฐาเส เขเปตฺวา ฐิตา
อิทานิ อรหตฺตมคฺเคน อวเสสํ ตณฺหาโสตํ เฉตฺวา พลวคาโว วิย นทีปารํ
@เชิงอรรถ:  ม. ตโต     สี. เอกมฺปิ โคโลมํ อโรคํ นาม, ม. เอกมฺปิ โคณํ อาโรคฺยํ
@ ฉ.ม. เธนุปเก    ฉ.ม. กิสาพลเกติ     สี. ตํทิวสํ ชาตโก
สํสารปารํ นิพฺพานํ คมิสฺสนฺตีติ อิมินา นเยน สพฺพวาเรสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
ธมฺมานุสาริโน สทฺธานุสาริโนติ อิเม เทฺว ปฐมมคฺคสมงฺคิโน.
    ชานตาติ สพฺพธมฺเม ชานนฺเตน พุทฺเธน. สุปกาสิโตติ สุกถิโต.
วิวฏนฺติ วิวริตํ. อมตทฺวารนฺติ อริยมคฺโค. นิพฺพานปตฺติยาติ ตทตฺถาย วิวฏํ. ๑-
วินฬีกตนฺติ วิคตมานนฬํ กตํ. เขมํ ปตฺเถถาติ กตฺตุกมฺยตาฉนฺเทน อรหตฺตํ
ปตฺเถถ, ปตฺเถตุกามา ๒- นิพฺพตฺเตตุกามา โหถาติ อตฺโถ. "ปตฺตตฺถา"ติปิ ปาโฐ,
เอวรูปํ สตฺถารํ ลภิตฺวา ตุเมฺห ปตฺตาเยว นามาติ อตฺโถ. เสสํ สพฺพตฺถ
อุตฺตานเมว. ภควา ปน ยถานุสนฺธินาว เทสนํ นิฏฺฐเปสีติ.
                    ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย
                     จูฬโคปาลกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                           -----------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๘ หน้า ๑๗๒-๑๗๕. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=8&A=4410&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=8&A=4410&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=12&i=388              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=12&A=7247              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=12&A=8445              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=12&A=8445              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_12

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]