บาลีอรรถกถาเล่มที่ ๙

๓. จูฬมาลุงฺกฺยสุตฺตวณฺณนา ^๑- [๑๒๒] เอวมฺเม สุตนฺติ มาลุงฺกฺยสุตฺตํ. ตตฺถ มาลุงฺกฺยปุตฺตสฺสาติ เอวํนามกสฺส เถรสฺส. ฐปิตานิ ปฏิกฺขิตฺตานีติ ทิฏฺฐิคตานิ นาม อพฺยากาตพฺพานีติ เอวํ ฐปิตานิ เจว ปฏิกฺขิตฺตานิ จ. ตถาคโตติ สตฺโต. ตมฺเม น รุจฺจตีติ ตํ อพฺยากรณํ มยฺหํ น รุจฺจติ. สิกฺขํ ปจฺจกฺขายาติ สิกฺขํ ปฏิกฺขิปิตฺวา. [๑๒๕] โก สนฺโต กํ ปจฺจาจิกฺขสีติ ยาจโก วา หิ ยาจิตกํ ปจฺจาจิกฺเขยฺย, ยาจิตโก วา ยาจกํ. ตฺวํ เนว ยาจโก น ยาจิตโก, โสทานิ ตฺวํ โก สนฺโต กํ ปจฺจาจิกฺขสีติ อตฺโถ. [๑๒๖] วิทฺโธ อสฺสาติ ปรเสนาย ฐิเตน วิทฺโธ ภเวยฺย. คาฬฺหเลปเนนาติ ^๒- พหลเลปเนน. ภิสกฺกนฺติ เวชฺชํ. สลฺลกตฺตนฺติ สลฺลกนฺตนํ สลฺลกนฺติย @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. จูฬมาลุกฺยสุตฺต.... ^๒ ฉ.ม. คาฬฺหปเลปเนน สุตฺตปาฐกํ. ^๑- อกฺกสฺสาติ อกฺกวาเก คเหตฺวา ชิยํ กโรนฺติ. เตน วุตฺตํ "อกฺกสฺสา"ติ. สณฺฐสฺสาติ ^๒- เวณุวิลีวสฺส. มรุวาขีรปณฺณีนํปิ วาเกหิเยว กโรนฺติ. เตน วุตฺตํ ยทิ วา มรุวาย ยทิ วา ขีรปณฺณิโนติ. คจฺฉนฺติ ปพฺพตคจฺฉนทีคจฺฉาทีสุ ชาตํ. โรปีมนฺติ โรเปตฺวา วฑฺฒิตํ สรวนโต สรํ คเหตฺวา กตํ. สิถิลหนุโนติ เอวํนามกสฺส ปกฺขิโน. โรรุวสฺสาติ ^๓- กาฬสีหสฺส. เสมฺหารสฺสาติ มกฺกฏสฺส. เอวํ โนติ เอตาย ทิฏฺฐิยา สติ น โหตีติ อตฺโถ. [๑๒๗] อตฺเถว ชาตีติ เอตาย ทิฏฺฐิยา สติ พฺรหฺมจริยวาโสว นตฺถิ, ชาติ ปน อตฺถิเยว. ตถา ชรามรณาทีนีติ ทสฺเสติ. เยสาหนฺติ เยสํ อหํ. นิฆาตนฺติ อุปฆาตํ วินาสํ. มม สาวกา หิ เอเตสุ นิพฺพินฺนา ^๔- อิเธว นิพฺพานํ ปาปุณนฺตีติ อธิปฺปาโย. [๑๒๘] ตสฺมาติหาติ ยสฺมา อพฺยากตเมตํ, จตุสจฺจเมว มยา พฺยากตํ, ตสฺมาติ อตฺโถ. นเหตํ มาลุงฺกฺยปุตฺต อตฺถสณฺหิตนฺติ เอตํ ทิฏฺฐิคตํ วา เอตํ ทิฏฺฐิคตํ วา เอตํ พฺยากรณํ วา การณนิสฺสิตํ น โหติ. น อาทิพฺรหฺมจริยกนฺติ พฺรหฺมจริยสฺส อาทิมตฺตํปิ ปุพฺพภาคสีลมตฺตํปิ น โหติ. น นิพฺพิทายาติอาทีสุ วฏฺเฏ นิพฺพินฺทนตฺถาย ^๕- วา วิรชนตฺถาย วา วฏฺฏนิโรธาย วา ราคาทิวูปสมตฺถาย วา อภิญฺเญยฺยธมฺเม อภิชานนตฺถาย วา จตุมคฺคสงฺขาตสมฺโพธตฺถาย วา อสงฺขตนิพฺพานสจฺฉิกิริยฏฺฐาย วา น โหติ. เอตญฺหีติ เอตํ จตุสจฺจพฺยากรณํ. อาทิพฺรหฺมจริยกนฺติ พฺรหฺมจริยสฺส อาทิภูตํ ปุพฺพฏฺฐานํ. ^๖- เสสํ วุตฺตปฏิปกฺขนเยน เวทิตพฺพํ. อิมํปิ เทสนํ ภควา เนยฺยปุคฺคลวเสน นิฏฺฐเปสีติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย มาลุงฺกฺยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ตติยํ. ----------------- @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. สลฺลกนฺติยสุตฺตวาจกํ ^๒ ฉ.ม. สณฺหสฺสาติ ^๓ ฉ.ม. เภรุวสฺสาติ @^๔ สี. นิพฺพิณฺณา, ม. นิพฺพินฺทนฺโต ^๕ ม. นิพฺพิทตฺถาย ^๖ ฉ.ม. ปุพฺพปทฏฺฐานํ

อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๑๐๕-๑๐๖. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=2659&modeTY=2 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=2659&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=147 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=2682 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=2930 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=2930 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13